Interpretacja indywidualna - stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

6 listopada 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 25 października 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych nabycia od osób fizycznych wierzytelności pieniężnych wynikających z umów kredytu konsumenckiego. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca (dalej również jako: Cesjonariusz) jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, posiadającą siedzibę terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Spółka jest zarejestrowana jako czynny podatnik podatku od towarów i usług i prowadzi m.in. działalność związaną z oceną ryzyka i szacowaniem poniesionych strat oraz działalność prawniczą.

W ramach prowadzonej działalności Wnioskodawca we własnym imieniu nabywa od osób fizycznych (dalej jako: Cedent) wierzytelności pieniężne wynikające z umów kredytu konsumenckiego, przysługujące tym osobom względem pożyczkodawców/kredytodawców (dalej jako: Dłużnik). Nawiązując współpracę z daną osobą fizyczną Wnioskodawca zwiera umowę przelewu wierzytelności. W stosunku do wszystkich Cedentów, używany w tym zakresie jest jeden, ten sam wzór umowy, o którym mowa w przedstawionym stanie faktycznym.

Zgodnie z ww. Umową, § 1 [przedmiot umowy], Wnioskodawca nabywa wszelkie wierzytelności istniejące i przyszłe, wynikające z zastosowania tzw. sankcji kredytu darmowego (dalej jako: SKD) na podstawie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim (dalej jako: u.k.k.), wierzytelności o zwrot wszelkich nienależnie pobranych kosztów i opłat, wierzytelności powstałe w związku z zastosowaniem przez dłużnika abuzywnych postanowień umownych, np. zbyt wysokich poza odsetkowych kosztów kredytu, w tym prowizji, wierzytelności o zwrot kosztów kredytu w związku z wcześniejszą spłatą kredytu. Ponadto, Cedent udziela Wnioskodawcy pełnomocnictwa do uzyskiwania od dłużnika wszelkich informacji i dokumentów związanych z umową kredytu konsumenckiego i do złożenia w odniesieniu do ww. Umowy oświadczenia wynikającego z art. 45 kredycie konsumenckim.

Wierzytelności są nabywane po cenie niższej niż ich wartość nominalna. Natomiast różnica pomiędzy wartością nominalną nabywanego roszczenia, a ceną ich sprzedaży, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych roszczeń z chwili ich nabycia (brana jest pod uwagę perspektywa na uzyskanie należności od dłużnika, zaś przyjęte wartości odpowiadają tym, jakie stosują inne konkurencyjne podmioty na rynku w danej branży). Ponadto, nabywane wierzytelności na dzień zawierania umowy nie są wymagalne. Wierzytelności stają się wymagalne z momentem złożenia przez Cesjonariusza, zgodnie z art. 45 u.k.k. oświadczenia o skorzystaniu z SKD i jednoczesnym wezwaniu do zapłaty. Nabywane wierzytelności są sporne w całości. W momencie zawarcia umowy przelewu wierzytelności roszczenie jest przyszłe, niewymagalne, zaś po złożeniu oświadczenia o skorzystaniu z SKD i wezwaniu do zapłaty, Dłużnicy podważają zarówno wysokość roszczenia, jak roszczenie co do zasady (nie są uznawane naruszenia, które Cesjonariusz podnosi i nie jest dobrowolnie uznawane zastosowanie SKD).

Zgodnie z umową, § 2 [Oświadczenia i zobowiązania stron]:

1.Cedent oświadcza, że:

a)wierzytelność nie jest obciążona prawami osób trzecich;

b)wierzytelność może być przedmiotem przelewu wierzytelności, a jej zbycie na rzecz osób trzecich nie zostało w jakikolwiek sposób ograniczone lub wyłączone;

c)nie zrzekł się roszczeń przysługujących mu względem dłużnika z tytułu wierzytelności oraz że wierzytelność może być dochodzona od dłużnika, o którym mowa w § 1 umowy, w pełnej wysokości;

d)Cedent oświadcza, że wierzytelność nie została zaspokojona w całości lub części przez Dłużnika, o którym mowa w § 1 umowy;

e)Cedent oświadcza, że dłużnik w dacie zawarcia umowy nie posiada względem niego żadnej wymagalnej wierzytelności, która mogłaby zostać potrącona z kwotą wierzytelności;

f)Cedent oświadcza, że ujawnił Cesjonariuszowi wszelkie informacje związane z wierzytelnością oraz oświadcza, że zgodnie z jego najlepszą wiedzą informacje te są zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy;

g)rozumie, że górna granica wartości żądania głównego to wszelkie zapłacone koszty kredytu, tj. m.in. odsetki umowne i prowizja;

h)przyjmuje do wiadomości, że ostateczna wysokość wierzytelności może zostać określona dopiero w wyniku przeprowadzenia postępowania dowodowego w postępowaniu sądowym;

i)rozumie, że sankcja kredytu darmowego polega na tym, że w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a‑36c ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie.

