Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe - Interpretacja - 0114-KDIP1-2.4012.559.2024.2.JO

ShutterStock
Interpretacja indywidualna z dnia 7 lutego 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP1-2.4012.559.2024.2.JO

Temat interpretacji

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

23 października 2024 r. wpłynął za pośrednictwem e-Urząd Skarbowy Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy ustalenia miejsca opodatkowania dla świadczonych usług prawnych dotyczących przeprowadzenia postępowania spadkowego oraz wystawienia faktury z adnotacją „NP”. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 20 stycznia 2025 r. (wpływ e-Urząd Skarbowy 20 stycznia 2025 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca jest adwokatem i świadczy usługi prawne. Pytanie dotyczy usług prawnych świadczonych na rzecz jednego z klientów.

Zleceniodawcą (klientem) w sprawie objętej pytaniem jest osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego, mieszkająca na stałe w Izraelu.

Przedmiotem umowy o świadczenie usług prawnych jest:

a)Przeprowadzenie sądowego postępowania spadkowego po pradziadkach zleceniodawcy i jednym z ich dzieci (wszyscy mieli obywatelstwo polskie i zmarli: pradziadek w 1939 r., zaś prababka i jej syn w czasie II wojny światowej). Pradziadkowie zleceniodawcy i ich syn w chwili śmierci byli właścicielami nieruchomości w Polsce.

b)Przeprowadzenie sądowego postępowania spadkowego „co do nieruchomości położonych w Polsce” po babce zleceniodawcy i jej siostrze, które w dacie zgonu nie miały obywatelstwa polskiego i które zmarły w czasie II wojny światowej (w skład spadku odziedziczonemu przez nie po ojcu – pradziadku zleceniodawcy – wchodziły nieruchomości położone w Polsce).

Przeprowadzenie postępowania spadkowego jest zleceniodawcy (klientowi) niezbędne, aby podjąć dalsze działania celem ustalenia aktualnego stanu prawnego ww. nieruchomości, ewentualnego odzyskania tych nieruchomości lub dochodzenia związanych z nimi roszczeń (o ile z uwagi na upływ czasu będzie to możliwe, co wymaga ustalenia dopiero na dalszym etapie sprawy).

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego.

W odpowiedzi na wezwanie do doprecyzowania opisu stanu faktycznego o informacje czy usługi prawnicze (przeprowadzenie sądowego postępowania spadkowego) w jakikolwiek sposób zmierzają do zmiany stanu prawnego nieruchomości, tj. ich bezpośrednim celem jest przeniesienie tytułu własności do nieruchomości, ustanowienie lub przeniesienie określonych udziałów w nieruchomości lub praw rzeczowych dotyczących nieruchomości wskazuje Pani, że celem przeprowadzenia sądowego postępowania spadkowego jest uzyskanie prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, tj. postanowienia stwierdzającego krąg spadkobierców po określonych osobach (spadkodawcach). Do zmiany stanu prawnego nieruchomości (przeniesienia własności, ustanowienia lub przeniesienia określonych udziałów lub praw rzeczowych) może dojść na skutek szeregu zdarzeń prawnych. Wśród nich wymienić można m.in. orzeczenia sądów o charakterze konstytutywnym, tj. orzeczenia tworzące nowy stan prawny lub zmieniające istniejący stan prawny. Natomiast orzeczenia o charakterze deklaratoryjnym nie wprowadzają żadnej zmiany do dotychczasowego stanu prawnego.

Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku ma charakter deklaratoryjny. Jak wskazał Sąd Najwyższy np. w uchwale z dnia 20 listopada 1992 r. III CZP 140/92 „orzeczenie takie, legitymujące spadkobiercę wobec osób trzecich, stosownie do treści art. 1028 k.c., stwarza jedynie domniemanie spadkobrania (por. art. 1025 k.c.). Nie ma ono jednak charakteru konstytutywnego, gdyż o wwiązaniu w spadek decydują wyłącznie zdarzenia prawne określające spadkobranie według zasad kodeksowych”. „Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku jest orzeczeniem deklaratywnym o znaczeniu legitymacyjnym” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2013 r. I CSK 262/12).

Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, a spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Z tą też chwilą następuje zmiana stanu prawnego nieruchomości (jeżeli należała do spadku), tj. przejście własności nieruchomości ze spadkodawcy na spadkobiercę lub spadkobierców. Zdarzeniem prawnym powodującym zmianę stanu prawnego nieruchomości jest więc śmierć człowieka (zdarzenie prawne sensu stricto). Natomiast samo postanowienie spadkowe, mające wyłącznie charakter deklaratoryjny, nie powoduje zmiany stanu prawnego nieruchomości.

Biorąc pod uwagę powyższe, brak jest podstaw do twierdzenia, że to sądowe postępowanie spadkowe lub postanowienie spadkowe zmierza do zmiany stanu prawnego nieruchomości.

Pytania

1.Czy biorąc pod uwagę przedmiot usług prawniczych (przeprowadzenie sądowego postępowania spadkowego) i podmiot, na rzecz którego usługi te są świadczone (niebędąca podatnikiem osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania poza terytorium Unii Europejskiej) wynagrodzenie za świadczenie tych usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

2.Jakie dane w zakresie podatku od towarów i usług powinny znaleźć się na fakturze w przypadku żądania jej wydania przez nabywcę?

Pani stanowisko w sprawie

Ad. 1

W ocenie Wnioskodawcy, opisana usługa (przeprowadzenie sądowego postępowania spadkowego) nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej jako „Ustawa”) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (dalej „podatek”) podlega odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W przypadku opisywanych usług (usługi prawne), biorąc pod uwagę ich przedmiot (przeprowadzenie sądowego postępowania spadkowego w Polsce po krewnych zleceniodawcy) i podmiot, na rzecz którego usługi te są świadczone (osoba fizyczna mieszkająca na stałe w Izraelu) miejsce świadczenia usług należy ustalić na podstawie art. 28l pkt 3 Ustawy, zgodnie z którym miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie podmiot ten ma stałe miejsce zamieszkania, a więc Izrael. Tym samym usługa ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce.

Jednocześnie usługa nie może być uznana za usługę związaną z nieruchomościami, o których mowa w art. 28e Ustawy, w przypadku których miejscem ich świadczenia jest miejsce położenia nieruchomości.

Art. 28e Ustawy dotyczy usług bezpośrednio związanych z nieruchomościami. Świadczy o tym m.in. treść otwartego katalogu wymienionych w nich usług (usługi świadczone przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usługi zakwaterowania, użytkowania i używania nieruchomości oraz usługi przygotowywania i koordynowania prac budowlanych), które wykazują bliskie i bezpośrednie związki z konkretnymi nieruchomościami. Ponadto przepis art. 28e Ustawy został dodany ustawą z dnia 23 października 2009 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, którą dokonano w zakresie swojej regulacji m.in. wdrożenia dyrektywy Rady 2008/8/WE z dnia 12 lutego 2008 r. zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do miejsca świadczenia usług (w odniesieniu do miejsca świadczenia usług związanych z nieruchomościami – art. 47 Dyrektywy). Kwestię tę uszczegóławia następnie Rozporządzenie Wykonawcze Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Zgodnie z art. 31a ust. 1 ww. rozporządzenia, usługi związane z nieruchomościami, o których mowa w art. 47 dyrektywy 2006/112/WE, obejmują jedynie te usługi, które mają wystarczająco bezpośredni związek z daną nieruchomością. Usługi uważa się za mające wystarczająco bezpośredni związek z nieruchomością w następujących przypadkach:

a)gdy wywodzą się z nieruchomości, a dana nieruchomość stanowi element składowy usługi i jest elementem centralnym oraz niezbędnym z punktu widzenia świadczonych usług;

b)gdy są świadczone w odniesieniu do nieruchomości lub dla niej przeznaczone i mają na celu zmianę prawnego lub fizycznego stanu danej nieruchomości.

