Interpretacja indywidualna - stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług w części dotyczącej:

• braku obowiązku odprowadzenia podatku od towarów i usług w związku ze świadczeniem usług nieodpłatnej pomocy prawnej w związku z umową zawartą z Powiatem - jest prawidłowe;
• braku obowiązku odprowadzenia podatku od towarów i usług w związku ze świadczeniem usług nieodpłatnej pomocy prawnej w związku z umową zawartą ze Stowarzyszeniem - jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

8 listopada 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 5 listopada 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku obowiązku odprowadzenia podatku od towarów i usług w związku ze świadczeniem usług nieodpłatnej pomocy prawnej. Uzupełnił go Pan - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 27 grudnia 2024 r. (wpływ 3 stycznia 2025 r.) oraz pismem z 14 stycznia 2025 r, (data wpływu 16 stycznia 2025 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W imieniu własnym, Wnioskodawca zwraca się z wnioskiem o wydanie interpretacji Indywidualnej o braku opodatkowania podatkiem VAT, ewentualnie o zwolnieniu z VAT w związku ze świadczeniem usług nieodpłatnych porad prawnych, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz nieodpłatnych mediacji świadczonych w punktach NPP i NPO prowadzonych przez Powiat (…) oraz Stowarzyszenie (…), na podstawie umów zawieranych ze stowarzyszeniami i fundacjami na podstawie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1255 z późn. zm.).

Wnioskodawca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą od 7 października 2015 r. pod firmą (…), prowadzoną pod adresem: ul. (…), zarejestrowaną w CEIDG pod nr NIP (…) i nr REGON (…) pod kodem PKD: 69.102 Działalność prawnicza. Przedmiotem prowadzonej działalności jest świadczenie usług prawniczych. Jest Pan czynnym podatnikiem VAT.

Wnioskodawca jest Radcą Prawnym i został wpisany na listę radców prawnych (…) pod numerem (…). Posiada Pan niezbędne doświadczenie zawodowe w przedmiocie świadczenia bezpłatnych porad prawnych na podstawie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1255 z późn. zm.).

Wnioskodawca zawarł 19 grudnia 2023 r. z Powiatem umowę o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w powiecie (…). Umowa została zawarta pomiędzy Powiatem (…), a Wnioskodawcą prowadzącym jako osoba fizyczna działalność gospodarczą pod firmą wskazaną powyżej, zwanym w Umowie Zleceniobiorcą.

W § 1 umowy zapisano, że Powiat zleca a Zleceniobiorca zobowiązuje się do osobistego świadczenia za wynagrodzeniem usług prawnych zgodnie z przepisami ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, o nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej.

Przedmiot umowy będzie wykonywany w lokalu Powiatowego (…) przy ul. (…). Ma to następować w każdą środę miesiąca w godzinach od 8 do 12. Zleceniodawca ma prawo w każdej chwili zmienić harmonogram i miejsce realizacji zadania.

Dalej umowa stwierdza m.in., iż osoby będą przyjmowane według kolejności zgłoszeń (ze stosownymi wyjątkami zawartymi w umowie). Zgłoszeń dokonuje się telefonicznie, mailowe lub za pośrednictwem elektronicznego kalendarza. Dodatkowo wskazuje się, że jeśli liczba osób uniemożliwia sprawne umawianie terminów wizyt, dopuszczalne jest wydłużenie dyżuru do co najmniej 5 godzin dziennie. Dalszą procedurę przyjmowania osób określa umowa.

Kolejne przepisy zawierają postępowania w przypadku osób niepełnosprawnych bądź zaistnienia stanów nadzwyczajnych.

Dalsze zapisy umowy dotyczą sytuacji, gdy Zleceniobiorca nie może osobiście świadczyć pomocy. Musi o tym niezwłocznie powiadomić Powiat, wskazać osobę zastępującą telefonicznie lub e‑mailem ze wskazaniem uzasadnienia.

W kolejnym paragrafie opisano procedurę świadczenia pomocy prawnej świadczonej na rzecz danej osoby.

Powiat zapłaci Zleceniobiorcy wynagrodzenie za każdy miesiąc, którego wysokość i termin zostały określone w umowie.

Przedmiot umowy będzie wykonywany w lokalu udostępnionym Zleceniobiorcy nieodpłatnie pod adresem wskazanym w umowie. Lokal wyposażony jest w urządzenia techniczne zgodnie z Rozporządzaniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu udzielania i dokumentowania nieodpłatnej pomocy prawnej. W lokalu zapewnia się komputer z niezbędnym oprogramowaniem, środki do porozumiewania się na odległość oraz bazę prawniczą, których szczegóły zawarte są w przedmiotowej umowie. Powiat zobowiązuje się do udostępnienia lokalu, a także dostępu do poszczególnych sieci w tym telefonicznej, teleinformatycznej, Internetu wraz z bazą aktów prawnych. Z urządzeń Wnioskodawca korzysta wyłącznie w celu wykonywania przedmiotowej umowy.

