Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

6 grudnia 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 6 grudnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy obowiązku odprowadzania podatku VAT z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej.

Uzupełnił go Pan w odpowiedzi na wezwanie pismem z 17 stycznia 2025 r. (data wpływu 17 stycznia 2025 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego   

Wnioskodawca jest adwokatem, prowadzi działalność gospodarczą wpisaną do CEIDG pod nazwą …, kod działalności: 69.10.Z Działalność prawnicza.

Z ramienia Okręgowej Rady Adwokackiej w … Wnioskodawca został wylosowany do świadczenia 4 h miesięcznie nieodpłatnej pomocy prawnej. Umowa za zostać podpisana z Miastem.

W umowie będzie wskazane, że Wnioskodawca zobowiązuje się osobistego świadczenia za wynagrodzeniem nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach zorganizowanego przez Miasto Punktu Świadczenia Nieodpłatnej Pomocy Prawnej, zgodnie z przepisami ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, o nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, zwanej: ustawą oraz aktów wykonawczych wydanych na jej podstawie.

Wnioskodawca oświadczy w umowie, że jest osobą uprawnioną, zgodnie z przepisami ustawy, do świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej. Przedmiot umowy będzie wykonywany (tzw. dyżur) w lokalu wskazanym przez Miasto oraz w dniu ustalonym przez strony umowy.

Kalkulacja i kwota wynagrodzenia będzie ustalona jako stała kwota w umowie.

Lokal będzie wyposażony w komputer, urządzenie wielofunkcyjne, biurko, szafkę na klucz, dwa krzesła. Lokal może być wykorzystywany wyłącznie dla celów świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, a Zleceniobiorca ma obowiązek przestrzegać przepisów przeciwpożarowych, BHP oraz Ochrony Danych Osobowych.

Nieodpłatna pomoc obejmuje czynności wskazane w art. 3 ust. 1 ustawy o NPP.

Wnioskodawca ma obowiązek odmówić udzielenia pomocy w przypadku konfliktów interesów, bądź  gdyby udzielenie pomocy wiązało się z naruszeniem zasad etyki radcy prawnego i wskazać inne punkty na terenie Miasta.

Jako adwokat jest czynnym podatnikiem podatku VAT.

Wynagrodzenie otrzymane od Miasta będzie stanowiło przychód.

Wnioskodawca będzie ponosił wydatki dojazdu do Punktu.

Wnioskodawca nie ma wpływu na wysokość przyznanego Mu wynagrodzenia (stała ryczałtowa kwota).

Za czynności wykonywane w ramach umowy Wnioskodawca nie ponosi ryzyka gospodarczego ani ekonomicznego. Ponosi je Miasto - zarówno w zakresie obowiązku dostarczenia lokalu, jego wyposażenia, infrastruktury, sieci, bazy aktów prawnych.

Wnioskodawca nie może przyjmować od osób uprawnionych żadnych korzyści materialnych za udzielenie świadczeń ani udzielać informacji czy dostarczać wizytówek dotyczących jakichkolwiek odpłatnych świadczeń swoich w ramach działalności gospodarczej ani innych osób. W punkcie nie używa swojego szyldu, pieczątki, nie podpisuje sporządzanych projektów pism, nie reprezentuje klientów przed sądem. Nie wykonuje zatem typowych czynności, które wykonuje w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

W uzupełnieniu wniosku na pytania z wezwania:

1.Czy świadcząc usługi w ramach umowy o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnejzawartej z Miastem będzie wyrażał Pan oświadczenie woli w imieniu i na rzecz Miasta?

2.Czy będzie ponosił Pan odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat usług nieodpłatnej pomocy prawnej wykonywanych przez Pana na podstawie umowy zawartej z Miastem?

3.Czy w umowie będą zawarte postanowienia, w ramach których Miasto wzięłoby jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Pana na rzecz Miasta?

4.Czy zawarta z Miastem umowa o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnejbędzie przewidywać stałe wynagrodzenie za świadczone usługi nieodpłatnej pomocy prawnej? Czy będzie występowała również jakaś część wynagrodzenia zmiennego? Jeśli tak, to jaka i od czego będzie ono zależało?

