Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe, w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest:

- prawidłowe w zakresie uznania czynności związanej z udzielaniem finansowania za świadczenie kompleksowe,

- prawidłowe w zakresie zwolnienia od podatku usługi udzielania finansowania,

- nieprawidłowe w zakresie niepodlegania opodatkowaniem podatkiem VAT kar umownych.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

24 września 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 24 września 2024 r., o wydanie interpretacji indywidualnej m.in. w zakresie podatku od towarów i usług, który dotyczy uznania czynności związanej z udzielaniem finansowania za świadczenie kompleksowe, zwolnienia od podatku usługi udzielania finansowania oraz niepodlegania opodatkowaniem podatkiem VAT kar umownych.

Opis zdarzenia przyszłego

(…) sp. z o.o. (dalej jako Wnioskodawca, Podatnik) działa w zakresie współpracy z klientami, którzy stanowią osoby fizyczne. Wnioskodawca ma zamiar zawierać z klientami umowy (wyłącznie osobami fizycznymi, które w ramach umowy występować będą wyłącznie jako osoby nieprowadzące działalności gospodarczej). W ramach umów Wnioskodawca zamierza działać w następującym trybie:

1.Wnioskodawca będzie nabywać od klienta osoby fizycznej, przedmiot umowy za określoną cenę (aby lepiej zobrazować stan faktyczny przyjmijmy, że za kwotę 1.000 PLN). Przedmiotem umowy będzie jedna lub więcej rzeczy używanych, taka jak: sprzęt AGD (np. lodówka, pralka, kuchenka mikrofalowa itd.), sprzęt RTV (np. telewizor, zestaw nagłośnienia), konsola do gier, komputer, laptop, rower, hulajnoga elektryczna i inne drobne sprzęty użytku domowego lub osobistego.

2.Podatnik uzyskiwać będzie prawo własności do nabytego sprzętu (w dalszej części również jako: przedmiot umowy). Nie oznacza to jednak, że nastąpi automatycznie przejście fizycznego władania nad przedmiotem umowy na Wnioskodawcę.

3.Zgodnie z zapisami umowy, którą Podatnik zamierza zawierać z klientami, od dnia jej zawarcia do dnia jej upływu Wnioskodawca będzie oddawał klientowi sprzęt w najem. Klient będzie zobowiązany do korzystania ze sprzętu zgodnie z jego przeznaczeniem oraz zachowania przedmiotu najmu w stanie niepogorszonym poza następstwami zwykłego zużycia. Klient będzie ponosił odpowiedzialność za zniszczenia, uszkodzenia i zmniejszenie wartości sprzętu. Ponadto w okresie najmu wszelkie koszty, wydatki i ciężary utrzymania sprzętu będą ciążyły na kliencie.

4.Najem będzie odpłatny i będzie wynosić określoną w umowie kwotę za każdy miesiąc korzystania przez klienta ze sprzętu.

5.W tym miejscu należy wskazać, że umowa z klientem zawierana będzie na czas oznaczony. Po tym czasie klient będzie posiadał dwie opcje:

a)dokonać odkupu sprzętu,

b)wydać sprzęt Wnioskodawcy.

6.Dodatkowo umowa z klientem przewiduje możliwość odkupu przedmiotu umowy w trakcie jej trwania na podstawie jednostronnego oświadczenia woli klienta. W takim przypadku klient zobowiązany jest do uiszczenia opłat naliczonych na dzień dokonania odkupu wcześniejszy niż dzień zakończenia umowy.

7.Powyższe w praktyce oznacza to, że w znacznej większości przypadków przedmiot umowy nie będzie przechodził w fizyczne władanie Podatnika. Po formalnym przejściu prawa własności na Wnioskodawcę dalej korzystającym z przedmiotu umowy będzie klient. Dojdzie do formalnej zmiany właściciela, ale fizycznie nie będzie dochodzić do wydania przedmiotu umowy. Przedmiot pozostanie w tym samym miejscu fizycznie, jednak jego sytuacja prawna ulega zmianie.

8.Oczywiście mogą zdarzyć się sytuacje, w których po okresie zakończenia umowy przedmiot umowy zostanie wydany przez klienta Podatnikowi.

9.W ramach powyższego schematu działania klient w określonym w umowie terminie będzie mógł dokonać odkupu przedmiotu najmu wykonując tzw. opcję nabycia.

10.W razie wykonania przez klienta opcji nabycia dojdzie do zmiany prawa własności do sprzętu z Podatnika na klienta. W związku z tym klient zobowiązany będzie do zapłaty Podatnikowi następujących kwot:

a)ceny za przedmiot umowy (tożsamej z ceną zakupu - w ramach powyższego przykładu będzie to 1.000 PLN brutto),

b)opłaty za opcję nabycia (dla przykładu będzie to kwota 200 PLN brutto),

c)czynszu najmu za czas korzystania ze sprzętu przez klienta, od momentu, kiedy jego właścicielem stał się Wnioskodawca - (dla przykładu 45 PLN za każdy miesiąc).

11.Wyłącznie zapłata ww. opłat przez klienta na rzecz Wnioskodawcy doprowadzi do skutecznego wykonania opcji nabycia i przeniesienia własności przedmiotu umowy z Wnioskodawcy na klienta.

12.Umowa, którą Wnioskodawca planuje zawierać z klientami będzie posiadała następujące wybrane istotne dla sprawy zapisy dotyczące opcji nabycia:

a.„Na podstawie umowy klient jest upoważniony do odpłatnego nabycia Przedmiotu umowy od Wynajmującego, zwanego dalej (Opcją nabycia).

b.(...) Przez wykonanie opcji nabycia dochodzi do zawarcia umowy sprzedaży Przedmiotu umowy przez Wynajmującego na rzecz Klienta.

c.(...) W razie złożenia przez Klienta Wynajmującemu oświadczenia o wykonaniu Opcji nabycia ma on obowiązek spełnienia na rzecz Wynajmującego wskazanych poniżej świadczeń pieniężnych”

- kwoty równej cenie zakupu sprzętu,

- opłaty za opcję nabycia,

- czynszu najmu (..) wymagalnego do dnia wykonania Opcji nabycia”

13.Płatność opłat przez klienta określonych w punkcie 10 będzie następowała na podstawie wybranego przez klienta harmonogramu dołączonego do umowy i nie musi zostać dokonana jednorazowo. Klient może zatem dokonać zapłaty za wszystkie opłaty jednorazowo po skorzystaniu z opcji odkupu albo dokonać spłaty według wybranego harmonogramu dołączonego do umowy.

14.Poza opłatami wyżej wymienionymi w przypadku, jeśli klient nie dokona opcji nabycia i zostanie zobowiązany do przekazania sprzętu Wnioskodawcy, a nie zrobi tego, zostanie obciążany karą umowną za każdy dzień opóźnienia, po upływie 6 dni od terminu wydania sprzętu. Kara umowa wynosić będzie za każdy dzień zwłoki w wydaniu sprzętu 3-krotność standardowej stawki za jeden dzień najmu.

15.Dodatkowo w ramach umowy klient będzie oświadczał, że ma prawo do przedmiotu, który sprzedaje na pierwszym etapie transakcji Podatnikowi oraz że sprzęt pochodzi z legalnego źródła, nie jest obciążony, wynajęty, użyczony czy wydzierżawiony, ani nie został zajęty w sądowym lub administracyjnym postępowaniu zabezpieczającym lub egzekucyjnym. W przypadku, jeśli oświadczenie klienta okaże się niezgodne z prawdą Wnioskodawca będzie miał prawo odstąpić od umowy.

16.W przypadku odstąpienia od umowy przez Podatnika, klient będzie zobowiązany do zwrotu ceny sprzedaży przedmiotu umowy oraz zapłaty kary umownej w wysokości 20% wartości ceny sprzedaży.

Podsumowując, Wnioskodawca nabywać będzie od klienta sprzęt, wynajmie go klientowi za wynagrodzeniem, a następnie odsprzeda ten sprzęt klientowi za tą samą cenę za jaką ten sprzęt nabył, pobierając dodatkowo opłatę za czynsz najmu oraz opłatę za opcję nabycia (inaczej prawo do odkupu sprzętu przez klienta).

Ponadto Podatnik w określonych sytuacjach pobierać będzie kary umowne: w przypadku niewydania przedmiotu umowy w terminie lub w przypadku nieprawdziwych oświadczeń klienta w zakresie np. legalności sprzętu.

Na ten moment Wnioskodawca zamierza pobierać opłatę za czynsz najmu od klienta. Niemniej jednak Podatnik rozważa również sytuację, w której czynsz najmu od klienta nie będzie pobierany, czyli samo udostępnienie sprzętu klientowi w okresie, w którym prawo do sprzętu będzie Posiadał podatnik, może być również w przyszłości nieodpłatne.