2.Cedent zobowiązany jest przekazać cesjonariuszowi wszelkie dokumenty i informacje niezbędne do skutecznego dochodzenia wierzytelności od Dłużnika najpóźniej w dniu podpisania niniejszej umowy, z zastrzeżeniem ust. 2 poniżej, w tym w szczególności:

a)umowę kredytową wraz z załącznikami, aneksami;

b)potwierdzenia przelewów na rzecz Dłużnika wskazujące na spłatę całego kredytu objętego przedmiotową umową kredytową;

c)zaświadczenia o wcześniejszej spłacie kredytu wystawionego przez Dłużnika - o ile takie zaświadczenie zostało Cedentowi wydane;

d)wszelką dokumentację dotyczącą wcześniejszej spłaty kredytu wynikającego z umowy kredytowej;

e)wygenerowany raport z biura informacji kredytowej (BIK),

f)Cedent zobowiązuje się do przekazania Cesjonariuszowi wszelkich informacji, dokumentów związanych z umową kredytową uzyskanych po zawarciu niniejszej umowy, niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni od ich otrzymania;

g)Cedent zgodnie z treścią art. 104 ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe, zwalnia dłużnika z zachowania tajemnicy bankowej w zakresie kredytu konsumenckiego, o którym mowa w § 1 ust. 1 niniejszej umowy, jednocześnie upoważniając cesjonariusza do uzyskania wszelkich informacji oraz dokumentów niezbędnych do dochodzenia przekazanej mu w drodze niniejszej umowy wierzytelności.

Wnioskodawca zgodnie z umową § 3 [rozliczenie] jest zobowiązany do przekazania Cedentowi 40% wyegzekwowanego od Dłużnika świadczenia obejmującego należność główną w terminie 14 dni od zaksięgowania środków na koncie Cesjonariusza. Wynagrodzenie Cesjonariusza wynosi 60% wyegzekwowanego świadczenia od Dłużnika i jest to jego jedyne wynagrodzenie. Wszelkie opłaty i koszty konieczne do wyegzekwowania wierzytelności od Dłużnika ponosi Cesjonariusz (nie są mu one zwracane przez Cedenta), w tym w przypadku konieczności skierowania przez Cesjonariusza sprawy na drogę sądową, Cesjonariusz zobowiązany jest uiścić opłatę sądową od pozwu, a także pokryć wszelkie niezbędne koszty procesu.

Wnioskodawca nabywa zatem wierzytelności ponosząc własne ryzyko utraty środków pieniężnych wydatkowanych na wpisy sądowe, opłaty skarbowe oraz inne niezbędne koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego płatne na rzecz Dłużnika. Natomiast wszelkie zasądzone koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego oraz odsetki od należności głównej przypadają Cesjonariuszowi. W przypadku braku możliwości skutecznego wyegzekwowania nabytej przez Cesjonariusza wierzytelności w całości lub części, wierzytelność będąca przedmiotem zawartej umowy zostaje przeniesiona w całości lub odpowiedniej części z Cesjonariusza na Cedenta (tzw. przelew zwrotny wierzytelności), zaś umowa wygasa i nie dochodzi do żadnych rozliczeń finansowych pomiędzy Cesjonariuszem a Cedentem.

W przypadku skutecznego wyegzekwowania części wierzytelności, wynagrodzenie Cesjonariusza wynosi odpowiednio 60 % kwoty wyegzekwowanego świadczenia, pozostałe 40 % wyegzekwowanej kwoty jest przekazywane Cedentowi.

