Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest:

-prawidłowe – w zakresie opodatkowania dostawy działki nr 1 w ramach wywłaszczenia, w zamian za odszkodowanie (pytanie oznaczone we wniosku nr 1);

-prawidłowe – w zakresie obowiązku wystawienia faktury dokumentującej otrzymane odszkodowanie (pytanie oznaczone we wniosku nr 2);

-nieprawidłowe – w zakresie ustalenia podstawy opodatkowania dla dostawy działki nr 1 w ramach wywłaszczenia, w zamian za odszkodowanie (pytanie oznaczone we wniosku nr 3).

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

11 października 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 26 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy opodatkowania dostawy działki nr 1 w ramach wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie, obowiązku wystawienia faktury dokumentującej otrzymane odszkodowanie oraz ustalenia podstawy opodatkowania dla dostawy działki nr 1 w ramach wywłaszczenia, w zamian za odszkodowanie.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 6 grudnia 2024 r. (wpływ 12 grudnia 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Wnioskodawca był też właścicielem niezabudowanej nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę gruntu nr 1 o powierzchni 0,0259 ha, położonej w miejscowości (…), dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą (…). Pismem z dnia 19 lipca 2016 r. (…) Urząd Wojewódzki w (…) zawiadomił Wnioskodawcę o wszczęciu postępowania na podstawie ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych w sprawie wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn. „(…)” oraz że działką m.in. objętą inwestycją, przeznaczoną w całości lub w części pod pas drogowy jest działka Wnioskodawcy nr 1.

Zgodnie z treścią zawartą w operacie szacunkowym z dnia 11 marca 2021 r. wartość nieruchomości określono na kwotę (…) PLN (słownie złotych: (…)). Dodatkowo według treści operatu stan nieruchomości w ewidencji gruntów po zmianie jako rodzaj użytku dla całej działki nr 1 wskazuje oznaczenie Tp, czyli „grunty przeznaczone pod budowę dróg publicznych lub linii kolejowych”.

Wnioskodawca informuje, że do wywłaszczenia działki nr 1 już doszło w zamian za odszkodowanie. Wnioskodawca wystawił zatem fakturę VAT na kwotę (…) PLN netto i doliczył podatek VAT ze stawką 23%. Wartość brutto faktury to (…) PLN (słownie złotych: (…)).

Wnioskodawca nie występował z wnioskiem o wydanie Wiążącej Informacji Stawkowej. Działkę, będącą przedmiotem wywłaszczenia i odszkodowania, Wnioskodawca nabył na podstawie umowy sprzedaży zawartej dnia xx xx 2016 r. (akt notarialny sporządzony w Kancelarii Notarialnej), a nabycie nie nastąpiło w ramach czynności opodatkowanej VAT bądź zwolnionej z VAT, tylko czynności niepodlegającej opodatkowaniu tym podatkiem oraz Wnioskodawca, w związku z nabyciem zapłacił 2% podatku PCC.

W związku z nabyciem ww. działki, Wnioskodawcy nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Wnioskodawca nie wykorzystywał działki na cele działalności gospodarczej zwolnionej od VAT.

Uzupełnienie stanu faktycznego

W odpowiedzi na pytanie o treści: „Czy niezabudowana nieruchomości gruntowa stanowiąca działkę gruntu nr 1 o powierzchni 0,0259 ha, na moment wywłaszczenia objęta była miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego? Jeżeli tak, proszę wskazać jakie było jej dokładne przeznaczenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego? Czy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dopuszczał zabudowę na jej terenie? Jeśli tak, jaka zabudowa była możliwa na tej działce?”, Wnioskodawca wskazał:

Pytania

1.Czy otrzymane odszkodowanie za przejętą od Wnioskodawcy nieruchomość jest czynnością opodatkowaną podatkiem od towarów i usług, czy też zdarzenie to nie jest czynnością opodatkowaną podatkiem od towarów i usług?

2.Czy otrzymane odszkodowanie Wnioskodawca musiał udokumentować wystawieniem faktury?