Zgodnie z art. 31a ust. 2 lit. q) ww. rozporządzenia usługi związane z nieruchomościami obejmują usługi prawne związane z przeniesieniem tytułu do nieruchomości, ustanowieniem lub przeniesieniem określonych udziałów w nieruchomościach lub praw rzeczowych dotyczących nieruchomości (bez względu na to, czy są one traktowane jak rzeczy), takie jak czynności notarialne lub sporządzanie umów kupna lub sprzedaży nieruchomości, nawet jeżeli transakcja, w wyniku której dochodzi do zmiany stanu prawnego nieruchomości, nie zostaje przeprowadzona. Jednocześnie zgodnie z art. 31a ust. 3 lit. h) ww. rozporządzenia ust. 1 nie ma zastosowania do usług prawnych powiązanych z umowami, innych niż objęte ust. 2 lit. q) łącznie z doradztwem dotyczącym warunków umowy dotyczącej przeniesienia nieruchomości lub wykonania takiej umowy lub też udowodnienia istnienia takiej umowy, jeżeli takie usługi nie dotyczą przeniesienia tytułu do nieruchomości.

Reasumując: celem postępowania spadkowego jest ustalenie kto jest spadkobiercą i jaki udział w spadku mu przysługuje, zaś wydane w sprawie postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku ma wyłącznie charakter deklaratoryjny. Różny zakres postępowań sądowych w sprawach spadkowych wskazanych w punkcie a (stwierdzenie nabycia spadku – co do całego majątku spadkowego) oraz b (stwierdzenie nabycia spadku co do nieruchomości położonych w Polsce) wynika wyłącznie z różnej jurysdykcji sądów polskich w przypadku osób posiadających i nieposiadających obywatelstwa polskiego (art. 1108 k.p.c. i art. 1110(2) k.p.c.), natomiast nie wpływa na charakter samej sprawy spadkowej i stopień jej związku z konkretnymi nieruchomościami.

Usługi prawne objęte zapytaniem nie mają wystarczającego bezpośredniego związku z nieruchomościami, w związku z czym nie znajduje do nich zastosowanie art. 28e Ustawy, lecz art. 28l pkt 3 Ustawy i nie podlegają one opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Ad 2

Biorąc pod uwagę powyższe w przypadku wystawienia faktury VAT na żądanie nabywcy należy wskazać na fakturze, ze usługa nie podlega podatkowi („VAT – nie podlega”).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2) eksport towarów;

3) import towarów na terytorium kraju;

4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Z powołanego przepisu wynika tzw. zasada terytorialności, zgodnie, z którą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają określone czynności, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem ich świadczenia jest terytorium kraju.

W myśl art. 2 pkt 1 i 5 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o:

1)terytorium kraju - rozumie się przez to terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem art. 2a;

5)terytorium państwa trzeciego – rozumie się przez to terytorium państwa niewchodzące w skład terytorium Unii Europejskiej, z zastrzeżeniem art. 2a ust. 1 i 3.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

W przypadku świadczenia usług, istotnym dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależy, czy dana usługa podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie.

Miejsce świadczenia przy świadczeniu usług regulują przepisy art. 28a do 28o ustawy.

Stosownie do art. 28a ustawy:

Na potrzeby stosowania niniejszego rozdziału:

1)ilekroć jest mowa o podatniku - rozumie się przez to:

a)podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,

b)osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej;

2)podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.

Art. 28a ustawy wprowadza drugą definicję podatnika do ustawy. Definicja ta ma zastosowanie tylko w przypadku ustalenia miejsca świadczenia usług. Podatnikiem według tej regulacji jest osoba wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą. Ustawodawca odwołuje się w tym celu do definicji działalności gospodarczej ustalonej w art. 15 ust. 2 ustawy. Za podatników są uznawane również podmioty wykonujące działalność gospodarczą zgodnie z regulacjami innych państw członkowskich oraz państw trzecich.

Ogólna zasada dotycząca miejsca świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, o której mowa w art. 28c ustawy stanowi, że:

1.Miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3 oraz art. 28d, art. 28e, art. 28f ust. 1, 2 i 3, art. 28g ust. 2 i art. 28h-28n.

