Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe:

• w zakresie prawa Wnioskodawcy do obniżenia kwot podatku należnego o kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur wystawionych w okresie od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r. przez Dzierżawcę za najem lokalu (pytanie nr 1),
• w zakresie braku prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktury wystawionej przez Wydzierżawiającego z tytułu bezumownego korzystania z lokalu za okres od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r. (pytanie nr 3).

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

8 listopada 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 28 października 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy prawa Wnioskodawcy do obniżenia kwot podatku należnego o kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur wystawionych w okresie od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r. przez Najemcę za najem lokalu i przez Wydzierżawiającego z tytułu bezumownego korzystania z lokalu.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

A. sp. z o.o. w Warszawie - uprzednio: (…) (Wnioskodawca lub Spółka), działając jako najemca, w dniu 27 lipca 2001 r. zawarł z firmą B. S.A. z/s w (…) (dalej: B. SA) umowę najmu lokalu położonego w budynku przy ul. (…). Umowa najmu z 27 lipca 2001 r. została zawarta na czas określony, zmieniona aneksem z 10 października 2008 r. na okres do 31 grudnia 2020 r.

Na podstawie tej umowy najemca zobowiązany był do zapłaty czynszu najmu w wysokości (…) EURO za 1 m². Czynsz płatny był miesięcznie do siódmego dnia każdego miesiąca do Wynajmującego – B. S.A. na nr rachunku bankowego podany w umowie najmu. B.S.A. nie była właścicielem tego budynku, ale dzierżawcą i zgodnie z umową miała prawo do zawierania umów najmu.

Pismem z 1 czerwca 2017 r. C. sp. z o. o. w (…) (dalej także: C. sp. z o.o.) poinformował Wnioskodawcę, iż jest właścicielem nieruchomości zlokalizowanej w (…) przy ulicy (…), którą od roku 1997 dzierżawiła Spółka B. S.A. Ponadto poinformowała, że trwające od kilku miesięcy trudności z wyegzekwowaniem czynszu dzierżawnego stanowiły przyczynę rozwiązania umowy dzierżawy z B. S.A. w trybie natychmiastowym z dniem 15 maja 2017 r.

Powołując się na treść art. 668 § 2 k.c. (utrata ważności umowy najmu z uwagi na rozwiązanie z 15 maja 2017 r. umowy dzierżawy ze spółką B. S.A.), Zarząd spółki C. Sp. z o.o. zaproponował zawarcie stosownej umowy najmu pomiędzy A. Sp. z o.o. a spółką C. Sp. z o.o. - właścicielem nieruchomości zlokalizowanej w (…), ul. (…). W piśmie tym, wskazano ponadto, iż brak reakcji ze strony Spółki, zmusi C. Sp. z o.o. do przejęcia zajmowanego lokalu oraz obciążenie za bezumowne korzystanie z lokalu.

Pismem z 8 czerwca 2017 r. pełnomocnik spółki B. S.A. poinformował Spółkę, iż „oświadczenie o rozwiązaniu umowy dzierżawy zawartej pomiędzy B. S.A. w (…) a C. Sp. z o.o. w (…) pozbawione jest skuteczności prawnej”. Dalej wskazano, iż spółka B. S.A. w (…) pozostaje dalej podmiotem wynajmującym i uprawionym, w szczególności poproszono o niepodpisywanie nowych umów najmu z C. Sp. z o.o., gdyż aktualna pozostaje umowa najmu zawarta z B. S.A. w (…).

Pismem z 9 czerwca 2017 r. Spółka zwróciła się do C. sp. z o.o. o wyjaśnienie powstałych rozbieżności prawnych i zajęcie ostatecznego stanowiska.

W czerwcu 2017 r. strony podjęły próby ugodowego załatwienia sporu, doszło do spotkania pomiędzy zwaśnionymi stronami, tj. C. sp. z o.o. a B. S.A. oraz przedsiębiorcami będącymi najemcami lokali położonych w budynku będącym przedmiotem sporu, tj. w (…) przy ulicy (…).

W dniu 16 czerwca 2017 r. C. sp. z o.o. i B. S.A. zawarły porozumienie, z którego wynika, że w dniu 16 czerwca 2017 r. Wydzierżawiający (C sp. z o.o.) stawił się w obiekcie będącym przedmiotem dzierżawy w celu jego przejęcia. Dzierżawca (B. S.A.) oświadczył, że odmawia wydania nieruchomości będącej przedmiotem dzierżawy, w związku z tym, zdaniem Dzierżawcy oświadczenie Wydzierżawiającego o rozwiązaniu umowy dzierżawy jest pozbawione podstaw prawnych. Strony tego porozumienia wyraziły też wolę zakończenia sporu w drodze negocjacji zakreślając termin ich zakończenia na 31 października 2017 r. Zobowiązały się także, że nie będą zakłócać przez swoje działania dotychczasowej współpracy którejkolwiek z nich z jakimikolwiek osobami trzecimi, w szczególności Najemcami. Ustalono również, że przez okres prowadzenia negocjacji Dzierżawca będzie uiszczał czynsz na rzecz Wydzierżawiającego w wysokości 1/2 dotychczasowej stawki czynszu.

Aneksem z 27 października 2017 r. do powyższego porozumienia C. sp. z o.o. i B. S.A. przedłużyły czas na prowadzenie negocjacji do 30 grudnia 2017 r. Jednocześnie, strony porozumienia postanowiły, iż w związku z aktualnym stanem budynku i koniecznymi nakładami na jego remont, wspólnie zlecą dokonanie przez rzeczoznawcę oceny stanu technicznego i zakresu koniecznych napraw i remontów. Koszty ekspertyzy strony porozumienia miały ponieść po połowie.

Wnioskodawca został poinformowany o zawarciu opisanego wyżej porozumienia, w którym do dnia 30 grudnia 2017 r. strony zawiesiły wszelkie czynności związane z wszczętymi procedurami związanymi z rozwiązaniem umowy dzierżawy zawartej ze spółką B. S.A. i do tego dnia wiążące są warunki najmu zawartej ze spółką B. S.A.

Do dnia 31 grudnia 2017 r. do Spółki nie dochodziły żadne informacje o braku porozumienia pomiędzy C. sp. z o.o. a B. S.A.

Pismem z 30 grudnia 2017 r. skierowanym do C. sp. z o.o. pełnomocnik B. S.A. przedstawił obszerne wyjaśnienia, w tym na temat zapłaty czynszu dzierżawy za grudzień 2017 r., w którym deklaruje wolę kompromisowego zakończenia sporu.

Dnia 21 stycznia 2018 r. C. Sp. z o.o. skierowała do Spółki pismo, w którym poinformowała, iż porozumienie zawarte w dniu 16 czerwca 2017 r. z późniejszymi aneksami pomiędzy C. Sp. z o.o. a B. S.A. zostało zerwane, a zatem Umowa Dzierżawy zawarta w dniu 4 grudnia 1997 r. przestała obowiązywać.

