Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

4 stycznia 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 4 stycznia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie braku podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT świadczenia usług udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz udokumentowania tych czynności. Uzupełniła go Pani pismem z 26 lutego 2025 r. (wpływ 26 lutego 2025 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pani adwokatem wpisanym na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Adwokacką w (…).

Prowadzi Pani Kancelarię Adwokacką z siedzibą: (…), w ramach której świadczy Pani usługi prawnicze na rzecz osób fizycznych, nieprowadzących działalności gospodarczej oraz przedsiębiorców (osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz jednostek organizacyjnych, w tym osób prawnych), dalej jako: Klienci, w zakresie, w jakim działalność adwokata została uregulowana w odrębnych przepisach prawa m.in. w ustawie z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze.

Pani działalność obejmuje udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych oraz reprezentowanie Klientów przed sądami. W związku ze świadczeniem usług prawniczych w ramach prowadzonej Kancelarii Adwokackiej zarejestrowała Pani działalność gospodarczą wpisaną do CEiDG jako działalność prawniczą. Jest Pani czynnym podatnikiem VAT, w konsekwencji usługi świadczone na rzecz Klientów dokumentuje Pani, w zależności od ich statusu, poprzez wystawienie faktury VAT albo paragonu.

W ramach praktyki adwokackiej świadczy Pani nieodpłatną pomoc prawną oraz udziela Pani nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), dalej jako: Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 tej ustawy, zapewnienie osobom uprawnionym nieodpłatnej pomocy prawnej oraz poradnictwa obywatelskiego należą do zadań zleconych powiatu realizowanych przez Powiat samodzielnie albo w porozumieniu z gminami. Powiaty wykonują zadania związane z zapewnieniem nieodpłatnej pomocy prawnej poprzez utworzenie i organizację Punktów Nieodpłatnej Pomocy Prawnej. Punkt Nieodpłatnej Pomocy Prawnej jest jednostką organizacyjną, w ramach której osoby uprawnione do nieodpłatnej pomocy prawnej mają możliwość konsultacji istotnych dla nich kwestii prawnych z prawnikiem, co do zasady adwokatem albo radcą prawnym. Do obowiązków powiatu należy prowadzenie Punktu Nieodpłatnej Pomocy Prawnej, w tym m.in. zapewnienie lokalu, w którym odbywają się konsultacje, oraz jego wyposażenie i udostępnienie bazy aktów prawniczych, jak również dokonanie wyboru prawników, zlecenie im wykonywania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz zawarcie odpowiednich umów. Zasady udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej m.in. liczbę adwokatów i radców prawnych, którzy będą udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej, zasady wynagradzania oraz zasady wykorzystywania urządzeń technicznych w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej Powiat ma obowiązek ustalić z okręgową izbą adwokacką oraz okręgową izbą radców prawnych.

Zawarła Pani z Powiatem (…) umowę o świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej (dalej: Umowa o nieodpłatną pomoc prawną). Zgodnie z Umową o nieodpłatną pomoc prawną, działając w charakterze adwokata zobowiązała się Pani do osobistego świadczenia za wynagrodzeniem należnym od Powiatu nieodpłatnej pomocy prawnej osobom uprawnionym w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej prowadzonym przez Powiat (…).

Dodatkowo, w Umowie zostały określone miejsce i czas udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej (tj. adres Punktu Nieodpłatnej Pomocy Prawnej i czas dyżurów), miesięczne wynagrodzenie za udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej, a także zasady wyznaczania zastępstwa w odniesieniu do dyżurów wyznaczonych przez Powiat (…).

Wykonywanie umowy zawartej z Powiatem (…) następuje poprzez osobiste świadczenie porad prawnych oraz poradnictwa obywatelskiego w trakcie dyżurów odbywających się w lokalizacjach wskazanych w zawartych Umowach. Nie wykonuje ich Pani z innymi osobami, w szczególności współpracownikami. Umowa z Powiatem zawiera zapis, że w przypadku, gdy Zleceniobiorca nie będzie mógł w danym dniu i godzinach świadczyć pomocy prawnej osobiście z powodu zaistnienia szczególnych okoliczności (choroba, ważne zdarzenie losowe), obowiązany jest do wyznaczenia zastępcy i wcześniejszego powiadomienia Zleceniodawcy drogą mailową, podając datę zastępstwa, miejsce i dane osoby zastępującej. Zastępstwo może pełnić wyłącznie osoba zgłoszona do obsługi nieodpłatnej pomocy prawnej, z którą Zleceniodawca zawarł umowę analogiczną do niniejszej umowy.