Pytania w zakresie podatku od towarów i usług (oznaczone jak we wniosku)

1.Czy w opisanym stanie faktycznym, w sytuacji, gdy fizycznie przedmiot najmu nie zostaje wydany Wnioskodawcy i przez cały okres posiadania do niego prawa przez Wnioskodawcę pozostanie on we władaniu klienta, na gruncie podatku od towarów i usług dochodzi do jednej kompleksowej czynności związanej z udzieleniem finansowania przez Wnioskodawcę na rzez klienta?

2.Jeżeli odpowiedz na pytanie nr 1 będzie pozytywna czy kompleksowa usługa będzie mogła korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 361 ze zm. - dalej również ustawa o VAT)?

3.Czy w przypadku negatywnej odpowiedzi na pytanie nr 1 dostawa przedmiotu umowy na rzecz klienta może być opodatkowana według procedury VAT marża, o której mowa w art. 120 ustawy o VAT?

4.Czy w przypadku negatywnej odpowiedzi na pytanie nr 1 opłata za opcję odkupu określona w stanie faktycznym będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

5.Czy otrzymanie przez Wnioskodawcę określonych w stanie faktycznym kar umownych za brak wydania przedmiotu najmu w terminie przez klienta oraz za fałszywe oświadczenia klienta wskazane w umowie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

7.   Czy w sytuacji, gdy Wnioskodawca nie będzie pobierał od klienta czynszu za najem przedmiotu umowy i czynność ta będzie nieodpłatna to czy działania polegające na odsprzedaży przedmiotu umowy klientowi, najmie oraz pobraniu opłaty za opcje odkupu (w przypadku braku faktycznego wydania przedmiotu umowy Wnioskodawcy) będą stanowiły jedno kompleksowe świadczenia na gruncie podatku od towarów i usług?

8.   Czy jeżeli Organ uzna, że wykonywane przez Wnioskodawcę działania nie stanowią jednej kompleksowej usługi i każde działanie należy rozpatrywać osobno i będą one podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (wszystkie lub wybrane), to czy Podatnik będzie mógł korzystać ze zwolnienia określonego w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT?

Państwa stanowisko

1.W ocenie Wnioskodawcy działania przez niego wykonywane będą stanowiły osobnej dostawy towarów i świadczenia usług, w związku z czym powinny zostać uznane za jedną kompleksową czynność, na gruncie podatku od towarów i usług, która zbliżona jest do usługi lombardu.

2.Jeżeli odpowiedź na pytanie nr 1 będzie pozytywna i działania Podatnika zostaną potraktowane jako kompleksowe świadczenie na gruncie podatku od towarów i usług to Wnioskodawca uważa, że to kompleksowe świadczenie będzie podlegało zwolnieniu z podatku od towarów i usług z podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

3.W ocenie Wnioskodawcy, jeśli Organ uzna, że działania wykonywane przez Podatnika nie mają charakteru kompleksowej usługi, to sprzedaż towarów używanych (przedmiotu umowy) na rzecz klienta będzie mogła być opodatkowana według mechanizmu VAT marża.

4.Jeżeli Organ uzna, że działania wykonywane przez Podatnika nie mają charakteru usługi kompleksowej, to opłata za opcję odkupu nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

5.W ocenie Wnioskodawcy kary umowne, które będą stosowane za niewywiązanie się przez klienta z określonych zapisów umownych nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

7.   W sytuacji, gdy Wnioskodawca nie będzie pobierał od klienta czynszu za najem to działania polegające na odsprzedaży sprzętu klientowi, nieodpłatny najem oraz pobranie opłaty za opcje odkupu powinny być traktowane na gruncie podatku od towarów i usług jako jedno kompleksowe świadczenie.

8.Jeżeli Organ podatkowy uzna, że działania podatnika nie stanowią świadczenia kompleksowego i którekolwiek z działań podatnika (jeżeli nie wybierze opodatkowania sprzedaży towarów używanych w systemie VAT marża) podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług to Podatnik będzie miał prawo do skorzystania ze zwolnienia określonego w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT.

Uzasadnienie:

Ad. 1

1.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 października 2018 r. (sygn. I FSK 1815/16) przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT obejmuje przeniesienie własności towaru w sensie prawnym (cywilistycznym) oraz przeniesienie władztwa ekonomicznego nad tym towarem, dokonane przez dostawcę, który władał nim jako posiadacz samoistny (jak właściciel), i w następstwie którego nabywca może tym towarem rozporządzać jak właściciel, tzn. korzystać z niego z wyłączeniem innych osób, pobierać pożytki i inne dochody, mieć możność przetwarzania go, zużycia, a nawet zniszczenia, a także dokonywać w stosunku do niego czynności prawnych.

W przywołanym wyżej wyroku można przeczytać, że:

„Odnośne wykładni art. 7 ust. 1 u.p.t.u. należy przytoczyć - istotny w tym zakresie - fragment uzasadnienia uchwały (7) NSA z 12 października 2015 r. (sygn. akt I FPS 1/15 - dostępna w internetowej bazie orzeczeń CBOIS):

„(...) rozumienie pojęcia "przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel" w ujęciu art. 14 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE oraz art. 7 ust. 1 u.p.t.u. (zdanie wstępne), nie oznacza jego interpretowania jedynie w sensie ekonomicznym. Z użytego w tych przepisach zwrotu wynika bowiem, że z dostawą towarów mamy do czynienia nie tylko gdy dochodzi do przejścia prawa własności towaru, co oznacza, że do dostawy towarów dochodzi zawsze gdy następuje przeniesienie własności towaru w sensie prawnym (cywilistycznym) oraz w każdym innym przypadku, gdy podatnik przeniesie faktyczne lub ekonomiczne władztwo nad rzeczą na inny podmiot, a nabywca towaru będzie miał swobodę w dysponowaniu (rozporządzaniu) rzeczą, tak jakby był jej właścicielem.”

W związku z powyższym pojęcie przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel związane jest z takimi czynnościami, które umożliwiają nabywcy towaru prawo do postępowania z nim jak właściciel. Takie prawo związane jest przede wszystkim z możliwością faktycznego dysponowania towarem, a nie tylko rozporządzania nim w sensie prawnym. Dostawą towarów nie jest zatem wyłącznie przeniesieniem prawa własności. Oznacza to, że pojęcie prawa do rozporządzania jak właściciel nie jest tożsame z prawem własności.

Dlatego, żeby doszło do dostawy towarów, która przejawia się w przeniesieniu prawa do rozporządzania towarem jak właściciel musi dojść do faktycznej możliwości dysponowania rzeczą po stronie nabywcy. Sam nabywca musi posiadać prawo korzystania z rzeczy z wyłączeniem innych osób, pobierać z niej pożytki i inne dochody, mieć możność przetwarzania rzeczy, zużycia, a nawet zniszczenia, a także dokonywania w stosunku do rzeczy czynności prawnych.

Wydaniem towaru (dostarczeniem towaru, z którym wiąże się powstanie obowiązku podatkowego), jest moment, w którym sprzedający odda towar do swobodnego rozporządzania (dysponowania) odbiorcy, a sam przestanie faktycznie władać tym towarem (por. wyrok NSA z 21 listopada 2007 r., sygn. akt I FSK 114/06).

2.

Jak stanowi art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

3.

W analizowanej sprawie powstaje wątpliwość po stronie Wnioskodawcy czy działania przez niego wykonywane polegające na zakupie, najmie i późniejszej odsprzedaży (wraz z dodatkową opłatą za opcję odkupu) będą stanowić jedno kompleksowe świadczenie, czy każde z tych działań należy traktować jako osobną transakcje na gruncie podatku od towarów i usług.

Określenie tego czy świadczenie jest świadczeniem kompleksowym na gruncie podatku od towarów i usług zależy od tego czy świadczenie składa się z różnych czynności, które prowadzą do realizacji jednego celu. Na świadczenie kompleksowe składa się kombinacja różnych czynności, prowadzących do wykonania świadczenia głównego, na które składają się różne świadczenia pomocnicze.

Za czynność pomocniczą należy uznać taką, która nie stanowi celu samego w sobie, lecz jest środkiem do pełnego zrealizowania lub wykorzystania świadczenia zasadniczego. Zatem pojedyncza czynność traktowana jest jak element kompleksowego świadczenia, gdy cel świadczenia pomocniczego zdeterminowany jest przez główne świadczenie, które zarazem nie może zostać wykonane bez świadczenia pomocniczego.

W tym miejscu można również powołać się na wyrok TSUE z 25 lutego 1999 r., sygn. C-349/96, w którym to stwierdzono, że:

„W celu ustalenia, dla celów podatku od wartości dodanej, czy świadczenie usług, na które składa się kilka elementów, należy traktować jako jedno świadczenie, czy też jako dwa lub więcej świadczeń wycenianych odrębnie, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę, po pierwsze, że z treści przepisu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy 77/388 wynika, że każde świadczenie usług powinno być normalnie traktowane jako odrębne i niezależne, oraz, po drugie, że świadczenie obejmujące z ekonomicznego punktu widzenia pojedynczą usługę nie powinno być sztucznie dzielone, aby nie zakłócić funkcjonowania systemu podatku od wartości dodanej.