Pytania

1)Czy opisanym stanie faktycznym, Wnioskodawca świadczy na rzecz Cedenta odpłatną usługę podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

2)Czy w przypadku uznania stanowiska Wnioskodawcy z pytania nr 1 za prawidłowe, podstawę opodatkowania stanowi wynagrodzenie należne Wnioskodawcy, w wysokości odpowiadającej 60% wyegzekwowanego od Dłużnika świadczenia obejmującego należność główną?

3)Czy czynność wyegzekwowania przez Wnioskodawcę bezpośrednio od dłużnika bądź na drodze postępowania sądowego, należności głównej i należnych mu odsetek z tytułu opóźnienia w płatności należności głównej powoduje powstanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług u Wnioskodawcy?

4)Czy w przypadku dochodzenia przez Wnioskodawcę wierzytelności nabytej w ramach cesji na drodze postępowania sądowego, zasądzone przez sąd na rzecz Wnioskodawcy koszty procesu, w tym zastępstwa procesowego powodują powstanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług u Wnioskodawcy?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad 1.

W ocenie Wnioskodawcy, w opisanym stanie faktycznym, świadczy on na rzecz Cedenta odpłatną usługę podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Usługa polega na uwolnieniu Cedenta od wykonywania czynności związanych ze ściąganiem należności, uwalniając go jednocześnie od konieczności poniesienia dodatkowych kosztów, niezbędnych do wyegzekwowania należności.

Zgodnie z umową, wszelkie opłaty i koszty konieczne do wyegzekwowania wierzytelności od dłużnika ponosi Cesjonariusz, w tym w przypadku konieczności skierowania przez Cesjonariusza sprawy na drogę sądową, Cesjonariusz zobowiązany jest uiścić opłatę sądową od pozwu, a także pokryć wszelkie niezbędne koszty procesu. Po nabyciu wierzytelności w celu ich wyegzekwowania Wnioskodawca działa we własnym imieniu, na własny rachunek, ponosząc przy tym własne ryzyko, wynikające z konieczności uiszczenia wszystkich kosztów służących wyegzekwowaniu należności. Na Wnioskodawcy spoczywa finansowa odpowiedzialność i ryzyko prowadzenia sprawy na etapie sądowym. Jednocześnie Wnioskodawca przejmuje ryzyko niewypłacalności Dłużnika, w tym możliwe są sytuacje, gdy pomimo poniesienia kosztów i pozytywnego rozstrzygnięcia postępowania przed sądem (wygranej Wnioskodawcy), może on ostatecznie nie otrzymać wynagrodzenia, jeśli nie uda się skutecznie wyegzekwować środków od Dłużnika. Cedentowi zostaje zatem zaoszczędzone ryzyko i koszty posiadania takich wierzytelności. Innymi słowy, zostaje on „wyręczony” w czynnościach podejmowanych w celach dochodzenia wierzytelności. Cedent nie musi podejmować żadnych działań zmierzających do zaspokojenia swoich należności od Dłużnika, przenosi bowiem ich własność i wszystkie uprawnienia właścicielskie na rzecz Wnioskodawcy. Opisana usługa będzie świadczona odpłatnie, ponieważ różnica między ostateczną wysokością wyegzekwowanego od Dłużnika świadczenia a przekazaną Cedentowi kwotą stanowiącą 40% wyegzekwowanego świadczenia stanowi dla Wnioskodawcy wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług.

Podsumowując, w odniesieniu do opisanych we wniosku wierzytelności, które są przedmiotem nabycia przez Wnioskodawcę, czynność taka będzie stanowiła odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a tym samym będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 tej ustawy.

Ad 2.

W ocenie Wnioskodawcy, w przypadku uznania stanowiska z pytania nr 1 za prawidłowe, podstawę opodatkowania stanowi wynagrodzenie należne Wnioskodawcy, w wysokości odpowiadającej 60% wyegzekwowanego od Dłużnika świadczenia obejmującego należność główną.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania (ze wskazanymi przez ustawodawcę zastrzeżeniami), jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Podstawą opodatkowania podatkiem VAT jest w niniejszym stanie faktycznym wynikające z umowy wynagrodzenie za usługę należne Wnioskodawcy. W odniesieniu do powyższego należy wskazać, że zgodnie z umową Wnioskodawca jest zobowiązany do przekazania Cedentowi 40% wyegzekwowanego od Dłużnika świadczenia obejmującego należność główną w określonym w umowie terminie. W konsekwencji, zapłatą/wynagrodzeniem Cesjonariusza za usługę polegającą na uwolnieniu cedenta od wykonywania czynności związanych ze ściąganiem należności jest kwota odpowiadająca 60% wyegzekwowanego świadczenia od dłużnika.