W umowie zobowiązuje się Pani do świadczenia usług w lokalu położonym na terenie Powiatu (…). Zgodnie z zapisami umowy zawartej z Powiatem, lokale te wyposażone są w: meble biurowe (biurko, zamykaną na klucz szafę, co najmniej 4 krzesła, niezbędne urządzenia (telefon, drukarka, czajnik), artykuły biurowe oraz dostęp do sieci energetycznej, telefonicznej i teleinformatycznej, w tym Internetu.

Nie jest wykluczone, że w przyszłości umowa na tych samych zasadach będzie kontynuowana albo zawrze Pani umowę z inną organizacją pozarządową, której Powiat zleci prowadzenie Punktu Nieodpłatnej Pomocy Prawnej.

W trakcie dyżurów w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej udziela Pani porad prawnych osobom fizycznym (w tym osobom fizycznym prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą niezatrudniającym innych osób w ciągu ostatniego roku), które wykazały, że spełniają warunki do uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz dokonały zgłoszenia w sposób określony przez Powiat, według kolejności zgłoszeń.

W myśl art. 3 ww. ustawy, nieodpłatna pomoc prawna obejmuje:

·poinformowanie osoby uprawnionej o obowiązującym stanie prawnym oraz przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach, w tym w związku z toczącym się postępowaniem przygotowawczym, administracyjnym, sądowym lub sądowo-administracyjnym,

·wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego,

·sporządzenie projektu pisma w sprawach, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowo-administracyjnym,

·nieodpłatną mediację,

·sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowo-administracyjnym oraz poinformowanie o kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem sprawy na drogę sądową.

W ramach umowy z Powiatem, wykonuje Pani wszystkie powyższe świadczenia. Każdorazowo świadczenia dobrane są do szczególnej sytuacji osoby uprawnionej.

Wynagrodzenie określone w Umowie o nieodpłatną pomoc prawną jest ustalone przez Powiat (…), na podstawie przepisów ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, w stałej wysokości ryczałtowej. Nie ma Pani wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Powiatu ani jego negocjacji, w szczególności wynagrodzenie nie jest zależne od ilości porad udzielonych w trakcie dyżurów, które odbywa Pani w trakcie miesiąca. Nie ma Pani tym samym dowolności sposobu wykonania zlecenia, czasu i miejsca oraz możliwości wyboru osób, którym udziela Pani nieodpłatnej pomocy prawnej. Wynagrodzenie jest wypłacane przez Powiat oraz za osobiste świadczenie usług nieodpłatnych porad prawnych. Wynagrodzenie określone w umowie jest ustalone przez Powiat na podstawie przepisów ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, które wskazuje stawkę bazową na dany rok kalendarzowy.

Podstawą wypłaty wynagrodzenia jest każdy zrealizowany w danym miesiącu dyżur, przeprowadzony według harmonogramu punktu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej. W wykonaniu umowy, poza wynagrodzeniem, nie otrzymuje Pani dodatkowych świadczeń.

Wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z Powiatem nie stanowi kategorii przychodów, o których mowa w art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z Powiatem stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy dodać, że nie ponosi Pani gospodarczego, ekonomicznego ryzyka w związku z wykonywaniem czynności na podstawie umowy zawartej z Powiatem. Udzielając pomocy prawnej nie ponosi Pani odpowiedzialności za świadczone usługi. Obsługując osoby zainteresowane pomocą prawną tworzy Pani dla nich m.in. projekty pism, których nie podpisuje Pani własnym imieniem i nazwiskiem. Wypełniając kartę pomocy „A” w części obejmującej punkt i dyżur jest wskazane, iż punkt jest punktem wskazanym i prowadzonym przez Powiat (…).

Do wykonywania czynności wynikających z umowy zlecenia wykorzystuje Pani lokal i infrastrukturę zapewnioną przez Powiat (…). Wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Zlecającego powoduje, że jako zleceniobiorca nie ponosi Pani również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego.