Z pojedynczym świadczeniem mamy do czynienia zwłaszcza wtedy, gdy jeden lub więcej elementów uznaje się za usługę zasadniczą, podczas gdy inny lub inne elementy traktuje się jako usługi pomocnicze, do których stosuje się te same zasady opodatkowania jak do usługi zasadniczej.

Usługę należy uznać za usługę pomocniczą w stosunku do usługi zasadniczej, jeśli nie stanowi ona dla klienta celu samego w sobie, lecz jest środkiem do lepszego wykorzystania usługi zasadniczej.

W takiej sytuacji fakt, iż stosowana jest jedna cena nie ma decydującego znaczenia.”

Z powyższego wynika zatem, że co do zasady każde świadczenie należy traktować odrębnie, chyba że świadczenia składają się na jedno świadczenie kompleksowe, a same w sobie pojedyncze świadczenia z punktu widzenia ekonomicznego nie mogłyby funkcjonować lub nie mogłyby być traktowane odrębnie. Realizacja pojedynczych czynności w świadczenia kompleksowym powinna prowadzić do jednego celu.

Co istotne z punktu widzenia ekonomicznego świadczenie nie powinno być dzielone dla celów podatkowych wówczas, gdy tworzyć będzie jedno świadczenie kompleksowe, obejmujące klika świadczeń pomocniczych. Jeżeli jednak w skład wykonywanego świadczenia wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej, ale mogą mieć charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu świadczenia kompleksowego.

4.

W ramach czynności jakie wykonywać będzie Podatnik dochodzić będzie do zakupu sprzętu, który pozostanie fizycznie u sprzedającego. Wnioskodawca następnie wynajmie sprzęt klientowi. Po określonym w umowie czasie dojdzie do odsprzedaży tego sprzętu klientowi za cenę równą cenie zakupu. Klient dodatkowo zobowiązany będzie do zapłaty opłaty za opcję odkupu sprzętu.

Czynności przeprowadzane przez Wnioskodawcę będą zmierzać do wykonania jednej czynności, jaką będzie udostępnienie finansowania dla klienta. Usługa, którą będzie wykonywał Podatnik będzie zbliżona do usługi lombardu.

Należy zatem uznać, że czynności, które będą wykonywane przez Podatnika stanowić będą kompleksową usługę i nie należy każdej z czynności traktować na gruncie podatku od towarów i usług osobno.

Na potwierdzenie powyższego można przywołać interpretacje indywidualna wydaną przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 15 września 2023 r. sygn. 0114-KDIP1-3.4012.306.2023.2.AMA. W interpretacji tej, która zbliżona jest stanem faktycznym do opisywanego w niniejszym wniosku Dyrektor KIS stwierdził, że:

„W analizowanej sprawie z punktu widzenia Sprzedawcy (Kontrahenta) najistotniejszym elementem zawarcia ww. umów będzie otrzymanie pieniędzy. Celem Kontrahenta w przedmiotowych sytuacjach skorzystania z prawa odkupu, jak wyżej wskazano, nie będzie sprzedaż Panu rzeczy ruchomej, bowiem Sprzedawca będzie ciągle posiadał tą rzecz i będzie nią dysponował. Jak wynika z okoliczności sprawy, konstrukcja prawna przedstawiona przez Pana składa się z wielu czynności bardzo ściśle ze sobą powiązanych, stanowiących ekonomiczną całość.

Ponownie podkreślić należy, że o opodatkowaniu danej czynności podatkiem od towarów i usług decyduje istota i charakter wykonanej czynności wynikającej z treści zawartej umowy, a nie nazwa umowy, na podstawie której czynność jest wykonywana. Tak więc o charakterze stosunku prawnego łączącego dwie strony decyduje m.in. cel oraz okoliczności zawarcia umowy.

W rozpatrywanej sprawie konstrukcja prawna zastosowana przez Pana i Kontrahentów wskazuje na posiadanie przez nią cech charakterystycznych dla umów lombardu. Wszystkie następujące po sobie czynności w ramach zawieranych Umów i Porozumień dokonywane przez Pana i Pana Kontrahentów w istocie stanowią jedną całość sprowadzającą się m.in. do udzielenia pożyczki.

Istotą zawieranych umów jest z Pana strony otrzymanie towaru (używanej rzeczy ruchomej) jako "zastaw" a ze strony Kontrahenta otrzymanie pieniędzy.

Stwierdzić tym samym należy, że stosunek prawny między Panem a Kontrahentami w swej istocie jest podobny do umowy lombardu. W umowie lombardowej istotą jest pożyczka i "zastaw", a nie sprzedaż towaru. Zawierając Umowę Zakupu z Kontrahentem przyjmie Pan rzecz dopiero, gdy zostaną spełnione określone warunki, czyli wyłącznie w przypadku gdy Kontrahent nie skorzysta z prawa odkupu i dopiero wtedy będzie Pan mógł dokonać sprzedaży towaru na rzecz osoby trzeciej.

Przekazuje Pan Kontrahentowi określoną ilości pieniędzy (cenę zakupu) za rzeczy ruchome stanowiące de facto zabezpieczenie udzielonej pożyczki. Natomiast kwota nazwana przez Pana ryczałtowo określanymi z góry kosztami sprzedaży oraz ewentualnie poniesionymi przez Pana nakładami na rzecz stanowią wynagrodzenie dla Pana za przekazanie Kontrahentowi określonej ilości pieniędzy na określony czas.

Stwierdzić zatem należy, że przedmiotowe czynności stanowić będą świadczeniem usług w rozumieniu powołanego art. 8 ust. 1 ustawy.

Nie jest zatem możliwe wyodrębnienie w opisanym zdarzeniu przyszłym jednej, samoistnej i niezależnej czynności, która stanowiłaby dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy.

Tym samym, odnosząc się do Pana wątpliwości w zakresie pytania nr 1 i nr 2 wniosku, stwierdzić należy, że w sytuacji skorzystania przez Kontrahenta z prawa odkupu po zawarciu Umowy Zakupu jak również po złożeniu przez Niego oświadczenia o skorzystaniu z prawa odkupu w określony w Umowie sposób nie dojdzie do dostawy towaru w myśl art. 7 ust. 1 ustawy ani w momencie zawarcia Odrębnej Umowy przenoszącej własność towaru ani też w momencie zawarcia Porozumienia.”

Biorąc pod uwagę powyższe Wnioskodawca uważa, że wykonywane przez niego w przyszłości czynności stanowić będą kompleksową usługę i nie powinno się sprzedaży i najmu traktować jak osobnych świadczeń.

Ad. 2

W ocenie Wnioskodawcy wykonywane przez niego świadczenia tak jak zostało to wskazane w uzasadnianiu do pytania nr 1 będą kompleksowym świadczeniem, które należy zaklasyfikować jako świadczenie usług.

Idąc w ślad wskazanej już wyżej interpretacji indywidualnej z 15 września 2023 r. sygn. 0114- KDIP1-3.4012.306.2023.2.AMA usługę kompleksową, którą będzie wykonywał Wnioskodawca można porównać do usługi lombardu (udzielania finansowania). Podatnik odkupując sprzęt od klienta przekaże mu określoną kwotę, sprzęt jednak dalej pozostanie w użytkowaniu klienta za określonym wynagrodzeniem, a przy jego odsprzedaży klient zwróci cenę jaką uzyskał ze sprzedaży wraz z kwotą opłaty za opcję odkupu (najczęściej spłata następuje w formie harmonogramu ratalnego). W związku z takim trybem działania należałoby uznać, że czynności , które będą wykonywane przez Wnioskodawcę związane są z udzieleniem klientowi finansowania. Stosunek prawny między Podatnikiem a klientem zbliżony będzie do umowy lombardu. W umowie lombardowej istotą jest udzielenie pożyczki pod zastaw towarów (nie zaś zakup/sprzedaż towaru). Podobnie w analizowanym przypadku Wnioskodawca przejmie faktycznie władanie nad rzeczą dopiero, gdy zostaną spełnione określone warunki - klient nie skorzysta z opcji odkupu.

W ramach zdarzenia będącego przedmiotem niniejszego wniosku o wydanie interpretacji można przyjąć, że nabywana przez Wnioskodawcę rzecz lub rzeczy stanowić będą zabezpieczenie udzielanego finansowania. Określone w umowie opłaty za czynsz oraz opłata za opcje odkupu będą stanowiły wynagrodzenie za przekazanie określonej ilości pieniędzy na określony czas.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT zwalnia się od podatku od towarów i usług: usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Pomimo, że regulacje ustawy o VAT w zakresie powyższego zwolnienia posługują się w cytowanym przepisie pojęciami właściwymi dla przepisów prawa cywilnego (pożyczka, kredyt), nie ulega wątpliwości, że z perspektywy oceny skutków podatkowych kluczowe znaczenie ma walor oraz ekonomiczne skutki danej czynności, a nie jej definicja w prawie cywilnym (za wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 22 września 2016 r. sygn. III SA/Wa 2427/15).