5.Czy wynagrodzenie, które będzie Pan otrzymywał od Miasta za wykonywane usług nieodpłatnej pomocy prawnej, będzie stanowiło przychód, o którym mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024., poz. 226 ze zm.)? Należy wskazać konkretny ustęp art. 12 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

6.Czy wynagrodzenie, które będzie otrzymywał Pan od Miasta za wykonywane usług nieodpłatnej pomocy prawnej będzie stanowiło przychód, o którym mowa w przepisach art. 13 pkt 2-9 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych? Należy wskazać konkretny punkt art. 13 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

wskazał Pan, iż:

Ad. 1 Nieodpłatna pomoc prawna nie polega na wyrażaniu oświadczeń w imieniu i na rzecz Miasta, ani w imieniu osoby udzielającej porad (tu: Wnioskodawcy).

Zgodnie z umową:

Nieodpłatna pomoc prawna udzielana przez Zleceniobiorcę obejmuje:

1)poinformowanie osoby fizycznej, zwanej dalej „osoba uprawnioną” o obowiązującym stanie prawnym oraz przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach, w tym w związku z toczącym się postępowaniem przygotowawczym, administracyjnym, sądowym lub sądowo-administracyjnym lub

2)wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego, lub sporządzenie projektu pisma w sprawie, o których mowa w pkt 1) i 2), z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowo-administracyjnym, lub

3)sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowo-administracyjnym oraz poinformowanie o kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem sprawy na drogę sądową.

Nieodpłatna pomoc prawna polega na informowaniu i edukowaniu petentów (po zapoznaniu się z ich stanem faktycznych) o ich prawach, obowiązkach, i pomocy przy (tu trzeba podkreślić) projektach pism.

Ad. 2 „Za czynności wykonywane w ramach umowy Wnioskodawca nie ponosi żadnego ryzyka gospodarczego ani ekonomicznego.” Wnioskodawca udzielając porady nie jest za nią odpowiedzialny, ponieważ nie udziela jej na podstawie prawa o adwokaturze. OC zawodowe nie obejmuje porad w ramach nieodpłatnej pomocy prawnej. Umowa nie nakłada na Wnioskodawcę odpowiedzialności za udzielone porady.

Ad. 3 Umowa nie zawiera postanowień o odpowiedzialności. Porada polega jedynie na przekazaniu informacji, wobec czego trudno tutaj mówić o jakiejkolwiek odpowiedzialności.

Ad. 4 „Kalkulacja i kwota wynagrodzenia będzie ustalona jako stała kwota w umowie.”

(cytat z wniosku)

Zgodnie z umową: „Wynagrodzenie będzie płatne ryczałtem, z dołu, w terminie do 30 dni od daty…”

Ad. 5 Nie.

Ad. 6 Art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pytanie

Czy Wnioskodawca, zawierając umowę na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej z Miastem, której przedmiotem jest świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w oparciu o ustawę z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatne poradnictwo obywatelskie oraz edukacji prawnej jest obowiązany do odprowadzania podatku VAT od otrzymywanego wynagrodzenia?

Pana stanowisko w sprawie

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach zawartej z Miastem umowy na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej, nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (VAT).

Kluczowym w tym zakresie jest art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku VAT, który stanowi, jakich czynności nie uznaje się za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą.

Aby odpłatne świadczenie usług było opodatkowane VAT-em, muszą one być świadczone w ramach prowadzonej działalności gospodarczej podatnika, który w związku z ich wykonaniem, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

Działalnością gospodarczą podatnika jest działalność prawnicza, klasyfikowana wg kodu PKD 69.10.Z. Działalność ta obejmuje, m.in. doradztwo prawne, przygotowywanie dokumentów prawnych: umów, statutów, porozumień, testamentów oraz reprezentowanie jednej strony przeciwko drugiej przed sądem.

Wnioskodawca twierdzi, że aby świadczone na rzecz Miasta, usługi nieodpłatnej pomocy prawnej, były opodatkowane VAT-em, musiałyby być one świadczone w ramach prowadzonej. A tak nie jest, bowiem Wnioskodawca w kontaktach z klientami nieodpłatnej pomocy prawnej nie działa jako Kancelaria, lecz jako osoba fizyczna - prywatna - adwokat pozostający w dyspozycji Miasta, który nie ma żadnego wpływu na dobór klientów, bowiem zapisów dokonuje Miasto, a klient składa jedynie oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej, Wnioskodawca nie używa w punkcie logo kancelarii, pieczątki, nie podpisuje sporządzonych projektów pism, nie reprezentuje osób przed sądem, nie pobiera od nich wynagrodzenia, a lokal - zgodnie z zapisami umowy - może być wykorzystywany wyłącznie do celów świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej. W toku sprawy w ogóle pism się nie pisze. W punkcie nieodpłatnej pomocy prawnej Wnioskodawca nie wykonuje typowych czynności, charakterystycznych dla prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

W zakresie warunków wykonywania umowy i wynagrodzenia, Wnioskodawca jest całkowicie podporządkowany Miastu, tak jak w stosunku pracy i w żadnym zakresie nie występuje świadcząc usługi jako Kancelaria, a jako osoba prywatna - fizyczna.

