Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

Pana wniosek z 24 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania sprzedaży egzekucyjnej nieruchomości objętej (...), wpłynął 30 września 2024 r.

Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 9 grudnia 2024 r. (data wpływu 9 grudnia 2024 r.), pismem z 9 grudnia 2024 r. (data wpływu 10 grudnia 2024 r.) oraz pismem z 9 grudnia 2024 r. (data wpływu 12 grudnia 2024 r.)

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego wraz z uzupełnieniem

Kancelaria komornicza prowadzi egzekucję wszczętą na wniosek Sądu Rejonowego w (…) z udziałem:

C.A.

C.J.

Postępowanie prowadzone jest w celu podziału majątku wspólnego w postaci nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej nieruchomości objętej (…), dla których to Sąd Rejonowy w (…) - Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi ww. księgę wieczystą.

Nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste na okres 99 lat (data końca użytkowania (…)-(…)-(…)) na podstawie: Umowy przeniesienia prawa wieczystego użytkowania nieruchomości - akt Rep. (…)  z dnia (…) (…) Notariusz A.S. oraz Warunkowej umowy sprzedaży - akt Rep (…) z dnia (…) (…) Notariusz A.S.  Właścicielem gruntu jest Gmina (…), użytkownikami wieczystymi: C.A., C.J. we wspólności ustawowej małżeńskiej.

Na podstawia art. 948 § 1 kpc dla określenia wartości nieruchomości została powołana biegła sądowa B. Przedmiotem wyceny jest nieruchomość gruntowa zabudowana budynkiem (…) (…) o powierzchni użytkowej (…) m², znajdującym się na działkach gruntu nr (…) obręb (…), o łącznej powierzchni (…) ha, położonej w miejscowości W. przy ul. (…). Nieruchomość została wyceniona na kwotę: (…) zł - wartość rynkowa prawa użytkowania wieczystego. Uczestnik C.J. nigdy nie prowadziła działalności gospodarczej.

Uczestnik C.A. prowadził działalność gospodarczą - data wpisu do rejestru (…).

Zgodnie z oświadczeniem uczestnika nieruchomość nie stanowi środka trwałego działalności gospodarczej. Uczestnicy nie są podatnikami VAT. Nie dokonano odliczenia podatku VAT w związku z nabyciem nieruchomości. Uczestnik C.A. używał nieruchomości do działalności opodatkowanej podatkiem VAT. Uczestnik C.A. podejmował działania przygotowujące do sprzedaży nieruchomości, tj. wykonanie przyłącza elektrycznego i kanalizacyjnego. Nieruchomość jest zabudowana budynkiem użytkowym. Pierwszego zasiedlenia dokonano (…) 2013 r. Uczestnik C.A. ponosił wydatki na ulepszenie budynku, w stosunku do których przysługiwało mu prawo obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony, wydatki te były niższe niż 30% wartości budynku. Nieruchomość nie jest obiektem budownictwa mieszkaniowego.

Przepisy określające stanowisko komornika prowadzącego egzekucję, egzekucję w której planowana jest sprzedaż egzekucyjna nieruchomości to min.:

Art. 18 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zwanej dalej ustawą, organy egzekucyjne określone w Ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Ustawy 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów.

Definicja płatnika została zawarta w art. 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa - gdzie płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Przepisy prawa wskazują więc, że komornik sądowy jest płatnikiem podatku od dostawy towaru dokonywanej w trybie egzekucji w przypadku, gdy wykonuje on czynności egzekucyjne. Komornik sądowy dokonuje transakcji w imieniu podatnika - dłużnika. Prowadzona przez niego sprzedaż towarów będących własnością dłużnika będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, gdy do rozliczenia tego podatku byłby zobowiązany dłużnik. W przypadku, gdy powyższa czynność nie podlegałaby opodatkowaniu tym podatkiem lub byłaby od niego zwolniona, komornik sądowy nie będzie obowiązany do odprowadzenia podatku. Jeżeli na dłużniku spoczywa obowiązek podatkowy związany ze sprzedażą towarów, to komornik jest zobowiązany do wystawienia faktury w imieniu i na rzecz dłużnika. Komornik sądowy zobowiązany jest do przestrzegania przepisów Ustawy o podatku od towarów i usług oraz do uwzględnienia w trakcie sprzedaży licytacyjnej towarów okoliczności decydujących o jej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Mając na uwadze powyższe w ocenie komornika sądowego udokumentowane działania, o których mowa w art. 18, nie doprowadziły do jednoznacznego potwierdzenia spełnienia warunków zastosowania zwolnienia z podatku od towarów i usług. W tym stanie rzeczy konieczne jest wydanie przez organ podatkowy indywidualnej interpretacji na podstawie art. 14b§1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 - Ordynacja podatkowa