Ustawodawca nie uzależnia ww. zwolnienia od statusu podmiotu, który udziela finansowania, ani również od specyfiki umowy łączącej strony transakcji. Dla zwolnienia ważna jest istotna transakcji, czyli udzielenie pożyczki. Biorąc zatem pod uwagę powyższe oraz stanowisko już prezentowane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej we wskazanej wyżej interpretacji indywidualnej z 15 września 2023 roku, usługa, która będzie świadczona przez Wnioskodawcę, mająca w istocie udzielić finansowania, powinna w całości (biorąc pod uwagę kwotę sprzedaży rzeczy, czynsz najmu oraz opłatę za opcję odkupu) korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Skoro zatem usługę, którą wykonywać będzie Wnioskodawca można przyrównać na poziomie opodatkowania podatkiem od towarów i usług od usługi udzielenia finansowania pod zastaw świadczoną przez lombard, pomocne mogą okazać się interpretacje indywidualne wydane w związku z opodatkowaniem VAT usług lombardu. I tak w interpretacji indywidualnej z 29 czerwca 2011 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy (sygn. ITPP2/443-489/11/AF) uznał, że:

„Lombard wykonuje więc co do zasady, dwa główne rodzaje czynności, odmiennie opodatkowane podatkiem VAT, czyli udzielanie pożyczek pieniężnych pod zastaw ruchomości i papierów wartościowych w zamian za określone wynagrodzenie (prowizję), oraz sprzedaż zastawionych i nieodebranych rzeczy, tj. dostawę towarów. Dodatkowo mogą występować czynności o charakterze pomocniczym.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawczyni prowadzi działalność gospodarczą polegającą na udzieleniu pożyczek pod zastaw używanych rzeczy ruchomych (lombard). Z tytułu udzielonej pożyczki pobiera ona opłatę manipulacyjną (np. za zważenie zastawionego przedmiotu - rzeczy ruchomej - w postaci wyrobu ze złota lub srebra i za sprawdzenie czy w rzeczywistości jest to złoto lub srebro), opłatę za przechowanie (wynika z przyjęcia rzeczy ruchomej pod zastaw, zabezpieczenia jej, ochrony i należytego składowania), które są czynności stanowiącymi element usługi lombardowej oraz są niezbędne do jej świadczenia.

W świetle powyższego stwierdzić należy, iż otrzymywane przez Zainteresowaną odsetki oraz opłaty stanowią wynagrodzenie za usługę udzielania pożyczki, korzystającą ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem VAT na podstawie przepisu art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy.”

Podobne zdanie wyraził Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 8 lipca 2011 r. (sygn. ILPP4/443-293/11-2/JKa).

Biorąc zatem pod uwagę powyższe oraz zasady ustalania podstawy opodatkowania określone w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT czynności, które będą wykonywane przez Podatnika składające się na sprzedaż sprzętu, jego wynajem oraz pobranie opłaty za opcję odkupu, należy uznać za kompleksową usługę analogiczną do usługi udzielania finansowania, w związku z czym będzie ona podlegać zwolnieniu z podatku od towarów i usług.

Ad. 3

Zgodnie z art. 120 ust. 4 ustawy o VAT, w przypadku podatnika dokonującego dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków nabytych uprzednio przez tego podatnika w ramach prowadzonej działalności, w celu odprzedaży, podstawą opodatkowania podatkiem jest marża stanowiąca różnicę między kwotą sprzedaży a kwotą nabycia, pomniejszona o kwotę podatku.

Ponadto jak stanowi art. 120 ust. 1 pkt 4 przez towary używane rozumie się ruchome dobra materialne nadające się do dalszego użytku w ich aktualnym stanie lub po naprawie, inne niż określone w pkt 1-3 oraz inne niż metale szlachetne lub kamienie szlachetne (CN 7102, 7103, 7106, 7108, 7110, 7112).

W analizowanym stanie faktycznym Wnioskodawca nabywać będzie od klientów używane towary takie jak różne sprzęty RTV, AGD i inne sprzęty użytku osobistego. Klienci sprzedawać będą te sprzęty jako osoby fizycznie nieprowadzące działalności gospodarczej (nie występują w transakcji w roli podatnika VAT). Następnie Wnioskodawca będzie odsprzedawał sprzęt klientowi za tą samą cenę, za która go nabył (do odsprzedaży sprzętu dochodzi z reguły kilka tygodni od jego nabycia).

Na podstawie powyższych przepisów należy stwierdzić zatem, że Podatnik będzie miał prawo do zastosowania procedury VAT marża do sprzedaży nabytych towarów używanych w przypadku, gdy Organ uzna, że wykonywane przez Wnioskodawcę działania nie będą stanowiły kompleksowej usługi na gruncie podatku od towarów i usług.

Oczywiście rozliczanie transakcji sprzedaży według procedury VAT marża będzie musiało zostać poprzedzone dokonaniem odpowiedniego zgłoszenia rejestracyjnego określonego w art. 96 ustawy o VAT.

Ad. 4

Wnioskodawca wykonując w przyszłości czynności opisane w stanie faktycznym stoi na stanowisku, że będą one stanowiły kompleksową usługę na gruncie podatku od towarów i usług. Niemniej jednak, jeżeli Organ stwierdziłby, że każdą z czynności należy traktować odrębnie to opłata za opcję odkupu nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W ocenie Wnioskodawcy opłatę za opcję odkupu należy traktować podobnie do opłat związanych z udzielaniem pożyczek. Ponieważ działania podatnika zmierzać będą do udostępnienia środków klientowi nie można traktować opłaty za opcję odkupu jako opłaty za wykonanie innej usługi.

Opłata w związku z tym, że związana jest z udzieleniem finansowania będzie zwolniona na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Na potwierdzenie Podatnik przywołuje interpretacje indywidualne, które wskazują, że opłaty związane z udzieleniem finansowania nie podlegają opodatkowaniu - są zwolnione z podatku od towarów i usług.

- Interpretacja indywidualna Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej z 24 kwietnia 2018 r. (sygn. 0114-KDIP4.4012.160.2018.1.MP), w której Organ zaznaczył, że:

„Wymienione we wniosku czynności, za które pobierane są opłaty: za wystawienie promesy, opłaty od niewykorzystanej/niewypłaconej pożyczki, opłaty od przedterminowej spłaty, opłaty za realizowanie/uruchomienie poręczenia itp., niewątpliwie stanowią elementy kompleksowej usługi udzielenia pożyczki lub poręczenia. Powyższe działania nie stanowią bowiem celu samego w sobie, lecz są środkiem do pełnego i należytego wykonania usługi zasadniczej. W przypadku powyższych świadczeń można więc mówić o jednym świadczeniu głównym - udzielaniu pożyczki/poręczenia, na które składają się inne świadczenia pomocnicze, za które pobierana jest stosowna opłata. Mają one ścisły związek z udzieleniem pożyczki/poręczenia, dopełniają usługę główną i ich funkcjonowanie samoistne, w oderwaniu od usługi udzielenia kredytu pozbawione byłoby sensu. Ponadto oddzielenie powyższych świadczeń od usługi zasadniczej miałoby charakter sztuczny. Zatem działania te stanowią elementy złożonego procesu udzielania pożyczek/poręczeń.

W konsekwencji należy stwierdzić, że powyższe czynności tworzą kompleksową usługę udzielenia pożyczek/poręczeń podlegającą opodatkowaniu według zasad obowiązujących dla usługi zasadniczej - w niniejszym przypadku korzystającą ze zwolnienia od podatku VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 i pkt 39 ustawy o VAT. Ze zwolnienia tego korzystają więc również opłaty będące wynagrodzeniem za wskazane czynności pomocnicze.”

- Z kolei w interpretacji z 18 stycznia 2022 r. sygn. 0114-KDIP4-3.4012.710.2021.1.MAT Dyrektor KIS słusznie zauważył, iż:

„I tak, wymienione w pkt 1, opłata przygotowawcza związana m.in. z analizą zdolności kredytowej, opłata za wydanie promesy oraz prowizja z tytułu podwyższonego ryzyka, stanowią wynagrodzenie za czynności związane z samym udzieleniem pożyczki/kredytu, nie stanowią celu samego w sobie, lecz są środkiem do pełnego i należytego wykonania usługi zasadniczej. W związku z powyższym, ww. opłaty związane z udzieleniem kredytu lub pożyczki, stanowią wynagrodzenie za czynności korzystające ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy. (...)”

Ad. 5

Zgodnie z art. 483 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. (tj. Dz. U. z 2024 r., poz. 1061) - dalej k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

W ocenie Wnioskodawcy kara umowna stanowi instytucję prawa cywilnego mającą na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy. Kara umowna może dotyczyć więc niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jak również innych wyraźnie wskazanych w umowie okoliczności. Jest czynnością jednostronną, o charakterze odszkodowawczym i nie wiąże się z otrzymaniem jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego.