Wynagrodzenie jest ryczałtowe i nie zależy od ilości udzielonych porad.

Punkt jest z góry wyznaczony w określonej miejscowości, pod wskazanym adresem, nr lokalu i wg ściśle określonych godzin.

Wnioskodawca nie ponosi zatem ryzyka ekonomicznego, ani gospodarczego. Jedynym kosztem są koszty dojazdu do punktu.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej "podatkiem", podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy: Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność powinna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

W oparciu o art. 15 ust. 1 ustawy

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Według art. 15 ust. 3 ustawy:

Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności:

1)z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;

2)(uchylony)

3)z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Wobec powyższego, Wnioskodawca uważa, że spełnił łącznie wszystkie przesłanki art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT i nie musi płacić podatku od świadczenia na rzecz Miasta usług nieodpłatnej pomocy prawnej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy:

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Należy wskazać, że aby dana czynność stanowiąca świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, była opodatkowana podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W oparciu o art. 15 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

Według art. 15 ust. 3 ustawy:

Na mocy art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):  

Z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności co do warunków:

·wykonywania tych czynności,

·wynagrodzenia oraz

·odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zatem, użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.

Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy o podatku VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie ustawy.

Znacząca jest w tym przypadku analiza istoty odpowiedzialności wynikającej z charakteru stosunku prawnego łączącego Pana oraz Miasto.

Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11.12.2006 Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady. Na podstawie tego artykułu:

Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą.

W akapicie pierwszym, art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady określa osobę, która może stać się podatnikiem, jako każdą osobę, która niezależnie prowadzi w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

Przepis art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady wyjaśnia znaczenie terminu „samodzielnie” użytego w art. 9. Jak stanowi ww. art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE:

W celu określenia granic pojęcia „działalności gospodarczej” i „podatnika” należy przypomnieć art. 9 ust. 2 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady.

Przepis art. 9 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady stwierdza, że:

Przy czym, zgodnie z art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

Dyrektywa 2006/112/WE Rady wskazuje na bardzo szeroki zakres działalności gospodarczej, obejmujący wszystkie etapy produkcji, dystrybucji i dostarczania towarów i usług.

To, że działalność gospodarcza, która ma być traktowana jako taka, nie jest działalnością wykonywaną okazjonalnie, nie oznacza, że działalność ta, aby mieścić się w zakresie podatku VAT, musi osiągnąć pewną liczbę operacji lub osiągnąć określony poziom dochodu. Decydującym elementem jest wola lub zamiar osoby dokonującej czynności, aby brać udział w produkcji, dystrybucji lub dostarczaniu dóbr lub usług. Elementem definiującym działalność gospodarczą na gruncie przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady jest to, że osoba, w celu wykonywania swoich działań, wykorzystuje zasoby ludzkie lub rzeczowe w taki sam sposób, jak są one wykorzystywane przez producenta, handlowca lub osoby świadczące usługi. Działalność gospodarcza w rozumieniu Dyrektywy 2006/112/WE Rady będzie miała miejsce, gdy zaistnieje zamiar wykorzystania i zorganizowania środków w celu wzięcia udziału w produkcji, dystrybucji towarów lub świadczeniu usług.

Przedmiotowe zagadnienie było również przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributos de las Zonas Primera y Segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów). TSUE w ww. orzeczeniach wskazał, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością.

