Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

26 września 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 20 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy określenia właściwego terminu skorygowania podatku naliczonego w związku z wpłatą przez Spółkę zaliczek i odstąpieniem Producenta od umowy.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

A. S.A. (dalej: Wnioskodawca lub Spółka) jest polską spółką kapitałową, posiadającą siedzibę i miejsce zarządu na terytorium Polski, jest również czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług VAT.

Spółka A. S.A. prowadzi (...). Dodatkowo prowadzi również działalność w zakresie produkcji (...). Spółka funkcjonuje jako przedsiębiorstwo (...), posiadających w swojej strukturze szereg komórek organizacyjnych odpowiedzialnych za procesy produkcji, magazynowania, sprzedaży oraz zakupu.

Spółka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie nieprzerwanego zaopatrzenia surowcowego na podstawie pisemnych umów podejmuje współpracę (...) (Producentami) w zakresie nabywania zarówno towarów w postaci (...) czy (...) jak również w postaci nabywania różnego rodzaju usług.

W przypadku (...) jest on zarejestrowany jako czynny podatnik podatku VAT na podstawie art. 96 Ustawy o podatku od towarów i usług, prowadzącego działalność gospodarczą w formie (...). Spółka na podstawie podpisanych Umów otrzymuje faktury VAT z zastosowaniem obowiązującej stawki podatku VAT przypisanej konkretnemu rodzaju zakupu towarów i usług.

Warunki współpracy pomiędzy Producentem a Spółką są ściśle określone w wiążącej obie strony pisemnej Umowie, na podstawie której Producent zobowiązuje się przeprowadzić (...) we własnym zakresie oraz zobowiązuje się nabyć (...) ze źródła wskazanego lub zaakceptowanego przez Spółkę.

Jednak w istniejącym niepewnym otoczeniu biznesowym coraz częściej zdarzają się sytuacje gdy na poczet przyszłego zakupu towaru lub usługi Dostawca żąda przedpłaty, na podstawie której wystawia fakturę zaliczkową VAT na rzecz Spółki. Taka praktyka jest powszechnie stosowana ze względu np. na zabezpieczenie dostaw zarówno na rynku lokalnym jak i na rynkach światowych.

Ten warunek ma również odzwierciedlenie w zapisach Umowy, na podstawie których Spółka na poczet zapłaty za zakup (...) przekazuje Producentowi zaliczkę stanowiącą równowartość kwoty zapłaconej za (...), które w przyszłości zostaną Spółce sprzedane (...). Następnie Producent po otrzymaniu zaliczki wystawia na rzecz Spółki fakturę zaliczkową VAT, zgodnie z obowiązującymi zapisami art. 106f ustawy o podatku do towarów i usług. Spółka na podstawie otrzymanej faktury zaliczkowej VAT dokonuje rozliczenia tj. obniża podatek należny o wartość podatku naliczonego na ogólnych zasadach, w rozliczeniu za miesiąc otrzymania faktury lub w jednym z trzech następnych okresów rozliczeniowych.

W przypadku współpracy w przedstawionym stanie faktycznym zaliczka ta zostaje rozliczona przy sprzedaży pierwszych (...) z ogólnej liczby wskazanej w Umowie po cenach obowiązujących w dniu sprzedaży.

Umowa określa również szereg zabezpieczeń zarówno po stronie Spółki jak i Producenta w przypadku nienależytego wykonania zobowiązań przez obie Strony, wskazane są w niej również kwoty kar umownych.

Niestety mimo tych zapisów tego typu transakcje są bardzo ryzykowne i zdarza się, iż po uiszczeniu zaliczki na rzecz (...)/Producenta, ten z bliżej nieznanych przyczyn odstępuje od umowy czego konsekwencją w praktyce jest bardzo często brak zwrotu nadpłaconej kwoty jak również brak wystawienia przez Dostawcę korekty faktury zaliczkowej VAT będącej podstawą do skorygowania podatku naliczonego VAT. W takiej sytuacji Spółka kieruje sprawę na drogę sądową i w związku z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego dokonuje korekty podatku naliczonego we wskazanych niżej okresach deklaracyjnych, których prawidłowe rozpoznanie jest zależne od rodzaju występujących zdarzeń gospodarczych będących pokłosiem zaistniałego sporu.

W przypadku odstąpienia od zrealizowania transakcji, na poczet której uiszczono zaliczkę, istotne znaczenie ma fakt, że w następstwie tego odstąpienia ostatecznie nie dochodzi do czynności opodatkowanej na poczet której płatność (zaliczka) została przyjęta. Odstąpienie od umowy powoduje, że przedmiot opodatkowania (dla którego przyjęta płatność była częścią podstawy opodatkowania) nie zaistnieje. W ocenie Spółki nie ma więc czego obejmować opodatkowaniem, konsekwencją powyższego jest upadek obowiązku podatkowego od zaliczki. Nie ma bowiem przedmiotu podatku (czynności podlegającej opodatkowaniu), od którego obowiązek podatkowy miałby powstać.

Dotyczy to zarówno przypadku, gdy płatność miała charakter zaliczki i jest zwracana nabywcy, jak i sytuacji, gdy płatność stanowiła wadium zatrzymywane przez sprzedawcę. Także w tym ostatnim przypadku nie ma przedmiotu podatku, zaś przyjęta zaliczka przestaje być wynagrodzeniem za spodziewaną czynność opodatkowaną. Pełni funkcję quasi-odszkodowawczą i nie łączy się z żadnym świadczeniem sprzedawcy.