Istotną okolicznością jest także fakt, że nie ma Pani wpływu na wysokość wynagrodzenia ani wysokość stawki za dyżur, która została narzucona przez Powiat. Umowa zlecenia przewiduje stałe, zryczałtowane wynagrodzenie, niezależnie od liczby osób uprawnionych, które zgłoszą się na dyżur oraz efektu świadczonych usług. Od osób uprawnionych nie pobiera się żadnego wynagrodzenia za pomoc, której są beneficjentami. W świetle umowy zleceniobiorca nie może pobierać jakichkolwiek środków pieniężnych od osób obsługiwanych. W rezultacie, skoro umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, nie można mówić o ponoszeniu przez Panią ryzyka ekonomicznego.

Nie wyraża Pani i nie będzie Pani wyrażała oświadczeń woli w imieniu i na rzecz Powiatu oraz Stowarzyszenia. Świadcząc usługi objęte przedmiotowymi umowami nie działa Pani jako pełnomocnik prowadzący swoją działalność gospodarczą, nie sporządza Pani, ani nie podpisuje Pani pism. Nie używa Pani w Punkcie swoich pieczątek, szyldu, nie reprezentuje Pani osób korzystających z darmowych porad prawnych przed sądem, nie ma Pani również żadnego wpływu na dobór klientów.

Z racji wykonywanego zawodu, obowiązkowo podlega Pani ubezpieczeniu OC Adwokatów.

Zaznaczyła Pani, że w momencie złożenia ww. wniosku o interpretację indywidualną dokumentuje Pani ww. świadczenia poprzez wystawienie faktury VAT na rzecz Powiatu (…) i uwzględnia Pani VAT należny na ww. fakturach oraz rozlicza Pani w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Niemniej, w związku ze specyficznymi zasadami świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, w szczególności jej osobistym charakterem oraz poradnictwa obywatelskiego powzięła Pani wątpliwość, czy świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach prowadzonej przez Panią działalności nie stanowi świadczenia usług w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Doprecyzowanie i uzupełnienie opisu sprawy

Sprostowała Pani oczywistą omyłkę pisarską, zawartą w treści wniosku, tj. wskazała, że na rok 2025 ma Pani zawartą umowę o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej wyłącznie z Powiatem (…).

Pytania

1.Czy udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach przedstawionych we wniosku o interpretację indywidualną stanowi świadczenie usług w ramach prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej, które podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?

2.Czy w odniesieniu do czynności opisanych w pkt 1 Wnioskodawczyni, z tytułu wykonania czynności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, winna wystawić faktury VAT z adnotacją o zwolnieniu od VAT, a czy też powinna wystawić rachunek lub notę księgową?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na zasadach przedstawionych we wniosku o interpretację indywidualną nie stanowi świadczenia usług ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy VAT, opodatkowaniu podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług.

Jak stanowi art. 8 ust. 1 ustawy VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Mając na względzie powyższe, opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług wykonywane przez podatnika VAT.

W świetle art. 15 ust. 1 ustawy VAT, status podatnika posiadają osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczny wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. W konsekwencji, opodatkowaniu VAT podlegają czynności wykonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Jak stanowi natomiast art. 15 ust. 3 ustawy VAT, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności:

1)z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;

2)z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zgodnie natomiast z art. 13 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.), za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się m.in. przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej. W konsekwencji, przychody z działalności wykonywanej osobiście to przychody ze świadczenia usług na podstawie umowy zlecenie, jeżeli nie są uzyskiwane w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej.

Mając na względzie powyższe, przychody z nieodpłatnej pomocy prawnej świadczonej w ramach Umowy o nieodpłatną pomoc prawną powinny być kwalifikowane jako przychody z działalności wykonywanej osobiście, a nie prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej, co w konsekwencji prowadzi do wniosku, że świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej przez Wnioskodawczynię nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.

Należy bowiem podkreślić, że nie każda forma aktywności zawodowej osoby fizycznej wykonującej tzw. wolny zawód jest związana z wykonywaną działalnością gospodarczą, ale jedynie taka, która spełnia przesłanki do uznania za działalność gospodarczą w świetle regulacji VAT.

Jak podkreśla się w doktrynie prawa, wykonywanie zawodu adwokata albo radcy prawnego cechują różnice w stosunku do prowadzenia działalności gospodarczej obejmujące m.in. odmienne relacje łączące z klientami oraz osobiste wykonywanie wolnego zawodu o charakterze intelektualnym (Por. J. Jacyszyn, Przedsiębiorca a wolny zawód, „Rejent” 2003, nr 10, s. 72-75).