Umowa jest zawarta na czas oznaczony od stycznia do grudnia 2024 r. Może być ona rozwiązana w każdej chwili za porozumieniem stron.

Dodatkowo przyjmuje się, że zleceniodawca może wypowiedzieć umowę w każdym czasie bez zachowania terminu wypowiedzenia. Następuje to m.in. w przypadku naruszenia treści umowy, w tym braku osobistego stawiennictwa w danym dniu i niewyznaczenia zastępcy, utraty uprawnień Radcy Prawnego oraz niezachowanie procedury związanej ze świadczeniem poradnictwa (niepełne lub niewłaściwe sporządzenie kart pomocy A przez Zleceniobiorcę). Wynagrodzenie przysługuje wówczas jedynie za okres do dnia rozwiązania umowy.

Kolejny punkt dotyczy procedury przetwarzania danych osobowych.

Każda ze stron zobowiązuje się do zachowania tajemnicy w zakresie prowadzonej działalności dotyczącej przedmiotu umowy.

W sprawach nieuregulowanych umową stosuje się przepisy ustawy o npp i kodeksu cywilnego.

Zmiany umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności, a wszelkie spory rozstrzyga sąd właściwy dla siedziby Zleceniodawcy.

Dodatkowo 14 sierpnia 2020 r. Wnioskodawca zawarł umowę o świadczenie usług ze Stowarzyszeniem (…) z siedzibą w (…).

Przedmiotem umowy jest obsługa punktu nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji na podstawie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej oraz aktach wykonawczych do ustawy, na terenie, w lokalizacji oraz wymiarze czasowym określonym przez (…) w odrębnie zawieranym przez strony harmonogramie.

Niniejsza umowa została zawarta na czas nieokreślony.

Stowarzyszenie zapłaci Zleceniobiorcy wynagrodzenie ryczałtowe za każdy miesiąc, którego wysokość i termin zostały określona w umowie. Wynagrodzenie może ulec zwiększeniu w razie zwiększania się w kolejnych latach kwoty dotacji otrzymywanej przez (…). Zmiana wynagrodzenia wymaga formy pisemnej w postaci aneksu. Istnieje możliwość dodatkowo wynagrodzenia za zrealizowanie świadczenia w zakresie edukacji prawnej.

Dalsze przepisy zawierają prawa i obowiązki stron.

Jak wskazuje pkt 1 Zleceniobiorca ma prawo do korzystania ze wskazanego pomieszczenia oraz znajdujących się w nim sprzętów, materiałów, zaplecza technicznego oraz udostępnionego przez Ministra Sprawiedliwości programu do dokumentowania świadczeń na potrzeby realizacji świadczeń. Ponadto ma on prawo do wynagrodzenia za zrealizowane świadczenia.

W pkt 2 Zleceniobiorca ma obowiązek m.in. do przestrzegania Ustawy, aktów wykonawczych oraz innych procedur stosowanych przez Stowarzyszenie. Musi być osobiście w określonym miejscu i czasie ustalonym przez harmonogram. Powinien się zalogować poprzez stosowny program oraz prowadzić dokumentację, a ewentualne błędy zgłaszać Zleceniodawcy. Następnie powinien on dokonać niezbędnych uzupełnień w oprogramowaniu nie później niż do ostatniego dnia każdego miesiąca, w którym wystąpiły problemy. Kolejno wskazuje się, że Zleceniobiorca powinien sporządzić protokół z mediacji oraz zachować inne związane z tym procedury. Zleceniobiorca ma obowiązek prowadzić kartę czasu pracy zgodnie z otrzymanym wzorem. Jest on również odpowiedzialny za wszelkie błędy oraz musi je odpowiednio zweryfikować. Musi on również do 6 dnia każdego miesiąca przedstawić zbiorcze zestawienie realizowanych świadczeń i kartę czasu pracy. Niniejsze dokumenty musi również wysłać w wersji pdf na adres mailowy Stowarzyszenia. Wszelkie procedury oraz terminy dostarczenia tych dokumentów określa umowa. Jeśli nie zostaną one dotrzymane, Stowarzyszenie może obniżyć wynagrodzenie miesięczne o 20%.

W sprawach nieuregulowanych umową stosuje się przepisy ustawy, a także aktów wykonawczych do ustawy i kodeksu cywilnego.

Zleceniobiorca ma prawo wyznaczyć zastępcę według procedur określonych w umowie.

Następnie wskazuje się, że Zleceniobiorca musi przestrzegać tajemnicy zawodowej.

Zleceniobiorca musi posiadać własnego laptopa wraz z niezbędnym wyposażeniem i oprogramowaniem.

W kolejnym punkcie zabronione jest czerpanie jakichkolwiek korzyści w zamian za udzielenie poradnictwa prawnego.

Każda ze stron może rozwiązać umowę za co najmniej 14-dniowym okresem wypowiedzenia, które to przesyła się mailowe lub na piśmie.