Spółka C. Sp. z o.o. wskazała, iż w przypadku wątpliwości prawnych dotyczących skuteczności rozwiązania umowy Dzierżawy, prosi o zdeponowanie w depozycie sądowym zobowiązań czynszowych. Ponadto wskazała na możliwość dochodzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

W odpowiedzi na powyższe, spółka B. S.A. pismem z 24 stycznia 2018 r. skierowanym do Wnioskodawcy podjęła polemikę ze stanowiskiem wyrażonym przez C. Sp. z o.o. w szczególności co do trwałości stosunku prawnego łączącej strony, tj. Umowy Dzierżawy z 4 grudnia 1997 r.

Pismem z 1 lutego 2018 r., skierowanym do skonfliktowanych stron Umowy Dzierżawy z 4 grudnia 1997 r., w odpowiedzi na pismo C. sp. z o.o. z 21 stycznia 2018 r. oraz pismo B. S.A. z 24 stycznia 2018 r., Spółka wniosła o zażegnanie sporu i jednoznaczne określenie podmiotu uprawnionego do otrzymywania czynszu za korzystanie przez A. Sp. z o.o. z lokalu znajdującego się budynku przy ulicy (…).

Pismem z 14 lutego 2018 r. C. sp. z o.o. w odpowiedzi na pismo z 1 lutego 2018 r. przedstawiła obszerne stanowisko co do prawnych aspektów konfliktu na tle Umowy Dzierżawy, w tym wskazała, iż zadłużenie spółki B. S.A. z tytułu czynszu wynosi (…) zł + należne podatki.

Opisując problemy faktyczne związane z rozliczeniem nakładów i płatnością czynszu dzierżawy, C. sp. z o.o. po raz kolejny wskazała, iż stoi na stanowisku, z uwagi na rozwiązanie umowy dzierżawy, w oparciu o treść art. 668 §2 k.c. umowy najmu zawarte z B. S.A. utraciły ważność, zaś C. sp. z o.o. ma prawo domagać się wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z lokali znajdujących się w budynku przy ulicy (…).

Z przedmiotowego stanu faktycznego jednoznacznie wynikało, iż wskazani uczestnicy domagają się zapłaty z tego samego tytułu, tj. za korzystanie z lokalu znajdującego się w (…), przy ulicy (…).

Firma B. S.A. domaga się od Spółki zapłaty czynszu najmu, zaś firma C. Sp. z o.o. stała na stanowisku, iż z uwagi na rozwiązanie Umowy Dzierżawy czynsz najmu, w oparciu o treść art. 668 §2 k.c., jest nienależny B.S.A., a winien przypadać właścicielowi budynku, tj. C. Sp. z o.o.

Wskazane podmioty domagały się jednocześnie spełniania świadczenia z tytułu korzystania przez Spółkę z lokalu przy ul. (…), na rzecz każdego z nich. Zatem zaistniała sytuacja, w której dłużnik (Wnioskodawca), wskutek okoliczności, za które nie ponosił odpowiedzialności, miał poważne wątpliwości co do podmiotu, który jest wierzycielem, z uwagi, iż pomiędzy wskazanymi wierzycielami powstał spór.

Z tego względu w dniu 13 marca 2018 r. Spółka złożyła do Sądu Rejonowego (…) wniosek o zezwolenie na złożenie do depozytu sądowego kwoty (…) zł tytułem czynszu najmu za marzec 2018 r., wynikającego z umowy najmu zawartej w dniu 27 lipca 2001 r. ze spółką B. S.A. oraz o ustalenie i zezwolenie, na podstawie art. 693(5) § 1 zd. 1 k.p.c., na złożenie do depozytu sądowego kwot przyszłych wynikających z tytułu czynszów najmu za kolejne okresy, gdy staną się wymagalne, tj. począwszy od kwietnia 2018 do grudnia 2020 r. lub do czasu ustalenia wierzyciela z tytułu korzystania z lokalu przy ulicy (…) w wysokości ustalonej na podstawie otrzymanej faktury z tytułu umowy najmu z 27 lipca 2001 r. zawartej ze spółką B. S.A. lub noty obciążeniowej otrzymanej od C. Sp. z o.o. z tytułu bezumownego korzystania z lokalu.

Postanowieniem z 11 maja 2018 r., sygn. akt (…), Sąd Rejonowy (…) uwzględnił wniosek Spółki i zezwolił A. sp. z o.o. w (…) na złożenie do depozytu sądowego kwoty (…) zł z tytułu czynszu najmu za marzec 2018 r., kwoty (…) zł z tytułu czynszu najmu za kwiecień 2018 r. - wynikających z umowy najmu zawartej w dniu 27 lipca 2001 r. z B. S.A. w (…), do depozytu sądowego.

Ponadto Sąd zezwolił Spółce na składanie w przyszłości do depozytu sądowego dalszych świadczeń z tytułu czynszu najmu lub wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości znajdującej się w (…) przy ul. (…) zajmowanej przez Spółkę na podstawie umowy najmu z 27 lipca 2001 r. zawartej z B. S.A. w (…) w chwili, gdy staną się wymagalne, w wysokości ustalonej na podstawie faktury z tytułu umowy najmu otrzymanej od B. S.A. lub na podstawie noty obciążeniowej z tytułu bezumownego korzystania z lokalu otrzymanej od C. sp. z o.o. w (…).

Postanowienie powyższe utrzymane zostało w mocy postanowieniem Sądu Okręgowego w (…) Wydział Cywilny Odwoławczy, sygn. akt (…), oddalającym apelację B. S.A. z/s w (…).

Na podstawie ww. orzeczenia sądowego Spółka dokonywała wpłat do depozytu sądowego czynszów najmu począwszy od marca 2018 r. do maja 2020 r.

W związku z tym, że B. S.A. odmawiała wydania nieruchomości (patrz: Porozumienie z 16 czerwca 2017 r.), C. sp. z o.o, po uzyskaniu tytułu wykonawczego, skierowała sprawę do komornika, który w dniu 27 kwietnia 2020 r. w ramach czynności egzekucyjnych doprowadził do wydania właścicielowi nieruchomości w (…) przy ul. (…).

Z treści protokołu wydania nieruchomości wierzycielowi z tego dnia wynika m.in., że cyt. „Na terenie wydawanej nieruchomości znajdują się lokale użytkowe, które są przedmiotem najmu na podstawie umów zawartych przed dłużnika (B. S.A.) z następującymi podmiotami: (...) pkt 4 A. sp. z o.o., ul. (…) KRS (…) NIP (…), REGON (…), (...)”. W przedmiotowym protokole wydania znalazło się również m.in. stwierdzenie, cyt.: „Na wniosek przedstawiciela wierzyciela poinformowano najemców lokali użytkowych o fakcie wydania nieruchomości w dniu dzisiejszym”.

W dniu 13 maja 2020 r. Spółka podpisała umowę najmu lokalu położonego przy ul. (…) w (…) z C. sp. z o.o. w (…). Umowa ta, w listopadzie 2022 r. została rozwiązana za porozumieniem stron, a w jej miejsce została podpisana nowa umowa w dniu 9 listopada 2022 r. z C. sp. z o.o. (zachowana została ciągłość stosunku najmu).