Ad 3.

W ocenie Wnioskodawcy czynność wyegzekwowania przez niego bezpośrednio od Dłużnika bądź na drodze postępowania sądowego, należności głównej i należnych mu odsetek z tytułu opóźnienia w płatności należności głównej nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług u Wnioskodawcy. W niniejszej sprawie Wnioskodawca nabywa wierzytelności w swoim imieniu i na własny rachunek (na swoją rzecz).

W przypadku egzekwowania własnych wierzytelności na swoją rzecz, nie można mówić o wystąpieniu ani odpłatnej dostawy towarów ani jakiejkolwiek odpłatnej usługi, o których mowa w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, z uwagi na brak drugiej strony, na rzecz której dane świadczenie miałoby zostać wykonane. Innymi słowy, egzekwowanie własnych wierzytelności na swoją rzecz jest naturalnym elementem obrotu gospodarczego i generuje w tym zakresie powstania jakiejkolwiek czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.

W przedstawionym stanie faktycznym Spółka dąży do wyegzekwowania należności dla siebie, zatem nie można mówić o jakimkolwiek świadczeniu na rzecz innego podmiotu, lecz wyłącznie o korzystaniu przez podatnika z przysługującego mu prawa własności. Nie występuje również element wynagrodzenia za ściągnięcie długu na rzecz Cedenta. Zatem, w przypadku dokonania cesji polegającej na przeniesieniu własności wierzytelności na rzecz innego podmiotu, nie może być również mowy o świadczeniu kompleksowej usługi ściągania długów.

W konsekwencji, egzekwowanie własnych wierzytelności nie skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego (pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług). Natomiast fakt, że Wnioskodawca zapłaci Cedentowi uzgodnioną procentowo kwotę wyegzekwowanego od Dłużnika świadczenia obejmującego należność główną w terminie 14 dni od zaksięgowania środków na swoim koncie pozostaje bez znaczenia.

Ad 4.

W ocenie Wnioskodawcy, w przypadku dochodzenia przez niego wierzytelności nabytej w ramach cesji na drodze postępowania sądowego, zasądzone przez sąd na rzecz Wnioskodawcy koszty procesu, w tym zastępstwa procesowego nie powodują powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług u Wnioskodawcy.

Należy wskazać, że zgodnie z art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Przepisy prawa cywilnego określają również, co należy rozumieć pod pojęciem niezbędnych kosztów procesu oraz jak powinny być ustalane poszczególne składniki takich kosztów. Przenosząc powyższe na grunt przedstawionego stanu faktycznego należy wskazać, że pomiędzy Wnioskodawcą a dłużnikiem nie istnieje żaden (choćby dorozumiany) stosunek prawny, w ramach którego spełniane byłyby świadczenia wzajemne. Kierując sprawę na drogę postępowania sądowego Wnioskodawca realizuje własne interesy i nie wykonuje na rzecz dłużnika żadnych czynności określonych w art. 5 ustawy o podatku VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem” podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 2 pkt 22 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży - rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Przy czym na podstawie art. 2 pkt 6 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach - rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pod pojęciem usługi należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

• istnieje związek prawny między dostawcą i odbiorcą bądź między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
• wynagrodzenie otrzymane przez dostawcę/usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za dokonywane dostawy bądź świadczone usługi na rzecz odbiorcy,
• istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,
• odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,
• istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Wobec powyższego, dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Wskazać należy, że nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę towarów lub świadczenie usługi w rozumieniu art. 7 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podatnika.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy,

podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy,

działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Dostawa towarów lub świadczenie usług podlegać będą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywane będą przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy towarów lub świadczenia usług mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Z opisu sprawy wynika, że są Państwo spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, posiadającą siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Są Państwo zarejestrowani jako czynny podatnik podatku od towarów i usług i prowadzą Państwo m.in. działalność związaną z oceną ryzyka i szacowaniem poniesionych strat oraz działalność prawniczą.