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT zgodnie z którym, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT). Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z tego prawa jest związek nabytych towarów lub usług z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi VAT.

Ustawa o VAT statuuje zasadę niezwłocznego odliczenia podatku naliczonego. Podatnik, aby skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego nie musi czekać, aż nabyty towar lub usługa zostaną odsprzedane lub efektywnie wykorzystane na potrzeby działalności opodatkowanej.

Zgodnie z art. 86a ust. 19 Ustawy o podatku od towarów i usług w przypadku obniżenia podstawy opodatkowania, o którym mowa w art. 29a ust. 13, lub stwierdzenia pomyłki w kwocie podatku na fakturze, o którym mowa w art. 29a ust. 14, nabywca towaru lub usługi jest obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług lub kwoty podatku wykazanego na fakturze zostały uzgodnione z dostawcą towarów lub usługodawcą, jeżeli przed upływem tego okresu rozliczeniowego te warunki zostały spełnione.

Zauważyć należy, iż wskazany przepis odwołuje się do art. 29a ust. 13 Ustawy o VAT dotyczy obniżenia podstawy opodatkowania przez sprzedawcę, ten zaś z kolei do art. 29a ust. 10 tejże Ustawy gdzie mowa m.in. o obniżeniu podstawy opodatkowania o zwróconą nabywcy całość lub część zapłaty otrzymaną przed dokonaniem sprzedaży, jeżeli do niej nie doszło.

Zgodnie z art. 91 ust. 7 ustawy o VAT, przepisy art. 91 ust. 1-6 Ustawy o VAT, regulujące zasady korekty odliczonego podatku naliczonego, stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi i dokonał takiego obniżenia, albo nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku.

W przypadku gdy warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług lub kwoty podatku wykazanego na fakturze zostały spełnione po upływie okresu rozliczeniowego, w którym te warunki zostały uzgodnione, nabywca towaru lub usługi jest obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym te warunki zostały spełnione. Jeżeli podatnik nie obniżył kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego określonego w fakturze, której korekta dotyczy, a prawo do takiego obniżenia mu przysługuje, zmniejszenie kwoty podatku naliczonego uwzględnia się w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonuje tego obniżenia. Powyższa regulacja odnosi się także do korekty faktur zaliczkowych, dlatego też w przypadku wystawienia korekty faktury zaliczkowej o momencie jej rozliczenia będą decydowały wzajemne ustalenia stron na podstawie zgromadzonej dokumentacji uzgadniającej.

Dokumentacją potwierdzającą uzgodnienia i spełnienie warunków do pomniejszenia podstawy opodatkowania będą w tym przypadku zawarta umowa oraz np. korespondencja potwierdzająca brak dostawy - może to być m.in. korespondencja mailowa, z której właśnie wynika że dostawa nie została lub nie zostanie zrealizowana.

W przedstawionym stanie faktycznym zdarza się, iż Spółka w przypadku odstąpienia od umowy przez Dostawcę nie tylko nie posiada pisemnych uzgodnień korekt z kontrahentem w tym zakresie, ale również nie jest w posiadaniu korekty faktury zaliczkowej oraz co się zdarza coraz częściej nie otrzymała zwrotu wpłaconej zaliczki na poczet przyszłych dostaw na konto. Konsekwencją zaistnienia wszystkich wyżej wymienionych przesłanek jest skierowanie przez Spółkę sporu na drogę postępowania sądowego. Jednak to nie kończy tematu gdyż do rozstrzygnięcia pozostaje kwestia prawidłowego ustalenia momentu, w którym Spółka ma obowiązek dokonania korekty zmniejszającej wartości odliczonego podatku VAT naliczonego, na podstawie otrzymanej we wcześniejszym okresie deklaracyjnym faktury zaliczkowej. Nie jest to sprawa jednoznacznie wskazana w przepisach prawa podatkowego w związku z powyższym Spółka kierującą się zasadą ostrożnościową dla określenia kiedy zostały zaakceptowane przyczyny korekty bierze pod uwagę wszystkie okoliczności faktyczne.

I tak na przykład w przypadku powstania sporu, a co za tym idzie braku kontaktu z Dostawcą, braku otrzymania korekty faktury zaliczkowej, braku pisemnych uzgodnień Spółka za dzień kiedy strony doszły do porozumienia w sprawie warunków korekty uznaje dzień zwrotu zaliczki na konto Spółki. Natomiast w sytuacji braku kontaktu z Dostawcą, otrzymaniem korekty faktury zaliczkowej mimo braku jakichkolwiek pisemnych uzgodnień Spółka również za dzień kiedy strony doszły do porozumienia w sprawie warunków korekty uznaje dzień zwrotu zaliczki na konto.

Potwierdzenie powyższego stanowiska można znaleźć w Objaśnieniach podatkowych Ministerstwa Finansów z 23 kwietnia 2021 roku w zakresie pakietu rozwiązań "Slim VAT" oraz wybranych przepisach doprecyzowujących niektóre konstrukcje VAT wprowadzonych ustawą z dnia 27 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw gdzie wskazano, że obecnie dla obowiązku pomniejszenia podatku naliczonego w przypadku obniżenia podstawy opodatkowania w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym podatkiem oznaczają, że dla powstania obowiązku pomniejszenia VAT naliczonego ważny jest nie sam moment otrzymania faktury korygującej, a moment uzgodnienia warunków obniżenia podstawy opodatkowania oraz moment spełnienia tych uzgodnionych warunków".