3.Czy (jeśli odpowiedź na pytanie nr 1 jest twierdząca) ustalona kwota odszkodowania będzie powiększona o należny podatek od towarów i usług?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad 1.

Zdaniem Wnioskodawcy pomimo tego, że nie zawiera on ze Skarbem Państwa żadnej umowy zbycia nieruchomości, ani umowy jej przeniesienia, a Skarb Państwa właścicielem nieruchomości stał się już z mocy prawa, w dniu w którym ostateczną stała się decyzja Wojewody o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn. „(…)”, odszkodowanie, które otrzymał podatnik za przejętą nieruchomość , będzie stanowić wynagrodzenie z tytułu podlegającej opodatkowaniu VAT „dostawy towarów”.

Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (dalej: „Ustawa VAT”), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają m.in. (pkt 1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 7 Ustawy VAT. przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również (co jest bardzo istotne) przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie i właśnie ta sytuacja dotyczy Wnioskodawcy.

Odszkodowanie, które otrzyma Wnioskodawca, w części dotyczącej przejętego prawa własności działki nr 1, opodatkowane będzie stawką podstawową 23%, zgodnie z treścią art. 41 ust. 1 Ustawy VAT, ponieważ przejęta przez Skarb Państwa nieruchomość z mocy art. 2 pkt 33) Ustawy VAT jest „terenem budowlanym”, potwierdzeniem czego jest też oznaczenie przejętej nieruchomości w ewidencji gruntów symbolem Tp, a czynność ta nie będzie korzystać ze zwolnienia od VAT, na podstawie art. 43 Ustawy VAT, w szczególności na podstawie ust. 1 pkt 9) wymienionego przepisu. Wnioskodawca nie jest też rolnikiem ryczałtowym.

Ad 2.

Otrzymane odszkodowanie będące w rozumieniu Ustawy VAT – odpłatną dostawą towaru Wnioskodawca musiał udokumentować wystawieniem faktury, a obowiązek ten wynika z treści art. 106b ust. 1 pkt 1) w związku z art. 106a pkt 2) Ustawy VAT. Obowiązek podatkowy w takim przypadku, zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 1) ppkt b), powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty.

Ad 3.

Ustalona kwota odszkodowania dla Wnioskodawcy została powiększona o należny podatek od towarów i usług, ponieważ kwota wskazana w operacie szacunkowym była określona jako kwota netto i nie zawierała „w sobie” podatku VAT, dlatego Wnioskodawca, kierując się zasadą dochowania należytej staranności i zapisami art. 29a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, doliczył podatek VAT w wysokości 23%.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest:

-prawidłowe – w zakresie opodatkowania dostawy działki nr 1 w ramach wywłaszczenia, w zamian za odszkodowanie (pytanie oznaczone we wniosku nr 1);

-prawidłowe – w zakresie obowiązku wystawienia faktury dokumentującej otrzymane odszkodowanie (pytanie oznaczone we wniosku nr 2);

-nieprawidłowe – w zakresie ustalenia podstawy opodatkowania dla dostawy działki nr 1 w ramach wywłaszczenia, w zamian za odszkodowanie (pytanie oznaczone we wniosku nr 3).

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

Na podstawie art. 2 pkt 6 ustawy:

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy:

Należy podkreślić, że co do zasady dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest „odpłatność” za daną czynność, co wynika wprost z powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Z przywołanego powyżej przepisu art. 7 ust. 1 ustawy wynika, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług (a więc także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa).

W takiej sytuacji uznać należy, że ma miejsce dostawa towarów w zamian za odszkodowanie, natomiast odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną – objętą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji należy stwierdzić, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (w tym nieruchomości) w zamian za odszkodowanie – na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Należy przy tym zaznaczyć, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania. Wynagrodzenie musi mieć zatem konkretny wymiar, a więc być konkretną wielkością wyrażalną w pieniądzu. Dostawę można uznać za dokonaną odpłatnie, dopiero gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru. Oznacza to, że przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów nabiera odpłatnego charakteru dopiero w momencie przyznania odszkodowania i ustalenia jego wysokości.