Stowarzyszenie może rozwiązać umowę w trybie natychmiastowym, gdy nieprzestrzegana będzie ustawa oraz jej akta wykonawcze, niedochowane procedury (w tym dotyczące dokumentacji) i terminy określone w umowie, nie pojawienie się na dyżurze o określonej porze oraz w razie skargi na jakość usług.

W końcu przyjmuje się, że to Zleceniobiorca ponosi pełną odpowiedzialność za wszelkie wynikłe szkody w związku z wykonywanym świadczeniem. Kolejny paragraf dotyczy procedury przetwarzania danych osobowych.

Zmiany umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Na podstawie ww. umów Wnioskodawca udziela nieodpłatnej pomocy prawnej w pcpr w (…) w dyżurach jak wskazano wyżej, a w przypadku Stowarzyszenia według zasad określonych w umowie.

Świadcząc usługi w ramach umowy Wnioskodawca działa w imieniu i na rzecz Zleceniodawców. Umowę Wnioskodawca zawarł, jako Kancelaria Radcowska i w taki też sposób rozlicza się z drugą stroną, jednakże, w ocenie Wnioskodawcy nie działa, jako podmiot prowadzący swoją działalność gospodarczą, lecz jako osoba fizyczna pozostająca w dyspozycji Zleceniodawców.

Uzupełnienie stanu faktycznego (doprecyzowane w piśmie z 14 stycznia 2025 r.)

Na pytanie: „Czy wynagrodzenie, które Pan otrzymuje od Powiatu za wykonywane usługi, będące przedmiotem wniosku, stanowi przychody, o których mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.)? Jeśli tak, proszę wskazać konkretny ustęp art. 12 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”, odpowiedział Pan: Nie stanowi przychodów, o których mowa w ww. przepisach.

Na pytanie: „Czy wynagrodzenie, które otrzymuje Pan od Powiatu za wykonywane usługi, będące przedmiotem wniosku, stanowi przychody, o których mowa w przepisach art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych? Należy wskazać konkretny punkt art. 13 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”, odpowiedział Pan: Tak, wynagrodzenie, które otrzymuje od Powiatu za wykonywane usługi będące przedmiotem wniosku stanowi przychód, o którym mowa w przepisie art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

Na pytanie: „Czy ma Pan wpływ na wysokość przyznanego Panu wynagrodzenia wynikającego z zawartej z Powiatem umowy? Jeśli tak, to w jaki sposób?”, odpowiedział Pan: Nie.

Na pytanie: „Czy ww. umowa zawarta z Powiatem przewiduje stałe, miesięczne wynagrodzenie wypłacane Panu za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej, o której mowa w zadanym pytaniu? Czy kształtuje się w sposób zmienny? Od czego uzależniona jest jego wysokość?”, odpowiedział Pan: Tak, jest to wynagrodzenie stałe, miesięczne, nie kształtuje się w sposób zmienny.

Na pytanie: „Kto ponosi ryzyko gospodarcze, ekonomiczne za czynności wykonywane przez Pana z tytułu zawartej umowy z Powiatem?”, odpowiedział Pan: Umowa o tym nie stanowi. W każdym razie nie ma mowy o tym, że to Pan ponosi ww. ryzyko.

Na pytanie: „Czy w umowie z Powiatem zawarto postanowienia, w ramach których Powiat wziąłby na siebie jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Pana na ich rzecz?”, odpowiedział Pan: Nie.

Na pytanie: „Kto ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności, które Pan wykonuje w ramach umowy zawartej z Powiatem? Czy Pan ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich za świadczone usługi czy Zleceniodawca (Powiat)”, odpowiedział Pan: Umowa stron nie zawiera postanowień dotyczących odpowiedzialności stron wobec osób trzecich, Powiat nie zobowiązał się do zawarcia umów ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich.

Na pytanie: „Czy zawarta z Powiatem umowa stanowi umowę zlecenia? - jeśli nie, prosimy wskazać rodzaj zawartej umowy”, odpowiedział Pan: Jest to umowa o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej.

Na pytanie: „Czy w zakresie świadczonych usług ponosi Pan koszty, czy też korzysta Pan z infrastruktury i organizacji Zleceniodawcy”, odpowiedział Pan: Korzystam z infrastruktury i organizacji Zleceniodawcy.

Na pytanie: „Czy wynagrodzenie, które Pan otrzymuje od Stowarzyszenia za wykonywane usługi, będące przedmiotem wniosku, stanowi przychody, o których mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych? Jeśli tak, proszę wskazać konkretny ustęp art. 12 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”, odpowiedział Pan: Nie stanowi przychodów, o których mowa w ww. przepisach.

Na pytanie: „Czy wynagrodzenie, które otrzymuje Pan od Stowarzyszenia za wykonywane usługi, będące przedmiotem wniosku, stanowi przychody, o których mowa w przepisach art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych? Należy wskazać konkretny punkt art. 13 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”, odpowiedział Pan: Tak, wynagrodzenie, które otrzymuje od Stowarzyszenia za wykonywane usługi będące przedmiotem wniosku stanowi przychód, o którym mowa w przepisie art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na pytanie: „Czy ma Pan wpływ na wysokość przyznanego Panu wynagrodzenia wynikającego z zawartej ze Stowarzyszeniem umowy? Jeśli tak, to w jaki sposób?”, odpowiedział Pan: Nie.