W konsekwencji, w celu ustalenia, czy osoba fizyczna wykonująca czynności związane z wykonywanym przez nią wolnym zawodem prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy VAT, należy każdorazowo zbadać, jaki jest kształt wzajemnych relacji, praw i obowiązków podmiotu w stosunku do podmiotu zlecającego te czynności. W szczególności, nie jest możliwe przypisanie wszystkich czynności osób fizycznych do prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.

Możliwość uznania udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej przez adwokata albo radcę prawnego za świadczenie usług w ramach działalności gospodarczej w istocie wyklucza sam charakter tej instytucji oraz przepisy ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej.

Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej pomocy prawnej udziela osobiście adwokat lub radca prawny, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach z ich upoważnienia aplikant adwokacki lub aplikant radcowski.

Powyższe wskazuje, że udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej stanowi przejaw osobistej działalności profesjonalnej adwokata albo radcy prawnego, a nie jego działalności gospodarczej. W tym kontekście należy stwierdzić, że radca prawny udzielając nieodpłatnej pomocy prawnej na rzecz osób uprawnionych w ramach Punktu Nieodpłatnej Pomocy Prawnej działa jako osoba fizyczna posiadająca uprawnienia i kwalifikacje, a nie jako przedsiębiorca prowadzący Kancelarię Adwokacką.

Wnioskodawczyni nie reprezentuje bowiem swojej Kancelarii, nie może również działać na rzecz swojej Kancelarii (np.: poprzez wręczanie wizytówek, itd.). Ponadto, stosunek prawny i faktyczny pomiędzy Wnioskodawczynią a Powiatem znacząco odbiega od stosunku łączącego Wnioskodawczynię z Klientami.

W odniesieniu do definicji działalności wykonywanej osobiście, w tym przez przedstawicieli tzw. wolnych zawodów, oraz rozróżnienia pomiędzy działalnością wykonywaną osobiście, a działalnością gospodarczą, należy zauważyć, że kwestia ta była przedmiotem licznych wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) oraz krajowych sądów administracyjnych.

W świetle wyroków TSUE, akceptowanych przez orzecznictwo sądów administracyjnych, za samodzielną działalność gospodarczą nie może być uznana działalność prowadzona przy wykorzystaniu zasobów innego podmiotu, która nie powoduje ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, nie jest związana z powstaniem odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością oraz jest związana z podporządkowaniem osoby wykonującej taką działalność (wyrok TS z 15 grudnia 1987 r., C-235/85, Komisja Wspólnot Europejskich v. Królestwo Niderlandów, EU:C:1987:161, dalej: Wyrok C-235/85, Komisja, oraz wyrok TS z 25 lipca 1991 r., C-202/90, Ayuntamiento de Sevilla v. Recaudadores de Tributos de las Zonas primera y segunda, EU:C:1991:332, dalej wyrok C-202/90, Ayuntamiento).

Mając na względzie wskazane powyżej orzecznictwo TSUE oraz przesłanki prowadzonej działalności gospodarczej określone w ustawie VAT, należy uznać, że świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie Umowy zawartej z Powiatem nie spełnia Pani przesłanek działalności gospodarczej.

Wnioskodawczyni wykonuje czynności nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach dyżurów w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej. Nie ma Pani swobody miejsca i czasu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, a zasady określa Umowa o nieodpłatną pomoc prawną zawarta z Powiatem. Jeżeli z różnych przyczyn nie może Pani wykonać zadań w trakcie dyżuru, musi zapewnić zastępstwo, nie może Pani w szczególności zmienić dnia albo godzin dyżuru, lub wyznaczyć dyżur w miejscu przez niego wyznaczonym (np.: w siedzibie prowadzonej Kancelarii). Wnioskodawczyni (w przeciwieństwie do usług świadczonych na rzecz Klientów) nie ma swobody wyboru osób, na rzecz których świadczy pomoc prawną. Nieodpłatna pomoc prawna jest bowiem świadczona na rzecz osób uprawnionych, które zgłosiły się do Punktu Nieodpłatnej Pomocy Prawnej. W wyjątkowych sytuacjach wynikających m.in. z konfliktu interesów Wnioskodawczyni może odmówić nieodpłatnej pomocy prawnej, ale jest zobowiązana do wskazania osobie uprawnionej innego Punktu Nieodpłatnej Pomocy Prawnej na terytorium Powiatu. Wnioskodawczyni nie wykorzystuje zasobów należących do Kancelarii do świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej. Co do zasady, wszystkie niezbędne zasoby powinien dostarczyć Wnioskodawczyni Powiat, a Wnioskodawczyni wykorzystuje zasoby Powiatu zgromadzone w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej. Wnioskodawczyni wykorzystuje własne zasoby jedynie w takim zakresie, w jakim wykorzystują własne zasoby pracownicy i zleceniobiorcy (np.: samochód prywatny w celu dojazdu do Punktu Nieodpłatnej Pomocy Prawnej).