Zgodnie z art. 112 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1145 ze zm.):

W myśl art. 128 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami:

Z powołanych przepisów wynika zatem, że istotą wywłaszczenia jest pozbawienie lub ograniczenie m.in. prawa do nieruchomości. Dokonuje się tego za odszkodowaniem wypłaconym na rzecz osoby (podmiotu) wywłaszczanego, co poprzedza wydanie aktu prawnego w randze decyzji. Nieruchomość objęta taką procedurą staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje organ administracji publicznej, który np. wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Z tak określonych zapisów ustawowych wynika, że podmiotem podejmującym cały katalog czynności prawnych jest organ administracji. Nie wymaga się tu współdziałania, czy jakiejkolwiek innej inicjatywy ze strony podmiotu wywłaszczanego.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem, że są one realizowane przez „podatników” w rozumieniu ustawy i wykonywane w ramach działalności gospodarczej.

Na mocy art. 15 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy:

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca (Spółka) jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Wnioskodawca był właścicielem niezabudowanej nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę gruntu nr 1 o powierzchni 0,0259 ha, położonej w miejscowości (…). Pismem z dnia 19 lipca 2016 r. (…) Urząd Wojewódzki w (…) zawiadomił Wnioskodawcę o wszczęciu postępowania na podstawie ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych w sprawie wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn. „(…)” oraz że działką m.in. objętą inwestycją, przeznaczoną w całości lub w części pod pas drogowy jest działka Wnioskodawcy nr 1. Zgodnie z treścią zawartą w operacie szacunkowym z dnia 11 marca 2021 r. wartość nieruchomości określono na kwotę (…) PLN. Dodatkowo według treści operatu stan nieruchomości w ewidencji gruntów po zmianie jako rodzaj użytku dla całej działki nr 1 wskazuje oznaczenie Tp, czyli „grunty przeznaczone pod budowę dróg publicznych lub linii kolejowych”. Do wywłaszczenia działki nr 1 już doszło w zamian za odszkodowanie. Wnioskodawca wystawił fakturę VAT na kwotę (…) PLN netto i doliczył podatek VAT ze stawką 23%. Na moment wywłaszczenia działka 1 była objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego z przeznaczeniem „pod tereny dróg publicznych, ulica zbiorcza (symbol planu KDZ)”. Działkę, będącą przedmiotem wywłaszczenia i odszkodowania, Wnioskodawca nabył na podstawie umowy sprzedaży zawartej dnia xx xx 2016 r., a nabycie nie nastąpiło w ramach czynności opodatkowanej VAT, bądź zwolnionej z VAT, tylko czynności niepodlegającej opodatkowaniu tym podatkiem. W związku z nabyciem ww. działki Wnioskodawcy nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Wnioskodawca nie wykorzystywał działki na cele działalności gospodarczej zwolnionej od VAT.

Wątpliwości Wnioskodawcy w pierwszej kolejności dotyczą ustalenia, czy dostawa działki nr 1 w ramach wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług.

Należy zaznaczyć, że dokonując przeniesienia prawa do rozporządzania nieruchomością jak właściciel, Wnioskodawca występuje w opisanej sytuacji w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy. Oznacza to, że dostawa taka podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Dochodzi bowiem do przeniesienia na inny podmiot – nabywcę – prawa do dysponowania towarem (tu gruntem) jak właściciel. Ponadto w przedmiotowej sprawie ma miejsce odpłatna dostawa towarów, przy czym odszkodowanie stanowi wynagrodzenie za przeniesienie własności gruntów.

W analizowanej sprawie należy wskazać, że na podstawie art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 311):

Przepis art. 11f ust. 1 pkt 6 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych wskazuje, że:

Według art. 11i ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Na mocy art. 11i ust. 2 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Fakt, że w przypadku wydawania decyzji zezwalającej na realizację inwestycji drogowej zostały w całości wyłączone przepisy określone w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oznacza w szczególności, że ustalenie lokalizacji drogi w ramach zezwolenia na realizację inwestycji drogowej może nastąpić niezależnie od tego, czy dla terenu, przez który ma przebiegać ta inwestycja, obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego oraz niezależnie od treści postanowień takiego planu.

Stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Jak stanowi art. 12 ust. 3 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Według regulacji art. 12 ust. 4 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Analiza przywołanych regulacji prowadzi do wniosku, że w przypadku realizacji inwestycji drogowych w trybie przepisów ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zastępuje decyzję o lokalizacji inwestycji celu publicznego, o której mowa w art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

W myśl art. 12 ust. 4a ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Na mocy art. 12 ust. 4f ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Zgodnie z art. 12 ust. 5 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Według art. 18 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Z powołanych przepisów wynika zatem, że istotą wywłaszczenia jest pozbawienie lub ograniczenie m.in. prawa własności nieruchomości. Dokonuje się tego za odszkodowaniem wypłaconym na rzecz osoby (podmiotu) wywłaszczanego, co poprzedza wydanie aktu prawnego w randze decyzji. Nieruchomość objęta taką procedurą staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje organ administracji publicznej, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji. Z tak określonych zapisów ustawowych wynika jasno, że podmiotem podejmującym cały katalog czynności prawnych jest organ administracji. Nie wymaga się tu współdziałania, czy jakiejkolwiek innej inicjatywy ze strony podmiotu wywłaszczanego.

Zgodnie z powołanymi wyżej przepisami, zmiana przeznaczenia wywłaszczonej nieruchomości z terenu niebędącego terenem przeznaczonym pod zabudowę na teren przeznaczony pod zabudowę odbywa się w tym samym momencie, w którym nieruchomość ta staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego. Zmiana ta nie wystąpiłaby gdyby nie doszło do czynności wywłaszczenia.

W związku z powyższym wywłaszczoną nieruchomość należy opodatkować z uwzględnieniem jej przeznaczenia sprzed wywłaszczenia.

Przeniesienie z mocy prawa prawa własności gruntu w zamian za odszkodowanie stanowi odpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, natomiast opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności w zamian za wynagrodzenie pełniące funkcję odszkodowania.

Należy zauważyć, że wykonywana czynność, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług może albo być opodatkowana właściwą stawką podatku VAT, albo może korzystać ze zwolnienia od tego podatku.

Jednakże, zarówno w treści ustawy o podatku od towarów i usług, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewiduje dla niektórych czynności obniżone stawki podatku bądź zwolnienie od podatku.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku VAT dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy:

Powyższe oznacza, że zwolnienie przysługuje względem takiej dostawy, której przedmiotem jest grunt niezabudowany i jednocześnie o przeznaczeniu innym niż budowlane. Zatem ze zwolnienia od podatku korzystać będą dostawy gruntów o charakterze rolnym, leśnym itp.

Stosownie do treści art. 2 pkt 33 ustawy:

W związku z tym, że ustawa nie precyzuje, o jakie tereny przeznaczone pod zabudowę chodzi, przyjąć trzeba, że pojęcie „tereny przeznaczone pod zabudowę” obejmuje obszary, na których przewidziane są różne formy zabudowy.

Opodatkowane są zatem dostawy, których przedmiotem są nieruchomości gruntowe niezabudowane, będące terenami budowlanymi w rozumieniu ww. art. 2 pkt 33 ustawy, pozostałe natomiast dostawy gruntów niezabudowanych, innych niż tereny budowlane – są zwolnione od podatku.

W tym miejscu należy zauważyć, że w myśl art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1130 ze zm.):

Jak stanowi art. 4 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:

W myśl art. 4 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:

O przeznaczeniu nieruchomości stanowią zatem akty prawa miejscowego. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego – jako źródło prawa miejscowego, a w przypadku jego braku decyzja o warunkach zabudowy – jako akt indywidualny prawa administracyjnego.

W tym miejscu warto wyjaśnić, że stosownie do treści wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 28 marca 1996 r. w sprawie C-468/93 Gemeente Emmen – „teren budowlany” oznacza „każdy nieuzbrojony lub uzbrojony teren uznany przez państwa członkowskie za teren z przeznaczeniem pod zabudowę”.