Zdaniem Wnioskodawcy płatność, która ma charakter wyłącznie odszkodowawczy, nie wiąże się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego ze strony kontrahenta, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W ramach umowy, którą Wnioskodawca zamierza zawierać z klientami kary umowne dotyczyć będą dwóch sytuacji:

- niewydania w terminie sprzętu, jeżeli klient nie skorzysta z opcji odkupu,

- złożenia przez klienta nieprawdziwych oświadczeń co do pochodzenia, własności sprzętu itp.

W obu przypadku wystąpienia którejkolwiek ze wskazanych sytuacji Wnioskodawca poniesie szkodę. W przypadku niewydania sprzętu Wnioskodawcy w terminie poniesie on szkodę w zakresie braku prawa do rozporządzania towarem i możliwościami dalszego czerpania z niego pożytków czy sprzedania go. W tym przypadku kara umowna będzie proporcjonalna do poniesionej szkody i wynosić będzie 3-krotność wysokości czynszu najmu za każdy dzień zwłoki po 6 dniu, od dnia, w którym klient zobowiązany by do wydania sprzętu.

W przypadku podania przez klienta oświadczeń niezgodnych z prawdą Wnioskodawca będzie miał prawo do odstąpienia od umowy. W takim przypadku Podatnik będzie miał również prawo do nałożenia kary umownej w wysokości 20% ceny sprzętu. W tym zakresie, jeśli oświadczenia dotyczące własności czy obciążeń sprzętu byłyby nieprawdziwe może prowadzić to do szkody Wnioskodawcy w postaci możliwości niezrealizowania zakładanego zysku. Określona kara umowna będzie proporcjonalna do poniesionej szkody.

Kary umowne będą świadczeniem jednostronnym, nie mającym charakteru ekwiwalentności. Wnioskodawca z tytułu otrzymanych środków z kar nie będzie wykonywał żadnego świadczenia na rzecz klienta.

Biorąc zatem pod uwagę powyższe należy uznać, że ewentualne kary jakie wynikają z umowy, którą planuje zawierać Wnioskodawca, nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Potwierdzeniem powyższego są interpretacje indywidualne, w tym m.in.:

- interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 20 marca 2018 r., sygn.: 0112-KDIL1-3.4012.665.2018.1.JN, w której Organ wskazał, że:

„W przedmiotowej sprawie nałożenie kary umownej stanowić będzie rekompensatę finansową dla Spółki, jako strony dotkniętej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy i nie wiąże się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego. Kary umowne pełniące funkcję odszkodowawczą (rekompensacyjną) za poniesione straty, nie mieszczą się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu, wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy, tym samym nie podlegają opodatkowaniu. Jak wynika z przepisów regulujących zasadność i prawidłowość wystawiania faktur, fakturę VAT wystawia się w celu udokumentowania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. W konsekwencji należy przyjąć, iż czynności niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług dokumentuje się innymi dokumentami, np. notami księgowymi lub innymi dowodami księgowymi zewnętrznymi w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 z późn. zm.)”.

- interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 31 sierpnia 2020 r., znak 0114-KDIP4-1.4012.268.2020.1.RMA w której Organ uznał, że:

„W przedmiotowej sprawie wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania Kontrahenta wynikającego z Umowy w określonych przypadkach Wnioskodawca ma prawo do rozwiązania tej Umowy ze skutkiem natychmiastowym. Umowa ta zakłada w takiej sytuacji możliwość obciążenia najemcy/dzierżawcy Karą Umowną, której wysokość ustalona jest jako równowartość krotności miesięcznych czynszów brutto.

Spółka nie jest zobowiązana do podejmowania jakichkolwiek czynności w odniesieniu do przedmiotu Umowy, tj. nieruchomości. Zapłata na rzecz Wnioskodawcy Kary Umownej nie wiąże się z uzyskaniem przez Kontrahenta ze strony Spółki świadczenia wzajemnego. Wypłata Kary nie wyłącza również możliwości dochodzenia przez Wnioskodawcę odszkodowania na zasadach ogólnych, w kwocie przewyższającej wysokość tej Kary.

Kara Umowna wypłacana w wymienionych we wniosku sytuacjach ma więc charakter typowo odszkodowawczy i nie stanowi ekwiwalentu za jakiekolwiek czynności. Tym samym nie będzie spełniona przesłanka istnienia związku pomiędzy zapłatą przez Kontrahenta określonej kwoty pieniężnej a otrzymaniem świadczenia wzajemnego.

Z uwagi zatem na niewystąpienie żadnej z czynności, wymienionej w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, Kara Umowna otrzymana przez Wnioskodawcę od Kontrahenta w związku z jednostronnym wypowiedzeniem Umowy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.”

Mając na uwadze stan faktyczny oraz powyższe należy stwierdzić, że kary umowne jakie ewentualnie będzie otrzymywał Wnioskodawca nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Ad. 7

W sytuacji, gdy Wnioskodawca będzie wynajmował sprzęt na rzecz klienta bez wynagrodzenia, a inne parametry transakcji opisane w stanie faktycznym nie ulegną zmianie, ocena transakcji na gruncie podatku od towarów i usług powinna być analogiczna jak w przypadku odpowiedzi na pytanie nr 1.

Potwierdzeniem powyższego, jest już wielokrotnie wskazywana w ramach niniejszego wniosku interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 15 września 2023 r. (sygn. 0114-KDIP1-3.4012.306.2023.2.AMA), w której Organ uznał, że również w przypadku niepobierania wynagrodzenia za czynsz najmu sprzętu usługi świadczone przez podatnika - w bardzo zbliżonym stanie faktycznym do omawianego - będą stanowiły jedną kompleksową usługę zbliżoną do umowy lombardu.

Ad. 8

Jak stanowi art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Ponadto zgodnie z art. 113 ust. 13 ustawy o VAT zwolnień, o których mowa w ust. 1 i 9, nie stosuje się do podatników:

1)dokonujących dostaw:

a)towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy,

b)towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyjątkiem:

- energii elektrycznej (CN 2716 00 00),

- wyrobów tytoniowych,

- samochodów osobowych, innych niż wymienione w lit. e, zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji,

c)budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a i b,

d)terenów budowlanych,

e)nowych środków transportu,

f)następujących towarów, w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie:

- preparatów kosmetycznych i toaletowych (PKWiU 20.42.1),

- komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (PKWiU 26),

- urządzeń elektrycznych (PKWiU 27),

- maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 28),

g)hurtowych i detalicznych części i akcesoriów do:

- pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli (PKWiU 45.3),

- motocykli (PKWiU ex 45.4);

2)świadczących usługi:

a)prawnicze,

b)w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,

c)jubilerskie,

d)ściągania długów, w tym factoringu;

3)nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.

Jak wynika zatem z powyższych przepisów podatnicy, których obrót w roku podatkowym nie przekroczy 200 tys. złotych (a w przypadku tych rozpoczynających działalność w trakcie roku proporcjonalnie do okresu prowadzonej działalności w roku) mogą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania dokonywanej sprzedaży towarów i usług podatkiem VAT.

Niemniej jednak art. 113 ust. 13 ustawy o VAT wskazuje katalog czynności, których dokonanie wyłącza możliwość zastosowania omawianego zwolnienia.

Według Podatnika w przypadku, jeśli Organ podatkowy uzna, że wykonywane przez niego czynności nie stanowią kompleksowego świadczenia opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegać dostawa towarów oraz świadczenie usług najmu sprzętu. Podatnik nie będzie dostarczał towarów ani świadczył usług wymienionych w art. 113 ust. 13 w związku z tym uważa, że jeśli nie dokona rejestracji jako podatnik VAT czynny z wyboru, będzie mógł korzystać ze zwolnienia określonego w art. 113 ust. 1 do momentu przekroczenia limitu 200 tys. PLN sprzedaży (z założeniem, że podatnik będzie prowadził cały rok działalność).

Ponadto, nawet jeśli Organ uzna, że opłata za opcję odkupu oraz opłaty z tytułu tzw. kar umownych opisanych w stanie faktycznym będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (z czym nie zgadza się Podatnik), to nie zmieni to sytuacji zakresie prawa do skorzystania ze zwolnienia określonego w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT i nadal Spółka będzie mogła z niego korzystać, aż do przekroczenia limitu 200 tys. złotych sprzedaży w ciągu roku.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku w zakresie podatku od towarów i usług jest:

- prawidłowe w zakresie uznania czynności związanej z udzielaniem finansowania za świadczenie kompleksowe,

- prawidłowe w zakresie zwolnienie od podatku usługi udzielania finansowania,

- nieprawidłowe w zakresie niepodlegania opodatkowaniem podatkiem VAT kar umownych.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawa o VAT:

Stosownie do treści art. 2 pkt 6 ustawy:

W świetle art. 2 ust. 22 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Należy zauważyć, że dostawa towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy, rozumiana jest przez ustawodawcę, jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. W określeniu „jak właściciel” zawiera się możliwość uznania za dostawę faktycznego przeniesienia władztwa nad rzeczą. W rozumieniu ustawy „dostawa” oznacza wszelkiego rodzaju rozporządzanie towarem (sprzedaż, zamiana, darowizna oraz każdą inną transakcję, która w aspekcie ekonomicznym będzie prowadziła do podobnego rezultatu).