Mając na uwadze relacje gospodarcze istniejące pomiędzy Spółką a C. sp. z o.o., w szczególności w związku z wpłaceniem przez Spółkę do depozytu sądowego, w oparciu o postanowienie Sądu Rejonowego (…) w (…) z 9 października 2018 r. w sprawie (…), kwot spornego czynszu najmu za okres od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r., z tytułu korzystania przez Spółkę z lokalu o powierzchni 63 m² położonego w (…) przy ulicy (…), na podstawie umowy najmu zawartej pomiędzy B. S.A. z siedzibą w (…) a Spółką, 22 czerwca 2022 r. Spółka oraz C. sp. z o.o. zawarły Ugodę.

Z treści Ugody wynikało, że Spółka w terminie 14 dni od dnia dostarczenia przez C. sp. z o.o. aktu (lub aktów) notarialnego (-ych) zawierającego (-ych) oświadczenie (-a) o dobrowolnym poddaniu się egzekucji, stanowiących zabezpieczenie wykonania ugody, złoży do Sądu Rejonowego (…) w sprawie o sygn. akt (…) wniosek w trybie art. 693(11) § 1 Kodeksu postępowania cywilnego o zwrot zdeponowanych kwot.

W związku z powyższym C. sp. z o.o. w (…) zobowiązała się do wystawienia na rzecz Spółki faktury VAT z tytułu bezumownego korzystania z lokalu w okresie, za który Spółka złożyła do depozytu sądowego kwotę, o której mowa powyżej, w terminie 7 dni od daty zawarcia Ugody.

Dodatkowo w Ugodzie wskazano, że C. sp. z o.o. przyjmuje do wiadomości, że przekazanie powyższej kwoty przez Spółkę na rzecz C. sp. z o.o. skutkować będzie koniecznością skorygowania rozliczeń podatkowych Spółki w zakresie podatku od towarów i usług (VAT) oraz podatku dochodowego od osób prawnych (CIT,) a w konsekwencji obowiązkiem zapłaty zaległych zobowiązań podatkowych na rzecz organu podatkowego wraz z należnymi odsetkami. W związku z powyższym C. sp. z o.o. zobowiązuje się do zwrotu na rzecz Spółki kwoty zapłaconych przez niego na rzecz organu podatkowego odsetek, w terminie 7 dni od przedstawienia C. sp. z o.o. przez Spółkę potwierdzenia ich zapłaty.

C sp. z o.o. zobowiązała się, że jeśli po złożeniu wniosku do Sądu o zwrot zdeponowanych kwot i wpłynięciu środków z ww. depozytu sądowego na rachunek C. sp. z o.o., B. S.A. wystąpi z powództwem o zapłatę wynagrodzenia ze stosunku umowy najmu lub umowy o podobnym charakterze przeciwko Spółce za okres, o którym mowa w Ugodzie, C. sp. z o.o. podejmie jej obronę w wytoczonym procesie jako pełnomocnik albo interwenient uboczny, według jej wyboru.

W przypadku prawomocnego orzeczenia zasądzającego od Spółki na rzecz B. S.A. jakiejkolwiek kwoty z tytułu wynagrodzenia ze stosunku umowy najmu lub umowy o podobnym charakterze Spółki z B. S.A. za okres, o którym mowa w niniejszej Ugodzie lub odsetek za opóźnienie w zapłacie tego wynagrodzenia, C. sp. z o.o. bezzwłocznie zwróci mu taką samą kwotę oraz pokryje koszty postępowania sądowego. Ponadto C. sp. z o.o. zobowiązała się do rozliczenia lub skorygowania swoich rozliczeń podatkowych uwzględniając treść tego orzeczenia oraz współpracy ze Spółką w zakresie korekt rozliczeń podatkowych Spółki z tym związanych.

Wykonując treść opisanej Ugody, Spółka 29 czerwca 2022 r. złożyła do sądu wniosek o zwrot całej kwoty złożonej do depozytu sądowego.

Postanowieniem z 4 stycznia 2023 r. Sąd Rejonowy (…) oddalił wniosek Spółki z uwagi na fakt, że komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w (…) dokonał zajęcia wierzytelności przysługującej B. S.A. w likwidacji (równolegle toczył się spór pomiędzy C. sp. z o.o. a B. S.A. z innych tytułów).

W związku z odmową wypłaty depozytu na rzecz Wnioskodawcy, C. sp. z o.o. złożyła wniosek o ustalenie prawa do podjęcia depozytu.

W dniu 11 kwietnia 2024 r. Sąd Okręgowy (…), prawomocnym już wyrokiem, ustalił, że prawo do podjęcia depozytu przysługuje powodowi – C. sp. z o.o. Wyrok nie zawiera uzasadnienia (żadna ze stron nie wniosła o jego sporządzenie). Wnioskodawca nie zna zatem motywów takiego rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego.

Postanowieniem z 16 sierpnia 2024 r. Sąd Rejonowy (…) postanowił wydać C. sp. z o.o. pełny depozyt (na jej wniosek).

C. sp. z o.o., 14 października 2024 r. wystawił Spółce fakturę z tytułu bezumownego korzystania przez Wnioskodawcę z lokalu w okresie od marca 2018 r. do maja 2020 r. Na tej fakturze została wykazana kwota podatku od towarów i usług.

W uzupełnieniu powyższych informacji dodać należy, że Spółka jest zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym, w tym również na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych. Głównym przedmiotem działalności jest sprzedaż zegarków i biżuterii, która jest prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach. Działalność ta jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług. Wyżej opisany lokal przy ul. (…) w (…) Spółka wykorzystuje wyłącznie na działalność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług (prowadzi w nim sklep).

Wnioskodawca w okresie od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r. otrzymywał faktury wystawiane przez B. S.A. zawierające kwoty podatku od towarów i usług. Na ich podstawie (i samej umowy najmu) Spółka dokonywała wpłat kwoty czynszu do depozytu sądowego. Podatek od towarów i usług wykazywany na tych fakturach pomniejszał kwoty podatku należnego w rozliczeniach składanych przez Spółkę, zgodnie z art. 86 ust. 10 i 10b ustawy VAT, tj. w poszczególnych miesiącach okresu od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r.

Spółka z tytułu podatku od towarów i usług rozliczała się w okresach miesięcznych.

Pytania

1)Czy w przedstawionym stanie faktycznym Wnioskodawca miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur wystawionych przez B. S.A.?

2)W przypadku, gdy odpowiedź na pytanie 1 będzie negatywna, czy Wnioskodawca ma obowiązek skorygować swoje miesięczne rozliczenia za nw. okresy:

a.od marca do listopada 2018 r.,

b. od grudnia 2018 r. do listopada 2019 r.,

c. od grudnia 2019 r. do kwietnia 2020 r.,

przez usunięcie kwot podatku naliczonego wynikające z faktur wystawionych przez B. S.A. z tytułu czynszu najmu?

3)Czy Wnioskodawca będzie miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktury wystawionej przez C. sp. z o.o. z tytułu bezumownego korzystania z lokalu za okres od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r.?

