Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

31 stycznia 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 31 stycznia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie braku podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT świadczenia usług nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwania – pismem z 26 lutego 2025 r. (wpływ 26 lutego 2025 r., 28 lutego 2025 r. i 10 marca 2025 r.) oraz pismem z 28 lutego 2025 r. (wpływ 28 lutego 2025 r. i 10 marca 2025 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pan Radcą Prawnym i prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą z oznaczeniem PKD 69.10.Z. Jest Pan również doradcą obywatelskim. W ramach wykonywanej działalności świadczy Pan usługi nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego przez 5 dni w tygodniu po 8 godzin dziennie. Jest to Pana główne źródło dochodu. Nie ma Pan wpływu na wybór Beneficjentów tych punktów, a sami Beneficjenci nie ponoszą kosztów związanych z uzyskanymi poradami. Wszelka infrastruktura punktów NPP i NPO jest dostarczana przez dane starostwo lub organizację pozarządową. Po Pana stronie leży jedynie dojazd do punktu i obsługa dyżurów.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu sprawy przedstawione w piśmie z 26 lutego 2025 r.

1.Przedmiot wniosku dotyczy usług nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego zleconych Panu tylko przez organizację pozarządową.

2.Na pytanie o treści: „Jakie konkretnie przepisy prawa regulują kwestie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego, opisane przez Pana we wniosku? Proszę podać oznaczenie tego/tych aktu/aktów prawnego/prawnych oraz konkretne przepisy regulujące kwestie opisane przez Pana we wniosku”, odpowiedział Pan: „Kwestie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego reguluje ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, w szczególności art. 5 ust. 1 i art. 11 ust. 7 ustawy”.

3.Na pytanie o treści: „Na jakiej podstawie – np. umowy (jakiej i z kim zawartej?) – świadczy Pan usługi nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego, o których mowa we wniosku? Jakie prawa i obowiązki wynikają dla stron z postanowień tej umowy (tych umów)? Proszę o szczegółowe opisanie i odniesienie się do każdej z umów w ramach których świadczy Pan usługi nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego, które są przedmiotem złożonego wniosku”, odpowiedział Pan, że świadczy usługi nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego na podstawie dwóch umów zlecenia – z organizacją pozarządową A i Fundacji B. Na podstawie tych umów jest Pan zobowiązany do świadczenia NPP przez 5 dni w tygodniu w wymiarze po 4 godziny w (...) i (...) – (...), oraz świadczenia NPO przez 5 dni w tygodniu w wymiarze po 4 godziny w (...) i (...) – (...). W tym czasie jest Pan zobowiązany do obecności w punktach zorganizowanych i zapewnionych przez Organizacje Pozarządowe, i udzielanie porad i doradztwa osobom wpisanym do kalendarza elektronicznego. Nie ma Pan wpływu na umawianie Beneficjentów tych porad i doradztwa. Nie uczestniczy Pan w tworzeniu punktów ani koniecznej infrastruktury. Korzysta Pan z infrastruktury zorganizowanej i zapewnionej przez Organizacje Pozarządowe we współpracy ze Starostwem. Pana praca kontrolowana jest przez Organizacje Pozarządowe poprzez logowania do systemu elektronicznego oraz comiesięczne zestawienia listy obecności.

4.Na pytanie o treści: „Jakie konkretnie świadczenia, objęte zakresem złożonego wniosku, wykonuje Pan w ramach nieodpłatnej pomocy prawnej? Informacji proszę udzielić osobno dla każdej z umów w ramach których świadczy Pan usługi będące przedmiotem złożonego wniosku”, odpowiedział Pan, że w ramach nieodpłatnej pomocy prawnej udziela Pan Beneficjentom pomocy prawnej, omówienia przepisów prawnych i ich interpretacji oraz omawia Pan przebieg postępowań administracyjnych i sądowych. Niekiedy pomaga Pan Beneficjentom w sformułowaniu pism do sądów czy urzędów. Nie sporządza Pan pism i nie podpisuje się Pan pod żadnymi pismami oraz nie reprezentuje Pan Beneficjentów w ich sprawach. Zakres ten dotyczy obu umów.