Mając powyższe na względzie, Wnioskodawczyni nie ponosi ryzyka ekonomicznego ani gospodarczego udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach umowy zawartej z Powiatem.

Wynagrodzenie Wnioskodawczyni jest z góry określone (uzależnione m.in. od obowiązujących stawek oraz ilości dyżurów). Wnioskodawczyni nie ma możliwości negocjowania wynagrodzenia, a wynagrodzenie nie jest rezultatem ilości porad udzielonych w trakcie dyżurów.

W odniesieniu do relacji pomiędzy Powiatem a Wnioskodawczynią należy wskazać, że nie ma ona charakteru współpracy opartej na woli wyrażonej przez strony oraz równorzędności pomiędzy Wnioskodawczynią a Powiatem. Wnioskodawczyni nie ma możliwości kształtowania zasad współpracy z Powiatem na takich zasadach, na jakich kształtuje zasady świadczenia usług na rzecz Klientów. Z drugiej strony, Powiat zawierając Umowę również nie ma swobody ustalania warunków współpracy, ale jest związany przepisami ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej.

Wnioskodawczyni wskazuje, że ww. stanowisko było potwierdzane przez Dyrektora KIS w licznych interpretacjach indywidualnych, przykładowo:

·w interpretacji indywidualnej z 5 maja 2024 r., o sygn. 0112-KDIL1-3.4012.66.2023.2.AKS,

·w interpretacji indywidualnej z 10 sierpnia 2024 r., o sygn. 0114-KDIP4-2.4012.401.2023.1.MC,

·w interpretacji indywidualnej z 16 kwietnia 2024 r., o sygn. 0112-KDIL1-1.4012.80.2024.2.HW.

Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, jako czynność niepodlegająca opodatkowaniu VAT.

Mając powyższe na względzie, należy stwierdzić, że udzielanie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego nie jest wykonywane przez Wnioskodawczynię w ramach działalności gospodarczej, a tym samym nie podlega opodatkowaniu VAT.

Powyższy wniosek był potwierdzony w interpretacjach indywidualnych wydawanych przez Dyrektora KIS, m.in.:

·interpretacji indywidualnej z 20 kwietnia 2023 r., o sygn. 0111-KDIB3-1.4012.111.2023.2.IO,

·interpretacji indywidualnej z 16 kwietnia 2024 r., o sygn. 0112-KDIL1-1.4012.80.2024.2.HW.

Biorąc pod uwagę stanowisko zawarte we wniosku, tj. przyjęcie, że świadczenie przez Wnioskodawczynię, w okolicznościach przedstawionych we wniosku, usług nieodpłatnych porad prawnych na podstawie umowy zlecenia, nie stanowi wykonywanej samodzielnie działalności gospodarczej i w efekcie nie podlega podatkiem VAT, zdaniem Wnioskodawczyni, nie jest Ona zobowiązana do dokumentowania tych czynności fakturami (faktura nie jest dowodem właściwym dla udokumentowania otrzymanego z tego tytułu wynagrodzenia).

Jednocześnie, na gruncie przepisów dotyczących podatku od towarów i usług, brak jest przeciwskazań dla udokumentowania wykonywanych czynności poprzez wystawienie innego dokumentu księgowego, np. noty księgowej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy:

Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy:

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy:

Stosownie do art. 15 ust. 3 ustawy:

Zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163):

W opisie sprawy wskazała Pani, że wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z Powiatem stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności co do warunków:

·wykonywania tych czynności,

·wynagrodzenia, oraz

·odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zatem, użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym, kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.

Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala jednocześnie wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy o podatku VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie ustawy.

Istotna jest w tym przypadku analiza istoty odpowiedzialności, wynikającej z charakteru stosunku prawnego łączącego Panią oraz Powiat.

Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 (1) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11 grudnia 2006, Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady:

W akapicie pierwszym, artykuł 9 (1) Dyrektywy 2006/112/WE Rady wskazano, że:

W myśl art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

W celu określenia granic pojęcia „działalności gospodarczej” i „podatnika” należy przypomnieć art. 9 ust. 2 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady.