Na pytanie: „Czy ww. umowa zawarta ze Stowarzyszeniem przewiduje stałe, miesięczne wynagrodzenie wypłacane Panu za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej? Czy kształtuje się w sposób zmienny? Od czego uzależniona jest jego wysokość”, odpowiedział Pan: Wynagrodzenie co do zasady jest stałe, miesięczne, może jednak ulec zwiększeniu w razie otrzymania dotacji na rzecz Stowarzyszenia (…) lub w razie wykonania dodatkowych zleceń na rzecz Stowarzyszenia (…).

Na pytanie: „Kto ponosi ryzyko gospodarcze, ekonomiczne za czynności wykonywane przez Pana z tytułu zawartej umowy ze Stowarzyszeniem?”, odpowiedział Pan: Umowa o tym nie stanowi. W każdym razie nie ma mowy o tym, że to Pan ponosi ww. ryzyko.

Na pytanie: „Czy w umowie ze Stowarzyszeniem zawarto postanowienia, w ramach których Stowarzyszenie wzięłoby na siebie jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Pana na ich rzecz?”, odpowiedział Pan: Nie.

Na pytanie: „Kto ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności, które Pan wykonuje w ramach umowy zawartej ze Stowarzyszeniem? Czy Pan ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich za świadczone usługi, czy Zleceniodawca (Stowarzyszenie)”, odpowiedział Pan: Zgodnie z zapisami Umowy wyłączną odpowiedzialność ponosi Zleceniobiorca.

Na pytanie: „Czy zawarta ze Stowarzyszeniem umowa stanowi umowę zlecenia - jeśli nie, prosimy wskazać rodzaj zawartej umowy”, odpowiedział Pan: Jest to umowa o świadczenie usług.

Na pytanie: „Czy w zakresie świadczonych usług ponosi Pan koszty, czy też korzysta Pan z infrastruktury i organizacji Zleceniodawcy”, odpowiedział Pan: Korzystam z infrastruktury i organizacji Zleceniodawcy.

Pytanie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku z 27 grudnia 2024 r.)

Czy Wnioskodawca, zawierając umowę na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej z Powiatem oraz ze Stowarzyszeniem jako osoba fizyczna i jako Kancelaria Radcowska, zwana w umowie Zleceniobiorcą, której przedmiotem jest świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w oparciu o ustawę z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, jest obowiązany do odprowadzenia podatku VAT od otrzymywanego wynagrodzenia?

Pana stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, stan faktyczny dotyczy Wnioskodawcy, jako Kancelarii Radcowskiej - bo tak Wnioskodawca zawarł umowę z Powiatem i Stowarzyszeniem. Jednocześnie Wnioskodawca uważa, że świadcząc usługi w ramach umowy w lokalu wyznaczonym przez Powiat lub w miejscu wyznaczonym przez Stowarzyszenie, Wnioskodawca nie działa pod szyldem swojej kancelarii - tak jak to ma miejsce przy swojej działalności - lecz jako Radca Prawny - osoba fizyczna. Ludzie przychodzą do Wnioskodawcy, jak do osoby fizycznej, której często nawet nie znają z imienia i nazwiska.

Wnioskodawca nie ma na nic wpływu, tak jak to jest przy swojej działalności - wszystko narzucone jest w umowie - lokal, sprzęt, usytuowanie punktu, godziny pracy, dzień dyżuru, wynagrodzenie. Klienci również umawiani są za pośrednictwem Starostwa lub na zasadach ustalonych przez Stowarzyszenie.

Wnioskodawca w ramach świadczonej umowy nie może udzielać informacji, czy dostarczać wizytówek dotyczących jakichkolwiek odpłatnych świadczeń swoich w ramach działalności gospodarczej ani innych osób. W punkcie nie używa swojego szyldu, pieczątki, nie podpisuje sporządzanych projektów pism, nie reprezentuje klientów przed sądem. Nie wykonuje zatem typowych czynności, które wykonuje w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Wnioskodawca nie ponosi odpowiedzialności za świadczone usługi wobec osób trzecich.

Nadto Wnioskodawca wskazuje, iż wynagrodzenie, które otrzymuje od Powiatu za wykonywane usługi, będące przedmiotem wniosku nie stanowi przychodu, o których mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, a jednocześnie stanowi ono przychód w rozumieniu art. 13 pkt 2-9 niniejszy ustawy. Dodatkowo należy wskazać, iż w umowie nie zawarto żadnych postanowień w ramach których Zleceniodawcy wzięliby na siebie jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Zleceniobiorcę na Ich rzecz.

W ocenie Wnioskodawcy, świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej zarówno w ramach umowy zawartej zarówno z Powiatem, jak i ze Stowarzyszeniem w calu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, zawartej z Kancelarią adwokacką, zwaną w umowie Zleceniobiorcą, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (VAT).