5.Na pytanie o treści: „Jakie konkretnie świadczenia, objęte zakresem złożonego wniosku, wykonuje Pan w ramach doradztwa obywatelskiego? Informacji proszę udzielić osobno dla każdej z umów w ramach których świadczy Pan usługi będące przedmiotem złożonego wniosku”, odpowiedział Pan, że w ramach doradztwa obywatelskiego udziela Pan Beneficjentom doradztwa w sprawach takich jak np. jakie działania powinni podjąć by wyjść z problemu zadłużenia czy bezdomności. Niekiedy pomaga Pan Beneficjentom w sformułowaniu pism do sądów czy urzędów. Nie sporządza Pan pism i nie podpisuje się Pan pod żadnymi pismami oraz nie reprezentuje Beneficjentów w ich sprawach. Zakres ten dotyczy obu umów.

6.Na pytanie o treści: „Czy usługi nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego, o których mowa we wniosku, świadczy Pan samodzielnie czy łącznie z kimś? Proszę szczegółowo opisać tę kwestię. Informacji proszę udzielić osobno dla każdej z umów w ramach których świadczy Pan usługi będące przedmiotem złożonego wniosku”, odpowiedział Pan, że usługi nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego, o których mowa we wniosku, świadczy Pan samodzielnie. Zakres ten dotyczy obu umów.

7.Na pytanie o treści: „Kto, komu i za jakie konkretnie czynności wypłaca wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego, o których mowa we wniosku? Informacji proszę udzielić osobno dla każdej z umów w ramach których świadczy Pan usługi będące przedmiotem złożonego wniosku”, odpowiedział Pan, że wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego (których zakres opisany jest w pkt 4 i 5) wypłaca Panu comiesięcznie organizacja pozarządowa, na podstawie wystawionej przez Pana faktury za dany miesiąc.

8.Na pytanie o treści: „Jeśli wynagrodzenie za wykonywanie usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego, o których mowa w złożonym wniosku, jest wypłacane na Pana rzecz, to czy są to przychody, o których mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U z 2025 r. poz. 163), zwanej dalej ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych – jeśli tak, proszę wskazać konkretny ustęp art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych? Informacji proszę udzielić osobno dla każdej z umów w ramach których świadczy Pan usługi będące przedmiotem złożonego wniosku”, odpowiedział Pan, że w zakresie wykonywania usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego, o których mowa w złożonym wniosku – są to przychody, o których mowa w przepisach art. 12 ust. 1. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dotyczy to obu umów.

9.Na pytanie o treści: „Jeśli wynagrodzenie za wykonywanie przez Pana usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego, o których mowa w złożonym wniosku, jest wypłacane na Pana rzecz, to czy będą to przychody, o których mowa w przepisach art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – jeśli tak, proszę wskazać konkretny punkt art. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych? Informacji proszę udzielić osobno dla każdej z umów w ramach których świadczy Pan usługi będące przedmiotem złożonego wniosku”, odpowiedział Pan, że w zakresie wykonywania usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego, o których mowa w złożonym wniosku, będą to przychody, o których mowa w przepisach art. 13 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dotyczy to obu umów.

10.Na pytanie o treści: „Czy ma Pan wpływ na wysokość wypłacanego Panu wynagrodzenia? Jeśli tak, to w jaki sposób? Informacji proszę udzielić osobno dla każdej z umów w ramach których świadczy Pan usługi będące przedmiotem złożonego wniosku”, odpowiedział Pan, że nie ma Pan absolutnie żadnego wpływu na wysokość wypłacanego Panu wynagrodzenia. Dotyczy to obu umów.

11.Na pytanie o treści: „W czyim imieniu i na czyją rzecz świadczy Pan usługi nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego, które są przedmiotem złożonego wniosku? Informacji proszę udzielić osobno dla każdej z umów w ramach których świadczy Pan usługi będące przedmiotem złożonego wniosku”, odpowiedział Pan, że usługi nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego świadczy Pan w imieniu organizacji pozarządowej, z którą ma Pan podpisaną umowę zlecenia i na rzecz Beneficjentów punktów nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego. Beneficjenci tych punktów nie ponoszą z tytułu uzyskanych porad żadnych kosztów. Dotyczy to obu umów.