Przepis art. 9 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady stwierdza, że:

Przy czym, zgodnie z art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

Dyrektywa 2006/112/WE Rady wskazuje na bardzo szeroki zakres działalności gospodarczej, obejmujący wszystkie etapy produkcji, dystrybucji i dostarczania towarów i usług.

To, że działalność gospodarcza, która ma być traktowana jako taka, nie jest działalnością wykonywaną okazjonalnie, nie oznacza, że działalność ta, aby mieścić się w zakresie podatku VAT, musi osiągnąć pewną liczbę operacji lub osiągnąć określony poziom dochodu. Decydującym elementem jest wola lub zamiar osoby dokonującej czynności, aby brać udział w produkcji, dystrybucji lub dostarczaniu dóbr lub usług. Elementem definiującym działalność gospodarczą na gruncie przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady jest to, że osoba, w celu wykonywania swoich działań, wykorzystuje zasoby ludzkie lub rzeczowe w taki sam sposób, jak są one wykorzystywane przez producenta, handlowca lub osoby świadczące usługi. Działalność gospodarcza w rozumieniu Dyrektywy 2006/112/WE Rady będzie miała miejsce, gdy zaistnieje zamiar wykorzystania i zorganizowania środków w celu wzięcia udziału w produkcji, dystrybucji towarów lub świadczeniu usług.

Przedmiotowe zagadnienie było również przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributos de las Zonas Primera y Segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów). TSUE w ww. orzeczeniach wskazał, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością.

Ponadto, zgodnie z opinią RG M.G. Tesauro z 4 czerwca 1991 r. do sprawy C-202/90, co się tyczy warunków pracy należy przeanalizować czy pracownik jest niejako zintegrowany z organizacją pracodawcy (...) czy i w jakim zakresie może swobodnie zorganizować swoją działalność. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny. Jednakże poddanie się niektórym dyrektywom jak też pewnej kontroli czy władzy dyscyplinarnej pracodawcy, które odnajdujemy również w stosunku pracy nie wykluczają charakteru samodzielnego działalności. Co się tyczy warunków wynagrodzenia, okoliczność, że wynagrodzenie (także to określone ustawą) jest proporcjonalne do usług i charakter przypadkowy, który z tego wynika stanowią jasne wskaźniki istnienia stosunku samodzielnej pracy. Nie ma wątpliwości, że ryzyko w ramach stosunku pracy podporządkowanej spoczywa tylko na pracodawcy. W zakresie odpowiedzialności wskazano, że należy badać czy pracownik jest odpowiedzialny wobec osób trzecich za czynności i działania, które można mu przypisać (pkt 6).

Zauważyć też należy, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy zleceniobiorcą – Panią a zleceniodawcą – Powiatem wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, to nie można uznać Pani za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że zleceniobiorca występuje w charakterze podatnika VAT.

Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności: należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest pomoc prawna świadczona przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego – w przedmiotowej sprawie Powiatu.

W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie – warunek drugi).

Warunek drugi – wynagrodzenie: zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji, czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, to nie można mówić o ponoszeniu przez zleceniobiorcę ryzyka ekonomicznego.

Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich: warunek będzie spełniony, jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Z opisu sprawy wynika, że:

-jest Pani adwokatem i jest Pani czynnym podatnikiem VAT,

-zawarła Pani z Powiatem umowę o świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej,

-zobowiązała się Pani do osobistego świadczenia za wynagrodzeniem należnym od Powiatu nieodpłatnej pomocy prawnej osobom uprawnionym w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej,

-wykonywanie Umowy zawartej z Powiatem następuje poprzez osobiste świadczenie porad prawnych oraz poradnictwa obywatelskiego w trakcie dyżurów odbywających się w lokalizacjach wskazanych w zawartych Umowach, nie wykonuje ich Pani z innymi osobami, w szczególności współpracownikami,

-Umowa z Powiatem zawiera zapis, że w przypadku, gdy Zleceniobiorca nie będzie mógł w danym dniu i godzinach świadczyć pomocy prawnej osobiście z powodu zaistnienia szczególnych okoliczności, obowiązany jest do wyznaczenia zastępcy i wcześniejszego powiadomienia Zleceniodawcy drogą mailową, podając datę zastępstwa, miejsce i dane osoby zastępującej. Zastępstwo może pełnić wyłącznie osoba zgłoszona do obsługi nieodpłatnej pomocy prawnej, z którą Zleceniodawca zawarł umowę analogiczną do niniejszej umowy,