Ponadto z Objaśnień wynika, że przykładowo zwrot zaliczki za niezrealizowaną dostawę, gdy podatnik zwraca zaliczkę na konto (w tytule wpisuje zwrot za niezrealizowaną dostawę i nr zamówienia) oznacza, że jeżeli strony nie zawarły żadnych dodatkowych umów, czy warunków korekty, będzie w sposób naturalny biznesowo uznany zarówno za uzgodnienie jak i spełnienie uzgodnionych warunków korekty in minus.

Wątpliwość Spółki pojawia się w zakresie prawidłowości rozpoznania momentu podatkowego w którym zobligowana jest do obniżenia podatku naliczonego VAT, odliczonego na podstawie faktury zaliczkowej we wcześniejszych okresach deklaracyjnych w sytuacji gdy oprócz niespełnienia wszystkich wyżej wymienionych przesłanek tj. braku kontaktu z Dostawcą, braku korekty faktury zaliczkowej, braku jakichkolwiek uzgodnień w zakresie warunków korekty dochodzi jeszcze brak zwrotu na konto Spółki wpłaconej na poczet przyszłych dostaw zaliczki. W tym przypadku Spółka wchodzi na drogę postępowania sądowego, które z praktycznego punktu widzenia może być rozstrzygnięte nawet na przestrzeni kilku lat w zależności od stopnia skomplikowania, czy zgromadzonego materiału dowodowego.

Pytania

1.Czy Spółka w przypadku braku kontaktu z Dostawcą, braku dokumentacji uzgadniającej warunki korekty przy:

a)braku zwrotu zaliczki oraz braku korekty faktury zaliczkowej

b)braku zwrotu zaliczki, a otrzymaniem jedynie korekty faktury zaliczkowej

- prawidłowo rozpoznaje datę otrzymania nakazu sądowego za datę wiążącą do dokonania korekty pliku JPK_V7M, a tym samym do obniżenia podatku VAT naliczonego odliczonego we wcześniejszym okresie na podstawie faktury zaliczkowej?

2.Czy Spółka w przypadku braku kontaktu z Dostawcą, braku dokumentacji uzgadniającej warunki korekty przy:

a)zwrocie zaliczki oraz braku korekty faktury zaliczkowej

b)zwrocie zaliczki oraz otrzymaniem korekty faktury zaliczkowej z datą wcześniejszą niż data otrzymania zwrotu

- prawidłowo rozpoznaje datę wpływu zwrotu zaliczki na konto za datę wiążącą do dokonania korekty pliku JPK_V7M, a tym samym do obniżenia podatku VAT naliczonego odliczonego we wcześniejszym okresie na podstawie faktury zaliczkowej?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy w przypadku odstąpienia od zrealizowania transakcji, na poczet której uiszczono zaliczkę istotne znaczenie ma fakt, że w następstwie tego odstąpienia ostatecznie nie dochodzi do czynności opodatkowanej na poczet której płatność (zaliczka) została przyjęta. Bowiem prawo do odliczenia przysługuje przede wszystkim w zakresie, w jakim towary i usługi nabywane przez Spółkę są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, a kwotami podatku naliczonego podlegającego odliczeniu są również kwoty wynikające z faktur zaliczkowych, z zastrzeżeniem iż dotyczy to jedynie sytuacji gdy do nabycia towarów lub wykonania zaliczkowanych usług ostatecznie faktycznie dojdzie.

A więc w przedstawionym stanie faktycznym w przypadku rezygnacji z transakcji, otrzymane przez Spółkę faktury zaliczkowe przestają być fakturami dokumentującymi wpłatę na poczet transakcji, która ma być w przyszłości zrealizowana. W takiej sytuacji Spółka automatycznie traci prawo do odliczenia i jest zobowiązana do korekty podatku odliczonego we wcześniejszych okresach.

Istotne jest aby przed dokonaniem korekty Spółka miała pewność, iż do danej transakcji rzeczywiście w przyszłości nie dojdzie, ponieważ w przypadku sporu Strony zdecydują że chcą kontynuować współpracę to korekta podatku odliczonego z faktury zaliczkowej nie będzie konieczna.

W takim przypadku prawidłowym postępowaniem Dostawcy byłoby wystawienie korekty do faktury zaliczkowej oraz dokonanie zwrotu na konto Spółki, na podstawie którego Spółka dokonałaby obniżenia podatku VAT naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym zwrot ten został przekazany na konto bankowe Spółki, traktując datę zwrotu za tożsamą z datą uzyskania dokumentacji uzgadniającej warunki korekty.

Jednak w większości przypadków w sytuacji gdy dochodzi do odstąpienia od umowy oraz do rezygnacji z transakcji to fakt ten jest poprzedzony sporem, którego konsekwencją jest brak kontaktu z Dostawcą, brak jakiejkolwiek korespondencji potwierdzającej uzgodnienie jak również brak zwrotu zaliczki na konto Spółki co niejednokrotnie kończy się postepowaniem na drodze sądowej. To jednak nie zwalnia Spółki z obowiązku obniżenia podatku naliczonego nawet jeśli nie tylko nie otrzymała korekty faktury zaliczkowej a co więcej nawet jeśli nie otrzymała zwrotu wpłaconej zaliczki.