12.Na pytanie o treści: „Czy w umowach zawarto postanowienie, że będzie Pan ponosił odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat podejmowanych przez Pana czynności, o których mowa we wniosku? Jeśli nie, proszę wskazać, kto będzie ją ponosił. Informacji proszę udzielić osobno dla każdej z umów w ramach których świadczy Pan usługi będące przedmiotem złożonego wniosku”, odpowiedział Pan, że w umowach nie zawarto postanowienia, że będzie Pan ponosił odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat podejmowanych przez Pana czynności. W obu umowach brak jest zapisów w tym przedmiocie. Dotyczy to obu umów.

13.Na pytanie o treści: „Czy ponosi Pan ryzyko gospodarcze, ekonomiczne za czynności wykonywane na podstawie zawartej umowy? Jeśli nie, to kto ponosi to ryzyko? Informacji proszę udzielić osobno dla każdej z umów w ramach których świadczy Pan usługi będące przedmiotem złożonego wniosku”, odpowiedział Pan, że nie ponosi Pan ryzyka gospodarczego, ekonomicznego za czynności wykonywane na podstawie zawartych umów. W obu umowach brak jest zapisów w tym przedmiocie. Dotyczy to obu umów.

14.Na pytanie o treści: „Czy w związku z wykonywanymi czynnościami w ramach zawartej umowy dysponuje Pan niezależnością i samodzielnością w działaniu pozwalającą na uznanie, że działa Pan jako profesjonalny podmiot prowadzący działalność gospodarczą? Jeżeli tak, proszę szczegółowo opisać, w czym przejawia się samodzielność i niezależność w Pana działaniu? Informacji proszę udzielić osobno dla każdej z umów w ramach których świadczy Pan usługi będące przedmiotem złożonego wniosku”, odpowiedział Pan, że w związku z wykonywanymi czynnościami nie dysponuje Pan niezależnością i samodzielnością, co nie pozwala na uznanie, że działa Pan jako profesjonalny podmiot prowadzący działalność gospodarczą.

15.Na pytanie o treści: „Wobec informacji, że:

proszę wyjaśnić, czy z warunków zawartej umowy wynika, że świadcząc opisane we wniosku usługi, wykorzystuje Pan infrastrukturę i organizację wewnętrzną Starostwa/Organizacji pozarządowej, w szczególności poprzez korzystanie z urządzeń technicznych (np. komputera, telefonu komórkowego, samochodu, itp.) oraz ewentualnie innych zasobów, którymi dysponuje Starostwo/Organizacja pozarządowa (np. pomieszczenia biurowe wraz z wyposażeniem)? Informacji proszę udzielić osobno dla każdej z umów w ramach których świadczy Pan usługi będące przedmiotem złożonego wniosku”, odpowiedział Pan, że z warunków zawartych umów wynika, że świadcząc opisane we wniosku usługi wykorzystuje Pan infrastrukturę i organizację zapewnioną przez Organizację Pozarządową.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu sprawy przedstawione w piśmie z 28 lutego 2025 r.

1.Na pytanie o treści:

„Wobec odpowiedzi udzielonej na pytanie nr 8 w wezwaniu:

w kontekście odpowiedzi udzielonej na pytanie nr 9 w wezwaniu:

oraz wskazania, że:

proszę o jednoznaczne określenie, czy wynagrodzenie za wykonywanie usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego, o których mowa w złożonym wniosku, stanowi:

·przychody, o których mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U z 2025 r. poz. 163) – jeśli tak, proszę wskazać konkretny ustęp art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Informacji proszę udzielić osobno dla każdej z umów w ramach których świadczy Pan usługi będące przedmiotem złożonego wniosku;

czy też

·przychody, o których mowa w przepisach art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – jeśli tak, proszę wskazać konkretny punkt art. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Informacji proszę udzielić osobno dla każdej z umów w ramach których świadczy Pan usługi będące przedmiotem złożonego wniosku.

odpowiedział Pan, że wynagrodzenie za wykonywanie usług nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego na podstawie umów zawartych z Organizacjami Pozarządowymi A oraz B, o których mowa w złożonym wniosku, stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

