Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

21 listopada 2024 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej m.in. w zakresie podatku od towarów i usług, który dotyczy uznania Opłaty (…) za czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, sposobu udokumentowania obciążenia Państwa za utracone palety oraz braku prawa do odliczenia podatku naliczonego w przypadku wystawienia przez Wynajmującego faktury obejmującej Opłatę (…).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

(…) Sp. z o.o. z siedzibą w (…) (dalej: „Wnioskodawczyni” albo „Spółka”) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie (…).

Wnioskodawczyni jest zarejestrowana jako czynny podatnik VAT oraz jest zarejestrowana do transakcji wewnątrzwspólnotowych jako podatnik VAT-UE. Wnioskodawczyni przysługuje również status podatnika podatku dochodowego od osób prawnych. Spółka podlega opodatkowaniu w Polsce od całości osiąganych dochodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Spółka podlega opodatkowaniu podatkiem CIT na zasadach ogólnych.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawczyni zawarła z (…) Sp. z o.o. w (…) umowę najmu palet (dalej także jako „Sprzęt”) wymienionych w załączniku (…) do przedmiotowej umowy, stanowiącym integralną jej część. Na mocy zawartej umowy (dalej: „Umowa”), (…) Sp. z o.o. w (…) (dalej także jako „Wynajmujący”) oddał w najem palety wymienione w załączniku (…) do Umowy, a Wnioskodawczyni wzięła te palety w najem w zamian za wynagrodzenie. Wynajmujący jest czynnym podatnikiem podatku VAT i ma status polskiego rezydenta podatkowego.

Punkt (…) zawartej przez Wnioskodawczynię Umowy wprowadza pojęcie „…”. Zgodnie z treścią pkt (…). przedmiotowej Umowy: „w przypadku, gdy zgodnie z danymi (…), Sprzęt został zgubiony, zniszczony, zanieczyszczony, nie nadaje się do dalszego wykorzystania, został uszkodzony w sposób wykluczający opłacalność dokonania jego naprawy (zużycie powstałe w wyniku normalnego używania jest dopuszczalne), przekazany niezgodnie z postanowieniami Umowy, zostanie on uznany za „…”, a klient uiści na rzecz (…) Opłatę (…) zgodnie z postanowieniami niniejszej Umowy. (…) zastrzega sobie prawo do wystawienia faktury (…) w dowolnym czasie”.

W pkt (…) Umowy zastrzeżono, że „cały (…) kwalifikowany jest jako Sprzęt wynajęty do chwili uiszczenia Opłaty (…) w pełnej wysokości. Po dokonaniu zapłaty (…) przez Klienta dokonane będzie pomniejszenie stocku Klienta o liczbę zaginionego sprzętu oraz zwrócona będzie dzienna opłata najmu do dnia stwierdzenia braków. Rozliczenie nastąpi z bieżącą fakturą i będzie możliwe wyłącznie po dokonaniu zapłaty (…)”.

W pkt (…) zastrzeżono ponadto, że: „żadne z postanowień punktu (…) nie powoduje przeniesienia na Klienta lub osobę trzecią praw własności lub innych praw związanych z (…)”. W treści pkt (…) załącznika (…) do Umowy wskazano, że: „Pobranie Opłaty (…) nie wpływa na zmianę tytułu prawnego (…) do Sprzętu. Na Opłatę (…) składają się koszty, które (…) ponosi z tytułu utraty zarobków wynikających z najmu Sprzętu, koszty za dodatkowy transport, utrzymanie, jak i koszty obsługi prawnej oraz inne koszty wynikające z używania Sprzętu przez osoby trzecie, ponoszone w ramach procesu ponownego wdrażania Sprzętu do sieci zorganizowanej przez (…)”.

Obecnie strony zamierzają zakończyć współpracę. W tym celu konieczne jest rozliczenie się przez Wnioskodawcę z posiadanych palet. Z uwagi na fakt, że Wnioskodawczyni prowadzi m.in. działalność handlową na dużą skalę, a współpraca była wieloletnia, doszło do utraty części palet czy to przez Wnioskodawcę. Część palet nie została ponadto zwrócona Wynajmującemu z uwagi na ich utratę przez klientów Wnioskodawcy, do których dostarczono towary na przedmiotowych paletach. Sytuacja, w której przy ustaniu tego typu współpracy okazuje się, że część palet została utracona lub uszkodzona w sposób nienadający się do dalszego użytku, stanowi typowe zjawisko dla tego rodzaju działalności. W tym stanie rzeczy kontrahent Wnioskodawcy zamierza obciążyć go opłatą za utracone palety. Między stronami powstał jednak spór co do tego jaki będzie charakter podatkowy tej opłaty.