Ponadto, zgodnie z opinią RG M.G. Tesauro z 4 czerwca 1991 r. do sprawy C-202/90, co się tyczy warunków pracy należy przeanalizować czy pracownik jest niejako zintegrowany z organizacją pracodawcy (...) czy i w jakim zakresie może swobodnie zorganizować swoją działalność. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny. Jednakże poddanie się niektórym dyrektywom jak też pewnej kontroli czy władzy dyscyplinarnej pracodawcy, które odnajdujemy również w stosunku pracy nie wykluczają charakteru samodzielnego działalności. Co się tyczy warunków wynagrodzenia, okoliczność, że wynagrodzenie (także to określone ustawą) jest proporcjonalne do usług i charakter przypadkowy, który z tego wynika stanowią jasne wskaźniki istnienia stosunku samodzielnej pracy. Nie ma wątpliwości, że ryzyko w ramach stosunku pracy podporządkowanej spoczywa tylko na pracodawcy. W zakresie odpowiedzialności wskazano, że należy badać czy pracownik jest odpowiedzialny wobec osób trzecich za czynności i działania, które można mu przypisać (pkt 6).

Zauważyć też należy, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy zleceniobiorcą – Panem a zleceniodawcą – Miastem wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, to nie można uznać Pana za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że zleceniobiorca występuje w charakterze podatnika VAT.

Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności: należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest poradnictwo obywatelskie oraz pomoc prawna świadczone przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego – w niniejszej sprawie Miasto.

W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie – warunek drugi).

Warunek drugi – wynagrodzenie: zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, to nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez zleceniobiorcę.

Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich: warunek będzie spełniony, jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Z opisu sprawy wynika, że jest Pan czynnym podatnikiem podatku VAT. Z ramienia Okręgowej Rady Adwokackiej w…. został Pan wylosowany do świadczenia 4 h miesięcznie nieodpłatnej pomocy prawnej.  W umowie będzie wskazane, że zobowiązuje się Pan do osobistego świadczenia za wynagrodzeniem nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach zorganizowanego przez Miasto Punktu Świadczenia Nieodpłatnej Pomocy Prawnej, zgodnie z przepisami ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, o nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Kalkulacja i kwota wynagrodzenia będzie ustalona jako stała kwota w umowie. Nie ma Pan wpływu na wysokość przyznanego wynagrodzenia (stała ryczałtowa kwota). Za czynności wykonywane w ramach umowy nie ponosi Pan ryzyka gospodarczego ani ekonomicznego. Ponosi je Miasto - zarówno w zakresie obowiązku dostarczenia lokalu, jego wyposażenia, infrastruktury, sieci, bazy aktów prawnych. Nieodpłatna pomoc prawna nie polega na wyrażaniu oświadczeń w imieniu i na rzecz Miasta, ani w imieniu osoby udzielającej porad. Umowa nie nakłada na Pana odpowiedzialności za udzielone porady wobec osób trzecich.  Wynagrodzenie, które będzie otrzymywał Pan od Miasta za wykonywane usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nie będzie stanowiło przychodu, o którym mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wynagrodzenie, które będzie otrzymywał Pan od Miasta za wykonywane usług nieodpłatnej pomocy prawnej będzie stanowiło przychód, o którym mowa w  art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Analiza okoliczności sprawy i powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że świadczenie przez Pana usług z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej zawartej z Miastem, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług.

Realizując czynności na podstawie ww. umowy nie ponosi Pan odpowiedzialności wobec osób trzecich za wykonywane czynności oraz nie ponosi ryzyka gospodarczego i ekonomicznego związanego z wykonywanymi ww. czynnościami.

Powyższe wskazuje, że zawarcie opisanej umowy o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej z Miastem powoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach którego Pan jako Zleceniobiorca związany jest ze Zleceniodawcą więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności Zleceniodawcy wobec osób trzecich. Jak bowiem wskazano wyżej, warunek ten będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wykonywane przez Pana czynności, tj. usługi z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej zawartej z Miastem, nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym, w analizowanej sprawie nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonych na podstawie umowy zawartej z Miastem usług z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej.

Mając na uwadze opis sprawy oraz obowiązujące przepisy należy stwierdzić, że z tytułu świadczenia usług z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim, nie będzie Pan zobowiązany do odprowadzenia podatku od towarów i usług.

Tym samym, Pana stanowisko uznałem za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania). Inne kwestie przedstawione we wniosku, które nie zostały objęte pytaniem, nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

W interpretacji tej, jako element zdarzenia przyszłego przyjęto Pana wskazanie, że „(…) wynagrodzenie, które będzie otrzymywał Pan od Miasta za wykonywane usług nieodpłatnej pomocy prawnej będzie stanowiło przychód, o którym mowa w przepisach art. 13 pkt 8 lit. a ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. (…)”

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.