2.Na pytanie o treści:

„Wobec odpowiedzi udzielonej na pytanie nr 12 w wezwaniu:

proszę wyjaśnić, czy obie ww. umowy w ogóle nie zawierają postanowień dotyczących ponoszenia odpowiedzialności wobec osób trzecich za rezultat podejmowanych przez Pana czynności czy też nie zawierają postanowień, że to konkretnie Pan będzie ponosił odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat podejmowanych przez Pana czynności? Kto w opisanej sytuacji będzie ponosił taką odpowiedzialność?”

odpowiedział Pan, że w obu umowach zawartych z Organizacjami Pozarządowymi nie zostały zawarte postanowienia w zakresie odpowiedzialności wobec osób trzecich za rezultat podejmowanych przez Pana czynności. Nadto żadna z tych umów nie zobowiązuje Pana do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich. Niemniej przez wzgląd na wykonywany zawód, obowiązkowo podlega Pan ubezpieczeniu OC. W związku z powyższym wskazuje Pan, że odpowiedzialność wobec osób trzecich ponoszą podmioty, z którymi ma Pan zawarte umowy (Organizacje Pozarządowe).

3.Na pytanie o treści:

„Wobec odpowiedzi udzielonej na pytanie nr 13 w wezwaniu:

proszę wyjaśnić, czy obie ww. umowy w ogóle nie zawierają postanowień dotyczących ponoszenia ryzyka gospodarczego, ekonomicznego za podejmowane przez Pana czynności czy też nie zawierają postanowień, że to konkretnie Pan będzie ponosił ryzyko gospodarcze, ekonomiczne za podejmowane przez Pana czynności? Kto w opisanej sytuacji będzie ponosił takie ryzyko?”

odpowiedział Pan, że w obu umowach zawartych z Organizacjami Pozarządowymi nie zostały zawarte postanowienia w zakresie ponoszenia ryzyka gospodarczego, ekonomicznego za podejmowane przez Pana czynności. Nadto żadna z tych umów nie zobowiązuje Pana do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich. Niemniej przez wzgląd na wykonywany zawód, obowiązkowo podlega Pan ubezpieczeniu OC. W związku z powyższym wskazuje Pan, że odpowiedzialność gospodarczą i ekonomiczną wobec osób trzecich ponoszą podmioty, z którymi ma Pan zawarte umowy (Organizacje Pozarządowe).

Pytanie

Czy obsługa punktów NPP i NPO w ramach prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej – Kancelarii Radcy Prawnego (...) podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem obsługa punktów NPP i NPO w ramach prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej – Kancelarii Radcy Prawnego (...) nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy:

Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy:

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

Według art. 15 ust. 2 ustawy:

Z kolei w świetle art. 15 ust. 3 ustawy:

Zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163), zwanej dalej ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W opisie sprawy wskazał Pan, że wynagrodzenie za wykonywanie usług nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego na podstawie umów zawartych z organizacjami pozarządowymi stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z powołanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności co do warunków:

·wykonywania tych czynności,

·wynagrodzenia, oraz

·odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zatem użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in. czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.

Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala jednocześnie wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy o podatku VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie ustawy.

Istotna jest w tym przypadku analiza istoty odpowiedzialności wynikającej z charakteru stosunku prawnego łączącego Pana oraz organizacje pozarządowe.

Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 (1) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11 grudnia 2006, Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady:

W akapicie pierwszym, artykuł 9 (1) Dyrektywy 2006/112/WE Rady wskazano, że:

W myśl art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

W celu określenia granic pojęcia „działalności gospodarczej” i „podatnika” należy przypomnieć art. 9 ust. 2 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady.

Przepis art. 9 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady stwierdza, że:

Przy czym zgodnie z art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

Dyrektywa 2006/112/WE Rady wskazuje na bardzo szeroki zakres działalności gospodarczej, obejmujący wszystkie etapy produkcji, dystrybucji i dostarczania towarów i usług.