2.W przypadku, gdy usługi są świadczone ze stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej usługodawcy znajdującego się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

3.W przypadku gdy usługodawca nie posiada siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, o którym mowa w ust. 2, miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym posiada on stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.

Ww. przepis wprowadza regułę, zgodnie z którą w przypadku świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami miejscem świadczenia usługi jest państwo siedziby usługodawcy, ewentualnie kraj stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w sytuacji gdy usługa jest świadczona z takiego miejsca i znajduje się ono w innym państwie niż siedziba usługodawcy. Albo też miejscem świadczenia usługi na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce w którym usługodawca posiada stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu w sytuacji gdy nie posiada on siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Ponadto, w odniesieniu do pewnych kategorii usług, przepisy dotyczące podatku od towarów i usług wprowadzają szczególne regulacje dotyczące miejsca świadczenia.

Jedną z takich kategorii są usługi związane z nieruchomościami.

I tak, zgodnie z art. 28e ustawy:

Miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości.

Przepis art. 28e ustawy - jak wynika z jego brzmienia - stanowi wyjątek od zasady, przyjmując jako kryterium nie usytuowanie podmiotu, lecz przedmiotu, którym jest nieruchomość. Usługi, które jej wprost dotyczą, mają być opodatkowane według jej miejsca położenia. Kryterium położenia nieruchomości jest tu zatem decydujące - determinuje ono docelowo miejsce opodatkowania usługi związanej z daną nieruchomością. Co istotne, zasada wyrażona w art. 28e ustawy obejmuje wyłącznie usługi, które dotyczą konkretnej nieruchomości - jedynie wówczas można w praktyce zastosować opodatkowanie w miejscu położenia nieruchomości.

Z treści art. 28e ustawy wynika, że o miejscu świadczenia, a tym samym opodatkowania usługi związanej z nieruchomością, decyduje wyłącznie miejsce położenia nieruchomości, z którą dana usługa jest ściśle związana, niezależnie od tego dla jakiego podmiotu jest wykonywana oraz gdzie znajduje się siedziba usługodawcy. Zasada ta ma zastosowanie wówczas, gdy usługę można przyporządkować do konkretnej nieruchomości, która jest możliwa do zlokalizowania, co do miejsca jej położenia. Przepis ten – jak wynika z jego brzmienia – stanowi wyjątek od zasady ogólnej, przyjmując jako kryterium odniesienie się nie do podmiotu, lecz do przedmiotu, którym jest nieruchomość, a usługi, które jej wprost dotyczą, mają być opodatkowane według miejsca jej położenia. Jednocześnie usługi te mogą mieć charakter nieograniczony, na co wskazuje ich otwarty katalog, zamieszczony w tym przepisie. Do zakresu tych usług ustawodawca zaliczył bowiem nie tylko usługi stricte dotyczące prac wykonywanych w nieruchomościach i obrotu nieruchomościami, ale także usługi, których wykonanie oparte jest na wykorzystaniu, używaniu i użytkowaniu nieruchomości.

Także Dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE. L. Nr 347 z 11.12.2006 s. 1, ze zm.) w art. 47 przewiduje, że:

Miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomością, w tym usług rzeczoznawców i agentów nieruchomości, usług zakwaterowania w sektorze hotelarskim lub sektorach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub w miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, przyznawanie prawa użytkowania nieruchomości oraz usług związanych z przygotowywaniem i koordynacją prac budowlanych, takich jak usługi architektów i biur nadzoru budowlanego, jest miejsce, w którym znajduje się dana nieruchomość.