W uzupełnieniu wskazał Pan, że:

ad.1

- Przedmiotem planowanej sprzedaży egzekucyjnej jest prawo użytkowania wieczystego nieruchomości objętej księgą wieczystą (…) składającej się z działek gruntowych nr (…) wraz z prawem własności posadowionego na tym gruncie budynku (…) (…).

ad.2

-Zgodnie z odpowiedzią na wezwanie Komornika z dnia 03-12-2024 r. uzyskaną od uczestnika C.J. przedmiotowa nieruchomość w skład której wchodzą działki nr (…) została nabyta w ramach transakcji opodatkowanej podatkiem od towarów i usług.

-Zgodnie z odpowiedzią na wezwanie Komornika z dnia 03-12-2024 r. uzyskaną od pełnomocnika uczestnika C.A., uczestnicy nabyli prawo użytkowania wieczystego nieruchomości na podstawie umowy przeniesienia prawa wieczystego użytkowania nieruchomości zwolnionej z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

ad.3

-Zgodnie z odpowiedzią na wezwanie Komornika z dnia 03-12-2024 r. uzyskaną od uczestnika C.J. wynika, że temu uczestnikowi nie przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia działek nr (…).

-Zgodnie z odpowiedzią na wezwanie Komornika z dnia 03-12-2024 r. uzyskaną od pełnomocnika uczestnika C.A., uczestnikom nie przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia prawa użytkowania wieczystego działek nr (…).

ad.4

-Komornik ustalił, że budynek (…) (…), jest budynkiem w rozumieniu przepisów art. 3 pkt 2 ww. ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 725 ze zm.), albowiem jest to obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.

Dodatkowo wskazać należy, że przedmiotowy budynek jest ujęty w Kartotece Budynków Starostwa Powiatowego w (…) pod pozycją: (…).

ad.5

-Z informacji posiadanych przez Komornika wynika, że budynek (…) (…) znajdujący się na nieruchomości objętej księgą wieczystą (…), został przez uczestników C.J. i C.A. wybudowany po nabyciu nieruchomości. Zgodnie bowiem z danymi zawartymi w Księdze Wieczystej nr (…) Dział (…) przedmiotowa nieruchomość została nabyta przez dłużników w (…) (…) r. (UMOWA PRZENIESIENIA PRAWA WIECZYSTEGO UŻYTKOWANIA NIERUCHOMOŚCI, (…) oraz WARUNKOWA UMOWA SPRZEDAŻY, (…)). Biegły sądowy B. powołana w celu oszacowania wartości w/w nieruchomości w operacie szacunkowym z dnia (…) 2024 r. ustaliła, że budowa budynku (…) została rozpoczęta w 2010 r., a zakończona w 2013 r. Ponadto w Kartotece Budynków Starostwa Powiatowego w (…) wskazano, że zakończenie budowy miało miejsce w 2013 r. W załączeniu kopia Wypisu z Kartoteki Budynków Starostwa Powiatowego w (…).

-Zgodnie z odpowiedzią na wezwanie Komornika z dnia (…)-(…)-2024 r. uzyskaną od C.J. budynek (…) (…) nie znajdował się na nieruchomości w momencie jej nabycia. Został wybudowany przez uczestników. Budynek (…) został oddany do użytkowania w dniu (…) 2013 r. Uczestnik C.J. nie miała prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu wybudowania budynku (…) (…).

-Zgodnie z odpowiedzią na wezwanie Komornika z dnia (…)-(…)-2024 r. uzyskaną od C.A. budynek (…) (…)został wybudowany przez uczestników na nieruchomości objętej księgą wieczystą (…) w latach (…)-(…). Pełnomocnik zawiadomił, że uczestnik C.A. nie wie czy on sam lub wspólnie z uczestniczką mieli prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu wybudowania budynku (…) (…).

ad.6

-Budynek (…) (…) położony jest na obu działkach gruntu nr (…) objętych księgą wieczystą (…). W załączeniu kopia Uproszczonego wypisu z Rejestru Gruntów Starostwa Powiatowego w (…).

ad.7

-Działki nr (…) objęte księgą wieczystą (…) są zabudowane budynkiem (…). Przedmiotowa nieruchomość jest objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z Uchwałą nr (…) Rady Gminy (…) z dnia (…) (…) r. W sprawie miejscowego zagospodarowania przestrzennego Gminy (…), w obszarach (…) wyżej opisane działki położone są w obszarze:

(…) tereny usługowe – funkcja dominująca i  (...) i tereny dróg publicznych, dojazdowych (pozostała część 5% terenu).

ad.8

-Komornik informuje, że obecnie prowadzi działania o których mowa w art. 43 ust. 21 Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U.2024.361 t.j. z dnia 2024.03.13) w celu potwierdzenia spełnienia warunków zastosowania do dostawy towarów, o której mowa w art. 18, zwolnień od podatku, o których mowa w ust. 1 pkt 2, 3 i 9-10a. Jednym z tych działań jest złożenie wniosku o interpretacją indywidualną o której mowa w Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2023 r. poz. 2383, ze zm.);

ad.9

-Komornik pismem z dnia (…)-(…)-2024 r. wezwał uczestnika C.A. do sprecyzowania oświadczenia w zakresie wskazanym przez Dyrektora KIS w piśmie z dnia (…)-(…)-2024 r. Z odpowiedzi przesłanej przez pełnomocnika uczestnika C.A. wynika, że uczestnik nie ma wiedzy czy budynek (…) (…) był w przeszłości zaliczony do środków trwałych w działalności gospodarczej C.A. i czy podlegał amortyzacji.

W tym miejscu podnieść należy, że Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w (…) w związku z koniecznością ustalenia zakresu opodatkowania podatkiem VAT w przypadku licytacyjnej sprzedaży nieruchomości dłużników objętej KW (…) pismem z dnia (…) 2024 r. wzywał uczestników C.J. i C.A. do złożenia odpowiedzi na niżej wymienione pytania:

1.Czy nieruchomość stanowi środek trwały w działalności gospodarczej?

2.Czy uczestnik jest zarejestrowany jako podatnik podatku od towarów i usług?

3.Czy uczestnik dokonał odliczenia podatku od towarów i usług w związku z nabyciem nieruchomości?

4.Czy uczestnik używał nieruchomości do wykonywania działalności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług (w tym: najem, dzierżawa)

5.Czy uczestnik podejmował działania przygotowujące do sprzedaży nieruchomości takie jak: uzbrojenie nieruchomości w media, podział na mniejsze działki, wytyczenie drogi koniecznej.

6.Czy niezbudowana nieruchomość stanowi grunty budowlane (uzyskane pozwolenia na budowę, przeznaczenie nieruchomości w MPZP)?

7.Czy nieruchomość jest zabudowana, ewentualnie jaki jest stopień realizacji nieukończonej budowy (fundamenty, stan deweloperski otwarty, stan deweloperski zamknięty)

8.Czy dokonano pierwszego zasiedlenia budynku lub jego części, a jeśli taki, to kiedy doszło do pierwszego zasiedlenia?

9.Czy uczestnik ponosił wydatki na ulepszenie budynku lub budowli, w stosunku do których przysługiwało mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony, a jeśli ponosił takie wydatki to czy były one niższe niż 30% wartości budynków lub budowli?

10.Czy nieruchomość stanowi obiekt budownictwa mieszkaniowego, a jeśli tak, to czy:

a)powierzchnia domu jednorodzinnego przekracza (…) m2?

b)powierzchnia lokalu mieszkalnego przekracza (…) m2?

Uczestniczka C.J. pismem z dnia (…) 2024 r. w następujący sposób odpowiedziała na powyższe pytania:

Odp. 1 - NIE DOTYCZY

Odp. 2 - NIE

Odp. 3 - NIE DOTYCZY

Odp. 4 - NIE DOTYCZY

Odp. 5 - NIE

Odp. 6 - NIERUCHOMOŚĆ JEST ZABUDOWANA

Odp. 7 - BUDOWA UKOŃCZONA

Odp. 8 - NIE DOTYCZY

Odp. 9 - NIE DOTYCZY

Odp. 10 - NIE

Pismem z dnia (…) 2024 r. pełnomocnik uczestnika C.A. w odpowiedzi na powyższe pytania wyjaśnił, że:

1.nieruchomość nie stanowi środka trwałego działalności gospodarczej,

2.uczestnik nie jest podatnikiem VAT,

3.uczestnik nie dokonał odliczenia podatku VAT w związku z nabyciem nieruchomości,

4.uczestnik używał nieruchomości do działalności opodatkowanej podatkiem VAT,

5.uczestnik podejmował działania przygotowujące do sprzedaży nieruchomości, tj. wykonanie przyłącza elektrycznego i kanalizacyjnego,

6.nieruchomość jest zabudowana budynkiem użytkowym,

7.pierwszego zasiedlenia dokonano (…) 2013 r.