Pytania w zakresie podatku od towarów i usług

1.Czy zapłata Opłaty (…) stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT?

2.Za pomocą jakiego dokumentu w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz innych przepisów prawa podatkowego (…) Sp. z o.o. w (…) powinien dokonać obciążenia Wnioskodawcy za utracone palety?

3.Czy w przypadku wystawienia przez Wynajmującego faktury obejmującej Opłatę (…), Wnioskodawca uprawniony będzie do odliczenia podatku naliczonego z takiej faktury?

Państwa stanowisko w sprawie w zakresie podatku od towarów i usług

W zakresie pytania pierwszego, zdaniem Wnioskodawczyni uiszczenie przez nią Opłaty (…) nie stanowi czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

W zakresie pytania drugiego, zdaniem Wnioskodawczyni Wynajmujący powinien wystawiać na rzecz Wnioskodawczyni notę obciążeniową tytułem Opłat (…).

W zakresie pytania trzeciego, w ocenie Wnioskodawcy nie będzie mu przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego bowiem faktura ta nie będzie dokumentowała zdarzenia skutkującego powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług.

Uzasadnienie do pytania pierwszego i pytania drugiego

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu tym podatkiem podlegają: a) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju; b) eksport towarów; c) import towarów na terytorium kraju; d) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju; e) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez towary – w myśl art. 2 pkt 6 ww. ustawy rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ww. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Zdaniem Wnioskodawczyni, w ramach zawartej z Wynajmującym Umowy nie dochodzi do przeniesienia na nią prawa do rozporządzania paletami jak właściciel.

Przedmiotowa okoliczność wynika z przywołanych w opisie stanu faktycznego postanowień Umowy. W punkcie (…) wskazano bowiem wprost, że: „żadne z postanowień punktu (…) nie powoduje przeniesienia na Klienta lub osobę trzecią praw własności lub innych praw związanych z Utraconym Sprzętem”.

Dodatkowo, w treści załącznika (…) do Umowy podano, że: „Pobranie Opłaty (…) nie wpływa na zmianę tytułu prawnego (…) do Sprzętu”.

Warto również nadmienić, że dyspozycja art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, stanowiąca definicję legalną pojęcia „dostawa towarów” nie odwołuje się do cywilnoprawnych pojęć sprzedaży czy też przeniesienia własności.

W myśl przepisów ustawy o VAT sformułowanie „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel” należy rozumieć w ten sposób, że dotyczy ono tego rodzaju czynności, które dają nabywcy prawo do postępowania z nim jak właściciel. Chodzi przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania towarem (paletami), a nie np. rozporządzania nim w sensie prawnym.

Jak wskazano w orzecznictwie: „Dostawa towarów na gruncie podatku VAT ma rozumienie szersze niż sprzedaż w ujęciu kodeksu cywilnego, kładzie bowiem nacisk na ekonomiczny (gospodarczy) aspekt transakcji rozumiany nie tylko w kontekście tzw. własności ekonomicznej, tj. rozporządzania towarem jak właściciel, ale też celu dostawy” (zob. wyrok NSA z 25.04.2023 r., I FSK 291/20, LEX nr 3563144).

Zdaniem Wnioskodawczyni należy również podkreślić fakt, że na mocy zawartej przez Wnioskodawczynię z Wynajmującym Umowy, Wnioskodawczyni stała się posiadaczem zależnym przedmiotu najmu (Sprzętu).

Tymczasem, jak podkreślono w orzecznictwie: „Przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel w rozumieniu art. 7 ust. 1 u.p.t.u. obejmuje przeniesienie własności towaru w sensie prawnym (cywilistycznym) oraz przeniesienie władztwa ekonomicznego nad tym towarem, dokonane przez dostawcę, który władał nim jako posiadacz samoistny (jak właściciel), i w następstwie którego nabywca może tym towarem rozporządzać jak właściciel, tzn. korzystać z niego z wyłączeniem innych osób, pobierać pożytki i inne dochody, mieć możność przetwarzania go, zużycia, a nawet zniszczenia, a także dokonywać w stosunku do niego czynności prawnych” (zob. wyrok NSA z 4 października 2018 r., I FSK 1815/16, LEX nr 2567094.).