Zatem, także w świetle orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości, za teren budowlany uznać można jedynie taki, który regulacjami prawa krajowego został przeznaczony pod zabudowę.

Wprowadzony do ustawy o podatku od towarów i usług art. 2 pkt 33, odpowiada więc także treści ww. orzeczenia, gdyż cechę przeznaczenia pod zabudowę ustalić należy na podstawie określonych wprost w ustawie dokumentów prawa miejscowego.

W związku z powyższym, ustawa o podatku od towarów i usług nakazuje oceniać przeznaczenie określonego gruntu wyłącznie w oparciu o istniejący plan zagospodarowania przestrzennego oraz wydane decyzje o warunkach zabudowy nieruchomości.

Podkreślić należy, że analiza powołanego wyżej przepisu art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy wskazuje jednoznacznie, że zwolnienie od podatku obejmuje zbycie nieruchomości niezabudowanych (gruntów) innych niż tereny budowlane.

Jeżeli natomiast nie zostaną spełnione przesłanki zastosowania zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy dla dostawy nieruchomości, należy przeanalizować możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku od towarów i usług w oparciu o przepis art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy, zgodnie z którym:

Zwolnienie od podatku określone w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy, dotyczy wszystkich towarów, tj. zarówno nieruchomości, jak i ruchomości, przy nabyciu (imporcie lub wytworzeniu) których nie przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia podatku VAT oraz wykorzystywanych niezależnie od okresu ich używania przez podatnika wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku VAT.

Niespełnienie choćby jednego z powyższych warunków daje podstawę do wyłączenia dostawy towarów ze zwolnienia od podatku VAT przewidzianego w ww. art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.

NSA w wyroku z 28 lutego 2013 r., sygnatura akt I FSK 627/12 wskazał, że:

W wyroku, na który powołuje się Naczelny Sąd Administracyjny, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że ze zwolnienia z VAT nie będzie korzystać dostawa towarów, w stosunku do których podatnik nie odliczył VAT naliczonego z powodów innych niż ściśle określone w art. 136 Dyrektywy 2006/112/WE. Tym samym, przepis art. 136 Dyrektywy 2006/112/WE wskazuje, że w przypadkach, w których przy nabyciu towaru VAT w ogóle nie wystąpił, nie można uznać, że mamy do czynienia z brakiem prawa do odliczenia VAT.

Powyższe oznacza, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy nie może mieć zastosowania do zbycia towaru przez podatnika, jeżeli transakcja sprzedaży, w wyniku której nabył on wcześniej ten towar nie była opodatkowana podatkiem od towarów i usług.

Z opisu sprawy wynika, że działka nr 1 stanowi działkę niezabudowaną, która na moment wywłaszczenia objęta była miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, z którego wynikało, że ww. działka przeznaczona była pod tereny dróg publicznych.

Mając na uwadze obowiązujące przepisy oraz fakt, że zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego działka nr 1 znajdowała się na terenie oznaczonym symbolem KDZ – droga zbiorcza oraz „pod tereny dróg publicznych”, należy stwierdzić, że ww. działka stanowiła działkę z przeznaczeniem pod zabudowę.

Zatem uznać należy, że dostawa tej działki nie korzystała ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy.

Sprzedaż wywłaszczonej nieruchomości stanowiącej działkę nr 1 nie była także objęta zwolnieniem od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy. Jak wynika bowiem z okoliczności sprawy, działka nr 1, nie była przez Wnioskodawcę wykorzystywana na cele działalności gospodarczej zwolnionej od podatku VAT. Ponadto, działkę będącą przedmiotem wywłaszczenia i odszkodowania, Wnioskodawca nabył na podstawie umowy sprzedaży zawartej dnia 6 lipca 2016 r., a nabycie nie nastąpiło w ramach czynności opodatkowanej podatkiem VAT bądź zwolnionej z podatku VAT, tylko czynności niepodlegającej opodatkowaniu tym podatkiem. W takiej sytuacji nie można uznać, że Wnioskodawcy przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu nieruchomości, lub że takie prawo Mu nie przysługiwało, bowiem nie było podatku, który Wnioskodawca mógłby odliczyć.