W ramach prowadzonej działalności, we własnym imieniu nabywają Państwo od osób fizycznych (Cedentów) wierzytelności pieniężne wynikające z umów kredytu konsumenckiego, przysługujące tym osobom względem pożyczkodawców/kredytodawców (Dłużników). Nawiązując współpracę z daną osobą fizyczną zawierają Państwo umowę przelewu wierzytelności.

Zgodnie z ww. Umową, nabywają Państwo wszelkie wierzytelności istniejące i przyszłe, wynikające z zastosowania tzw. sankcji kredytu darmowego (SKD) na podstawie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, tj. wierzytelności o zwrot wszelkich nienależnie pobranych kosztów i opłat, wierzytelności powstałe w związku z zastosowaniem przez dłużnika abuzywnych postanowień umownych, np. zbyt wysokich poza odsetkowych kosztów kredytu, w tym prowizji, a także wierzytelności o zwrot kosztów kredytu w związku z wcześniejszą spłatą kredytu. Ponadto, Cedent udziela Państwu pełnomocnictwa do uzyskiwania od dłużnika wszelkich informacji i dokumentów związanych z umową kredytu konsumenckiego i do złożenia w odniesieniu do ww. Umowy oświadczenia wynikającego z art. 45 kredycie konsumenckim.

Wierzytelności są nabywane po cenie niższej niż ich wartość nominalna, natomiast różnica pomiędzy wartością nominalną nabywanego roszczenia, a ceną ich sprzedaży, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych roszczeń z chwili ich nabycia (brana jest pod uwagę perspektywa na uzyskanie należności od dłużnika, zaś przyjęte wartości odpowiadają tym, jakie stosują inne konkurencyjne podmioty na rynku w danej branży). Ponadto, nabywane wierzytelności na dzień zawierania umowy nie są wymagalne. Wierzytelności stają się wymagalne z momentem złożenia przez Cesjonariusza, zgodnie z art. 45 u.k.k. oświadczenia o skorzystaniu z SKD i jednoczesnym wezwaniu do zapłaty. Nabywane wierzytelności są sporne w całości. W momencie zawarcia umowy przelewu wierzytelności roszczenie jest przyszłe, niewymagalne, zaś po złożeniu oświadczenia o skorzystaniu z SKD i wezwaniu do zapłaty, Dłużnicy podważają zarówno wysokość roszczenia, jak roszczenie co do zasady (nie są uznawane naruszenia, które Cesjonariusz podnosi i nie jest dobrowolnie uznawane zastosowanie SKD).

Zgodnie z Umową, są Państwo zobowiązani do przekazania Cedentowi 40% wyegzekwowanego od Dłużnika świadczenia obejmującego należność główną w terminie 14 dni od zaksięgowania środków na koncie Cesjonariusza (Państwa). Państwa wynagrodzenie wynosi 60% wyegzekwowanego świadczenia od Dłużnika i jest to Państwa jedyne wynagrodzenie. Wszelkie opłaty i koszty konieczne do wyegzekwowania wierzytelności od Dłużnika ponoszą Państwo (nie są one Państwu zwracane przez Cedenta), w tym w przypadku konieczności skierowania przez Cesjonariusza sprawy na drogę sądową, zobowiązani są Państwo uiścić opłatę sądową od pozwu, a także pokryć wszelkie niezbędne koszty procesu.

Nabywają Państwo wierzytelności ponosząc ryzyko utraty środków pieniężnych wydatkowanych na wpisy sądowe, opłaty skarbowe oraz inne niezbędne koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego płatne na rzecz Dłużnika. Wszelkie zasądzone koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego oraz odsetki od należności głównej przypadają Państwu. W przypadku braku możliwości skutecznego wyegzekwowania nabytej przez Państwa wierzytelności w całości lub części, wierzytelność, będąca przedmiotem zawartej umowy zostaje przeniesiona w całości lub odpowiedniej części z Cesjonariusza (Państwa) na Cedenta (tzw. przelew zwrotny wierzytelności), zaś umowa wygasa i nie dochodzi do żadnych rozliczeń finansowych pomiędzy Państwem a Cedentem.

W przypadku skutecznego wyegzekwowania części wierzytelności, Państwa wynagrodzenie jako Cesjonariusza wynosi odpowiednio 60 % kwoty wyegzekwowanego świadczenia, pozostałe 40 % wyegzekwowanej kwoty jest przekazywane Cedentowi.