Co należy rozumieć przez „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel” określił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-320/88. W orzeczeniu tym stwierdza się, że dla uznania danej czynności za opodatkowaną dostawę towarów, nie ma znaczenia to, czy dochodzi do przeniesienia własności według prawa właściwego dla danego kraju. Regulacja ta ma zastosowanie do każdego przeniesienia prawa do rozporządzania towarem na inny podmiot, które to przeniesienie skutkuje tym, że strona ta uzyskuje de facto możliwość korzystania z rzeczy tak jak właściciel, nawet jeżeli nie wiąże się to z przeniesieniem własności. W tym orzeczeniu, odnosząc się do dostawy towarów, Trybunał posłużył się terminem przeniesienia „własności w sensie ekonomicznym”, podkreślając tym samym nieuzależnienie opodatkowania od przeniesienia własności towarów. Oznacza to więc, że na gruncie przedmiotowego przepisu kluczowym elementem jest przeniesienie, w istocie rzeczy, praktycznej kontroli nad rzeczą i możliwości dysponowania nią.

Innymi słowy pojęcie „przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel” dotyczy tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności, zatem zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawo własności”.

Należy wskazać, że czynności przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym, bowiem „dostawa towarów” nie ogranicza się wyłącznie do prawa własności rzeczy. Jednocześnie należy podkreślić, że dla celów powstania obowiązku podatkowego dokonanie czynności następuje z chwilą jej faktycznego dokonania, za wyjątkiem przypadków, w których przepisy ustawy określają wprost ten moment. W konsekwencji postanowienia umów cywilnoprawnych o uznaniu dostawy towarów za dokonaną pozostają bez znaczenia dla celów powstania obowiązku podatkowego, mogą pełnić jedynie funkcję pomocniczą w przypadku zaistnienia wątpliwości.

Natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie (usługę) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 tej ustawy.

Należy jednak zaznaczyć, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Zatem, aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Czynność może być albo odpłatna albo nieodpłatna. Na gruncie podatku od towarów i usług nie występują czynności częściowo odpłatne. Jeśli tylko czynność została wykonana za wynagrodzeniem, to jest ona odpłatna. Nie ma żadnego znaczenia, czy wynagrodzenie to pokrywa koszty świadczenia tej czynności poniesione przez podatnika, ewentualnie kreuje dla podatnika zysk. Także czynności wykonane „po kosztach” ich świadczenia, bądź poniżej tych koszów, są czynnościami odpłatnymi, o ile tylko pobrano za nie wynagrodzenie.

Kwestia „odpłatności” była niejednokrotnie przedmiotem rozstrzygania przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Jak zauważył Trybunał w wyroku w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council, EU:C:1988:120: „czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem”.

Należy też zwrócić uwagę na wyrok w sprawie C-16/93 Tolsma, EU:C:1994:80, gdzie Trybunał zauważył, że czynność: „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”.

Zatem, za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

- istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,

- wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,

- istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,

- odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,

- istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Z opisu sprawy wynika, że mają Państwo zamiar zawierać z klientami umowy (wyłącznie osobami fizycznymi, które w ramach umowy występować będą wyłącznie jako osoby nieprowadzące działalności gospodarczej).

Będą Państwo nabywać od klienta osoby fizycznej, przedmiot umowy za określoną cenę (np. za kwotę 1.000 PLN). Przedmiotem umowy będzie jedna lub więcej rzeczy używanych, taka jak: sprzęt AGD, sprzęt RTV, konsola do gier, komputer, laptop, rower, hulajnoga elektryczna i inne drobne sprzęty użytku domowego lub osobistego.

Będą Państwo uzyskiwać prawo własności do nabytego sprzętu. Nie oznacza to jednak, że nastąpi automatycznie przejście fizycznego władania nad przedmiotem umowy na Państwa.

Zgodnie z zapisami umowy, od dnia jej zawarcia do dnia jej upływu będą Państwo oddawali klientowi sprzęt w najem. Klient będzie zobowiązany do korzystania ze sprzętu zgodnie z jego przeznaczeniem oraz zachowaniem przedmiotu najmu w stanie niepogorszonym poza następstwami zwykłego zużycia. Klient będzie ponosił odpowiedzialność za zniszczenia, uszkodzenia i zmniejszenie wartości sprzętu. Ponadto w okresie najmu wszelkie koszty, wydatki i ciężary utrzymania sprzętu będą ciążyły na kliencie.

Najem będzie odpłatny i będzie wynosić określoną w umowie kwotę za każdy miesiąc korzystania przez klienta ze sprzętu.

Umowa z klientem zawierana będzie na czas oznaczony. Po tym czasie klient będzie posiadał dwie opcje: dokonać odkupu sprzętu albo wydać sprzęt Państwu. Dodatkowo umowa z klientem przewiduje możliwość odkupu przedmiotu umowy w trakcie jej trwania na podstawie jednostronnego oświadczenia woli klienta. W takim przypadku klient zobowiązany jest do uiszczenia opłat naliczonych na dzień dokonania odkupu wcześniejszy niż dzień zakończenia umowy.

Powyższe w praktyce oznacza to, że w znacznej większości przypadków przedmiot umowy nie będzie przechodził w fizyczne władanie Podatnika. Po formalnym przejściu prawa własności na Wnioskodawcę dalej korzystającym z przedmiotu umowy będzie klient. Dojdzie do formalnej zmiany właściciela, ale fizycznie nie będzie dochodzić do wydania przedmiotu umowy. Przedmiot pozostanie w tym samym miejscu fizycznie, jednak jego sytuacja prawna ulega zmianie.

Mogą zdarzyć się sytuacje, w których po okresie zakończenia umowy przedmiot umowy zostanie wydany przez klienta Państwu.

W ramach powyższego schematu działania klient w określonym w umowie terminie będzie mógł dokonać odkupu przedmiotu najmu wykonując tzw. opcję nabycia. W razie wykonania przez klienta opcji nabycia dojdzie do zmiany prawa własności do sprzętu z Państwa na klienta. W związku z tym klient zobowiązany będzie do zapłaty Podatnikowi ceny za przedmiot umowy (tożsamej z ceną zakupu - w ramach powyższego przykładu będzie to 1.000 PLN brutto), opłaty za opcję nabycia (dla przykładu będzie to kwota 200 PLN brutto), czynszu najmu za czas korzystania ze sprzętu przez klienta, od momentu, kiedy jego właścicielem stał się Wnioskodawca - (dla przykładu 45 PLN za każdy miesiąc).

Wyłącznie zapłata ww. opłat przez klienta na Państwa rzecz doprowadzi do skutecznego wykonania opcji nabycia i przeniesienia własności przedmiotu umowy z Państwa na klienta.

Umowa, którą Wnioskodawca planuje zawierać z klientami będzie posiadała następujące wybrane istotne dla sprawy zapisy dotyczące opcji nabycia:

-„Na podstawie umowy klient jest upoważniony do odpłatnego nabycia Przedmiotu umowy od Wynajmującego, zwanego dalej (Opcją nabycia).

-(...) Przez wykonanie opcji nabycia dochodzi do zawarcia umowy sprzedaży Przedmiotu umowy przez Wynajmującego na rzecz Klienta.

-(...) W razie złożenia przez Klienta Wynajmującemu oświadczenia o wykonaniu Opcji nabycia ma on obowiązek spełnienia na rzecz Wynajmującego wskazanych poniżej świadczeń pieniężnych”

- kwoty równej cenie zakupu sprzętu,

- opłaty za opcję nabycia,

- czynszu najmu (..) wymagalnego do dnia wykonania Opcji nabycia”

Poza opłatami wyżej wymienionymi w przypadku, jeśli klient nie dokona opcji nabycia i zostanie zobowiązany do przekazania Państwu sprzętu, a nie zrobi tego, zostanie obciążany karą umowną za każdy dzień opóźnienia, po upływie 6 dni od terminu wydania sprzętu. Kara umowna wynosić będzie za każdy dzień zwłoki w wydaniu sprzętu 3-krotność standardowej stawki za jeden dzień najmu.

Ponadto w określonych sytuacjach będą Państwo pobierać kary umowne: w przypadku niewydania przedmiotu umowy w terminie lub w przypadku nieprawdziwych oświadczeń klienta w zakresie np. legalności sprzętu.