Przywołane uwagi poczynione przez Naczelny Sąd Administracyjny wskazują, że przeniesienie prawa do rozporządzeniem towaru jak właściciel, w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, należy utożsamić z przeniesieniem posiadania samoistnego. W treści zacytowanego wyroku NSA wskazał ponadto, że: „Nie mogła (spółka – przyp. wł.) przenieść posiadania przedmiotowej nieruchomości, a zatem władztwa ekonomicznego na nabywcę w sposób, jaki tego wymaga dostawa, w rozumieniu art. 7 ust. 1 u.p.t.u., gdyż jej władztwo ekonomiczne nad tą nieruchomością miało charakter jedynie zależny, a nie samoistny, co oznacza, że nie mogła przenieść na nabywcę więcej uprawnień niż sama posiadała, a tym samym nabywca nie mógłby w następstwie takiego przeniesienia rozporządzać tą nieruchomością jak właściciel w ujęciu art. 7 ust. 1 u.p.t.u.”.

Pomimo odrębności stanu faktycznego sprawy o sygn. akt I FSK 1815/16 rozpoznawanej przez NSA i niniejszej sprawy, należy zauważyć, że konstatacje poczynione przez NSA w uzasadnieniu przedmiotowego wyroku znajdą zastosowanie również w niniejszej sprawie.

Przedmiotowe palety (Sprzęt) służą wyłącznie do przewozu przez Wnioskodawczynię towaru do odbiorcy (jej kontrahenta) oraz składowania przez nią materiałów. Wnioskodawczyni faktycznie nie dysponuje paletami w sposób dowolny, pozostaje jedynie posiadaczem zależnym. Tym samym zdaniem Spółki, zapłacenie należności za zniszczone palety (Opłaty (…)) nie stanowi wynagrodzenia za dostawę towaru.

Zdaniem Wnioskodawczyni, w niniejszej sprawie nie zachodzą także przesłanki zakwalifikowania zaistniałego zdarzenia gospodarczego jako świadczenie usług. Zgodnie z dyspozycją art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również: a) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej; b) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji; c) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Jak wynika z powyższego, do stwierdzenia zaistnienia usługi podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, niezbędne jest spełnienie następujących przesłanek: a) istnienie świadczenia, b) istnienie co najmniej potencjalnego odbiorcy świadczenia, c) odpłatność świadczenia.

Powyższa charakterystyka wskazuje, że usługa w rozumieniu ustawy o VAT stanowi transakcję gospodarczą, co implikuje konieczność istnienia świadczenia wzajemnego w ramach stosunku prawnego łączącego strony. Celem uznania konkretnego zdarzenia gospodarczego za odpłatne świadczenie usług niezbędne jest zaistnienie stosunku o charakterze zobowiązaniowym pomiędzy jego podmiotami w ten sposób, że jedna ze stron musi zobowiązać się do określonego działania bądź powstrzymania się od dokonania określonych czynności, a druga strona do stosownej zapłaty z tego tytułu.

Zdaniem Wnioskodawczyni żadna z wymienionych przesłanek nie zaistniała w opisanym stanie faktycznym.

W związku z tym faktem nie sposób uznać uiszczenia Opłaty (…) za usługę w rozumieniu ustawy o VAT.

Mając na uwadze treść pkt 6 załącznika (…) do Umowy, należy przyjąć, że celem wprowadzenia Opłaty (…) było naprawienie potencjalnej szkody Wynajmującego (w tym utraconych korzyści) jakie poniósł w związku z utratą palet przez Wnioskodawczynię.

W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawczyni należy przyjąć, że Opłaty (…) pełnią funkcję kary umownej, czyli de facto stanowią rodzaj odszkodowania. W przepisach ustawy o VAT nie zdefiniowano pojęcia odszkodowania. Tego rodzaju unormowania zostały zawarte w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 z późn. zm. dalej jako „k.c.”). Zgodnie z brzmieniem art. 471 k.c. dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć adekwatny związek przyczynowy. Istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. Ustalanie statusu wypłacanego odszkodowania, jako podlegającego bądź nie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, w przypadku gdy płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wtedy kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Analiza przedstawionego stanu faktycznego w kontekście obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa skłania ku przyjęciu, że Opłaty (…) wypłacane przez Wnioskodawczynię na rzecz Wynajmującego, mają charakter odszkodowawczy.