Wnioskodawca uważa, że spełnił łącznia wszystkie przesłanki z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT i nie musi płacić podatku VAT od świadczenia na rzecz Powiatu usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nawet zawierając umowę, jako Kancelaria adwokacka.

Na końcu należy podkreślić, że w żadnej z Umów nie ma zawartych jakichkolwiek postanowień jakoby Zleceniobiorca ponosił odpowiedzialność za niedopełnienie obowiązku wystawienia faktury VAT. Nie ma w tym zakresie żadnej wdrożonej ewentualnej procedury, jak również umowy nie przewidują żadnych sankcji finansowych czy karnych.

Stanowisko Wnioskodawcy znajduje odzwierciedlenie między innymi w piśmie Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 18 października 2024 r., (0112-KDIL1-2.4012.420.2024.2.PM), Interpretacji indywidualnej z 16 kwietnia 2024 r., wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, (0112‑KDIL1-1.4012.80.2024.2.HW), piśmie Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 9 września 2024 r., (0112-KDIL1-1.4012.481.2024.2.MG) czy w Interpretacji indywidualnej z 21 maja 2024 r., wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, (0112-KDIL1-2.4012.187.2024.1.AS).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku w części dotyczącej:

• braku obowiązku odprowadzenia podatku od towarów i usług w związku ze świadczeniem usług nieodpłatnej pomocy prawnej w związku z umową zawartą z Powiatem – jest prawidłowe;
• braku obowiązku odprowadzenia podatku od towarów i usług w związku ze świadczeniem usług nieodpłatnej pomocy prawnej w związku z umową zawartą ze Stowarzyszeniem – jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W myśl z art. 7 ust. 1 ustawy:

Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy:

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy:

W świetle art. 15 ust. 3 ustawy:

Według art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.), dalej jako „ustawa o PIT”:

W opisie sprawy wskazał Pan, że wynagrodzenie, które otrzymuje Pan za wykonywane usługi będące przedmiotem wniosku stanowi przychód, o którym mowa w przepisach art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z przywołanego wyżej przepisu art. 15 ust. 3 ustawy wynika, że warunkiem dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy o podatku od towarów i usług, jest uznanie przychodów osiąganych z tytułu wykonywanych czynności za przychody wymienione w art. 12 ust. 1-6 (przychody z wykonywanej pracy) lub w art. 13 pkt 2-9 (przychody z działalności wykonywanej osobiście) ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wskazać należy, że z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności co do warunków:

• wykonywania tych czynności,
• wynagrodzenia, oraz
• odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zatem, użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o PIT, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.

Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala jednocześnie wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy o podatku VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie ustawy.

Istotna jest w tym przypadku analiza istoty odpowiedzialności, wynikającej z charakteru stosunku prawnego łączącego Pana z Powiatem oraz ze Stowarzyszeniem.

Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11.12.2006 Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady. Na podstawie tego artykułu:

Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą.

W akapicie pierwszym, art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, określa osobę, która może stać się podatnikiem, jako każdą osobę, która niezależnie prowadzi w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

Przepis art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady wyjaśnia znaczenie terminu „samodzielnie” użytego w art. 9. Jak stanowi ww. art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE:

W celu określenia granic pojęcia „działalności gospodarczej” i „podatnika” należy przypomnieć art. 9 ust. 2 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady.

Przepis art. 9 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady stwierdza, że:

Przy czym, zgodnie z art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

Dyrektywa 2006/112/WE Rady wskazuje na bardzo szeroki zakres działalności gospodarczej, obejmujący wszystkie etapy produkcji, dystrybucji i dostarczania towarów i usług.

To, że działalność gospodarcza, która ma być traktowana jako taka, nie jest działalnością wykonywaną okazjonalnie, nie oznacza, że działalność ta, aby mieścić się w zakresie podatku VAT, musi osiągnąć pewną liczbę operacji lub osiągnąć określony poziom dochodu. Decydującym elementem jest wola lub zamiar osoby dokonującej czynności, aby brać udział w produkcji, dystrybucji lub dostarczaniu dóbr lub usług. Elementem definiującym działalność gospodarczą na gruncie przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady jest to, że osoba, w celu wykonywania swoich działań, wykorzystuje zasoby ludzkie lub rzeczowe w taki sam sposób, jak są one wykorzystywane przez producenta, handlowca lub osoby świadczące usługi. Działalność gospodarcza w rozumieniu Dyrektywy 2006/112/WE Rady będzie miała miejsce, gdy zaistnieje zamiar wykorzystania i zorganizowania środków w celu wzięcia udziału w produkcji, dystrybucji towarów lub świadczeniu usług.

Przedmiotowe zagadnienie było również przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributos de las Zonas Primera y Segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów). TSUE w ww. orzeczeniach wskazał, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością.