To, że działalność gospodarcza, która ma być traktowana jako taka, nie jest działalnością wykonywaną okazjonalnie, nie oznacza, że działalność ta, aby mieścić się w zakresie podatku VAT, musi osiągnąć pewną liczbę operacji lub osiągnąć określony poziom dochodu. Decydującym elementem jest wola lub zamiar osoby dokonującej czynności, aby brać udział w produkcji, dystrybucji lub dostarczaniu dóbr lub usług. Elementem definiującym działalność gospodarczą na gruncie przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady jest to, że osoba, w celu wykonywania swoich działań, wykorzystuje zasoby ludzkie lub rzeczowe w taki sam sposób, jak są one wykorzystywane przez producenta, handlowca lub osoby świadczące usługi. Działalność gospodarcza w rozumieniu Dyrektywy 2006/112/WE Rady będzie miała miejsce, gdy zaistnieje zamiar wykorzystania i zorganizowania środków w celu wzięcia udziału w produkcji, dystrybucji towarów lub świadczeniu usług.

Przedmiotowe zagadnienie było również przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributos de las Zonas Primera y Segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów). TSUE w ww. orzeczeniach wskazał, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością.

Ponadto zgodnie z opinią RG M.G. Tesauro z 4 czerwca 1991 r. do sprawy C-202/90, co się tyczy warunków pracy należy przeanalizować czy pracownik jest niejako zintegrowany z organizacją pracodawcy (...) czy i w jakim zakresie może swobodnie zorganizować swoją działalność. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny. Jednakże poddanie się niektórym dyrektywom jak też pewnej kontroli czy władzy dyscyplinarnej pracodawcy, które odnajdujemy również w stosunku pracy nie wykluczają charakteru samodzielnego działalności. Co się tyczy warunków wynagrodzenia, okoliczność, że wynagrodzenie (także to określone ustawą) jest proporcjonalne do usług i charakter przypadkowy, który z tego wynika stanowią jasne wskaźniki istnienia stosunku samodzielnej pracy. Nie ma wątpliwości, że ryzyko w ramach stosunku pracy podporządkowanej spoczywa tylko na pracodawcy. W zakresie odpowiedzialności wskazano, że należy badać czy pracownik jest odpowiedzialny wobec osób trzecich za czynności i działania, które można mu przypisać (pkt 6).

Zauważyć też należy, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy zleceniobiorcą – Panem a zleceniodawcami – organizacją pozarządową A oraz Fundacją B wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, to nie można uznać Pana za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że zleceniobiorca występuje w charakterze podatnika VAT.

Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności: należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest pomoc prawna oraz doradztwo obywatelskie świadczone przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego – w rozpatrywanej sprawie dwie organizacje pozarządowe.

W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie – warunek drugi).

Warunek drugi – wynagrodzenie: zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji, czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, to nie można mówić o ponoszeniu przez zleceniobiorcę ryzyka ekonomicznego.

Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich: warunek będzie spełniony, jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Jak wynika z opisu sprawy:

·Jest Pan Radcą Prawnym i prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą z oznaczeniem PKD 69.10.Z. Jest Pan również doradcą obywatelskim.

·W ramach wykonywanej działalności świadczy Pan usługi nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego przez 5 dni w tygodniu po 8 godzin dziennie. Usługi te świadczy Pan samodzielnie.

·Usługi nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego świadczy Pan na podstawie dwóch umów zlecenia, które zawarł Pan z organizacją pozarządową A  i Fundacją B. Na podstawie tych umów jest Pan zobowiązany do świadczenia NPP przez 5 dni w tygodniu w wymiarze po 4 godziny w (...) i (...) oraz świadczenia NPO przez 5 dni w tygodniu w wymiarze po 4 godziny w (...) i (...). W tym czasie jest Pan zobowiązany do obecności w punktach zorganizowanych i zapewnionych przez Organizacje Pozarządowe, i udzielanie porad i doradztwa osobom wpisanym do kalendarza elektronicznego.

·Nie ma Pan wpływu na umawianie Beneficjentów tych porad i doradztwa. Nie uczestniczy Pan w tworzeniu punktów ani koniecznej infrastruktury. Korzysta Pan z infrastruktury zorganizowanej i zapewnionej przez Organizacje Pozarządowe we współpracy ze Starostwem.