W związku z powyższym, dostawa działki nr 1 w drodze wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy w zw. z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy. Dla dostawy ww. działki nie ma zastosowania zwolnienie od podatku określone w art. 43 ust. 1 pkt 9 i pkt 2 ustawy, zatem powinna być opodatkowana według właściwej stawki podatku.

Tym samym, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego nr 1 jest prawidłowe.

Kolejne wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą obowiązku wystawienia faktury dokumentującej otrzymane odszkodowanie.

Zasady dokumentowania przez podatników czynności podlegających opodatkowaniu regulują przepisy art. 106a-106q ustawy.

Na mocy art. 106b ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 106b ust. 2 ustawy:

Faktury są dokumentami potwierdzającymi rzeczywiste transakcje gospodarcze dokonywane przez podatnika. Faktura pełni szczególną rolę dowodową w prawidłowym wymiarze podatku od towarów i usług, dlatego też niezwykle istotne jest prawidłowe oznaczenie wszystkich elementów faktury.

Mając zatem na uwadze przedstawiony opis sprawy oraz fakt, że otrzymane odszkodowanie za przejętą nieruchomość (działkę nr 1) stanowi wynagrodzenie za czynność opodatkowaną, niekorzystającą ze zwolnienia od podatku, Wnioskodawca jest obowiązany udokumentować przedmiotową transakcję fakturą zgodnie z art. 106b ustawy.

W konsekwencji, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 2 jest prawidłowe.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą również ustalenia, czy ustalona kwota odszkodowania powinna być powiększona o należny podatek od towarów i usług.

W myśl art. 29a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług:

Z przepisu tego wynika, że podstawę opodatkowania w podatku od towarów i usług stanowi wynagrodzenie, które dostawca lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu dostawy towarów albo świadczenia usług. Wynagrodzenie to oznacza wartość rzeczywiście otrzymaną (lub która ma być otrzymana) w konkretnym przypadku.

Według art. 29a ust. 6 ustawy:

Z powyższych przepisów wynika, że art. 29a ust. 1 ustawy odnosi się do wszystkiego, co stanowi zapłatę obejmując swym zakresem każdą formę zapłaty otrzymaną przez sprzedawcę z tytułu dostawy towarów lub wykonania usługi.

Jak wynika z przywołanych wyżej przepisów, podstawa opodatkowania musi być kwotą niezawierającą podatku. Skoro bowiem podstawa opodatkowania jest kwotą, od jakiej oblicza się podatek, to sama nie może zawierać podatku. Tę cechę podstawy opodatkowania wyraża przepis art. 29a ust. 6 pkt 1 ustawy. Wynika z niego, że podstawa opodatkowania nie obejmuje kwoty podatku (należnego od danych czynności). To znaczy, że zapłata, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy, jest kwotą brutto i stanowi podstawę opodatkowania dopiero po pomniejszeniu jej o należny podatek.

Zauważyć należy, że art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 168) stanowi, że:

Stosownie do treści art. 3 ust. 2 wskazanej wyżej ustawy:

W tym miejscu należy wskazać, że przepisy prawa podatkowego pozostawiają stronom transakcji rozstrzygnięcie kwestii, czy wynagrodzenie wypłacone w zamian za przeniesienie prawa własności towarów uwzględnia podatek od towarów i usług, i stanowi kwotę brutto, czy nie uwzględnia podatku od towarów i usług i stanowi kwotę netto.

W tym miejscu warto przypomnieć, że jak wynika z cytowanego wyżej art. 29a ust. 1 i ust. 6 pkt 1 ustawy, podstawą opodatkowania, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, przy czym podstawa opodatkowania obejmuje podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku.

Wysokości kwoty należnej od nabywcy, czyli ceny sprzedaży, powyższy przepis, ani inne przepisy prawa podatkowego nie regulują. Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, które regulują konsekwencje publiczno-prawne dokonania sprzedaży towaru lub wyświadczenia usługi – nie mogą mieć wpływu na wysokość ceny ustalonej przez strony umowy cywilnej. Regulują bowiem, co stanowi podstawę opodatkowania, ale nie mają i nie mogą mieć wpływu na sposób jej ustalenia.