Ustawa nie zawiera definicji pojęcia „nieruchomość” oraz pojęcia „usługi związanej z nieruchomościami”. Niemniej jednak ustawodawca unijny wychodząc naprzeciw oczekiwaniom państw członkowskich wprowadził rozporządzeniem wykonawczym Rady (UE) nr 1042/2013 z 7 października 2013 r. (Dz. Urz. UE L Nr 284 z 26.10.2013 r., s. 1) zmianę do rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011 z 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 77 z 23.03.2011, str. 1, ze zm.) – zwanego dalej rozporządzeniem 282/2011 – dotyczącą pojęcia „nieruchomość”, jak również wyjaśnił, na czym polegają „usługi związane z nieruchomościami”. Zmiany w tym zakresie obowiązują od dnia 1 stycznia 2017 r. Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Zgodnie z art. 13b rozporządzenia 282/2011:

Do celów stosowania dyrektywy 2006/112/WE za „nieruchomość” uznaje się:

a)każdą określoną część ziemi, na jej powierzchni lub pod jej powierzchnią, która może stać się przedmiotem własności i posiadania;

b)każdy budynek lub każdą konstrukcję przytwierdzone do gruntu lub w nim osadzone powyżej lub poniżej poziomu morza, których nie można w łatwy sposób zdemontować lub przenieść;

c)każdy zainstalowany element stanowiący integralną część budynku lub konstrukcji, bez którego budynek lub konstrukcja są niepełne, taki jak drzwi, okna, dachy, schody i windy;

d)każdy element, sprzęt lub maszynę zainstalowane na stałe w budynku lub konstrukcji, które nie mogą być przeniesione bez zniszczenia lub zmiany budynku lub konstrukcji.

W myśl art. 31a ust. 1 rozporządzenia 282/2011:

Usługi związane z nieruchomościami, o których mowa w art. 47 dyrektywy 2006/112/WE, obejmują jedynie te usługi, które mają wystarczająco bezpośredni związek z daną nieruchomością. Usługi uważa się za mające wystarczająco bezpośredni związek z nieruchomością w następujących przypadkach:

a)gdy wywodzą się z nieruchomości, a dana nieruchomość stanowi element składowy usługi i jest elementem centralnym oraz niezbędnym z punktu widzenia świadczonych usług;

b)gdy są świadczone w odniesieniu do nieruchomości lub dla niej przeznaczone i mają na celu zmianę prawnego lub fizycznego stanu danej nieruchomości.

Jednocześnie w art. 31a ust. 2 rozporządzenia 282/2011 zawarto wykaz przykładowych usług, które należy uznać za związane z nieruchomościami, czyli usług objętych zakresem stosowania art. 47 dyrektywy 2006/112/WE. Co więcej w art. 31a ust. 3 rozporządzenia 282/20112011 zawarto wykaz przykładowych usług, których nie należy traktować jako usług związanych z nieruchomościami, czyli usług nieobjętych zakresem stosowania art. 47 dyrektywy 2006/112/WE.

I tak, zgodnie z art. 31a ust. 2 lit. q) rozporządzenia 282/2011:

Świadczenie usług związanych z nieruchomościami obejmuje w szczególności: usługi prawne związane z przeniesieniem tytułu do nieruchomości, ustanowieniem lub przeniesieniem określonych udziałów w nieruchomościach lub praw rzeczowych dotyczących nieruchomości (bez względu na to, czy są one traktowane tak jak rzeczy), takie jak czynności notarialne lub sporządzanie umów kupna lub sprzedaży nieruchomości, nawet jeżeli transakcja, w wyniku której dochodzi do zmiany stanu prawnego nieruchomości, nie zostaje przeprowadzona;

Natomiast zgodnie z art. 31a ust. 3 lit. h) rozporządzenia 282/2011:

Ustęp 1 nie ma zastosowania do usług prawnych powiązanych z umowami, innych niż objęte ust. 2 lit. q), łącznie z doradztwem dotyczącym warunków umowy dotyczącej przeniesienia nieruchomości lub wykonania takiej umowy lub też udowodnienia istnienia takiej umowy, jeżeli takie usługi nie dotyczą przeniesienia tytułu do nieruchomości.

Rozwiązania wprowadzone powyższym rozporządzeniem mają na celu doprowadzić w całej Unii Europejskiej do wspólnej wykładni i spójnego stosowania przepisu szczególnego, jakim jest art. 47 Dyrektywy 2006/112/WE Rady.