Państwa wątpliwości w pierwszej kolejności dotyczą ustalenia, czy nabywanie przez Państwa wierzytelności od Cedenta stanowi usługę podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (pytanie nr 1 z wniosku).

W tym miejscu wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.)

Stosownie do treści art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego:

Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Na podstawie art. 509 § 2 Kodeksu cywilnego:

Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

W myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego:

Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Zatem wierzytelność jest prawem jednego podmiotu do żądania od drugiego podmiotu pewnego zachowania się zwanego świadczeniem (wyrażalnym pieniężnie). Wierzytelność jest więc prawem majątkowym, będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności.

W świetle powyższych przepisów stwierdzić należy, że czynności polegającej na zbyciu wierzytelności nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług. Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi).

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela, podczas gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Umowa cesji wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 ustawy, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też innego jej wykorzystania do celów prawno-gospodarczych. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę. Sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi nie zaś o istocie czynności prawnej, jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Zatem usługą na rzecz cedenta jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

Zatem zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności. Jednakże jak wskazano na wstępie ww. usługa podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie.

Powyższe rozumienie przelewu wierzytelności jako usługi znajduje potwierdzenie w wyrokach polskich sądów administracyjnych. Przykładowo w orzeczeniu z 6 listopada 2009 r. sygn. akt I SA/Po 628/09 WSA w Poznaniu stwierdził:

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd podziela pogląd organów podatkowych, że wierzytelność nie jest towarem, a zakup wierzytelności jest usługą. Istotą tej usługi jest zdjęcie z dotychczasowego wierzyciela (zbywcy) ciężaru egzekucji, czy też niewypłacalności dłużnika. Usługa ta wyraża się w tym, że usługodawca uzyskuje zysk generowany "kosztem zbywcy". Zbywca w tym wypadku otrzymuje za wierzytelność cenę niższą od jej wartości nominalnej. Z drugiej strony zbywca uzyskuje konkretne świadczenie w postaci zdjęcia z niego: ryzyka niewypłacalności dłużnika, konieczności prowadzenia postępowania egzekucyjnego, czy też opóźnień związanych z egzekwowaniem gotówki.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt analizowanej sprawy należy podkreślić, że stosunek cywilnoprawny pomiędzy zbywcą i nabywcą wierzytelności kończy się po dokonaniu tej czynności prawnej. Po zbyciu wierzytelności, zbywca nie ma wpływu na dalszy byt wierzytelności i nie jest zainteresowany dalszym postępowaniem nabywcy w tym względzie.

Natomiast w kwestii nabycia wierzytelności trudnych po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, że:

Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

W pkt 25 ww. orzeczenia, Trybunał wskazał, że:

Różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie stanowi bowiem wynagrodzenia za tego rodzaju usługę, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników.

Podkreślić należy, że ww. wyrok TSUE odwołuje się do wierzytelności „trudnych”, tj. wymagalnych, o wątpliwej perspektywie spłaty. Jak natomiast wynika z wniosku, nabywane przez Państwa wierzytelności na dzień zawierania umowy nie są wymagalne. W momencie zawarcia umowy przelewu wierzytelności roszczenie jest przyszłe, niewymagalne, dopiero po złożeniu oświadczenia o skorzystaniu z SKD i wezwaniu do zapłaty, Dłużnicy podważają zarówno wysokość roszczenia, jak roszczenie co do zasady. Zatem przedmiotem cesji wierzytelności w analizowanej sprawie są wierzytelności niewymagalne, niewątpliwie mają one charakter sporny ale na dzień transakcji nie będą istniały przesłanki do uznania ich za zagrożone nieściągalnością.

Należy więc stwierdzić, że w przedstawionych we wniosku okolicznościach czynność nabycia wierzytelności niewymagalnych, tj. takich, co do których nie istnieją istotne wątpliwości co do możliwości ich zaspokojenia, należy uznać za świadczenie usług w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, podlegające opodatkowaniu tym podatkiem. Mamy tu bowiem do czynienia ze świadczeniem usługi przez Państwa - nabywcę wierzytelności - na rzecz zbywcy wierzytelności, polegającą na uwolnieniu tego zbywcy od wykonywania czynności związanych z odzyskaniem wierzytelności. Cedentowi zostaje zaoszczędzone ryzyko i koszty posiadania takich wierzytelności, zostaje on „wyręczony” w ewentualnych czynnościach podejmowanych w celach dochodzenia długu. Nie będzie musiał podejmować żadnych działań zmierzających do zaspokojenia swoich należności od Dłużnika.