·Z warunków zawartych umów wynika, że świadcząc opisane we wniosku usługi wykorzystuje Pan infrastrukturę i organizację zapewnioną przez Organizację Pozarządową.

·Pana praca kontrolowana jest przez Organizacje Pozarządowe poprzez logowania do systemu elektronicznego oraz comiesięczne zestawienie listy obecności.

·W ramach nieodpłatnej pomocy prawnej udziela Pan Beneficjentom pomocy prawnej, omówienia przepisów prawnych i ich interpretacji oraz omawia Pan przebieg postępowań administracyjnych i sądowych. Niekiedy pomaga Pan Beneficjentom w sformułowaniu pism do sądów czy urzędów. Nie sporządza Pan pism i nie podpisuje się Pan pod żadnymi pismami oraz nie reprezentuje Pan Beneficjentów w ich sprawach. Zakres ten dotyczy obu umów.

·W ramach doradztwa obywatelskiego udziela Pan Beneficjentom doradztwa w sprawach takich jak np. jakie działania powinni podjąć by wyjść z problemu zadłużenia czy bezdomności. Niekiedy pomaga Pan Beneficjentom w sformułowaniu pism do sądów czy urzędów. Nie sporządza Pan pism i nie podpisuje się Pan pod żadnymi pismami oraz nie reprezentuje Pan Beneficjentów w ich sprawach. Zakres ten dotyczy obu umów.

·Usługi nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego świadczy Pan w imieniu organizacji pozarządowej, z którą ma Pan podpisaną umowę zlecenia i na rzecz Beneficjentów punktów nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego. Beneficjenci tych punktów nie ponoszą z tytułu uzyskanych porad żadnych kosztów. Dotyczy to obu umów.

·Wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego wypłaca Panu comiesięcznie organizacja pozarządowa, na podstawie wystawionej przez Pana faktury za dany miesiąc. Nie ma Pan żadnego wpływu na wysokość wypłacanego Panu wynagrodzenia.

·Wynagrodzenie za wykonywanie usług nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego na podstawie umów zawartych z organizacjami pozarządowymi stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

·W umowach nie zawarto postanowienia, że będzie Pan ponosił odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat podejmowanych przez Pana czynności. W obu umowach brak jest zapisów w tym przedmiocie. Nadto żadna z tych umów nie zobowiązuje Pana do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich. Niemniej przez wzgląd na wykonywany zawód, obowiązkowo podlega Pan ubezpieczeniu OC. W związku z powyższym wskazuje Pan, że odpowiedzialność wobec osób trzecich ponoszą podmioty, z którymi ma Pan zawarte umowy (Organizacje Pozarządowe).

·Nie ponosi Pan ryzyka gospodarczego, ekonomicznego za czynności wykonywane na podstawie zawartych umów. W obu umowach brak jest zapisów w tym przedmiocie. Nadto żadna z tych umów nie zobowiązuje Pana do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich. Niemniej przez wzgląd na wykonywany zawód, obowiązkowo podlega Pan ubezpieczeniu OC. W związku z powyższym wskazuje Pan, że odpowiedzialność gospodarczą i ekonomiczną wobec osób trzecich ponoszą podmioty, z którymi ma Pan zawarte umowy (Organizacje Pozarządowe).

Wobec powyższego w odniesieniu do świadczonych przez Pana usług z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego zaistnieją przesłanki z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, co oznacza, że zostaną spełnione kryteria wyłączające świadczenie ww. usług, objętych umowami zawartymi z dwiema organizacjami pozarządowymi, z czynności podlegających ustawie. Zatem świadczenie przez Pana opisanych usług nie stanowi wykonywanej samodzielnie działalności gospodarczej, i w efekcie nie jest Pan z tego tytułu podatnikiem podatku od towarów i usług, a wykonywane przez Pana czynności nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Podsumowując stwierdzam, że świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego doradztwa obywatelskiego na zasadach przedstawionych we wniosku nie stanowi świadczenia usług w ramach prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej, i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Tym samym przedstawione przez Pana stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Wskazuję, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Jestem ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem sprawy podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Ta interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.