Przy czym stosownie do art. 28l pkt 3 ustawy:

W przypadku świadczenia na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, posiadających siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu poza terytorium Unii Europejskiej usług doradczych, inżynierskich, prawniczych, księgowych oraz usług podobnych do tych usług, miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.

Z opisu sprawy wynika, że jest Pani adwokatem i świadczy usługi prawne. Pani zleceniodawcą (klientem) jest osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego, mieszkająca na stałe w Izraelu. Przedmiotem umowy o świadczenie usług prawnych jest: (i) przeprowadzenie sądowego postępowania spadkowego po pradziadkach zleceniodawcy i jednym z ich dzieci (wszyscy mieli obywatelstwo polskie i zmarli: pradziadek w 1939 r., zaś prababka i jej syn w czasie II wojny światowej), pradziadkowie zleceniodawcy i ich syn w chwili śmierci byli właścicielami nieruchomości w Polsce oraz (ii) przeprowadzenie sądowego postępowania spadkowego „co do nieruchomości położonych w Polsce” po babce zleceniodawcy i jej siostrze, które w dacie zgonu nie miały obywatelstwa polskiego i które zmarły w czasie II wojny światowej (w skład spadku odziedziczonemu przez nie po ojcu – pradziadku zleceniodawcy – wchodziły nieruchomości położone w Polsce).

Przeprowadzenie postępowania spadkowego jest zleceniodawcy (klientowi) niezbędne, aby podjąć dalsze działania celem ustalenia aktualnego stanu prawnego ww. nieruchomości, ewentualnego odzyskania tych nieruchomości lub dochodzenia związanych z nimi roszczeń (o ile z uwagi na upływ czasu będzie to możliwe, co wymaga ustalenia dopiero na dalszym etapie sprawy).

W pierwszej kolejności Pani wątpliwości dotyczą ustalenia czy usługi prawne dotyczące przeprowadzenia postępowania spadkowego podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT na terytorium Polski.

Pani zdaniem usługi związane z przeprowadzeniem postępowania spadkowego dotyczącego nieruchomości położonych w Polsce nie mają bezpośredniego związku z nieruchomością w rozumieniu art. 28e ustawy, z czym się zgadzam. W przypadku świadczonych przez Panią usług, mimo tego, że odnoszą się do konkretnie określonych nieruchomości położonych w Polsce, to jednak celem przeprowadzenia sądowego postępowania spadkowego jest uzyskanie prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, tj. postanowienia stwierdzającego krąg spadkobierców po określonych osobach (spadkodawcach), a nie zmiana prawnego lub fizycznego stanu danej nieruchomości. W takim sensie nieruchomość nie jest i nie będzie elementem centralnym, aby kwalifikować przedmiotowe świadczenie do usługi związanej z nieruchomością. Jak Pani wskazuje samo postanowienie spadkowe, mające wyłącznie charakter deklaratoryjny, nie powoduje zmiany stanu prawnego nieruchomości. Oznacza to, że w sytuacji przedstawionej we wniosku nie ma zastosowania art. 28e ustawy.

Pani zdaniem do świadczonych przez Panią usług, znajdzie zastosowanie przepis art. 28l pkt 3 ustawy.

Zgodnie z ww. art. 28l pkt 3 ustawy, miejscem świadczenia (opodatkowania) usług prawnych jest miejsce, w którym osoby fizyczne niebędące podatnikami posiadają stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu, tj. w kraju poza terytorium Unii Europejskiej.

Z opisu sprawy wynika, że świadczy Pani usługi prawne na rzecz osoby fizycznej nieposiadającej obywatelstwa polskiego, zamieszkującej na stałe poza terytorium Unii Europejskiej, w Izraelu.

Zatem, w świetle art. 28l pkt 3 ustawy, świadczone przez Panią usługi prawne dotyczące przeprowadzania sądowego postępowania spadkowego wykonywane na rzecz Zleceniodawcy posiadającego stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu poza terytorium Unii Europejskiej nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na terytorium Polski, lecz na terytorium państwa trzeciego, tj. w Izraelu.