W związku z tym, nabywanie wierzytelności w okolicznościach wskazanych we wniosku stanowi odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, a tym samym podlega opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy.

Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.

Państwa wątpliwości dotyczą również kwestii, czy w przypadku opodatkowania usługi nabycia przez Państwa wierzytelności, podstawę opodatkowania stanowi wynagrodzenie należne Państwu, w wysokości odpowiadającej 60% wyegzekwowanego od Dłużnika świadczenia obejmującego należność główną.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy:

Podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Stosownie do art. 29a ust. 6 ustawy:

Podstawa opodatkowania obejmuje:

1)podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;

2)koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.

Jak stanowi ust. 7 ww. artykułu:

Podstawa opodatkowania nie obejmuje kwot:

1)stanowiących obniżkę cen w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty;

2)udzielonych nabywcy lub usługobiorcy opustów i obniżek cen, uwzględnionych w momencie sprzedaży;

3)otrzymanych od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku.

Przepis art. 29a ust. 1 ustawy jest odpowiednikiem art. 73 Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. Nr 347/1 ze zm.), zgodnie z którym:

W odniesieniu do dostaw towarów i świadczenia usług innych niż te, o których mowa w art. 74-77, podstawa opodatkowania obejmuje wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług, od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z subwencjami związanymi bezpośrednio z ceną takiej dostawy lub świadczenia.

Z przytoczonych powyżej przepisów wynika przede wszystkim, że podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. Kluczowa dla zrozumienia konstrukcji podstawy opodatkowania jest zatem analiza pojęcia wynagrodzenia rozumianego jako wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług.

W orzeczeniu C-427/98 (Komisja Europejska v. Republika Federalna Niemiec) Trybunał Sprawiedliwości UE wskazał, że wynagrodzenie (kwota należna w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy) jest wartością subiektywną, a więc wartością faktycznie otrzymaną w danym przypadku. W szczególności, niedopuszczalna jest sytuacja, gdy podstawa opodatkowania byłaby wyższa od kwoty, którą podatnik ostatecznie otrzymuje.

Pojęcie kwoty należnej z tytułu sprzedaży łączy się ściśle z pojęciem „wynagrodzenie”, które jest sprzedawcy należne z tytułu jego świadczenia na rzecz nabywcy. O wynagrodzeniu w ramach danej sprzedaży można mówić, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem będącym świadczeniem wzajemnym. Dostawcę towarów lub usługodawcę musi łączyć z odbiorcą stosunek prawny, z którego wynika obowiązek dostawy towarów lub świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia (świadczenia wzajemnego). Za dokonanie tych czynności, wynagrodzenie musi być wyrażalne w pieniądzu, co jednak nie oznacza, że musi mieć ono postać pieniężną, gdyż wynagrodzenie (odpłatność) jako świadczenie wzajemne może również przybrać postać rzeczową (zapłatą za towar lub usługę może być inny towar lub usługa), albo mieszaną (zapłata w części pieniężna, a w części rzeczowa). Innymi słowy, musi istnieć możliwość określenia ceny wyrażonej w pieniądzu w stosunku do świadczenia wzajemnego stanowiącego wynagrodzenie za dostawę towarów lub świadczenie usług.

We wniosku wskazali Państwo, że Państwa wynagrodzenie wynosi 60% wyegzekwowanego świadczenia od Dłużnika i jest to jedyne Państwa wynagrodzenie. Mając na uwadze konstrukcję normatywną podstawy opodatkowania, wyrażoną w przytoczonym powyżej art. 29a ust. 1 i 6 ustawy, należy podkreślić, że podstawą opodatkowania jest w istocie kwota należna, co istotne, pomniejszona o należny z tytułu danej usługi podatek.

W związku z powyższym, w przedstawionej sytuacji podstawą opodatkowania podatkiem VAT dla usług świadczonych przez Państwa na rzecz Cedenta jest kwota wynagrodzenia, czyli 60% wyegzekwowanego świadczenia od Dłużnika.

Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 2 jest prawidłowe.

Mają Państwo również wątpliwości, czy czynność wyegzekwowania należności bezpośrednio od Dłużnika bądź na drodze postępowania sądowego, należności głównej i należnych Państwu odsetek z tytułu opóźnienia w płatności należności głównej powoduje powstanie u Państwa obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług (pytanie nr 3).

W przypadku czynności egzekwowania należności na własną rzecz nie mamy do czynienia z towarem w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy. Czynność ta nie stanowi również świadczenia usługi, zdefiniowanej w art. 8 ust. 1 ustawy, lecz korzystanie przez Państwa z przysługującego Państwu prawa własności.

Egzekwowanie własnych wierzytelności nie konstytuuje usługi, lecz jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością. W przypadku więc egzekwowania własnych wierzytelności na swoją rzecz, nie mamy do czynienia z jakąkolwiek usługą wobec braku drugiego podmiotu, tj. usługobiorcy i wiążącej strony umowy o wykonanie usługi za wynagrodzeniem.

Wobec tego w tym przypadku nie znajdą zastosowania przesłanki wymienione w art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. W konsekwencji czynność wyegzekwowania przez Państwa bezpośrednio od Dłużnika bądź na drodze postępowania sądowego, należności głównej i należnych Państwu odsetek z tytułu opóźnienia w płatności należności głównej nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 3 jest prawidłowe.

Kolejne Państwa wątpliwości dotyczą ustalenia, czy w przypadku dochodzenia przez Państwa wierzytelności nabytej w ramach cesji na drodze postępowania sądowego, zasądzone przez sąd na Państwa rzecz koszty procesu, w tym zastępstwa procesowego powodują u Państwa powstanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1568 ze zm.):

Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Stosownie do art. 98 § 2 cytowanej ustawy:

Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu prowadzącego postępowanie.

Z kolei w myśl art. 98 § 3 tej ustawy:

Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Zgodnie z art. 98 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego:

Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy.

Z powyższych przepisów wynika, że koszty procesu (w tym zastępstwa procesowego) mają charakter zwrotu wydatków poniesionych przez powoda.

Mając na uwadze zwrotny charakter kosztów wygranego procesu sądowego należy uznać, że zwrot ten nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług.

Jak wynika z przedstawionych informacji, ponoszą Państwo wszelkie opłaty i koszty konieczne do wyegzekwowania wierzytelności od Dłużnika (wpisy sądowe, opłaty skarbowe i inne niezbędne koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego). Koszty te nie są Państwu zwracane przez Cedenta, a w przypadku konieczności skierowania sprawy na drogę sądową, zobowiązani są Państwo uiścić opłatę sądową od pozwu, a także pokryć wszelkie niezbędne koszty procesu. W tej sytuacji nie świadczą Państwo na rzecz Dłużnika żadnej usługi związanej z zasądzonym zwrotem kosztów postępowania sądowego, gdyż w tym zakresie pomiędzy Państwem a Dłużnikiem nie istnieje żaden (nawet dorozumiany) stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane byłyby świadczenia wzajemne. W sądzie reprezentują Państwo własne interesy i nie wykonują na rzecz Dłużnika żadnych czynności określonych w art. 5 ust. 1 ustawy.

A zatem kwota zwrotu kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego, zasądzona wyrokiem sądu na Państwa rzecz nie jest w żaden sposób związana z uzyskaniem świadczenia wzajemnego. Tym samym należy stwierdzić, że w tym konkretnym przypadku, otrzymując od Dłużnika kwotę zwrotu kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego, nie świadczą Państwo na rzecz Dłużnika usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, zatem nie zachodzi tu żadna czynność podlegająca opodatkowaniu VAT.

Zatem w przypadku, gdy otrzymają Państwo zasądzone przez sąd na Państwa rzecz koszty procesu, w tym zastępstwa procesowego, to należności te będą stanowiły odzyskanie przez Państwa poniesionych kosztów, a nie wynagrodzenie za świadczenie podlegające opodatkowaniu VAT, zatem nie będą powodowały powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług.

Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 4 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej:

Składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego.

Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Ponoszą Państwo ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu sprawy. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy lub zmiany stanu prawnego, udzielona odpowiedź traci swą aktualność. Równocześnie w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.