Na ten moment zamierzają Państwo pobierać opłatę za czynsz najmu od klienta. Niemniej jednak rozważają Państwo również sytuację, w której czynsz najmu od klienta nie będzie pobierany, czyli samo udostępnienie sprzętu klientowi w okresie, w którym prawo do sprzętu będzie posiadał podatnik, może być również w przyszłości nieodpłatne.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.), zwanej dalej „Kodeksem cywilnym”

Swoboda umów to zasada prawa zobowiązań polegająca na przyznaniu podmiotom prawnym ogólnej możliwości zawierania i kształtowania treści umów w granicach zakreślonych przez prawo.

Stosownie do art. 535 § 1 Kodeksu cywilnego

Moment przeniesienia własności rzeczy został określony w art. 155 § 1 Kodeksu cywilnego, w myśl którego:

W świetle art. 155 § 2 Kodeksu cywilnego:

Zgodnie z art. 593 § 2 Kodeksu cywilnego:

W myśl natomiast art. 594 § 1 Kodeksu cywilnego:

Prawo odkupu pozwala więc na ponowne nabycie rzeczy sprzedanej. Dzięki temu umowa kupna-sprzedaży zawierająca zastrzeżenie odkupu zaspokaja jakiś szczególny interes sprzedawcy w wyzbyciu się prawa własności tylko na pewien czas. Wykonanie prawa odkupu polega na tym, że sprzedawca składa odpowiednie oświadczenie woli osobie, która wcześniej kupiła od niego rzecz. Poprzez wykonanie prawa odkupu dochodzi do skutku tzw. sprzedaż powrotna. Po stronie kupującego (z pierwotnej umowy kupna sprzedaży) rodzi się obowiązek przeniesienia własności rzeczy z powrotem na sprzedawcę. Sprzedawca z kolei obowiązany jest do zwrotu ceny i kosztów sprzedaży oraz poczynionych przez kupującego nakładów.

Jak wskazano w opisie sprawy, będą Państwo uzyskiwać prawo własności do nabytego sprzętu. Nie oznacza to jednak, że nastąpi automatycznie przejście fizycznego władania nad przedmiotem umowy na Państwa. Zgodnie z zapisami umowy, od dnia jej zawarcia do dnia jej upływu będą Państwo oddawali klientowi sprzęt w najem. Klient będzie zobowiązany do korzystania ze sprzętu zgodnie z jego przeznaczeniem oraz zachowaniem przedmiotu najmu w stanie niepogorszonym poza następstwami zwykłego zużycia. Klient będzie ponosił odpowiedzialność za zniszczenia, uszkodzenia i zmniejszenie wartości sprzętu. Ponadto w okresie najmu wszelkie koszty, wydatki i ciężary utrzymania sprzętu będą ciążyły na kliencie. Umowa z klientem zawierana będzie na czas oznaczony. Po tym czasie klient będzie posiadał dwie opcje: dokonać odkupu sprzętu albo wydać sprzęt Państwu.

Powyższe postanowienia Umowy jednoznacznie wskazują, że nie powstanie w opisanej sytuacji skutek dokonania sprzedaży przez Klienta na Państwa rzecz towaru, polegający na przejściu na Państwa korzyści i ciężarów związanych z tym towarem. Nie przechodzi na Państwa również ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia towaru. W wyniku zawarcia opisanej Umowy jedynie w przypadku nieskorzystania przez Klienta z prawa odkupu dojdzie do wydania na Państwa rzecz towaru.

Należy więc zauważyć, że opisana Umowa przypomina w swym charakterze uregulowaną w polskim prawie umowę kupna sprzedaży z ww. zastrzeżonym prawem odkupu, jednak nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Sprzedawca bowiem pozostaje nadal w posiadaniu Przedmiotu Umowy. Zawiera ona również zapisy charakterystyczne do umów pożyczki i przechowania, czyli łączy w sobie elementy charakterystyczne dla wielu umów nienazwanych.

Będą Państwo nabywali za określoną cenę towar od Klienta, jednakże towar ten będzie w posiadaniu Klienta. Od dnia zawarcia Umowy do dnia jej upływu będą Państwo oddawali Klientowi sprzęt w najem, a najem będzie odpłatny (może zdarzyć się również, że najem będzie nieodpłatny). Klient, pozostając  w posiadaniu rzeczy ruchomej (towaru), będzie zobowiązany zachować ją w stanie niepogorszonym.

Zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego:

Stosownie natomiast do art. 835 Kodeksu cywilnego:

Natomiast w świetle art. 583 § 1 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 583 § 2 Kodeksu cywilnego:

Opisana we wniosku Umowa pomiędzy Państwem a Klientem zawierać będzie w sobie elementy charakterystyczne dla wielu umów nazywanych m.in. umowa kupna sprzedaży z zastrzeżonym prawem odkupu, umowa pożyczki, umowa przechowania, umowa sprzedaży na raty. Stanowią one więc tzw. umowy nienazwane, których możliwość zawarcia wynika z zasady swobody umów.

W praktyce, w obrocie prawnym mogą powstawać umowy łączące w sobie elementy charakterystyczne dla wielu różnych umów nazwanych.

W takiej sytuacji należy przeanalizować, czy z punktu widzenia podatku VAT mamy do czynienia z kilkoma usługami czy też w istocie jest to jedna usługa kompleksowa. Europejski Trybunał Sprawiedliwości wielokrotnie wskazywał, że transakcja złożona z jednego świadczenia w aspekcie gospodarczym nie powinna być sztucznie rozdzielana, by nie pogarszać funkcjonalności systemu VAT. Tak wynika m.in. z orzeczenia w sprawie C-41/04. Wskazano w nim, że „jeżeli dwa lub więcej niż dwa świadczenia (lub czynności) dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta (...) są tak ściśle związane, że obiektywnie tworzą one w aspekcie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jednolite świadczenie do celów stosowania podatku VAT”.

Wobec tego należy wskazać, że co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem VAT powinno być traktowane jak odrębne i niezależne, jednak w sytuacji, gdy kilka świadczeń obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Jeżeli zatem dwa lub więcej niż dwa świadczenia (lub czynności) dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta są tak ściśle związane, że obiektywnie tworzą one w aspekcie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jednolite świadczenie do celów stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Ważne jest, czy świadczenia są ze sobą ściśle powiązane w taki sposób, że samodzielnie nie przynoszą wymaganej praktycznej korzyści z punktu widzenia przeciętnego konsumenta. Nie ma znaczenia subiektywny punkt widzenia dostawcy lub odbiorcy świadczenia. Jeżeli jednak w skład świadczonej usługi wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć również charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu usługi kompleksowej. Podstawowym kryterium pozwalającym uznać zbiór określonych czynności za usługę kompleksową (złożoną) jest określenie wzajemnych relacji pomiędzy elementami składowymi złożonej usługi w zakresie celów, które usługi te realizują. Pojedynczą usługę należy uznać za pomocniczą w stosunku do usługi zasadniczej, jeżeli nie stanowi ona dla klienta celu samego w sobie, lecz jest środkiem do lepszego wykonania usługi zasadniczej.

Zauważyć należy, że jakkolwiek zdarzają się sytuacje, gdy występuje wielość świadczeń wynikających z jednej umowy i mogą być one potraktowane jako jedna usługa (i opodatkowane jedną stawką podatkową), możliwe jest to tylko i wyłącznie w takich sytuacjach, gdy na taką usługę składa się cały zespół niedających się w istocie wyodrębnić czynności, dających w efekcie ostateczną, jednorodną usługę.

W analizowanej sprawie z punktu widzenia Klienta najistotniejszym elementem zawarcia ww. Umowy będzie otrzymanie pieniędzy. Klient będzie ciągle posiadał tą rzecz i będzie nią dysponował. Jak wynika z okoliczności sprawy, konstrukcja prawna przedstawiona przez Państwa składa się z wielu czynności bardzo ściśle ze sobą powiązanych, stanowiących ekonomiczną całość.

Ponownie podkreślić należy, że o opodatkowaniu danej czynności podatkiem od towarów i usług decyduje istota i charakter wykonanej czynności wynikającej z treści zawartej umowy, a nie nazwa umowy, na podstawie której czynność jest wykonywana. Tak więc o charakterze stosunku prawnego łączącego dwie strony decyduje m.in. cel oraz okoliczności zawarcia umowy.

W rozpatrywanej sprawie konstrukcja prawna zastosowana przez Państwa i Kontrahentów wskazuje na posiadanie przez nią cech charakterystycznych dla umów lombardu. Wszystkie następujące po sobie czynności w ramach zawieranej Umowy w istocie stanowią jedną całość sprowadzającą się m.in. do udzielenia pożyczki. Mamy więc do czynienia z jedną kompleksową usługą finansową w skład której wchodzą czynności pomocnicze a nie osobne działania polegające na dostawie towarów i świadczeniu usług.