Państwa stanowisko w sprawie

Stanowisko Wnioskodawcy do pytania nr 1:

W przedstawionym stanie faktycznym Wnioskodawca miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur wystawionych przez B. S.A.

Stanowisko Wnioskodawcy do pytania nr 2 lit. a:

W przypadku, gdy odpowiedź na pytanie 1 będzie negatywna, Wnioskodawca nie ma obowiązku skorygowania swoich rozliczeń za okres od marca do listopada 2018 r. przez usunięcie kwot podatku naliczonego wynikających faktur wystawionych przez B. S.A. z tytułu czynszu najmu.

Stanowisko Wnioskodawcy do pytania nr 2 lit. b:

W przypadku, gdy odpowiedź na pytanie 1 będzie negatywna, Wnioskodawca nie ma obowiązku skorygowania swoich rozliczeń za okres od grudnia 2018 r. do listopada 2019 r. przez usunięcie kwot podatku naliczonego wynikających faktur wystawionych przez B. S.A. z tytułu czynszu najmu.

Stanowisko Wnioskodawcy do pytania nr 2 lit. c:

W przypadku, gdy odpowiedź na pytanie 1 będzie negatywna, Wnioskodawca nie ma obowiązku skorygowania swoich rozliczeń za okres od grudnia 2019 r. do kwietnia 2020 r. przez usunięcie kwot podatku naliczonego wynikających faktur wystawionych przez B. S.A. z tytułu czynszu najmu.

Stanowisko Wnioskodawcy do pytania nr 3:

Wnioskodawca nie będzie miał prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktury wystawionej przez C. sp. z o.o. z tytułu bezumownego korzystania z lokalu za okres od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r.

Wspólne uzasadnienie stanowiska do pytań nr 1, 2 i 3

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawą VAT): W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy: Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

W świetle art. 88 ust. 4 ustawy: Obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 7.

Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Powyższe przepisy będą miały w sprawie zastosowanie.

Wnioskodawca w lokalu przy ul. (…), w okresie objętym wnioskiem, wykonywał wyłącznie czynności opodatkowane. Lokal był zatem wykorzystywany w celu wykonywania czynności opodatkowanych.

Wnioskodawca otrzymał od B. S.A. z tytułu najmu faktury z wykazaną na nich kwotą podatku naliczonego. Podstawą ich wystawienia była umowa najmu z 27 lipca 2001 r. Spór pomiędzy C. sp. z o.o. (właścicielem nieruchomości), a B. S.A. (dzierżawcą) nie miał żadnego wpływu na prawo Wnioskodawcy do obniżenia kwoty podatku naliczonego z faktur dokumentujących czynsz. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż B. S.A. do dnia 27 kwietnia 2020 r. była w faktycznym posiadaniu nieruchomości przy ul. (…), w tym także lokalu użytkowanego przez Spółkę.

W wyniku działań podjętych przez komornika zainicjowanych przez C. sp. z o.o. doszło do wydania przedmiotowej nieruchomości jej właścicielowi w tym dniu. Z protokołu czynności wydania nieruchomości wynika, że wierzyciel (C. sp. z o.o.) zawnioskował do komornika o poinformowanie najemców o fakcie wydania mu nieruchomości. Stanowi to potwierdzenie, że do tego dnia C. sp. z o.o. faktycznie nie dysponował nieruchomością.

Zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. a i c ustawy VAT, nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy wystawione faktury stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane - w części dotyczącej tych czynności, a także potwierdzające czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego (czynności nieważne lub pozorne).

W analizowanym przypadku zakładając nawet, że doszło do wypowiedzenia umowy dzierżawy pomiędzy C. sp. z o.o. a B. S.A., co skutkowało, zgodnie z art. 668 § 2 k.c., wygaśnięciem umów najmu między spółką B. a podnajemcami należy przyjąć, że pomimo tego, w związku z brakiem wydania nieruchomości przez dzierżawcę, doszło do bezumownej kontynuacji oddania do użytkowania lokalu przez B. S.A. (faktycznego posiadacza nieruchomości), w sposób dorozumiany. Dzierżawca (B. S.A.) bowiem nie wydał faktycznie nieruchomości właścicielowi. Spółka B. - do czasu odebrania komorniczego - władała nieruchomością i udostępniała ją podnajemcom, a C. Sp. z o.o. ten fakt tolerowała, o czym przesądza treść porozumienia zawartego pomiędzy nią a B. S.A. z 16 czerwca 2017 r. Wynikało z niego m.in., że doszło do jego zawarcia pomimo odmowy wydania nieruchomości przez dzierżawcę, który kwestionował złożone mu oświadczenie o rozwiązaniu umowy dzierżawy. Strony porozumienia wyraziły w nim wolę zakończenia sporu w drodze negocjacji i zobowiązały się do niezakłócania współpracy którejkolwiek ze stron z osobami trzecimi, w szczególności najemcami.

Ponadto, strony porozumienia postanowiły, iż w związku z aktualnym stanem budynku i koniecznymi nakładami na jego remont, wspólnie zlecą dokonanie przez rzeczoznawcę oceny stanu technicznego i zakresu koniecznych napraw i remontów. Koszty ekspertyzy strony porozumienia miały ponieść po połowie.

Niezależnie zatem od oceny, czy na gruncie przepisów prawa cywilnego istniała umowa pomiędzy B. S.A. a Wnioskodawcą, z uwagi na zdarzenia o charakterze faktycznym i dysponowanie przez B. S.A. nieruchomością, wystawiane przez nią faktury, jako potwierdzające zdarzenie polegające na faktycznym świadczeniu usług wydania do użytkowania lokalu (de facto kontynuacji umowy najmu) stanowiły podstawę do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w nich wykazanego.

Potwierdzeniem słuszności takiej oceny jest wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 25 maja 2023 r. w sprawie C-114/22. Trybunał orzekł w nim, że art. 167, art. 168 lit. a), art. 178 lit. a) i art. 273 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, zmienionej dyrektywą Rady 2010/45/UE z 13 lipca 2010 r., w świetle zasad neutralności podatkowej i proporcjonalności, należy interpretować w ten sposób, że: stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, na mocy których podatnik jest pozbawiony prawa do odliczenia naliczonego podatku od wartości dodanej z tego tylko powodu, że podlegająca opodatkowaniu transakcja gospodarcza jest uważana za pozorną i dotknięta nieważnością na podstawie przepisów krajowego prawa cywilnego, bez konieczności wykazania, iż zostały spełnione przesłanki pozwalające na zakwalifikowanie, w świetle prawa Unii, tej transakcji jako pozornej lub, w przypadku gdy rzeczona transakcja została faktycznie dokonana, że jest ona wynikiem oszustwa w zakresie podatku od wartości dodanej lub nadużycia prawa.

W niniejszej sprawie nie może być mowy o czynności pozornej lub że jest wynikiem oszustwa w zakresie podatku od towarów i usług lub nadużycia prawa.