-w Umowie zobowiązuje się Pani do świadczenia usług w lokalu położonym na terenie Powiatu, który wyposażony jest w: meble biurowe (biurko, zamykaną na klucz szafę, co najmniej 4 krzesła, niezbędne urządzenia (telefon, drukarka, czajnik), artykuły biurowe oraz dostęp do sieci energetycznej, telefonicznej i teleinformatycznej, w tym Internetu. Wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Zlecającego powoduje, że jako zleceniobiorca nie ponosi Pani również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego,

-w trakcie dyżurów w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej udziela Pani porad prawnych osobom fizycznym, które wykazały, że spełniają warunki do uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz dokonały zgłoszenia w sposób określony przez Powiat, według kolejności zgłoszeń,

-nie ma Pani dowolności sposobu wykonania zlecenia, czasu i miejsca oraz możliwości wyboru osób, którym udziela Pani nieodpłatnej pomocy prawnej,

-obsługując osoby zainteresowane pomocą prawną tworzy Pani dla nich m.in. projekty pism, których nie podpisuje Pani własnym imieniem i nazwiskiem. Wypełniając kartę pomocy „A” w części obejmującej punkt i dyżur jest wskazane, iż punkt jest punktem wskazanym i prowadzonym przez Powiat,

-wynagrodzenie określone w Umowie o nieodpłatną pomoc prawną jest ustalone przez Powiat, na podstawie przepisów ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz stosownego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, w stałej wysokości ryczałtowej. Nie ma Pani wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Powiatu ani jego negocjacji, w szczególności wynagrodzenie nie jest zależne od ilości porad udzielonych w trakcie dyżurów, które odbywa Pani w trakcie miesiąca,

-podstawą wypłaty wynagrodzenia jest każdy zrealizowany w danym miesiącu dyżur, przeprowadzony według harmonogramu punktu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej

-w wykonaniu Umowy, poza wynagrodzeniem, nie otrzymuje Pani dodatkowych świadczeń,

-od osób uprawnionych nie pobiera Pani żadnego wynagrodzenia za pomoc, której są beneficjentami,

-wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z Powiatem nie stanowi kategorii przychodów, o których mowa w art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

-wynagrodzenie za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z Powiatem stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

-nie ponosi Pani gospodarczego, ekonomicznego ryzyka w związku z wykonywaniem czynności na podstawie Umowy zawartej z Powiatem,

-nie ponosi Pani odpowiedzialności za świadczone usługi,

-nie wyraża Pani i nie będzie Pani wyrażała oświadczeń woli w imieniu i na rzecz Powiatu,

-nie działa Pani jako pełnomocnik prowadzący swoją działalność gospodarczą, nie sporządza Pani, ani nie podpisuje Pani pism. Nie używa Pani w Punkcie swoich pieczątek, szyldu, nie reprezentuje Pani osób korzystających z darmowych porad prawnych przed sądem, nie ma Pani również żadnego wpływu na dobór klientów.

Pani wątpliwości w pierwszej kolejności dotyczą ustalenia, czy udzielanie przez Panią nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach przedstawionych we wniosku stanowi świadczenie usług w ramach prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej, która podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Mając na uwadze powołane powyżej przepisy prawa na tle przedstawionego przez Panią opisu sprawy należy wskazać, że świadczenie przez Panią nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie zawartej Umowy z Powiatem, nie będzie mieściło się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym nie będzie Pani z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania tego podatku.

Nie ponosi bowiem Pani – jak wynika z okoliczności sprawy – gospodarczego, ekonomicznego ryzyka w związku z wykonywaniem czynności na podstawie Umowy zawartej z Powiatem, zobowiązuje się Pani do świadczenia usług w lokalu położonym na terenie Powiatu, który wyposażony jest w: meble biurowe (biurko, zamykaną na klucz szafę, co najmniej 4 krzesła, niezbędne urządzenia (telefon, drukarka, czajnik), artykuły biurowe oraz dostęp do sieci energetycznej, telefonicznej i teleinformatycznej, w tym Internetu. Nie ma Pani wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego od Powiatu ani jego negocjacji, wynagrodzenie to stanowi przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dodatkowo, nie ponosi Pani odpowiedzialności za świadczone usługi i nie wyraża Pani i nie będzie Pani wyrażała oświadczeń woli w imieniu i na rzecz na rzecz Powiatu.