Tym samym Pani stanowisko w zakresie pytania nr 1 uznaję za prawidłowe.

Odnośnie dokumentowania świadczonych przez Panią usług należy zauważyć, że zasady wystawiania faktur regulują przepisy art. 106a-106q ustawy.

I tak, zgodnie art. 106a pkt 2 lit. b) ustawy:

Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do dostawy towarów i świadczenia usług dokonywanych przez podatnika posiadającego na terytorium kraju siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, z którego dokonywane są te czynności, a w przypadku braku na terytorium kraju siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej – posiadającego na terytorium kraju stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu, z którego dokonywane są te czynności, w przypadku gdy miejscem świadczenia jest terytorium państwa trzeciego.

Stosownie do art. 106b ust. 3 ustawy:

Na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1)czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1, z wyjątkiem:

a)czynności, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4,

b)czynności, o których mowa w art. 106a pkt 3 i 4,

1a) otrzymanie całości lub części zapłaty przed wykonaniem czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1, z wyjątkiem:

a)przypadku, gdy zapłata dotyczy czynności, o których mowa w art. 19a ust. 1b i ust. 5 pkt 4 oraz art. 106a pkt 3 i 4,

b)wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów,

2)sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118

- jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

Elementy, jakie powinna zawierać faktura, zostały wymienione w art. 106e ustawy. 

Zgodnie z art. 106e ust. 1 ustawy:

Faktura powinna zawierać m.in.:

1)datę wystawienia;

2)kolejny numer nadany w ramach jednej lub więcej serii, który w sposób jednoznaczny identyfikuje fakturę;

3)imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy;

4)numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku, z zastrzeżeniem pkt 24 lit. a;

5)numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi, z zastrzeżeniem pkt 24 lit. b;

6)datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi lub datę otrzymania zapłaty, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4, o ile taka data jest określona i różni się od daty wystawienia faktury;

7)nazwę (rodzaj) towaru lub usługi;

8)miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług;

9)cenę jednostkową towaru lub usługi bez kwoty podatku (cenę jednostkową netto);

10)kwoty wszelkich opustów lub obniżek cen, w tym w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty, o ile nie zostały one uwzględnione w cenie jednostkowej netto;

11)wartość dostarczonych towarów lub wykonanych usług, objętych transakcją, bez kwoty podatku (wartość sprzedaży netto);

12)stawkę podatku albo stawkę podatku od wartości dodanej w przypadku korzystania z procedur szczególnych, o których mowa w dziale XII w rozdziałach 6a, 7 i 9;

13)sumę wartości sprzedaży netto, z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku;

14)kwotę podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku;

15)kwotę należności ogółem (…).

Natomiast z art. 106e ust. 5 pkt 2 ustawy wynika, że:

Faktura może nie zawierać w przypadku, o którym mowa w art. 106a pkt 2 lit. b - danych określonych w ust. 1 pkt 5 i 12-14.

Z powyższych przepisów wynika, że w przypadku dostawy towarów i świadczenia usług przez podmiot polski w sytuacji gdy miejscem świadczenia jest terytorium państwa trzeciego przepisy  polskiej ustawy o VAT znajdą zastosowanie. Jak ustaliłem wcześniej, w świetle art. 28l pkt 3 ustawy, świadczone przez Panią usługi prawne dotyczące przeprowadzania sądowego postępowania spadkowego wykonywane na rzecz Zleceniodawcy posiadającego stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu poza terytorium Unii Europejskiej nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na terytorium Polski, lecz na terytorium państwa trzeciego, tj. w Izraelu.

Mając zatem na uwadze przedstawiony opis sprawy oraz obowiązujące przepisy prawa należy zgodzić się z Panią, że w przypadku wystawienia faktury na żądanie nabywcy na fakturze można wpisać, że usługa nie podlega podatkowi VAT.

W konsekwencji Pani stanowisko w zakresie pytania nr 2 uznaję za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

  • Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pni do interpretacji.
  • Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

  • Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

  • w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
  • w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.