Ponadto, zgodnie z opinią RG M.G. Tesauro z 4 czerwca 1991 r. do sprawy C-202/90, co się tyczy warunków pracy należy przeanalizować czy pracownik jest niejako zintegrowany z organizacją pracodawcy (...) czy i w jakim zakresie może swobodnie zorganizować swoją działalność. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny. Jednakże poddanie się niektórym dyrektywom jak też pewnej kontroli czy władzy dyscyplinarnej pracodawcy, które odnajdujemy również w stosunku pracy nie wykluczają charakteru samodzielnego działalności. Co się tyczy warunków wynagrodzenia, okoliczność, że wynagrodzenie (także to określone ustawą) jest proporcjonalne do usług i charakter przypadkowy, który z tego wynika stanowią jasne wskaźniki istnienia stosunku samodzielnej pracy. Nie ma wątpliwości, że ryzyko w ramach stosunku pracy podporządkowanej spoczywa tylko na pracodawcy. W zakresie odpowiedzialności wskazano, że należy badać czy pracownik jest odpowiedzialny wobec osób trzecich za czynności i działania, które można mu przypisać (pkt 6).

Zauważyć też należy, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy.

Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne, jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy Zleceniobiorcą - Panem a Zleceniodawcą - Powiatem oraz Stowarzyszeniem wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, to nie można uznać Pana za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że zleceniobiorca występuje w charakterze podatnika VAT.

Warunek pierwszy - warunki wykonywania czynności. Należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest poradnictwo obywatelskie oraz pomoc prawna świadczone przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego.

W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie - warunek drugi).

Warunek drugi - wynagrodzenie. Zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, to nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez doradcę.

Warunek trzeci - odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich. Warunek będzie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy - zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Z opisu sprawy wynika, że prowadzi Pan jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą (...). Przedmiotem prowadzonej przez Pana działalności jest świadczenie usług prawniczych. Zawarł Pan z Powiatem oraz ze Stowarzyszeniem (…) umowę o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej.

Umowa została zawarta pomiędzy Powiatem a Panem prowadzącym jako osoba fizyczna działalność gospodarczą, zwanym w Umowie Zleceniobiorcą. W § 1 umowy zapisano, że Powiat zleca a Zleceniobiorca zobowiązuje się do osobistego świadczenia za wynagrodzeniem usług prawnych zgodnie z przepisami ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, o nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Przedmiot umowy będzie wykonywany przez Pana w lokalu udostępnionym Panu nieodpłatnie pod adresem wskazanym w umowie. Lokal wyposażony jest w komputer, niezbędne oprogramowanie, środki do porozumiewania się na odległość oraz bazę prawniczą. Powiat zobowiązuje się do udostępnienia Panu lokalu, a także dostępu do poszczególnych sieci w tym telefonicznej, teleinformatycznej, Internetu wraz z bazą aktów prawnych. Lokal może być wykorzystywany przez Pana wyłącznie dla celów świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach zawartej z Powiatem umowy. Powiat zapłaci Panu wynagrodzenie, którego wysokość została określona w umowie. Wynagrodzenie jest stałe, miesięczne i nie kształtuje się w sposób zmienny. Umowa jest zawarta na czas oznaczony od stycznia do grudnia 2024 r. Zmiany umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. Umowa nie stanowi o tym kto ponosi ryzyko gospodarcze i ekonomiczne za czynności wykonywane przez Pana z tytułu zawartej umowy z Powiatem, nie mam jednak mowy o tym, że to Pan ponosi to ryzyko. Ponadto, w umowie nie zawarto postanowienia, w ramach których Powiat wziąłby na siebie jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Pana na ich rzecz. Wynagrodzenie, które Pan otrzymuje od Powiatu za wykonywane usługi, będące przedmiotem wniosku, nie stanowi przychodu, o którym mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Natomiast, wynagrodzenie, które Pan otrzymuje od Powiatu za wykonywane usługi będące przedmiotem wniosku stanowi przychód, o którym mowa w przepisach art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie ma Pan wpływu na wysokość przyznanego Panu wynagrodzenia wynikającego z zawartej z Powiatem umowy.