8.uczestnik ponosił wydatki na ulepszenie budynku, w stosunku do których przysługiwało mu prawo obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony, wydatki te były niższe niż 30% wartości budynku,

9.nieruchomość nie jest obiektem budownictwa mieszkaniowego.

Pytanie ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu

Czy planowana sprzedaż egzekucyjna nieruchomości należąca do uczestników C.J. i C.A., nie będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług.

Pana stanowisko w sprawie

W ocenie komornika sprzedaż licytacyjna w związku z prowadzeniem egzekucji z nieruchomości posiadającej księgę wieczystą nr (…) w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w (…) nie będzie opodatkowana podatkiem VAT w wypadku sprzedaży licytacyjnej nieruchomości należącej do uczestników: C.J. i C.A.

Zgodnie z treścią przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z 2004 r. z póżn. zm.), egzekucyjna sprzedaż nieruchomości gruntowej zabudowanej, z gruntem w użytkowaniu wieczystym jest zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT, bowiem: prawnym właścicielem gruntu jest Gmina (…), natomiast uczestnicy C.J. i C.A. są użytkownikami wieczystym gruntu oraz właścicielami posadowionego na tym gruncie budynku na podstawie Umowy przeniesienia prawa wieczystego użytkowania nieruchomości - akt Rep. (…).

Same grunty są w rozumieniu ustawy VAT towarem. W przypadku jednak prawa wieczystego użytkowania gruntów - zarówno jego ustanowienie na rzecz innego podmiotu, jak i późniejszy nim obrót - w stanie prawnym obowiązującym do 30 listopada 2008 r. w zasadzie nie stanowiły dostawy towarów. Przedmiotem czynności jest bowiem wówczas nie sam grunt, lecz prawo do jego użytkowania w określony sposób. Sam grunt w sensie formalnoprawnym jest przedmiotem czynności, chociaż oczywiście strony faktycznie zmierzają do przeniesienia władztwa (wynikającego z prawa wieczystego użytkowania) nad samym gruntem. Ministerstwo Finansów w piśmie z dnia 11 sierpnia 2004 r. (PPI-811-1181/2004/EF/2699, Dz.U. Min. Fin. Nr 11. poz. 106) uznało oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste za świadczenie usług. W wyroku z dnia 5 października 2005 r. (III SA/Wa1953/05. POP 2006, z. 3. s. 49) WSA w Warszawie stwierdził zaś, że ustanowienie użytkowania wieczystego oraz jego zbycie na podstawie art. 8 ust 1 pkt 1 ustawy VAT jest dostawą usług. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 10 lutego 2006 r. (III CZP 1/06. LEX nr 108664) wyraził pogląd, że oddanie gruntu w wieczyste użytkowanie jest usługą o charakterze ciągłym. W uchwale z dnia 8 stycznia 2007 r. (I FPS 1/06, ONSA WSA 2007, nr 2, poz. 27) NSA uznał wszakże, że wieczyste użytkowanie należy traktować jako dostawę towarów.

Powyższy pogląd z powodów przedstawionych wyżej, chociaż wyrażał stan pożądany na gruncie ówczesnych przepisów, budził jednak istotne wątpliwości. Trzeba podkreślić, iż istotą użytkowania wieczystego jest to, iż właściciel oddaje użytkownikowi wieczystemu do użytkowania grunt, pozbawiając się władztwa nad nim i godząc się na to, że gruntu będzie używał użytkownik wieczysty. Taka jest treść jego świadczenia. Wykonanie tego świadczenia w całości następuje z chwilą ustanowienia prawa wieczystego użytkowania. Wówczas to bowiem właściciel oddaje grunt do używania i przyjmuje na siebie określone zobowiązania, mocą których zgadza się na znoszenia (tolerowanie) ograniczenia swojego prawa własności do gruntu. Z dniem 1 grudnia 2006 r. ustanowienie wieczystego użytkowania gruntów zostało jednoznacznie i wyraźnie określone jako dostawa towarów. Za dostawę towarów uznano także wyraźnie czynność przeniesienia prawa wieczystego użytkowania gruntów. Zgodnie z zasadami egzekucji sądowej w wypadku sprzedaży prawa wieczystego użytkowania następuje sprzedaż tego prawa w jego dotychczasowej postaci, natomiast nie wolno przyjmować, iż jest to sprzedaż nowego prawa wieczystego użytkowania gruntu.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 361), zwanej dalej „ustawą”:

Definicja płatnika została zawarta w art. 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2023 r., poz. 2383, ze zm.):

Przepis art. 18 ustawy wprowadza szczególną na gruncie przepisów ustawy regulację, kiedy to należny podatek pobierany jest i odprowadzany do urzędu skarbowego przez płatnika, a nie przez podatnika. Płatnik pełni w tym przypadku rolę pośrednika pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym, przekazując organowi środki pieniężne podatnika. Uzasadnione jest to charakterem odpłatnej dostawy następującej w ramach wykonywania czynności egzekucyjnych. Jeżeli bowiem dłużnik niesolidnie spłaca swoje zobowiązania i w celu wyegzekwowania należności wszczęto przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne, to istnieją podstawy do uznania, że nie uiści również podatku należnego w związku z dostawą mającą miejsce w ramach egzekucji.