W związku z tym w oparciu o te przesłanki prawo do odliczenia VAT w analizowanej sprawie nie powinno być kwestionowane.

W świetle powyższej argumentacji Wnioskodawca nie ma obowiązku zatem skorygowania swoich rozliczeń za okres od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r. przez usunięcie kwot podatku naliczonego wynikających z faktur wystawionych przez B. S.A. z tytułu czynszu najmu.

Konsekwentnie, Wnioskodawca nie będzie miał prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktury wystawionej przez C. sp. z o.o. z tytułu bezumownego korzystania z lokalu za okres od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe:

• w zakresie prawa Wnioskodawcy do obniżenia kwot podatku należnego o kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur wystawionych w okresie od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r. przez Dzierżawcę za najem lokalu (pytanie nr 1),
• w zakresie braku prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktury wystawionej przez Wydzierżawiającego z tytułu bezumownego korzystania z lokalu za okres od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r. (pytanie nr 3).

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie należy zaznaczyć, że wniosek dotyczy stanu faktycznego i stanu prawnego obowiązującego w latach 2018-2020 i obecnie, przy czym zauważyć trzeba, że treść przepisów, do których odnosi się interpretacja, nie uległa zmianie w ww. okresach.

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Z treści cytowanych wyżej przepisów wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona powyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Należy zauważyć, że formułując w art. 86 ust. 1 ustawy warunek związku ze sprzedażą opodatkowaną, ustawodawca nie uzależnia prawa do odliczenia od związku zakupu z obecnie wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Wystarczającym jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej.

Zaznaczyć jednak należy, że ustawodawca nie zobowiązuje w żaden sposób podatnika, któremu przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego do jego odliczenia. Jest to elementarne prawo podatnika i od niego samego zależy, czy z niego skorzysta, czy też nie.

Ponadto, ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Na podstawie art. 88 ust. 3a ustawy:

W myśl art. 88 ust. 4 ustawy:

Zgodnie z powyższą regulacją, z prawa do odliczenia podatku skorzystać mogą wyłącznie podatnicy, którzy są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni.

Na zakres prawa do odliczenia w sposób bezpośredni wpływa również pojmowanie statusu danego podmiotu jako podatnika podatku od towarów i usług, wykonującego czynności opodatkowane. Tylko podatnik, w rozumieniu art. 15 ustawy, ma prawo do odliczenia podatku naliczonego. Co do zasady status podatnika związany jest z prowadzeniem przez dany podmiot działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy:

Według art. 15 ust. 2 ustawy:

Wobec tego należy stwierdzić, że za podatnika VAT będzie uznany tylko taki podmiot, który dokonuje czynności zmierzających do wykorzystania nabytych towarów i usług do celów opodatkowanej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.

Z analizy zarówno przywołanych regulacji prawnych, jak i całokształtu przepisów ustawy wynika, że podatek od towarów i usług ze względu na jego konstrukcję, tzn. opodatkowanie wartości dodanej na poszczególnych etapach obrotu gospodarczego, jest podatkiem sformalizowanym i prawo do odliczenia podatku naliczonego jest ograniczone. Podstawę do odliczenia podatku naliczonego mogą stanowić bowiem wyłącznie dokumenty wymienione w ustawie, przy czym dokumenty te muszą spełniać wymogi określone w ustawie i rozporządzeniu wykonawczym do niej.

Podstawowym dokumentem wystawianym przez podatników podatku od towarów i usług są faktury. Są one dokumentami, którymi czynni podatnicy tego podatku dokumentują swoją sprzedaż.

W myśl art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy [Obowiązek wystawienia faktury]:

Należy podkreślić, że celem faktury jest przede wszystkim udokumentowanie rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych, zarówno pod względem przedmiotu transakcji, jak i podmiotów biorących w niej udział.

Faktury są dokumentem o charakterze sformalizowanym. Zatem, co do zasady, faktury muszą być wystawione zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa. Prawidłowość materialnoprawna faktury zachodzi, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze. Oznacza to, że nie można uznać za prawidłową fakturę, gdy sprzecznie z jej treścią wskazuje ona zdarzenie gospodarcze, które w ogóle nie zaistniało. Z powyższego wynika, że o prawidłowości faktur wystawianych i otrzymywanych przez podatników powinny decydować przede wszystkim ustalenia, czy dokumenty te potwierdzają rzeczywiste transakcje handlowe.

Prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony nie jest jednak związane tylko z otrzymaniem faktury, choćby od strony formalnej poprawnej, bowiem przysługuje ono w związku z nabyciem towarów i usług. Uprawnienie to może dotyczyć wyłącznie tych czynności, które faktycznie zostały dokonane. Samo posiadanie faktury nie tworzy bowiem prawa do odliczenia podatku na niej wykazanego. Przysługuje ono wyłącznie wówczas, gdy doszło do rzeczywistego nabycia towaru/wyświadczenia usługi oraz gdy podatek naliczony związany jest z faktycznie dokonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Terminy odliczenia podatku VAT naliczonego z otrzymanych faktur zostały określone w art. 86 ust. 10-13 ustawy.

Zgodnie z art. 86 ust. 10 ustawy:

Według art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy:

Oznacza to, że z odliczenia podatku na podstawie art. 86 ust. 10 i 10b pkt 1 ustawy, można skorzystać dopiero w rozliczeniu za okres, w którym spełnione są łącznie trzy przesłanki:

• powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do nabywanych towarów i usług,
• doszło do faktycznego nabycia tych towarów i usług,
• podatnik jest w posiadaniu faktury dokumentującej tę transakcję.

Z opisu sprawy wynika, że Spółka jest zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym, w tym również na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych. Głównym przedmiotem działalności jest sprzedaż zegarków i biżuterii, która jest prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach. Działalność ta jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług.

Wnioskodawca (Najemca) w dniu 27 lipca 2001 r. zawarł ze spółką B. S.A. (Wynajmujący) umowę najmu lokalu usługowego znajdującego się w budynku położonym w (…). Umowa najmu została zawarta na czas określony, zmieniona aneksem z 10 października 2008 r., na okres do 31 grudnia 2020 r.

Na podstawie tej umowy Spółka jako Najemca zobowiązana była do zapłaty czynszu najmu, który był płatny miesięcznie do siódmego dnia każdego miesiąca do Wynajmującego na nr rachunku bankowego podany w umowie najmu. B. S.A. nie była właścicielem tego budynku, ale dzierżawcą i zgodnie z umową miała prawo do zawierania umów najmu.

Pismem z 1 czerwca 2017 r. C. sp. z o.o. poinformowała Wnioskodawcę, iż jest właścicielem nieruchomości zlokalizowanej w (…) przy ulicy (…), którą od roku 1997 dzierżawiła Spółka B. S.A. Ponadto poinformowała, że trwające od kilku miesięcy trudności z wyegzekwowaniem czynszu dzierżawnego stanowiły przyczynę rozwiązania umowy dzierżawy z B. S.A. w trybie natychmiastowym z dniem 15 maja 2017 r.