Odstąpienie od Umowy należy bowiem uznać zgodnie z zapisami art. 91 ust. 7d Ustawy o podatku od towarów i usług za zmianę prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, w związku z powyższym Spółka obligatoryjnie dokonuje korekty JPK_VAT za miesiąc rezygnacji z transakcji tj. odstąpienia od umowy.

Wątpliwość Spółki w omawianym stanie faktycznym pojawia się w zakresie prawidłowego ustalenia daty odstąpienia od umowy, a co za tym idzie ustalenia daty obowiązku skorygowania podatku VAT naliczonego w prawidłowym okresie deklaracyjnym. W przypadku posiadania przez Spółkę dokumentacji uzgadniającej warunki korekty sprawa jest oczywista, gdyż to właśnie posiadanie tego rodzaju potwierdzenia determinuje prawidłowe rozpoznanie wiążącej daty do obniżenia wartości podatku odliczonego na podstawie otrzymanych faktur zaliczkowych, bez konieczności rozpoznawania faktów towarzyszących (brak zwrotu czy brak korekty faktury zaliczkowej), natomiast samo roszczenie z tytułu zwrotu zaliczki jest sporem poza VAT w rozumieniu uzgodnienia momentu podatkowego.

Wątpliwości Spółki w tym zakresie pojawiają się w sytuacji braku takiego uzgodnienia.

Według opisanego stanu faktycznego ustalenie daty odstąpienia od umowy przez strony transakcji, a co za tym idzie ustalenie wiążącej daty do obniżenia podatku naliczonego oraz sporządzenia korekty deklaracji w przypadku braku otrzymania dokumentacji uzgadniającej warunki korekty należy rozpoznawać wielotorowo:

a)w przypadku zwrotu zaliczki na konto oraz braku otrzymania korekty do faktury zaliczkowej - za prawidłową datę sporządzenia korekty skutkującą obniżeniem podatku naliczonego VAT Spółka uznaje datę otrzymania zwrotu na konto;

b)w przypadku zwrotu zaliczki na konto, ale wcześniej otrzymano korektę do faktury zaliczkowej - za prawidłową datę sporządzenia korekty skutkującą obniżeniem podatku naliczonego VAT Spółka uznaje datę otrzymania zwrotu na konto, rozpoznając ten moment jako tożsamy z momentem otrzymania dokumentacji uzgadniającej warunki korekty, z zastrzeżeniem iż w tym przypadku bez znaczenia pozostanie fakt iż data otrzymania korekty faktury zaliczkowej jest w okresie wcześniejszym niż data otrzymania zwrotu na konto bankowe;

c)w przypadku braku zwrotu zaliczki na konto oraz braku korekty do faktury zaliczkowej czego konsekwencją jest wszczęcie postępowania sądowego - za prawidłową datę sporządzenia korekty skutkującą obniżeniem podatku naliczonego VAT Spółka uznaje datę otrzymania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym;

d)w przypadku braku zwrotu zaliczki na konto, ale otrzymaniem korekty do faktury zaliczkowej czego konsekwencją również jest wszczęcie postępowania sądowego - za prawidłową datę sporządzenia korekty skutkującą obniżeniem podatku naliczonego VAT Spółka uznaje datę otrzymania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym.

I o ile sam obowiązek dokonania przez Spółkę korekty VAT, wskutek której nastąpi obniżenie podatku naliczonego jest bezsporny i znajduje swoje odzwierciedlenie w szeregu dostępnych Interpretacjach jak i orzeczeniach Sądów. O tyle data rozpoznania momentu podatkowego do prawidłowego ustalenia daty obniżenia podatku naliczonego w prawidłowym okresie sprawozdawczym już tak oczywista nie jest. Co więcej w obowiązujących przepisach prawa podatkowego jak i istniejących zbiorach interpretacyjnych ciężko jest doszukać się rozstrzygnięcia w przedmiotowym zakresie.

Przykładowo Wyrok C-107/13 TSUE wskazuje, że „art. 65, art. 90 ust. 1, art. 168 lit. a, art. 185 ust. 1 i art. 193 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że wymagają one korekty odliczenia podatku od wartości dodanej dokonanego przez odbiorcę faktury wystawionej na zapłatę zaliczki dotyczącej dostawy towarów, jeżeli w okolicznościach takich jak w postępowaniu głównym dostawa ta nie została ostatecznie wykonana, mimo że dostawca pozostał zobowiązany do zapłaty tego podatku i nie zwrócił zaliczki”

Podobne stanowisko zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w Interpretacji Indywidulanej z 16 czerwca 2020 r. 0113-KDIPT1-2.4012.211.2020.1.KSI stwierdzając iż „skoro w okolicznościach niniejszej sprawy w związku z wcześniej podjętymi czynnościami, zmierzającymi do realizacji polegającej opodatkowaniu dostawy towarów, Wnioskodawczyni zgodnie z obowiązującymi przepisami dokonała odliczenia podatku naliczonego, stwierdzić należy że Wnioskodawczyni zobowiązana będzie do skorygowania podatku naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej zaliczkę na poczet dostawy nieruchomości, która to dostawa nie została zrealizowana. Brak faktury korygującej, w zaistniałej sytuacji, nie warunkuje dokonania przez Wnioskodawczynię korekty podatku naliczonego.