Z powołanych wyżej przepisów wynika, że komornik sądowy dokonuje transakcji w imieniu podatnika – dłużnika. Prowadzona przez niego sprzedaż towarów będących własnością dłużnika będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, gdy do rozliczenia tego podatku byłby zobowiązany dłużnik, natomiast w przypadku, gdy powyższa czynność nie podlegałaby opodatkowaniu tym podatkiem lub byłaby od niego zwolniona, komornik sądowy nie będzie obowiązany do odprowadzenia podatku. Jeżeli na dłużniku spoczywa obowiązek podatkowy związany ze sprzedażą towarów, to komornik jest zobowiązany do wystawienia faktury w imieniu i na rzecz dłużnika.

Tym samym, komornik sądowy zobowiązany jest do przestrzegania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz do uwzględnienia w trakcie sprzedaży licytacyjnej towarów okoliczności decydujących o jej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy:

Stosownie zaś do art. 7 ust. 1 pkt 6 i 7 ustawy:

Na mocy art. 2 pkt 22 ustawy:

Na mocy art. 2 pkt 6 ustawy:

W świetle powołanych powyżej przepisów budynki, budowle oraz grunt spełniają definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy, a ich sprzedaż stanowi dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.

Zaznaczenia wymaga, że na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, również zbycie udziału w towarze (np. współwłasności nieruchomości) stanowi odpłatną dostawę towarów.

Towarem jest także udział w prawie własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości. Jest to zgodne z normami unijnymi, bowiem w myśl art. 15 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (t. j. Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 s. 1 ze zm.), zwanej dalej „Dyrektywą 2006/112/WE”:

W wyniku ustanowienia prawa użytkowania wieczystego dochodzi do ekonomicznego przeniesienia władztwa nad gruntem (towarem – w rozumieniu ww. przepisu) na rzecz użytkownika wieczystego, co sprawia, że może on rozporządzać nim jak właściciel. Znajduje to wyraz zarówno w swobodzie korzystania z gruntu i czerpania z niego pożytków w sposób niemalże taki jak w przypadku właściciela tego gruntu, jak i w możliwości przeniesienia takiego władztwa na inny podmiot jak przy dokonywaniu sprzedaży gruntu przez właściciela. Zatem, w świetle powołanego wyżej art. 7 ustawy o podatku od towarów i usług odpłatne przeniesienie prawa użytkowania wieczystego gruntu stanowi dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Zaznaczenia wymaga, że na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, również zbycie udziału w towarze (np. współwłasności nieruchomości gruntowej) stanowi odpłatną dostawę towarów. Powyższe potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w uchwale 7 sędziów z 24 października 2011 r., sygn. akt I FPS 2/11.

Należy w tym miejscu wyjaśnić, że problematyka współwłasności została uregulowana w art. 195-221 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.), zwany dalej „Kodeks cywilny”.

Na mocy art. 195 Kodeksu cywilnego:

Jak stanowi art. 196 § 1 Kodeksu cywilnego:

Na podstawie art. 196 § 2 Kodeksu cywilnego:

W świetle art. 46 § 1 Kodeksu cywilnego:

Art. 198 Kodeksu cywilnego stanowi, że:

Współwłaściciel ma względem swojego udziału pozycję wyłącznego właściciela. Ze względu na charakter udziału, każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Rozporządzanie udziałem polega na tym, że współwłaściciel może zbyć swój udział.

W ujęciu cywilistycznym istotą umowy sprzedaży jest to, że sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Art. 45 Kodeksu cywilnego definiuje rzeczy jako przedmioty materialne.

Zatem, w zakresie pojęcia towarów jako budynków, budowli i ich części jak również gruntów, mieści się współwłasność jako prawo do rzeczy wspólnej. Wobec powyższego, towarem jest część budynku lub budowli, a także udział w prawie własności nieruchomości.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że właściciel udziału jest równocześnie właścicielem części ułamkowej wspólnego prawa (prawa własności). W przypadku zbycia udziału w nieruchomości, dotychczasowy współwłaściciel przenosi na nabywcę prawo do rozporządzania tą nieruchomością jak właściciel, w zakresie, w jakim uprawniała go do tego wysokość jego udziału.