W prawodawstwie polskim obowiązuje zasada swobody umów, w ramach której strony mogą dowolnie kształtować treść umowy w granicach wyznaczonych przez prawo. Zasada ta ma również zastosowanie na gruncie prawa podatkowego. W związku z tym, przy ustalaniu wysokości należności ustawodawca nie ingeruje w sferę podejmowania decyzji, co do sposobu określenia należności (ceny – tj. czy powinna być ona uzgodniona w zawartej pomiędzy kontrahentami umowie jako wartość bez podatku VAT, tzw. cena netto, czy też wartość z podatkiem VAT, tzw. cena brutto) za sprzedawany towar, a wszelkie spory pomiędzy stronami transakcji w tym zakresie są rozstrzygane na gruncie prawa cywilnego, a nie podatkowego.

Należy również zaznaczyć, że strony powinny ewentualnie sięgnąć do odpowiednich przepisów innych gałęzi prawa. Jeśli zatem zgodnie z odpowiednimi przepisami innych gałęzi prawa lub ustaleniami pomiędzy stronami, dotyczącymi przyznania i wypłaty odszkodowania oraz jego wysokości, Wnioskodawca za transakcję dostawy nieruchomości otrzyma wyłącznie kwotę odszkodowania, która będzie jedyną kwotą należną Wnioskodawcy za oddane z mocy prawa nieruchomości, to należy uznać, że jest to kwota należna z tytułu sprzedaży, czyli kwota obejmująca całość świadczenia należnego od nabywcy, którą dla ustalenia podstawy opodatkowania należy traktować jako kwotę brutto zawierającą podatek VAT.

Z opisu sprawy wynika, że zgodnie z treścią zawartą w operacie szacunkowym, wartość nieruchomości określono na kwotę (…) PLN. Do wywłaszczenia działki nr 1 już doszło w zamian za odszkodowanie. Wnioskodawca wystawił zatem fakturę VAT na kwotę (…) PLN netto i doliczył podatek VAT.

Jak wskazano wyżej, sposób ustalenia podstawy opodatkowania określa art. 29a ust. 1 ustawy, który stanowi, że podstawą opodatkowania jest co do zasady wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. Jednocześnie, zgodnie z art. 29a ust. 6 ustawy, podstawa opodatkowania obejmuje również wszelkie należności związane z zapłatą – w tym podatki i inne opłaty.

Zatem, jeżeli Wnioskodawca za transakcję dostawy nieruchomości (działki nr 1) otrzymał wyłącznie kwotę odszkodowania, która była jedyną kwotą należną Wnioskodawcy za oddane z mocy prawa ww. nieruchomości, to należy uznać, że jest to kwota należna z tytułu sprzedaży, czyli kwota obejmująca całość świadczenia należnego od nabywcy, którą dla ustalenia podstawy opodatkowania należy traktować jako kwotę brutto zawierającą podatek VAT.

Jeśli odszkodowanie należne Wnioskodawcy z tytułu wywłaszczenia nieruchomości określone zostało na podstawie operatu szacunkowego oraz kwota odszkodowania stanowi całość rekompensaty z tytułu wywłaszczenia, to należy ją uznać za podstawę opodatkowania po pomniejszeniu o kwotę należnego podatku od towarów i usług.

W konsekwencji, jeśli kwota z operatu stanowi odszkodowanie i jedyną kwotę należną, to ustalona kwota odszkodowania – wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy – stanowi kwotę brutto zawierającą należny podatek VAT, który Wnioskodawca powinien wyliczyć metodą w „stu”.

Tym samym, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 3 jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej:

Jestem ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Państwo ponoszą ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) podanym przez Państwa w złożonym wniosku. Zatem, wydając przedmiotową interpretację oparłem się na wynikającym z treści wniosku opisie stanu faktycznego. W przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych. Ponadto, w sytuacji zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.