Wyrok NSA z 5 lutego 2015r. sygn. akt I FSK 1911/13 wskazuje iż „w konsekwencji rezygnację przez strony z transakcji uznać należy za sytuację, która jest równoznaczna ze zwrotem zaliczki. Wpłacona kwota przestaje bowiem stanowić całość lub część zapłaty dokonanej przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi”.

Zdaniem Wnioskodawcy w istniejącej rzeczywistości prawnej w zakresie rozpoznania prawidłowej daty VAT, a w zasadzie jej braku Spółka prawidłowo rozpoznaje datę która jest wiążąca w zakresie obniżenia podatku naliczonego, a co za tym idzie skorygowania deklaracji JPK_VAT w zależności od okoliczności zaistniałych przy odstąpieniu do umowy. Najbardziej klasycznym i bezspornym przypadkiem jest sytuacja, w której Spółka jest w posiadaniu dokumentacji uzgadniającej warunki korekty, dokumentacja ta w hierarchii jest najwyższym aktem do rozpoznania momentu podatkowego i bez znaczenia pozostaje fakt, iż Spółka zwrotu wpłaconej należności zmuszona jest dochodzić na drodze sądowej.

Inne podejście będzie w sytuacji kiedy to Spółka nie posiada żadnej dokumentacji uzgadniającej warunki korekty a Dostawca zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego dokonuje zwrotu wcześniej otrzymanej zaliczki, czego następstwem jest wystawienie korekty faktury zaliczkowej. W tym przypadku Spółka za datę wiążącą uznaje datę zwrotu zaliczki na konto traktując zwrot jako potwierdzenie w zakresie uzgodnienia warunków korekty a więc rozliczenie na zasadach ogólnych nie budzących żadnych wątpliwości.

Podobne podejście jak w sytuacji klasycznej będzie w sytuacji gdy Spółka nie otrzyma zwrotu, jest w posiadaniu dokumentacji uzgadniającej warunki korekty, jak również otrzymała korektę faktury zaliczkowej. W tym przypadku Spółka za datę wiążącą uznaje również datę otrzymania dokumentacji uzgadniającej, z zastrzeżeniem iż w tym przypadku ten rodzaj postępowania jest pokierowany zasadą ostrożnościową ale już tak oczywisty nie jest.

Niewielka wątpliwość Spółki pojawia się w sytuacji gdy jak wyżej Spółka nie posiada dokumentacji uzgadniającej warunki korekty a Dostawca zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego dokonuje jedynie samego zwrotu otrzymanej zaliczki, natomiast nie wywiązuje się z obowiązku przekazania Spółce korekty faktury zaliczkowej. W tym przypadku Spółka za datę wiążącą uznaje datę zwrotu zaliczki na konto Spółki, z zastrzeżeniem iż bez znaczenia pozostaje fakt iż korekta faktury zaliczkowej została przekazana wcześniej.

Natomiast najbardziej problematyczne podejście oraz największa wątpliwość pojawia się w przypadku gdy jak wyżej Spółka nie posiada dokumentacji uzgadniającej warunki korekty a Dostawca w wyniku zaistniałego sporu nie tylko nie dokonuje zwrotu zaliczki ale również nie wystawia korekty do faktury zaliczkowej. W tym przypadku sprawa trafia na drogę sądową i Spółka za datę wiążącą uznaje dopiero datę otrzymania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, z zastrzeżeniem iż przedział czasowy między wystąpieniem sporu a otrzymaniem nakazu zapłaty może sięgać nawet paru lat w zależności od stopnia skomplikowania konkretnej sprawy czy wagi zgormadzonego materiału dowodowego. Tym przypadku również samo posiadanie korekty do faktury zaliczkowej, bez wiążącej dokumentacji uzgadniającej warunki korekty oraz przy braku otrzymania zwrotu Spółka traktuje podobnie a więc za datę wiążącą uznaje dopiero datę otrzymania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku, jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r., poz. 361 ze zm.), zwanej dalej ustawą. W myśl tego przepisu:

Stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Należy podkreślić, że jedną z fundamentalnych zasad konstrukcji podatku od towarów i usług jest prawo podatnika do odliczenia podatku zapłaconego w cenie przy nabyciu towarów i usług związanych z działalnością gospodarczą, z czynnościami opodatkowanymi.

Podstawowa zasada wspólnego systemu VAT, jaką jest zasada neutralności podatku, jest rozumiana jako stosowanie podatku od towarów i usług na wszystkich etapach obrotu gospodarczego z równoczesnym prawem do potrącenia podatku zawartego w poprzedniej fazie obrotu. Wszelkie ograniczenia prawa do odliczenia podatku naliczonego wpływają na neutralność tego podatku i mogą wynikać jedynie z wyraźnej regulacji ustawowej.

Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest niewątpliwy i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Przedstawiona powyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych.

Zasady dotyczące wystawiania faktur oraz faktur korygujących zostały określone w przepisach ustawy o podatku od towarów i usług.