Rozporządzanie udziałem polega na tym, że współwłaściciel może zbyć swój udział.

W tym miejscu zauważyć, że kwestie stosunków majątkowych pomiędzy małżonkami reguluje ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 ze zm.).

Stosownie do art. 31 § 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy:

Zatem, istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

W świetle art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

W myśl art. 36 § 1 oraz § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Z uwagi na powyższe regulacje prawne w akcie notarialnym dokumentującym tego rodzaju nabycie nieruchomości wymieniani są oboje małżonkowie, jeżeli istnieje między nimi ustawowa wspólność majątkowa. Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną uprawniającą do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego, a w czasie jej trwania żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego.

Na mocy zapisu zawartego w art. 43 § 1 cyt. Kodeksu:

Zauważyć należy, że samo stwierdzenie, że podmiot dokonuje czynności podlegających opodatkowaniu (w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy) nie jest wystarczającą przesłanką, aby daną czynność opodatkować podatkiem od towarów i usług. Istotnym jest, aby w ramach określonych transakcji podmiot działał w charakterze podatnika.

Pojęcia „podatnik” i „działalność gospodarcza”, na potrzeby podatku od towarów i usług, zostały określone w art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy:

Według art. 15 ust. 2 ustawy:

Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że do tego, aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik. Definicja działalności gospodarczej, zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Ponadto, działalność gospodarczą stanowi wykorzystywanie towarów w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z treści cytowanych powyżej przepisów wynika, że warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze – czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie – musi być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Uznanie, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy.

Właściwym zatem jest wykluczenie osób fizycznych z grona podatników w przypadku, gdy dokonują sprzedaży, przekazania, bądź darowizny towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży, bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że pojęcie „majątku prywatnego” nie występuje na gruncie analizowanych przepisów ustawy, jednakże wynika z wykładni art. 15 ust. 2 ustawy, w której zasadnym jest odwołanie się do treści orzeczenia TSUE w sprawie C-291/92 (Finanzamt Uelzen v. Dieter Armbrecht), które dotyczyło kwestii opodatkowania sprzedaży przez osobę będącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, części majątku niewykorzystywanej do prowadzonej działalności gospodarczej, a służącej jej do celów prywatnych. „Majątek prywatny” to zatem taka część majątku danej osoby fizycznej, która nie jest przez nią przeznaczona ani wykorzystywana dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej. Ze wskazanego orzeczenia wynika zatem, że podatnik musi w całym okresie posiadania danej nieruchomości wykazywać zamiar wykorzystywania części nieruchomości w ramach majątku osobistego. Przykładem takiego wykorzystania nieruchomości mogłoby być np. wybudowanie domu dla zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Potwierdzone to zostało również w wyroku TSUE z 21 kwietnia 2005 r., sygn. akt C-25/03 Finanzamt Bergisch Gladbach v. HE, który stwierdził, że majątek prywatny to mienie wykorzystywane dla zaspokojenia potrzeb własnych.

Zatem sprzedaż składników wykorzystywanych w działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Aby ustalić czy Wnioskodawca, jako komornik sądowy, będzie zobowiązany do opodatkowania sprzedaży przedmiotowej nieruchomości, należy dokonać analizy, czy dłużnicy w okolicznościach opisanych we wniosku byli podatnikami w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.

W świetle powyższych przepisów stwierdzić należy, że dostawa towarów podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana będzie przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Należy wskazać, że małżeństwo nie należy do żadnej kategorii podmiotów wymienionych w cytowanym wyżej art. 15 ust. 1 ustawy. Powyższe stwarza dla małżonków prowadzących działalność gospodarczą szczególną sytuację prawną. Żaden z przepisów ustawy o podatku od towarów i usług nie zabrania małżonkom prowadzenia działalności gospodarczej jako odrębnym podatnikom. W konsekwencji, podatnikiem podatku od towarów i usług jest ten z małżonków, który dokonał czynności podlegającej opodatkowaniu. Autonomiczność prawa podatkowego wyklucza możliwość interpretacji przepisów, która zakładałaby, że stosunki majątkowe między małżonkami, mogą kształtować zakres praw i obowiązków podatników podatku od towarów i usług.