Jak wskazano w pkt 6 załącznika (…) do Umowy – jeżeli Sprzęt (rozumiany jako przedmiot najmu) zostanie uznany (…) w myśl pkt (…) Umowy, to wówczas Wynajmującemu przysługuje od Wnioskodawczyni konkretna kwota wskazana w Umowie, tytułem Opłaty (…). Jednocześnie należy wskazać, że nie dochodzi do przeniesienia na Wnioskodawczynię prawa do rozporządzania paletami (Sprzętem) jak właściciel. Palety służą jedynie do przewozu przez Wnioskodawcę towarów i ich składowania, a Wnioskodawczyni nie dokonuje zakupu przedmiotowych palet. Ponadto z okoliczności sprawy nie wynika, aby wypłacane należności (Opłaty (…)) były związane ze zobowiązaniem się kontrahenta do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Stanowią one natomiast rekompensatę za poniesione straty, w postaci niezwrócenia przez Wnioskodawcę wynajętych palet. Przy czym rekompensata ta nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W konsekwencji Wnioskodawczyni nie jest zobowiązana do rozliczenia podatku od towarów i usług z tytułu otrzymanych rachunków za utracone palety.

W analogicznym stanie faktycznym została sporządzona interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 12 marca 2020 r. W przedmiotowym akcie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej podzielił stanowisko wnioskodawcy oraz poczynił podobne rozważania do zawartych w niniejszym wniosku (zob. pismo z dnia 12 marca 2020 r., wydane przez: Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, 0113-KDIPT1-2.4012.23.2020.1.KW, Opodatkowanie podatkiem VAT rozliczenia niezwróconych palet, http://sip.mf.gov.pl.). Rekapitulując, w opisanej sprawie nie zachodzą przesłanki do uznania przedmiotowych transakcji za dostawę towarów lub odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

Z uwagi na konkluzję poczynioną w akapicie powyżej, dokumentowanie faktu uiszczenia przez Wnioskodawczynię Opłat (…) na rzecz Wynajmującego nie powinno następować w oparciu o fakturę VAT, lecz w oparciu o notę obciążeniową, stanowiącą inny dokument księgowy.

Z art. 106 ust. 1 ustawy o VAT wynika bowiem, że faktura VAT służy jedynie do dokumentowania transakcji objętych przepisami ustawy (zob. wyrok WSA w Poznaniu z 10 maja 2013 r., I SA/Po 148/13, LEX nr 1316117; por. wyrok NSA z 10 października 2014 r., I FSK 1493/13, LEX nr 1587411.).

Uzasadnienie do pytania trzeciego

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT fundamentalnym uprawnieniem podatnika jest prawo do odliczenia podatku naliczonego w zakresie w jakim nabywane przez niego towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Ustawodawca enumeratywnie określił jednak sytuacje, w których uprawnienie to podlega ograniczeniu lub wyłączeniu. W świetle art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT nie stanowi podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku, gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona z podatku.

Mając na uwadze poczynione powyżej nie można mieć wątpliwości, że obciążenie Wnioskodawcy Opłatą (…) nie stanowi samo w sobie jakiejkolwiek czynności opodatkowanej podatkiem VAT.

Udokumentowanie tego zdarzenia fakturą, mimo że będzie dotyczyć rzeczywistego zdarzenia gospodarczego polegającego na prawidłowym merytorycznie naliczeniu tej opłaty w oparciu o niekwestionowane przez strony postanowienia umowne, nie będzie jednak oznaczać, że zdarzenie to będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

W tej sytuacji nie ulega wątpliwości, że otrzymana przez Wnioskodawcę faktura nie będzie stanowić podstawy do odliczenia podatku naliczonego. Wykazany na niej podatek powinien być uznany za podatek podlegający zapłacie do urzędu skarbowego przez Wynajmującego na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT.

Reasumując, Wnioskodawca nie będzie mógł odliczyć podatku naliczonego na podstawie opisanej faktury.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku w zakresie podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Zgodnie z wyżej wskazanymi regulacjami, przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie stanowi dostawy w rozumieniu art. 7 ustawy. Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni jego odbiorca odnoszący korzyść związaną z tym świadczeniem.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że płatność następuje za to świadczenie.

Zauważyć należy, że przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone.

Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. sprawy C-154/80, C-89/81, C-16/93, C-498/99) wynika, że za świadczenie usług za wynagrodzeniem, a więc czynność opodatkowaną VAT, uważane mogą być sytuacje, w których:

- istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje wzajemne świadczenie,

- wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,

- istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy usługi,

- odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana podatkiem VAT,

- istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości świadczenia wzajemnego.