Jak stanowi art. 106b ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy:

Na podstawie art. 106j ust. 1. ustawy:

Elementy, jakie powinna zawierać faktura, zostały wymienione w art. 106e ustawy.

Należy zauważyć, iż celem faktury jest przede wszystkim udokumentowanie rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych, pełni ona bowiem szczególną rolę dowodową w  prawidłowym wymiarze podatku VAT. Prawidłowość materialnoprawna faktury zachodzi, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze, czyli w istocie stwierdza fakt nabycia określonych towarów lub usług czy też otrzymania zaliczki, co oznacza, że nie można uznać za prawidłową fakturę, gdy nie wskazuje ona zaistniałego zdarzenia gospodarczego.

Jeżeli po wystawieniu faktury wystąpią zdarzenia, mające wpływ na treść wystawionej faktury lub okaże się, że dokument ten zawiera błędy, podatnik wystawia w takim przypadku fakturę korygującą. Zatem, faktura korygująca wystawiana jest w celu podania właściwych, prawidłowych i zgodnych z rzeczywistością kwot i innych danych, decydujących o rzetelności wystawionego dokumentu. A zatem, co do zasady, korygowanie treści pierwotnie wystawionej faktury powinno nastąpić przez wystawienie przez sprzedawcę faktury korygującej.

Nie ulega wątpliwości, że pomiędzy otrzymaniem przez podatnika zaliczki, a czynnością opodatkowaną (dostawą towarów lub wykonaniem usługi) musi istnieć bezpośredni związek. Część należności ma bowiem stanowić wynagrodzenie związane z wykonaniem czynności, za którą zapłata jest należna. W innym przypadku sam transfer pieniędzy – następujący bez związku z przyszłą czynnością opodatkowaną, na poczet której jest dokonywany – pozostaje obojętny na gruncie VAT (nie stanowi opodatkowanej zaliczki, przedpłaty, raty itp.).

Z wniosku wynika, że Spółka jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług VAT. Spółka prowadzi (...).

Spółka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie nieprzerwanego zaopatrzenia surowcowego na podstawie pisemnych umów podejmuje współpracę (...) (Producentami) w zakresie nabywania zarówno towarów w postaci (...) czy (...) jak również w postaci nabywania różnego rodzaju usług.

Spółka na podstawie podpisanych Umów otrzymuje faktury VAT z zastosowaniem obowiązującej stawki podatku VAT przypisanej konkretnemu rodzaju zakupu towarów i usług

Warunki współpracy pomiędzy Producentem a Spółką są ściśle określone w wiążącej obie strony pisemnej Umowie.

Jednak w istniejącym niepewnym otoczeniu biznesowym coraz częściej zdarzają się sytuacje gdy na poczet przyszłego zakupu towaru lub usługi Dostawca żąda przedpłaty, na podstawie której wystawia fakturę zaliczkową VAT na rzecz Spółki.

Ten warunek ma również odzwierciedlenie w zapisach Umowy, na podstawie których Spółka na poczet zapłaty za zakup (...) przekazuje Producentowi zaliczkę stanowiącą równowartość kwoty zapłaconej za (...), które w przyszłości zostaną Spółce sprzedane (...). Następnie Producent po otrzymaniu zaliczki wystawia na rzecz Spółki fakturę zaliczkową VAT, zgodnie z obowiązującymi zapisami.

Spółka na podstawie otrzymanej faktury zaliczkowej VAT dokonuje rozliczenia tj. obniża podatek należny o wartość podatku naliczonego na ogólnych zasadach, w rozliczeniu za miesiąc otrzymania faktury lub w jednym z trzech następnych okresów rozliczeniowych.

Umowa określa również szereg zabezpieczeń zarówno po stronie Spółki jak i Producenta w przypadku nienależytego wykonania zobowiązań przez obie Strony, wskazane są w niej również kwoty kar umownych.

Niestety mimo tych zapisów tego typu transakcje są bardzo ryzykowne i zdarza się, iż po uiszczeniu zaliczki na rzecz (...)/Producenta, ten z bliżej nieznanych przyczyn odstępuje od umowy czego konsekwencją w praktyce jest bardzo często brak zwrotu nadpłaconej kwoty jak również brak wystawienia przez Dostawcę korekty faktury zaliczkowej VAT będącej podstawą do skorygowania podatku naliczonego VAT. W takiej sytuacji Spółka kieruje sprawę na drogę sądową i w związku z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego dokonuje korekty podatku naliczonego.

Pojawiają się sytuacje gdy Spółka nie posiada kontaktu z Dostawcą, korekty faktury zaliczkowej, oraz brak jakichkolwiek uzgodnień w zakresie warunków korekty jak również często się zdarza brak zwrotu na konto Spółki wpłaconej zaliczki.

Wątpliwości Spółki odnoszą się w do tego czy Spółka w przypadku braku kontaktu z Dostawcą, braku dokumentacji uzgadniającej warunki korekty prawidłowo rozpoznaje datę wiążącą do dokonania korekty pliku JPK_V7M, a tym samym do obniżenia podatku VAT naliczonego odliczonego we wcześniejszym okresie na podstawie faktury zaliczkowej.