Wobec powyższego, w odniesieniu do świadczonych przez Panią usług z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej, zaistnieją przesłanki z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, co oznacza, że zostaną spełnione kryteria wyłączające świadczenie ww. usług, objętych zawartą Umową z Powiatem, z czynności podlegających ustawie. Zatem świadczenie przez Panią, w okolicznościach przedstawionych we wniosku, opisanych usług bezpłatnej pomocy prawnej, nie stanowi wykonywanej samodzielnie działalności gospodarczej, i w efekcie nie jest Pani z tego tytułu podatnikiem podatku od towarów i usług, a wykonywane czynności nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Podsumowanie

Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach przedstawionych we wniosku o interpretację indywidualną, nie stanowi świadczenia usług w ramach prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej, a czynności te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Pani stanowisko w zakresie pytania nr 1 uznałem za prawidłowe.

W dalszej kolejności Pani wątpliwości dotyczą kwestii, czy w odniesieniu do ww. czynności, winna Pani wystawić faktury z adnotacją o zwolnieniu od VAT, czy rachunek lub notę księgową.

Należy wskazać, że zasady wystawiania faktur zostały uregulowane w Dziale XI ustawy, w Rozdziale 1 – Faktury.

W świetle art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy:

Elementy, jakie powinna zawierać faktura wymienione zostały w art. 106e ust. 1 ustawy.

Stosownie do art. 106b ust. 2 ustawy:

Według art. 106b ust. 3 ustawy:

Na mocy art. 2 pkt 22 ustawy:

Z powyższych przepisów jednoznacznie wynika, że faktura dokumentuje dokonanie sprzedaży, przez którą rozumie się odpłatne wydanie towaru lub odpłatne świadczenie usług, czyli czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Podatnik wykonujący czynności w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, wystawia fakturę w przypadku sprzedaży towaru lub usługi.

Fakturę wystawia się tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi. Zatem podatnik nie może z tytułu wykonania czynności niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wystawić faktury.

Natomiast zgodnie z art. 87 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111):

Zatem obowiązek wystawienia rachunku ma zastosowanie do podatników, jednakże w ograniczonym zakresie, tj. w przypadkach, gdy z ustawy nie wynika obowiązek wystawienia faktury.

Jak wyżej rozstrzygnięto, świadczenie przez Panią usług z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie zawartej Umowy z Powiatem, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym nie jest Pani z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania tego podatku. Usługi z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie Umowy, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wykonywane przez Panią czynności na rzecz Powiatu z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym, otrzymane z tego tytułu wynagrodzenie nie stanowi wynagrodzenia za czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w analizowanej sprawie nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonych na podstawie zawartej Umowy z Powiatem.

W konsekwencji brak jest podstaw do wystawienia faktur w celu udokumentowania ww. czynności, bowiem faktury są dowodem dokumentującym wykonanie czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Brak jest również podstaw do wystawienia rachunku, o którym mowa w art. 87 § 1 Ordynacji podatkowej, z tytułu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, ponieważ w ww. zakresie nie prowadzi Pani działalności gospodarczej.

Podsumowanie

W odniesieniu do wykonywanych przez Panią usług nieodpłatnej pomocy prawnej, które nie są opodatkowane podatkiem od towarów i usług brak jest podstaw do wystawiania przez Panią faktur lub rachunków. Powyższe wynagrodzenie z Umowy zawartej z Powiatem w przedmiocie realizacji świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej, może być udokumentowane na podstawie innych dokumentów księgowych, w tym not księgowych. Nic nie wskazuje również, że dokumentem takim nie może być umowa cywilnoprawna. Należy jednak zaznaczyć, że nota księgowa jak i umowa nie są dokumentami przewidzianymi przez przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, i jako takie nie są objęte ich regulacją. Brak jest jednakże przeciwwskazań na gruncie przedmiotowych przepisów dla takiego sposobu udokumentowania.

Pani stanowisko w zakresie pytania nr 2 uznałem za prawidłowe

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zauważam, że zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Jestem ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Panią w złożonym wniosku. Należy zatem zaznaczyć, że wydając przedmiotową interpretację Organ oparł się na informacji, że: „Zawarłam z Powiatem (…) umowę o świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej”. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Podkreślam, że ta interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy, co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Inne kwestie przedstawione w opisie stanu faktycznego bądź we własnym stanowisku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.