Przedmiotem umowy o świadczenie usług ze Stowarzyszeniem (…) jest obsługa punktu nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji na podstawie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej oraz aktach wykonawczych do ustawy, na terenie, w lokalizacji oraz wymiarze czasowym określonym przez (…) w odrębnie zawieranym przez strony harmonogramie. Umowa została zawarta na czas nieokreślony. Stowarzyszenie zapłaci Zleceniobiorcy wynagrodzenie ryczałtowe za każdy miesiąc, którego wysokość i termin zostały określona w umowie. Wynagrodzenie może ulec zwiększeniu w razie zwiększania się w kolejnych latach kwoty dotacji otrzymywanej przez (…). Zmiana wynagrodzenia wymaga formy pisemnej w postaci aneksu. Istnieje możliwość dodatkowego wynagrodzenia za zrealizowanie świadczenia w zakresie edukacji prawnej. Zleceniobiorca ma prawo do korzystania ze wskazanego pomieszczenia oraz znajdujących się w nim sprzętów, materiałów, zaplecza technicznego oraz udostępnionego przez Ministra Sprawiedliwości programu do dokumentowania świadczeń na potrzeby realizacji świadczeń. Ponadto ma on prawo do wynagrodzenia za zrealizowane świadczenia. Zleceniobiorca ma obowiązek m.in. do przestrzegania Ustawy, aktów wykonawczych oraz innych procedur stosowanych przez Stowarzyszenie. Musi być osobiście w określonym miejscu i czasie ustalonym przez harmonogram. Powinien się zalogować poprzez stosowny program oraz prowadzić dokumentację, a ewentualne błędy zgłaszać Zleceniodawcy. Następnie powinien on dokonać niezbędnych uzupełnień w oprogramowaniu nie później niż do ostatniego dnia każdego miesiąca, w którym wystąpiły problemy. Zleceniobiorca powinien sporządzić protokół z mediacji oraz zachować inne związane z tym procedury. Zleceniobiorca ma obowiązek prowadzić kartę czasu pracy zgodnie z otrzymanym wzorem. Jest on również odpowiedzialny za wszelkie błędy oraz musi je odpowiednio zweryfikować. Musi on również do 6 dnia każdego miesiąca przedstawić zbiorcze zestawienie realizowanych świadczeń i kartę czasu pracy. Niniejsze dokumenty musi również wysłać w wersji pdf na adres mailowy Stowarzyszenia. Wszelkie procedury oraz terminy dostarczenia tych dokumentów określa umowa. Jeśli nie zostaną one dotrzymane, Stowarzyszenie może obniżyć wynagrodzenie miesięczne o 20%. W sprawach nieuregulowanych umową stosuje się przepisy ustawy, a także aktów wykonawczych do ustawy i kodeksu cywilnego. Zleceniobiorca ma prawo wyznaczyć zastępcę według procedur określonych w umowie. Następnie wskazuje się, że Zleceniobiorca musi przestrzegać tajemnicy zawodowej. Zleceniobiorca musi posiadać własnego laptopa wraz z niezbędnym wyposażeniem i oprogramowaniem. Zabronione jest czerpanie jakichkolwiek korzyści w zamian za udzielenie poradnictwa prawnego. Zleceniobiorca ponosi pełną odpowiedzialność za wszelkie wynikłe szkody w związku z wykonywanym świadczeniem. Zmiany umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. Wynagrodzenie, które Pan otrzymuje od Stowarzyszenia za wykonywane usługi, będące przedmiotem wniosku, nie stanowi przychodów, o których mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wynagrodzenie, które otrzymuje od Stowarzyszenia za wykonywane usługi będące przedmiotem wniosku stanowi przychód, o którym mowa w przepisie art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie ma Pan wpływu na wysokość przyznanego Panu wynagrodzenia wynikającego z zawartej ze Stowarzyszeniem umowy. Wynagrodzenie co do zasady jest stałe, miesięczne, może jednak ulec zwiększeniu w razie otrzymania dotacji na rzecz Stowarzyszenia (…) lub w razie wykonania dodatkowych zleceń na rzecz Stowarzyszenia (…). Umowa nie stanowi o tym, kto ponosi ryzyko gospodarcze, ekonomiczne za czynności wykonywane przez Pana z tytułu zawartej umowy ze Stowarzyszeniem, nie ma mowy o tym, że to Pan ponosi ww. ryzyko. W umowie ze Stowarzyszeniem nie zawarto postanowień, w ramach których Stowarzyszenie wzięłoby na siebie jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Pana na ich rzecz. Zgodnie z zapisami Umowy wyłączną odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności, które Pan wykonuje w ramach umowy zawartej ze Stowarzyszeniem ponosi Zleceniobiorca. W zakresie świadczonych usług korzysta Pan z infrastruktury i organizacji Zleceniodawcy.

Świadcząc usługi w ramach umowy działa Pan w imieniu i na rzecz Zleceniodawców. Umowę zawarł Pan, jako Kancelaria Radcowska i w taki też sposób rozlicza się z drugą stroną, jednakże, w Pana ocenie nie działa, jako podmiot prowadzący swoją działalność gospodarczą, lecz jako osoba fizyczna pozostająca w dyspozycji Zleceniodawców.

Pana wątpliwości dotyczą ustalenia, czy zawierając umowę na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej z Powiatem oraz ze Stowarzyszeniem jako osoba fizyczna i jako Kancelaria Radcowska, zwana w umowie Zleceniobiorcą, której przedmiotem jest świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w oparciu o ustawę z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, jest Pan obowiązany do odprowadzenia podatku VAT od otrzymywanego wynagrodzenia.

Mając powyższe na uwadze, na gruncie powołanych przepisów należy stwierdzić, że przy tak przedstawionym opisie sprawy, świadczenie przez Pana nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie zawartej umowy z Powiatem, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie, a tym samym nie jest Pan z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania podatku od towarów i usług.