Na mocy art. 106j ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 86 ust. 19a ustawy:

W myśl art. 91 ust. 7d ustawy:

Zgodnie z art. 29a ust. 10 ustawy:

Natomiast w myśl art. 29a ust. 13 ustawy:

Jak stanowi art. 29a ust. 14 ustawy:

Nabywca towaru lub usługi, w przypadku wystąpienia przesłanek do zmniejszenia podstawy opodatkowania i podatku należnego przez kontrahenta jest obowiązany do obniżenia kwoty podatku naliczonego. Obniżenie to następuje w rozliczeniu za okres, w którym warunki obniżenia podstawy opodatkowania lub podatku należnego dla dostawy towarów lub świadczenia usług zostały uzgodnione, jeżeli dodatkowo przed upływem tego okresu rozliczeniowego warunki te zostały spełnione, tj. doszło do zrealizowania przesłanek warunkujących pomniejszenie podstawy opodatkowania lub podatku należnego.

W sytuacji, gdy warunki obniżenia podstawy opodatkowania lub podatku należnego dla dostawy towarów lub świadczenia usług zostały spełnione po upływie okresu rozliczeniowego, w którym warunki te zostały uzgodnione – nabywca towaru lub usługi jest obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego dopiero w rozliczeniu za okres, w którym warunki te zostały spełnione.

Tym samym dla powstania obowiązku pomniejszenia VAT naliczonego ważny jest nie sam moment otrzymania faktury korygującej, a moment uzgodnienia warunków obniżenia podstawy opodatkowania lub podatku należnego oraz moment spełnienia tych uzgodnionych warunków – analogicznie jak ma to miejsce w odniesieniu do ustalenia momentu, w którym po stronie sprzedawcy wystąpi prawo do dokonania korekty podstawy opodatkowania lub podatku należnego.

Przesłanki uzasadniające obniżenie podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego mogą być również zawarte w regulaminach realizacji sprzedaży lub ogólnych warunkach umowy, których akceptacja dokonywana jest w momencie przystąpienia nabywcy do transakcji. W tego typu przypadkach uzgodnienie stanowi wspomniany fakt przystąpienia do czynności stanowiący wyraz zgody na treść dokumentu.

Zatem korekta podatku naliczonego uzależniona jest od łącznego spełnienia następujących warunków:

• uzgodnienia warunków korekty z dostawcą,
• spełnienia uzgodnionych warunków,
• posiadania dokumentacji potwierdzającej uzgodnienie i spełnienie warunków.

Na gruncie znowelizowanych przepisów dopuszczalną formą uzgodnienia (stanowiącą przesłankę zarówno prawa do skorygowania podatku należnego przez sprzedawcę, jak i aktualizującą obowiązek dokonania analogicznej korekty przez nabywcę) może być również domniemana akceptacja uzgodnienia warunków transakcji. Domniemana akceptacja warunków może wystąpić w szczególności kiedy samo wystawienie faktury korygującej, będzie stanowiło element uzgodnienia/spełnienia warunków korekty.

W przypadku odstąpienia od zrealizowania transakcji, na poczet której uiszczono zaliczkę, istotne znaczenie ma fakt, że w następstwie tego odstąpienia ostatecznie nie dochodzi do  czynności opodatkowanej na poczet której płatność (zaliczka) została przyjęta. Odstąpienie od umowy powoduje, że przedmiot opodatkowania (dla którego przyjęta płatność była częścią podstawy opodatkowania) nie zaistnieje. Nie ma więc czego obejmować opodatkowaniem. Konsekwencją powyższego musi być upadek obowiązku podatkowego od zaliczki. Nie ma bowiem przedmiotu podatku (czynności podlegającej opodatkowaniu), od którego obowiązek podatkowy miałby powstać.

Dotyczy to zarówno przypadku, gdy płatność miała charakter zaliczki i jest zwracana nabywcy, jak i sytuacji, gdy płatność stanowiła np. wadium zatrzymywane przez sprzedawcę. Także w tym ostatnim przypadku nie ma przedmiotu podatku, zaś przyjęta zaliczka przestaje być wynagrodzeniem za spodziewaną czynność opodatkowaną. Pełni funkcję quasi - odszkodowawczą i nie łączy się z żadnym świadczeniem sprzedawcy.

W opisie sprawy Spółka przedstawiła sytuacje, co do których powzięła wątpliwości czy Spółka - prawidłowo rozpoznaje datę otrzymania nakazu sądowego za datę wiążącą do dokonania korekty pliku JPK_V7M, a tym samym do obniżenia podatku VAT naliczonego odliczonego we wcześniejszym okresie na podstawie faktury zaliczkowej - w przypadku braku kontaktu z Dostawcą, braku dokumentacji uzgadniającej warunki korekty przy:

a)braku zwrotu zaliczki oraz braku korekty faktury zaliczkowej;

b)braku zwrotu zaliczki, a otrzymaniem jedynie korekty faktury zaliczkowej

oraz czy Spółka w przypadku braku kontaktu z Dostawcą, braku dokumentacji uzgadniającej warunki korekty przy:

a)zwrocie zaliczki oraz braku korekty faktury zaliczkowej;

b)zwrocie zaliczki oraz otrzymaniem korekty faktury zaliczkowej z datą wcześniejszą niż data otrzymania zwrotu;

- prawidłowo rozpoznaje datę wpływu zwrotu zaliczki na konto za datę wiążącą do dokonania korekty pliku JPK_V7M, a tym samym do obniżenia podatku VAT naliczonego odliczonego we wcześniejszym okresie na podstawie faktury zaliczkowej.