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Wobec powyższego należy wskazać, że dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Przy czym, nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów albo świadczenie usług – w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy oraz art. 8 ust. 1 ustawy – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Jak stanowi art. 15 ust. 1 ustawy:

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy:

Działalność gospodarcza, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie ma charakter uniwersalny. Pozwala na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Status podatnika podatku od towarów i usług wynika również z okoliczności dokonania czynności, które podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że są Państwo zarejestrowani jako czynny podatnik VAT i prowadzą Państwo działalność gospodarczą w zakresie (…). W ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawarli Państwo z Wynajmującym umowę najmu palet, na mocy której Wynajmujący oddał w najem palety, a Państwo wzięli te palet w najem w zamian za wynagrodzenie. Zgodnie z zapisami ww. umowy, w przypadku, gdy Sprzęt został zgubiony, zniszczony, zanieczyszczony, nie nadaje się do dalszego wykorzystania, został uszkodzony w sposób wykluczający opłacalność dokonania jego naprawy, przekazany niezgodnie z postanowieniami Umowy, zostanie on uznany za „…”, a Państwo uiszczą na rzecz Wynajmującego Opłatę (…). Obecnie planują Państwo zakończyć współpracę, dlatego koniecznym jest rozliczenie się przez Państwa z Wynajmującym z posiadanych palet.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy Państwa wątpliwości w pierwszej kolejności dotyczą kwestii, czy zapłata Opłaty (…) stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy.

Zauważyć należy, że „odszkodowanie”, czy „kara umowna” są pojęciami niezdefiniowanymi w ustawie o podatku od towarów i usług. Zagadnienie to regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r., poz. 1061 ze zm.).

I tak, z postanowień art. 361 Kodeksu cywilnego wynika, że:

§ 1Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

§ 2W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego:

Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Artykuł 483 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, że:

Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Przepis art. 483 Kodeksu cywilnego jest bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa. Kara umowna ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Zapłata kary umownej nie jest związana również ze zobowiązaniem otrzymującego zapłatę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Kara umowna ma w tym wypadku charakter odszkodowawczy. Co do zasady, kara umowna jest rodzajem sankcji cywilnoprawnej zastrzeżonej na wypadek szkód powstałych w wyniku niewłaściwego wykonania umowy. W przypadku kar umownych, które Kodeks cywilny definiuje jako zastrzeżenie naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego, zadośćuczynienie następuje poprzez zapłatę określonej sumy i w związku z tym takie wynagrodzenie nie zawiera ekwiwalentności w postaci świadczenia.

Z uwagi na powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że opisana we wniosku Opłata (…) nie będzie stanowiła wynagrodzenia za dostawę towarów. W rozpatrywanym przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie, gdyż płacone na rzecz Wynajmującego kwoty, którymi będą Państwo obciążani, nie wiążą się z przeniesieniem prawa do rozporządzania paletami jak właściciel, lecz, jak przedstawiono we wniosku, wynikają z niedochowania indywidualnych postanowień umowy, do których zobowiązane były strony zawartej umowy.

Reasumując, Opłata (…) związana z nienależytym wykonaniem postanowień umowy, spełnia funkcję odszkodowawczą i nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług i tym samym nie będzie podlegała opodatkowaniu.

Tym samym, Państwa stanowisko w podatku od towarów i usług w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.

Odnosząc się natomiast do kwestii dokumentowania przez Wynajmującego obciążenia Państwa za utracone palety trzeba zauważyć, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz przepisy wykonawcze do tej ustawy przewidują dokumentowanie wyłącznie czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT.

Stosownie do art. 106b ust. 1 ustawy:

Podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1)sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem;

2)wewnątrzwspólnotową sprzedaż towarów na odległość, chyba że podatnik korzysta z procedury szczególnej, o której mowa w dziale XII w rozdziale 6a;

3)wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;

4)otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy:

a)wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów,

b)czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4,

c)dostaw towarów, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 1b.

Według art. 106b ust. 2 ustawy:

Podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3.

Zgodnie z art. 106b ust. 3 ustawy:

Na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1)czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1, z wyjątkiem:

a)czynności, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4,

b)czynności, o których mowa w art. 106a pkt 3 i 4,

1a)otrzymanie całości lub części zapłaty przed wykonaniem czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1, z wyjątkiem:

a)przypadku, gdy zapłata dotyczy czynności, o których mowa w art. 19a ust. 1b i ust. 5 pkt 4 oraz art. 106a pkt 3 i 4,

b)wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów,

2)sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118

– jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

Stosownie zaś do art. 2 pkt 22 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży – rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Z powołanych przepisów wynika, że fakturę wystawia się w celu udokumentowania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Faktura jest dokumentem sformalizowanym (potwierdzającym zaistnienie określonego zdarzenia gospodarczego), który powinien spełniać szereg wymogów przewidzianych przepisami prawa. Faktura jest prawidłowa w znaczeniu materialno-prawnym, jeżeli odzwierciedla prawdziwe zdarzenie gospodarcze, czyli w istocie stwierdza fakt sprzedaży określonych towarów i usług.