C. Sp. z o.o. zaproponowała zawarcie stosownej umowy najmu pomiędzy Wnioskodawcą a C. Sp. z o.o. - właścicielem nieruchomości zlokalizowanej w (…). W piśmie tym, wskazano ponadto, iż brak reakcji ze strony Spółki, zmusi C. Sp. z o.o. do przejęcia zajmowanego lokalu oraz obciążenie za bezumowne korzystanie z lokalu.

Pismem z 8 czerwca 2017 r. pełnomocnik spółki B. S.A. poinformował Wnioskodawcę, iż „oświadczenie o rozwiązaniu umowy dzierżawy zawartej pomiędzy B. S.A. w (…) a C. sp. z o.o. w (…) pozbawione jest skuteczności prawnej i dlatego spółka B. S.A. pozostaje dalej podmiotem wynajmującym i uprawionym. W szczególności poproszono Wnioskodawcę o niepodpisywanie nowych umów najmu z C. Sp. z o.o., gdyż aktualna pozostaje umowa najmu zawarta z B. S.A.

Wnioskodawca pismem z 9 czerwca 2017 r. zwrócił się do C. sp. z o.o. o wyjaśnienie powstałych rozbieżności prawnych i zajęcie ostatecznego stanowiska.

W czerwcu 2017 r. obie strony konfliktu podjęły próby ugodowego załatwienia sporu, doszło do spotkania pomiędzy zwaśnionymi stronami oraz przedsiębiorcami będącymi najemcami lokali położonych w budynku będącym przedmiotem sporu, tj. w (…) przy ulicy (…).

W dniu 16 czerwca 2017 r. C. sp. z o.o. i B. S.A. zawarły porozumienie, w którym wyraziły wolę zakończenia sporu w drodze negocjacji zakreślając termin ich zakończenia na 31 października 2017 r. Aneksem z 27 października 2017 r. strony przedłużyły czas na prowadzenie negocjacji do 30 grudnia 2017 r. Jednocześnie, strony porozumienia postanowiły, iż w związku z aktualnym stanem budynku i koniecznymi nakładami na jego remont, wspólnie zlecą dokonanie przez rzeczoznawcę oceny stanu technicznego i zakresu koniecznych napraw i remontów. Koszty ekspertyzy strony porozumienia miały ponieść po połowie. Pismem z 30 grudnia 2017 r. skierowanym do C. sp. z o.o. B. S.A. przedstawiła obszerne wyjaśnienia, w tym na temat zapłaty czynszu dzierżawy za grudzień 2017 r., w którym deklarowała wolę kompromisowego zakończenia sporu.

Dnia 21 stycznia 2018 r. C. Sp. z o.o. skierowała do Wnioskodawcy pismo, w którym poinformowała, iż porozumienie zawarte 16 czerwca 2017 r. z późniejszymi aneksami pomiędzy C. Sp. z o.o. a B. S.A. zostało zerwane, a zatem Umowa Dzierżawy zawarta między nimi w dniu 4 grudnia 1997 r. przestała obowiązywać. C. Sp. z o.o. wskazała również, iż w przypadku wątpliwości prawnych dotyczących skuteczności rozwiązania umowy Dzierżawy, prosi o zdeponowanie w depozycie sądowym zobowiązań czynszowych. Ponadto wskazała na możliwość dochodzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

B. S.A. pismem z 24 stycznia 2018 r. skierowanym do Wnioskodawcy podjęła polemikę ze stanowiskiem wyrażonym przez C. Sp. z o.o. w szczególności co do trwałości stosunku prawnego łączącej strony, tj. Umowy Dzierżawy z 4 grudnia 1997 r.

Pismem z 1 lutego 2018 r., skierowanym do skonfliktowanych stron Umowy Dzierżawy z 4 grudnia 1997 r., w odpowiedzi na pismo C. sp. z o.o. z 21 stycznia 2018 r. oraz pismo B. S.A. z 24 stycznia 2018 r., Wnioskodawca wniósł o zażegnanie sporu i jednoznaczne określenie podmiotu uprawnionego do otrzymywania czynszu za korzystanie przez Najemcę z lokalu znajdującego się budynku przy ulicy (…).

Pismem z 14 lutego 2018 r. Spółka została powiadomiona, że B. S.A. domaga się od Spółki zapłaty czynszu najmu, zaś firma C. Sp. z o.o. stała na stanowisku, iż z uwagi na rozwiązanie Umowy Dzierżawy czynsz najmu jest nienależny B. S.A., a winien przypadać właścicielowi budynku, tj. C. Sp. z o.o. Tak więc oba podmioty domagały się jednocześnie spełniania świadczenia z tytułu korzystania przez Spółkę z lokalu przy ul. (…), na rzecz każdego z nich.

Zaistniała więc sytuacja, w której Wnioskodawca (dłużnik), wskutek okoliczności, za które nie ponosił odpowiedzialności, miał poważne wątpliwości co do podmiotu, który jest wierzycielem, z uwagi, iż pomiędzy wskazanymi wierzycielami powstał spór.

Z tego względu w dniu 13 marca 2018 r. Spółka złożyła do Sądu Rejonowego wniosek o zezwolenie na złożenie do depozytu sądowego kwoty (…) zł tytułem czynszu najmu za marzec 2018 r., wynikającego z umowy najmu zawartej w dniu 27 lipca 2001 r. ze spółką B. S.A. oraz o ustalenie i zezwolenie na złożenie do depozytu sądowego kwot przyszłych wynikających z tytułu czynszów najmu za kolejne okresy, gdy staną się wymagalne, tj. począwszy od kwietnia 2018 do grudnia 2020 r. lub do czasu ustalenia wierzyciela z tytułu korzystania z lokalu przy ulicy (…) w wysokości ustalonej na podstawie otrzymanej faktury z tytułu umowy najmu z 27 lipca 2001 r. zawartej ze spółką B. S.A. lub noty obciążeniowej otrzymanej od C. Sp. z o.o. z tytułu bezumownego korzystania z lokalu.

Postanowieniem z 11 maja 2018 r. Sąd Rejonowy (…)uwzględnił wniosek Spółki i zezwolił na złożenie do depozytu sądowego kwoty z tytułu czynszu najmu za marzec 2018 r. i kwiecień 2018 r. - wynikających z umowy najmu zawartej w dniu 27 lipca 2001 r. z B. S.A. oraz zezwolił Spółce na składanie w przyszłości do depozytu sądowego dalszych świadczeń z tytułu czynszu najmu lub wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości znajdującej się w (…) przy ul. (…) zajmowanej przez Spółkę na podstawie umowy najmu z 27 lipca 2001 r. zawartej z B. S.A. w (…) w chwili, gdy staną się wymagalne, w wysokości ustalonej na podstawie faktury z tytułu umowy najmu otrzymanej od B. S.A. lub na podstawie noty obciążeniowej z tytułu bezumownego korzystania z lokalu otrzymanej od C. sp. z o.o. w (…).

Spółka dokonywała wpłat do depozytu sądowego czynszów najmu począwszy od marca 2018 r. do maja 2020 r.