W odniesieniu do okoliczności sprawy przedstawionej we wniosku należy przede wszystkim zwrócić uwagę, że pomimo zawarcia umowy na zakup towaru oraz wpłacenia przez Spółkę zaliczki na poczet przyszłej dostawy, do dostawy tej nie doszło, a więc transakcja nie została zrealizowana przez strony, które zawarły umowę. W takiej sytuacji, gdy nie doszło do zawarcia transakcji, przepisy dotyczące podatku od towarów i usług, regulujące wystawianie faktur korygujących podatek należny, wprost stanowią o możliwości wystawienia przez dostawcę, faktury korygującej podatek należny z tytułu otrzymanej przez (...) (Producenta) zaliczki na poczet transakcji, do zrealizowania której de facto nie doszło.

Odnosząc się kwestii objętej zakresem postawionych we wniosku pytań zasadnym jest odwołanie się do orzecznictwa TSUE, w szczególności wyroku z dnia 13 marca 2014 r. w sprawie C-107/13, w którym Trybunał wskazał, że: „W odniesieniu do powstania ewentualnego obowiązku korekty dokonanego odliczenia naliczonego podatku VAT, art. 185 ust. 1 dyrektywy 2006/112 ustanawia zasadę, zgodnie z którą taka korekta jest dokonywana w szczególności w przypadku, gdy po złożeniu deklaracji podatku VAT nastąpi zmiana czynników uwzględnianych przy określaniu kwoty odliczenia” (pkt 51).

Oceniając sytuację będącą przedmiotem postępowania, z której wynika, że dostawa towarów, na podstawie której podatnik zapłacił zaliczkę, nie zostanie wykonana, TSUE doszedł do wniosku, „…że zmiana czynników branych pod uwagę w celu ustalenia kwoty rzeczonego odliczenia nastąpiła zatem po sporządzeniu deklaracji podatku VAT. W takiej sytuacji administracja podatkowa może więc żądać korekty podatku VAT odliczonego przez podatnika” (pkt 52).

TSUE wskazał ponadto, że „Wniosku tego nie może podważyć okoliczność, że podatek VAT należny od dostawcy sam w sobie nie został objęty korektą” (pkt 53).

W wyroku C-107/13 TSUE stwierdził, że „Artykuł 65, art. 90 ust. 1, art. 168 lit. a), art. 185 ust. 1 i art. 193 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że wymagają one korekty odliczenia podatku od wartości dodanej dokonanego przez odbiorcę faktury wystawionej na zapłatę zaliczki dotyczącej dostawy towarów, jeżeli w okolicznościach takich jak w postępowaniu głównym dostawa ta nie została ostatecznie wykonana, mimo że dostawca pozostał zobowiązany do zapłaty tego podatku i nie zwrócił zaliczki”.

Z powyższego orzeczenia wynika zatem, że nabywca zobowiązany jest do dokonania korekty odliczenia podatku naliczonego z tytułu zapłaconej zaliczki niezależnie od tego czy otrzymał zwrot tej zaliczki i czy została wystawiona na tą okoliczność faktura korygująca, jeżeli po wpłaceniu zaliczki okaże się, że dostawa nie zostanie ostatecznie zrealizowana.

Zatem skoro w okolicznościach niniejszej sprawy w związku z wcześniej podjętymi czynnościami, zmierzającymi do realizacji podlegającej opodatkowaniu dostawy towarów, Spółka zgodnie z obowiązującymi przepisami dokonała odliczenia podatku naliczonego, stwierdzić należy, że Spółka zobowiązana będzie do skorygowania podatku naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej zaliczkę na poczet dostawy towaru, która to dostawa nie została zrealizowana. Brak faktury korygującej, nie warunkuje dokonania przez Spółkę korekty podatku naliczonego.

Podobnie jak zwrot czy też brak zwrotu wpłaconych przez Państwa zaliczek, czy też otrzymanie nakazu sądowego w zaistniałej sytuacji, nie warunkują dokonania korekty podatku naliczonego. Odstąpienie od umowy należy bowiem uznać zgodnie z art. 91 ust. 7d ustawy za zmianę prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Spółka jest zobowiązana do zwrotu podatku VAT, ponieważ nie doszło do zawarcia transakcji nabycia towaru który byłby wykorzystany do czynności opodatkowanych. Na powyższe nie ma wpływu brak zwrotu zaliczek oraz otrzymanie czy też nie faktur korygujących.

Zatem jeśli po zerwaniu umowy nie została wystawiona faktura korygująca (lub faktura ta nie dokumentuje faktycznego zdarzenia) brak jest zwrotu tej zaliczki, to skorygowanie odliczenia kwoty podatku naliczonego powinno być dokonane w rozliczeniu za okres w którym nastąpiło zerwanie umowy – czyli w momencie zmiany prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Tym samym moment w którym Spółka powzięła informację, że do transakcji nie dojdzie jest okresem właściwym do dokonania korekty podatku naliczonego odliczonego z faktury pierwotnej w związku z wpłaconą zaliczką.

Tym samym Państwa stanowisko uznaję za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem stanu faktycznego. Ponoszą Państwo ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego. Podkreślenia wymaga, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z tym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…) Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).