Jak rozstrzygnięto powyżej, Opłata (…) nie będzie stanowiła wynagrodzenia za wykonanie jakiejkolwiek usługi przez Wynajmującego na Państwa rzecz i nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT. W opisanej sytuacji nie mamy do czynienia również ze sprzedażą, o której mowa w ww. art. 2 pkt 22 ustawy. Zatem brak jest podstaw by Wynajmujący Opłatę (…) dokumentował na Państwa rzecz poprzez wystawienie faktury lub rachunku.

W związku z powyższym Wynajmujący może na Państwa rzecz dokumentować Opłatę (…) innym dokumentem księgowym, w tym chociażby notą księgową/obciążeniową.

Należy jednak zaznaczyć, że nota księgowa/obciążeniowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie jest objęta ich regulacją. Brak jest jednakże przeciwskazań na gruncie przepisów dotyczących podatku od towarów i usług dla takiego sposobu dokumentowania.

Tym samym, Państwa stanowisko w podatku od towarów i usług w zakresie pytania nr 2 jest prawidłowe.

Odnosząc się z kolei do Państwa wątpliwości dotyczących prawa do odliczenia podatku naliczonego w przypadku wystawienia przez Wynajmującego faktury obejmującej Opłatę (…), należy wskazać, że w myśl art. 86 ust. 1 ustawy:

W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:

a)nabycia towarów i usług,

b)dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.

Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są w ogóle wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Ponadto podkreślić należy, że ustawodawca zapewnił podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Ten ostatni przepis określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy:

Nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Z opisu sprawy wynika, że Państwa kontrahent (Wynajmujący) zamierza Państwa obciążyć Opłatą (…). Jak wykazano wyżej, w analizowanej sprawie Opłata (…) nie będzie stanowiła wynagrodzenia za wykonanie przez Wynajmującego jakiejkolwiek usługi na Państwa rzecz i nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zatem, dokonując analizy przytoczonych przepisów w kontekście przedstawionego opisu sprawy stwierdzić należy, że nie będzie przysługiwało Państwu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, w przypadku, gdy Wynajmujący wystawi fakturę na Państwa rzecz, gdyż wystawiona faktura w rzeczywistości nie odzwierciedli wykonanych czynności (nie będzie dokumentowała sprzedaży). W konsekwencji – stosownie do art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy – przedmiotowa faktura wystawiona przez Wynajmującego nie da Państwu prawa do odliczenia podatku VAT.

Reasumując, nie będzie Państwu przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego w przypadku wystawienia przez Wynajmującego faktury obejmującej Opłatę (…), ponieważ dokument ten nie będzie potwierdzał czynności (sprzedaży), która została dokonana, w myśl powołanego art. 88 ustawy.

Tym samym, Państwa stanowisko w podatku od towarów i usług w zakresie pytania nr 3 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Niniejsza interpretacja rozstrzyga wyłącznie w zakresie podatku od towarów i usług. W zakresie podatku dochodowego od osób prawnych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Niniejsza interpretacja indywidualna ogranicza się wyłącznie do udzielenia informacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w okolicznościach zdarzenia przyszłego podanego przez Państwa. Z powyższych przepisów wynika, że organ rozpatrując wniosek o wydanie interpretacji nie podejmuje wyjaśnienia stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego, tj. nie przeprowadza dowodów, lecz dokonuje oceny prawnej przedstawionych we wniosku okoliczności w kontekście zadanego pytania przyporządkowanego do danego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego.

W tym miejscu Organ interpretacyjny zastrzega jednak, że gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej bądź celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan faktyczny interpretacja nie wywoła skutków prawnych.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem Państwa zapytania. Inne kwestie, które nie zostały objęte pytaniem wskazanym we wniosku, a wynikające z opisu sprawy oraz Państwa stanowiska – nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Ponadto należy podkreślić, że niniejsza interpretacja skierowana jest wyłącznie do Państwa (Wnioskodawcy) i nie wywołuje skutków prawnych dla Państwa kontrahenta, tj. Wynajmującego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.