Istotą zawieranych umów jest z Państwa strony otrzymanie towaru (rzeczy ruchomej) jako „zastaw” a ze strony Klienta otrzymanie pieniędzy.

Stwierdzić tym samym należy, że stosunek prawny między Państwem a Klientem w swej istocie jest podobny do umowy lombardu. W umowie lombardowej istotą jest pożyczka i „zastaw”. Zawierając opisaną we wniosku Umowę z Klientem przyjmą Państwo rzecz dopiero, gdy zostaną spełnione określone warunki, czyli wyłącznie w przypadku gdy Klient nie skorzysta z prawa odkupu i dopiero wtedy będą Państwo mogli np. dokonać sprzedaży towaru na rzecz osoby trzeciej.

Przekazują Państwo Klientowi określoną ilości pieniędzy (cenę zakupu) za rzeczy ruchome (towary) stanowiące de facto zabezpieczenie udzielonej pożyczki. Natomiast kwota jaka otrzymują Państwo za najem oraz opłaty za opcję nabycia stanowią wynagrodzenie dla Państwa za przekazanie Klientowi określonej ilości pieniędzy na określony czas.

Stwierdzić zatem należy, że przedmiotowe czynności stanowić będą świadczenie usług w rozumieniu powołanego art. 8 ust. 1 ustawy.

Zatem w sytuacji, gdy fizycznie przedmiot Umowy najmu nie zostaje Państwu wydany i przez cały okres posiadania do niego prawa przez Państwa pozostanie on we władaniu Klienta dochodzi do jednej kompleksowej czynności związanej z udzieleniem finansowania przez Państwa na rzecz Klienta i bez znaczenia dla sprawy jest to, czy najem w ramach tej Umowy będzie odpłatny czy też nieodpłatny.

W konsekwencji Państwa stanowisko w zakresie pytań oznaczonych we wniosku nr 1 i nr 7 jest prawidłowe.

Zarówno w treści ustawy, jak i w wydanych do niej przepisach wykonawczych, ustawodawca przewidział zwolnienie od podatku niektórych czynności.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy:

Ponadto, w świetle art. 43 ust. 15 ustawy:

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Sprecyzowanie przepisów regulujących zwolnienie od podatku od towarów i usług dla usług finansowych ma na celu zapewnienie jednolitego stosowania tego zwolnienia w odniesieniu do rynku wspólnotowego, jak również zapewnienie spójności przepisów dotyczących podatku od towarów i usług z przepisami krajowymi regulującymi funkcjonowanie rynku finansowego.

Powyższe zwolnienia uregulowane zostały w ustawie o podatku od towarów i usług wskutek implementacji odpowiednich przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 poz.1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą.

W myśl art. 135 ust. 1 lit. b) Dyrektywy:

Przytoczony przepis Dyrektywy dotyczy tylko ściśle wymienionych rodzajów czynności, których charakter pozwala na zakwalifikowanie ich do kategorii usług związanych z obrotem bankowym i finansami. W związku z tym należy uznać, że wszelkie inne czynności niewymienione w tym przepisie nie mogą korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie tego przepisu.

Jak wskazano wyżej, opisane przez Państwa świadczenie, to kompleksowe świadczenie usług polegające na przekazaniu Klientowi określonej ilości pieniędzy na określony czas w zamian za wynagrodzenie. Czynność takiego finansowania można porównać do udzielenia pożyczki.

W konsekwencji udzielenie przez Państwa finansowania Klienta będzie korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Tym samym Państwa stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 2 jest prawidłowe.

Przepisy prawa podatkowego nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem, w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Regulacje dotyczące odszkodowania zostały zawarte w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny

Z postanowień art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że:

W myśl art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego:

Zatem, szkoda to każdy uszczerbek, który dotyka poszkodowanego, zarówno o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym.

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z art. 471 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 363 Kodeksu cywilnego:

W myśl art. 483 Kodeksu cywilnego:

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie ma bezpośredniego związku z czynnością mającą charakter świadczenia, wówczas kwota wypłaconych odszkodowań nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, i jako taka nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Zatem, ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu VAT należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem.

TSUE w sprawie o sygnaturze C-277/05 Societe Thermale D`Eugenie − Les − Bains stwierdził, że: „Artykuły 2 ust. 1 i 6 ust. 1 Szóstej Dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych − wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, powinny być interpretowane w ten sposób, że kwoty zapłacone tytułem zadatku w ramach umów dotyczących świadczenia usług hotelarskich podlegających podatkowi VAT, w przypadku, gdy klient skorzysta z uprawnienia do odwołania rezerwacji, a kwoty te są zatrzymywane przez przedsiębiorstwo hotelarskie, należy uznać za odszkodowanie ryczałtowe płacone w celu naprawienia szkody poniesionej w następstwie niewykonania umowy przez klienta, bez bezpośredniego związku z jakąkolwiek odpłatnie świadczoną usługą, które jako takie nie podlega opodatkowaniu”.

Podobnie kary umowne, stosowane na podstawie art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego, nie stanowią zapłaty za usługę, lecz pełnią funkcję odszkodowawczą (sankcyjną). Zgodnie z tym przepisem można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Kara ta ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem jakiegokolwiek świadczenia. Zapłata tej kary nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Ustalanie statusu wypłacanego odszkodowania, jako podlegającego bądź nie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, w przypadku gdy płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wtedy kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

W ramach Umowy, którą Państwo zamierzają zawierać z Klientami kary umowne dotyczyć będą dwóch sytuacji:

-Niewydania w terminie sprzętu, jeżeli klient nie skorzysta z opcji odkupu. Kara umowa wynosić będzie za każdy dzień zwłoki w wydaniu sprzętu 3-krotność standardowej stawki za jeden dzień najmu.

-Złożenia przez klienta nieprawdziwych oświadczeń co do pochodzenia, własności sprzętu itp. W przypadku, jeśli oświadczenie klienta okaże się niezgodne z prawdą będą Państwo mieć prawo odstąpić od umowy, a Klient będzie zobowiązany do zwrotu ceny sprzedaży przedmiotu umowy oraz zapłaty kary umownej w wysokości 20% wartości ceny sprzedaży.

Otrzymana przez Państwa, od Klienta kwota, którą Państwo nazwali karą umowną stanowi wynagrodzenie za świadczenie usług. Świadczenie to będzie wykonywane przez Państwa w uzgodnieniu z Klientem. Otrzymane od Klienta świadczenie stanowić będzie płatność wynikającą wprost z łączącego Państwa i Klienta stosunku zobowiązaniowego. Klient zapłaci Państwu za niewydanie sprzętu w terminie. Zatem Klient będzie korzystał z niego dłużej, a Państwo obciążą go odpowiednią uzgodnioną w umowie kwotą. Zaś w przypadku złożenia fałszywego oświadczenia, zgodnie z umową Klient zwróci Państwu cenę sprzedaży oraz zapłaci Państwu dodatkowa określoną kwotę. Należy zatem przyjąć, że kwota ta będzie wynagrodzeniem dla Państwa za świadczenie na rzecz tego Klienta usługi.

Beneficjentem świadczenia ze strony Państwa jest Klient. Usługa daje Klientowi wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania ze sprzętu. Świadczenie należne Państwu umożliwia Klientowi korzystanie ze sprzętu w ramach zawartej Umowy, co bez wątpienia jest dla Klienta korzyścią odpłaconą świadczeniem wypłaconym Państwu.

Skoro ww. kwota stanowić będzie wynagrodzenie za świadczone przez Państwa na rzecz drugiej strony usługi, należy stwierdzić, że wypełniona zostanie przesłanka uznania za usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, która to czynność - w myśl art. 5 ust. 1 ustawy - będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym, Państwa stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 5 jest nieprawidłowe.

Z uwagi na sformułowane warunkowe pytania nr 3 i 4 oraz rozstrzygnięcie w zakresie pytania  nr 1 i uznania w tym zakresie Państwa stanowiska za prawidłowe, nie udziela się odpowiedzi na pytanie nr 3, nr 4 i nr 8.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Ocena prawna Państwa stanowiska w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych (pytanie nr 6) zostanie zawarta w odrębnym rozstrzygnięciu.

Wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (Państwa pytania). Inne kwestie przedstawione w opisie sprawy oraz własnym stanowisku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Pełna weryfikacja przedstawionych we wniosku okoliczności możliwa jest jedynie w toku postępowania podatkowego lub kontrolnego, prowadzonego przez uprawnione do tego organy, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej. Postępowanie w sprawie dotyczącej wydania interpretacji indywidualnej jest postępowaniem szczególnym, mającym charakter uproszczony, odrębny od postępowania podatkowego, uregulowanego w dziale IV Ordynacji podatkowej. Wydając bowiem interpretację indywidualną Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przedstawia jedynie swój pogląd dotyczący wykładni treści analizowanych przepisów i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego (którego elementy przyjmuje, jako podstawę rozstrzygnięcia bez weryfikacji).

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 2383 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”.  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.