W związku z tym, że B. S.A. odmawiała wydania nieruchomości, to C. sp. z o.o., po uzyskaniu tytułu wykonawczego, skierowała sprawę do komornika, który w dniu 27 kwietnia 2020 r. w ramach czynności egzekucyjnych doprowadził do wydania C. sp. z o.o. nieruchomości w (…) przy ul. (…). Spółka jako Najemca została poinformowana o fakcie wydania nieruchomości w dniu 27 kwietnia 2020 r. jej właścicielowi, tj. C. sp. z o.o.

13 maja 2020 r. Spółka podpisała umowę najmu lokalu położonego przy ul. (…) w (…) z C. sp. z o.o. , która w listopadzie 2022 r. została rozwiązana za porozumieniem stron. W jej miejsce została podpisana nowa umowa w dniu 9 listopada 2022 r. z C. sp. z o.o. (zachowana została ciągłość stosunku najmu).

22 czerwca 2022 r. Spółka oraz C. sp. z o.o. zawarły Ugodę, na podstawie której Spółka 29 czerwca 2022 r. złożyła do sądu wniosek o zwrot całej kwoty złożonej do depozytu sądowego.

Postanowieniem z 4 stycznia 2023 r. Sąd Rejonowy oddalił wniosek Spółki z uwagi na fakt, że komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w (…) dokonał zajęcia wierzytelności przysługującej B. S.A. w likwidacji (równolegle toczył się spór pomiędzy C. sp. z o.o. a B. S.A. z innych tytułów). W związku z odmową wypłaty depozytu na rzecz Wnioskodawcy, C. sp. z o.o. złożyła wniosek o ustalenie prawa do podjęcia depozytu.

W dniu 11 kwietnia 2024 r. Sąd Okręgowy prawomocnym już wyrokiem ustalił, że prawo do podjęcia depozytu przysługuje powodowi – C. sp. z o.o. Postanowieniem z 16 sierpnia 2024 r. Sąd Rejonowy postanowił wydać C. sp. z o.o. pełny depozyt (na jej wniosek).

Wnioskodawca w okresie od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r. otrzymywał faktury wystawiane przez B. S.A. dokumentujące najem lokalu znajdującego się przy ul. (…) w (…), zawierające kwoty podatku od towarów i usług. Na ich podstawie oraz samej umowy najmu Spółka dokonywała wpłat kwoty czynszu do depozytu sądowego oraz odliczała, zgodnie z art. 86 ust. 10 i 10b ustawy, kwoty podatku VAT wykazane na tych fakturach w poszczególnych miesiącach okresu od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r. Spółka z tytułu podatku od towarów i usług rozliczała się w okresach miesięcznych.

Państwa wątpliwości dotyczą tego, czy Wnioskodawca miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur wystawionych przez B. S.A. w okresie od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r.

Co do zasady, na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy, podatnik będący czynnym zarejestrowanym podatnikiem VAT ma prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego ze sprzedażą opodatkowaną na podstawie otrzymanych faktur, które - jak wskazałem powyżej - powinny dokumentować rzeczywisty przebieg zdarzeń gospodarczych, zarówno pod względem przedmiotu transakcji, jak i podmiotów biorących w niej udział.

Kwestia prawa do odliczenia i jego warunku w postaci istnienia faktycznej dostawy towarów lub faktycznego świadczenia usług pozostaje przedmiotem licznych rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Zgodnie z jego ugruntowanym orzecznictwem, jeżeli brak jest faktycznej dostawy towarów lub faktycznego świadczenia usług, nie może powstać prawo do odliczenia, zaś fikcyjna transakcja nabycia nie może uprawniać do odliczenia VAT, ponieważ taka transakcja nie ma żadnego związku z transakcjami obciążonymi podatkiem należnym (wyrok TSUE z 25 maja 2023 r. nr C-114/22 i przytoczone tam orzecznictwo).

We wskazanych przepisach ustawy sformułowany został istotny warunek formalny prawa do odliczenia, zgodnie z którym na kwotę podatku naliczonego składają się kwoty wynikające z faktur dokumentujących nabycie towarów i usług. Wystawienie faktury należy rozumieć jako sporządzenie ww. dokumentu oraz jego przekazanie innemu podmiotowi (nabywcy), a przez to wprowadzenie faktury do obrotu prawnego.

Istotne jest, że aby skorzystać z prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego nie wystarczy samo dysponowanie fakturą, na której widnieje kwota podatku. Kluczowe jest dokonanie rzeczywistej transakcji, istnienie realnego stosunku pomiędzy nabywcą a dostawcą, którego odzwierciedleniem jest dokument w postaci faktury wystawionej zgodnie z wymogami wynikającymi z przepisów prawa podatkowego, tj. z art. 106e ustawy o VAT. Nie sposób zatem interpretować regulacji statuującej prawo do odliczenia w rozumieniu ściśle ewidencyjnym – dysponowanie fakturą ujętą w ewidencjach zakupu podatnika jest koniecznym, ale wtórnym warunkiem skorzystania z prawa wynikającego z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Niezbędne jest, by faktura stanowiła wyraz czynności faktycznej (świadczenie usług/dostawa towarów), mającej znaczenie na gruncie prawa podatkowego, pomiędzy dwoma podmiotami. Oznacza to, że o prawie do odliczenia będzie mowa dopiero wówczas, gdy faktura będzie nosiła cechy prawidłowości i rzetelności, zarówno na płaszczyźnie przedmiotowej (czynność udokumentowana fakturą wystąpiła i wywołała skutek w sferze zobowiązań podatkowych nabywcy i dostawcy), jak i podmiotowej (czynność została dokonana przez podmioty widniejące na fakturze jako sprzedawca – wystawca faktury i nabywca – podatnik dokonujący odliczenia na gruncie ww. przepisu).

W świetle przestawionego opisu sprawy nie ulega wątpliwości, iż między Wnioskodawcą a B. S.A. doszło do realnego zdarzenia gospodarczego, w wyniku którego Spółka w okresie od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r. nabywała od B. S.A. usługę najmu lokalu przy ul. (…) na podstawie zawartej 27 lipca 2001 r. umowy najmu. Spółka w tym lokalu prowadziła sklep, tak więc lokal był wykorzystywany w celu wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT. Spółka otrzymywała od B. S.A. (podatnika VAT) z tytułu najmu faktury z wykazaną na nich kwotą podatku naliczonego. Wnioskodawca w celu zabezpieczenia swoich interesów, w okresie kiedy między stronami był spór dotyczący skuteczności zawartej w 1997 r. między nimi Umowy Dzierżawy, dokonywał wpłat do depozytu sądowego kwot odpowiadających kwotom czynszów najmu lokalu począwszy od marca 2018 r. do maja 2020 r.