Nie ponosi Pan albowiem - jak wynika z okoliczności sprawy - odpowiedzialności wobec osób trzecich za wykonywane czynności, jak i ryzyka gospodarczego i ekonomicznego. Powiat nie zobowiązał Pana do zawarcia umów ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich, w związku z powyższym, odpowiedzialność wobec osób trzecich ponosi Powiat, z którym Pan ma zawartą umowę. Ponadto, z zawartej przez Pana z Powiatem umowy o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej wynika, że przedmiot umowy będzie wykonywał Pan w lokalu udostępnionym Panu nieodpłatnie pod adresem wskazanym w umowie. Lokal wyposażony jest w komputer i niezbędne oprogramowanie. Powiat zobowiązał się również do udostępnienia Panu dostępu do poszczególnych sieci w tym telefonicznej, teleinformatycznej, Internetu wraz z bazą aktów prawnych. Lokal może być wykorzystywany przez Pana wyłącznie dla celów świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach zawartej z Powiatem umowy. Co więcej - jak wskazał Pan we wniosku - nie ma Pan wpływu na wysokość przyznanego wynagrodzenia wynikającego z zawartej z Powiatem umowy.

Zatem, zawarcie opisanej umowy powoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach którego Pan - Zleceniobiorca związany jest ze Zleceniodawcą - Powiatem więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności Zleceniodawcy wobec osób trzecich. Jak bowiem wskazano wyżej, warunek ten będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, realizowane przez Pana świadczenie z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej, na podstawie przedmiotowej umowy z Powiatem, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w przypadku umowy zawartej z Powiatem nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonej - na podstawie umowy - usługi nieodpłatnej pomocy prawnej.

Natomiast, świadczenie przez Pana nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie zawartej umowy ze Stowarzyszeniem (…), mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie, a tym samym jest Pan z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania podatku od towarów i usług.

Jak wynika z okoliczności sprawy, to Pan jako Zleceniobiorca ponosi pełną odpowiedzialność za wszelkie wynikłe szkody w związku z wykonywanym świadczeniem. W umowie ze Stowarzyszeniem nie zawarto postanowień, w ramach których Stowarzyszenie wzięłoby na siebie jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Pana na ich rzecz. Zgodnie z zapisami Umowy wyłączną odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności, które Pan wykonuje w ramach umowy zawartej ze Stowarzyszeniem ponosi Zleceniobiorca.

Ponadto, z zawartej przez Pana ze Stowarzyszeniem umowy o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej wynika, że Zleceniobiorca ma prawo do korzystania ze wskazanego pomieszczenia oraz znajdujących się w nim sprzętów, materiałów, zaplecza technicznego oraz udostępnionego przez Ministra Sprawiedliwości programu do dokumentowania świadczeń na potrzeby realizacji świadczeń, jednakże Zleceniobiorca musi posiadać własnego laptopa wraz z niezbędnym wyposażeniem i oprogramowaniem.

Zatem, w związku z obsługą punktu nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji w ramach umowy zawartej ze Stowarzyszeniem (…) nie zostały spełnione wszystkie warunki, o których mowa w art. 15 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług. Tym samym, świadczenie opisanych usług nie będzie się mieściło w dyspozycji ww. przepisu.

Zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy. Tym samym, w analizowanym przypadku należy Pana uznać za podmiot świadczący usługę, a Stowarzyszenie za korzystającego z takiej usługi.

W konsekwencji, wykonywane przez Pana w ramach Umowy ze Stowarzyszeniem usługi, będą podlegały opodatkowaniu podatkiem VAT w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy, a Pana z tego tytułu należy uznać za podatnika podatku VAT, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy prowadzącego działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy.

Podsumowując, stwierdzam, że nie jest Pan zobowiązany do odprowadzania podatku od towarów i usług od otrzymywanego wynagrodzenia zawierając umowę na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej z Powiatem, jako osoba prawna i jako Kancelaria Radcowska, zwana w umowie Zleceniobiorcą, której przedmiotem jest świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w oparciu o ustawę z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Natomiast jest Pan zobowiązany do odprowadzania podatku od towarów i usług od otrzymywanego wynagrodzenia z tytułu zawartej umowy na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej ze Stowarzyszeniem, jako osoba prawna i jako Kancelaria Radcowska, zwana w umowie Zleceniobiorcą, której przedmiotem jest świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w oparciu o ustawę z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej.

Tym samym, Pana stanowisko w części dotyczącej:

• braku obowiązku odprowadzenia podatku od towarów i usług w związku ze świadczeniem usług nieodpłatnej pomocy prawnej w związku z umową zawartą z Powiatem - jest prawidłowe;
• braku obowiązku odprowadzenia podatku od towarów i usług w związku ze świadczeniem usług nieodpłatnej pomocy prawnej w związku z umową zawartą ze Stowarzyszeniem - jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Ponadto informujemy, że wszystkie informacje niezbędne z punktu widzenia przepisów, których interpretacji Pan oczekuje powinny wynikać z opisu zdarzenia przyszłego, a nie z załączonych dokumentów. W ramach wydawania interpretacji prawa podatkowego Dyrektor KIS nie prowadzi postępowania dowodowego i nie analizuje załączników.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.