Odnosząc regulacje zawarte w art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy do art. 18 ustawy wskazać należy, że w przypadku, gdy dłużnik – właściciel nieruchomości – jest podatnikiem podatku VAT, wówczas komornik jest płatnikiem podatku VAT z tytułu dostawy tej nieruchomości.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że jako organ egzekucyjny prowadzi Pan egzekucję wszczętą na wniosek Sądu Rejonowego w (…) z udziałem C.A. i C.J. Postępowanie prowadzone jest w celu podziału majątku wspólnego w postaci nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej nieruchomości objętej KW (…), która obejmuje nieruchomość gruntową zabudowaną budynkiem (…) (…) o powierzchni użytkowej (…) m², znajdującym się na działkach gruntu nr (…) obręb (…), o łącznej powierzchni (…) ha, położonej w miejscowości (…). C.J. nigdy nie prowadziła działalności gospodarczej. C.A. prowadził działalność gospodarczą. C.A. używał nieruchomości do działalności opodatkowanej podatkiem VAT. C.A. podejmował działania przygotowujące do sprzedaży nieruchomości, tj. wykonanie przyłącza elektrycznego i kanalizacyjnego. Nieruchomość jest zabudowana budynkiem użytkowym. Pierwszego zasiedlenia dokonano (…) 2013 r. C.A. ponosił wydatki na ulepszenie budynku, w stosunku do których przysługiwało mu prawo obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony, wydatki te były niższe niż 30% wartości budynku. Nieruchomość nie jest obiektem budownictwa mieszkaniowego.

Jak wskazano wyżej, autonomiczność prawa podatkowego wyklucza możliwość interpretacji przepisów, która zakładałaby, że stosunki majątkowe między małżonkami, mogą kształtować zakres praw i obowiązków podatników podatku od towarów i usług. Zatem nie każda czynność, która wywołuje skutki na gruncie prawa cywilnego, będzie takie skutki wywoływała na gruncie prawa podatkowego.

W rozpatrywanej sprawie, pomimo że nieruchomość została nabyta na obu małżonków, to jednak cała nieruchomość wykorzystywana była przez C.A., który używał nieruchomości do prowadzonej przez niego działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem VAT. Natomiast C.J. nigdy nie prowadziła działalności gospodarczej. Zatem, budynek był wykorzystywany przez Dłużnika do działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Powyższe oznacza, że to C.A. miał nad tym majątkiem kontrolę ekonomiczną.

Skoro nieruchomość gruntowa zabudowana budynkiem (…) (…) była wykorzystywana przez C.A. do prowadzonej przez Niego działalności, to należy stwierdzić, że to On w sensie ekonomicznym jest właścicielem tej nieruchomości i to On dokona w efekcie dostawy nieruchomości – przeniesienia prawa do rozporządzania nią jak właściciel.

Uwzględniając powyższe w kontekście analizowanej sprawy należy stwierdzić, że to C.A. jako prowadzący działalność gospodarczą, wypełni przesłanki określone w art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy. W konsekwencji dostawa tej nieruchomości będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatna dostawa towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy. Przedmiotowa transakcja będzie dokonana przez podatnika podatku od towarów i usług w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

Wobec powyższego, w przedmiotowej sprawie należy stwierdzić, że C.A. w odniesieniu do sprzedaży budynku (…) (…) wykorzystywanego w działalności gospodarczej działa jako podatnik w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, a sprzedaż tego budynku przez Pana – komornika sądowego – w drodze postępowania egzekucyjnego podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 7 ust. 1 ustawy.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT:

Z powyższego uregulowania wynika, że dostawa budynków, budowli lub ich części jest – co do zasady – zwolniona od podatku od towarów i usług. Wyjątek stanowi dostawa w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz jeżeli pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Zatem dla ustalenia zasad opodatkowania dostawy budynków, budowli lub ich części kluczowym jest ustalenie, kiedy nastąpiło pierwsze zasiedlenie i jaki upłynął okres od tego momentu.

Zgodnie z art. 2 pkt 14 ustawy:

Zatem, w przypadku, gdy po wybudowaniu budynek, budowla lub jego część jest wykorzystywana, w tym używana na potrzeby własnej działalności, okoliczność ta powoduje, że ma już miejsce pierwsze zasiedlenie tego obiektu.

Jak wynika z powyższych uregulowań, zwolnienie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy stosuje się w odniesieniu do dostawy całości lub części budynków, budowli, jeżeli w stosunku do nich nastąpiło pierwsze zasiedlenie, przy czym okres pomiędzy pierwszym zasiedleniem, a dostawą nie jest krótszy niż 2 lata. Wykluczenie z tego zwolnienia następuje w sytuacjach, gdy dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz w sytuacji, gdy od momentu pierwszego zasiedlenia do chwili sprzedaży nie minęły co najmniej 2 lata.