Z okoliczności opisanych we wniosku wynika, że pomimo sporu toczącego się pomiędzy B. S.A. (dzierżawca) a C. sp. z o.o. (właściciel nieruchomości), B. S.A. do dnia 27 kwietnia 2020 r. była w faktycznym posiadaniu nieruchomości przy ul. (…), w tym także lokalu wynajmowanego przez Spółkę. Świadczy o tym zapis protokołu, z którego wynika, iż dopiero 27 kwietnia 2020 r. w wyniku podjętych przez komornika a zainicjowanych przez C. sp. z o.o. działań doszło do wydania spornej nieruchomości jej właścicielowi (C. sp. z o.o.). Z protokołu tego wynika również, że wierzyciel (C. sp. z o.o.) zawnioskował do komornika o poinformowanie najemców, w tym Spółki, o fakcie wydania mu nieruchomości. Tak więc do 27 kwietnia 2020 r. C. sp. z o.o. faktycznie nie dysponował nieruchomością. Spółka B. S.A. - do czasu odebrania komorniczego - władała nieruchomością i udostępniała ją podnajemcom, a C. sp. z o.o. ten fakt tolerowała, o czym świadczy treść porozumienia zawartego pomiędzy nią a B. S.A. z 16 czerwca 2017 r. Wynikało z niego m.in., że doszło do jego zawarcia pomimo odmowy wydania nieruchomości przez dzierżawcę, który kwestionował złożone mu oświadczenie o rozwiązaniu umowy dzierżawy. Strony porozumienia wyraziły w nim wolę zakończenia sporu w drodze negocjacji i zobowiązały się do niezakłócania współpracy którejkolwiek ze stron z osobami trzecimi, w szczególności najemcami. Ponadto, obie strony porozumienia postanowiły, iż w związku z aktualnym stanem budynku i koniecznymi nakładami na jego remont, wspólnie zlecą dokonanie przez rzeczoznawcę oceny stanu technicznego i zakresu koniecznych napraw i remontów. Koszty ekspertyzy strony porozumienia miały ponieść po połowie. W porozumieniu tym strony zawiesiły wszelkie czynności związane z wszczętymi procedurami związanymi z rozwiązaniem umowy dzierżawy zawartej ze spółką B. S.A. i uznały, że wiążące są warunki umowy najmu zawartej ze spółką B. S.A. Obie strony sporu wykazywały wolę kompromisowego zakończenia spornej sprawy,

Tak więc z uwagi na zdarzenia o charakterze faktycznym i dysponowanie przez B. S.A. w okresie od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r. - na podstawie zawartej 4 grudnia 1997 r. z C. Sp. z o.o. umowy dzierżawy - lokalem przy ul. (…), wystawiane przez nią faktury potwierdzały zdarzenie polegające na faktycznym świadczeniu usług najmu, tj. wydania Wnioskodawcy do użytkowania tego lokalu.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, skoro zatem w okresie od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r.:

1)byli Państwo zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT i działając w takim charakterze dokonali Państwo rzeczywistego nabycia od B. S.A. usług najmu lokalu przy ul. (…),

2)nabycie tych usług służyło wyłącznie do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT (tj. miało związek z prowadzoną przez Państwa opodatkowaną działalnością gospodarczą),

3)faktury zostały wystawione przez B.S.A., który również miał status czynnego i zarejestrowanego podatnika VAT,

– to przysługiwało Państwu prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur dotyczących usług najmu wystawionych w tym okresie przez B. S.A.

Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 1 uznaję za prawidłowe.

W związku z tym, że postawione przez Państwa pytanie nr 2 jest warunkowe i oczekują Państwo odpowiedzi na nie wyłącznie w sytuacji uznania Państwa stanowiska w zakresie pytania nr 1 za negatywne, tj. uznania, że nie przysługiwało Spółce prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur dotyczących usług najmu wystawionych w okresie od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r. w przez B. S.A., odstąpiłem od odpowiedzi na pytanie nr 2.

W opisie sprawy wskazali Państwo, że po wydaniu w dniu 27 kwietnia 2020 r. spornej nieruchomości jej właścicielowi (C. sp. z o.o.), w dniu 13 maja 2020 r. Spółka podpisała umowę najmu lokalu położonego przy ul. (…) z C. sp. z o.o. Umowa ta, w listopadzie 2022 r. została rozwiązana za porozumieniem stron, a w jej miejsce została podpisana nowa umowa w dniu 9 listopada 2022 r. z C. sp. z o.o. (zachowana została ciągłość stosunku najmu). Spółka oraz C. sp. z o.o. zawarły 22 czerwca 2022 r. Ugodę, na podstawie której Spółka miała wystąpić do Sądu o zwrot zdeponowanych kwot. Postanowieniem z 16 sierpnia 2024 r. Sąd Rejonowy postanowił wydać C. sp. z o.o. pełny depozyt (na jej wniosek). C. sp. z o.o. 14 października 2024 r. wystawił Spółce fakturę z tytułu bezumownego korzystania przez Wnioskodawcę z lokalu w okresie od marca 2018 r. do maja 2020 r. Na tej fakturze została wykazana kwota podatku od towarów i usług.

Państwa wątpliwości dotyczą także tego, czy Wnioskodawca będzie miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktury wystawionej 14 października 2024 r. przez C. sp. z o.o. z tytułu bezumownego korzystania z lokalu za okres od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz opis sprawy zgodzić się należy z Wnioskodawcą, że nie będzie miał prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktury wystawionej przez C. sp. z o.o. z tytułu bezumownego korzystania z lokalu za okres od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r., bowiem faktura ta w okolicznościach sprawy nie stanowi wyrazu czynności faktycznej mającej znaczenie na gruncie prawa podatkowego, pomiędzy dwoma podmiotami i nie dokumentuje rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych, zarówno pod względem przedmiotu transakcji, jak i podmiotów biorących w niej udział. Trudno jest uznać, że w okresie od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r. Wnioskodawca korzystał z lokalu przy ul. (…) bezumownie, skoro jak wynika z opisu sprawy C. Sp. z o.o. nie mogło oddać lokalu do korzystania Spółce, gdyż w omawianym okresie lokalem tym władała B. S.A. Spółka wynajmował lokal od B. S.A. na podstawie zawartej z tym podmiotem w 2001 r. umowy najmu, a B. S.A. władała nieruchomością (w tym przedmiotowym lokalem) i udostępniała ją podnajemcom. Do 27 kwietnia 2020 r. taki stan rzeczy był tolerowany przez C. Sp. z o.o. Umowa najmu łączyła więc w rzeczywistości Wnioskodawcę i B. S.A., co było dokumentowane stosownymi fakturami wystawianymi przez B. S.A. w okresie od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r. na rzecz Spółki i za które to usługi Wnioskodawca dokonywał comiesięcznej płatności w kwotach odpowiadających kwotom ustalonego między stronami czynszu.

W świetle regulacji zawartych w art. 86 ust. 1 w zw. z art. 88 ustawy należy uznać, że podatek VAT wykazany na fakturze wystawionej Spółce przez C. Sp. z o.o. 14 października 2024 r. z tytułu bezumownego korzystania przez Wnioskodawcę z lokalu za okres od marca 2018 r. do kwietnia 2020 r. nie podlega odliczeniu, bowiem faktura dokumentuje transakcję, która nie została dokonana.

Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 3 uznaję za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Jednocześnie wskazuję, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.