Jednocześnie wskazać należy, że w przypadku nieruchomości zabudowanych niespełniających przesłanek do zwolnienia od podatku na podstawie powołanego wyżej przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, ustawodawca umożliwia podatnikom – po spełnieniu określonych warunków – skorzystanie ze zwolnienia wskazanego w pkt 10a tego przepisu.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy:

Z analizy powołanych wyżej przepisów wynika, że jeżeli dostawa budynków, budowli lub ich części będzie mogła korzystać ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, wówczas badanie przesłanek wynikających z przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy stanie się bezzasadne.

Natomiast, jeżeli nie zostaną spełnione przesłanki do zastosowania zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 i pkt 10a ustawy dla dostawy działek zabudowanych, należy przeanalizować możliwość skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług w oparciu o przepis art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.

W odniesieniu do sprzedaży działki zabudowanej należy zauważyć, że kwestię opodatkowania dostawy gruntu, na którym posadowione zostały budynki lub budowle rozstrzyga art. 29a ust. 8 ustawy o VAT, w myśl którego:

W świetle tego przepisu przy sprzedaży budynków lub budowli, dokonywanej wraz z dostawą gruntu, na którym są one posadowione, grunt dzieli byt prawny budynków oraz budowli w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Oznacza to, że do dostawy gruntu stosuje się analogiczną stawkę podatku, jak przy dostawie budynków, budowli lub ich części trwale z gruntem związanych. Jeżeli dostawa budynków albo budowli lub ich części korzysta ze zwolnienia od podatku, ze zwolnienia takiego korzysta również dostawa gruntu, na którym obiekt jest posadowiony.

W celu ustalenia, czy w analizowanej sprawie dla sprzedaży nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem (…) (…) o powierzchni użytkowej (…) m², znajdującym się na działkach gruntu nr (…), o księdze wieczystej nr (…) zastosowanie znajdzie zwolnienie od podatku od towarów i usług należy w pierwszej kolejności rozstrzygnąć, kiedy nastąpiło pierwsze zasiedlenie i jaki upłynął okres od tego momentu.

Po przeprowadzeniu analizy przedstawionego opisu sprawy na tle przywołanych regulacji prawnych należy stwierdzić, że sprzedaż prawa wieczystego użytkowania zabudowanej nieruchomości (działek gruntu nr (…)) budynkiem (…) (…) będzie mogła korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, ponieważ spełnione zostaną warunki wymienione w tym przepisie. Bowiem w stosunku do wyżej opisanego budynku (…) (…) doszło do jego pierwszego zajęcia (użytkowania). Od pierwszego zasiedlenia minął okres dłuższy niż 2 lata. Bowiem pierwszego zasiedlenia dokonano (…) 2013 r.

Zatem wobec zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy w związku dostawą budynku, również sprzedaż gruntu na którym posadowiony jest budynek korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 29a ust. 8 ustawy.

Zatem nie jest konieczna dalsza analiza możliwości korzystania ze zwolnienia na mocy art. 43 ust. 1 pkt 10a i pkt 2, gdyż zwolnienia te mają zastosowanie do dostawy budynku, budowli lub ich części nieobjętej zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

Odpowiadając zatem wprost na Pana pytanie należy stwierdzić, że planowana dostawa prawa użytkowania wieczystego zabudowanej nieruchomości (działek gruntu (…)) budynkiem (…) (…), objętej księgą wieczystą o numerze nr (…) będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ale jednocześnie będzie w całości zwolniona z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustaw w zw. z art. 29a ust. 8 ustawy.

Tym samym Pana stanowiska, zgodnie z którym – sprzedaż licytacyjna w związku z prowadzeniem egzekucji z nieruchomości posiadającej księgę wieczystą nr (…) w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w (…) nie będzie opodatkowana podatkiem VAT w wypadku sprzedaży licytacyjnej nieruchomości należącej do uczestników: C.J. i C.A., nie można uznać za prawidłowe. Słusznie wskazuje Pan, że sprzedaż licytacyjna nie będzie opodatkowana jednak, rzeczywisty brak opodatkowania wynikał będzie z podlegania zwolnieniu z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT a nie jak Pan wskazuje we własnym stanowisku z charakteru prawa użytkowania wieczystego które jest przedmiotem sprzedaży.

Zatem Pana stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja rozstrzyga ściśle w zakresie sformułowanego pytania, stąd wszelkie inne kwestie poruszone w stanowisku nie były przedmiotem rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego).

Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383, ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634, ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.