Interpretacja indywidualna - stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług w zakresie:

• niepodlegania opodatkowaniu podatkiem VAT należnego Państwu Odszkodowania - jest nieprawidłowe,
• ustalenia daty powstania obowiązku podatkowego z tytułu należnego Odszkodowania w przypadku uznania, że Odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT - jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

30 września 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 30 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych w podatku VAT w związku z należnym Państwu Odszkodowaniem.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

A. jest spółką akcyjną, opodatkowaną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podatkiem dochodowym od osób prawnych od całości osiąganych dochodów. Rok podatkowy Spółki jest tożsamy z rokiem kalendarzowym. Spółka jest zarejestrowanym polskim podatnikiem VAT czynnym. (…)

B. Spółka Akcyjna (dalej jako: „B”) planuje realizację następujących inwestycji związanych z modernizacją (…), tj.:

1)pn.: „(…)” (dalej jako: „Inwestycja”).

Ww. Inwestycja będzie realizowana na podstawie decyzji Wojewody (…) z 3 czerwca 2022 r. Nr (…) o ustaleniu lokalizacji (...) (dalej jako: „Decyzja 1”). (…)

Ww. Decyzja 1 dokonała wyodrębnienia terenu objętego Inwestycją, w tym linii rozgraniczających teren. W treści ww. decyzji wskazano, że obszar pod planowaną Inwestycję został w całości określony jako granica terenu niezbędnego dla planowanych obiektów budowlanych - granica terenu objętego wnioskiem o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji (...).

W związku z powyższym, w ww. Decyzji 1 ustalono: „linie rozgraniczające w granicy terenu niezbędnego dla planowanych obiektów budowlanych jako:  (...)”.

2)pn.: „(…)” (dalej jako: „Inwestycja”).

Ww. Inwestycja będzie realizowana na podstawie decyzji Wojewody (…) z 28 października 2022 r. Nr (…) o ustaleniu lokalizacji (...) (dalej jako: „Decyzja 2”). (…)

Ww. Decyzja 2 dokonała wyodrębnienia terenu objętego Inwestycją, w tym linii rozgraniczających teren. Jednocześnie, w treści ww. decyzji wskazano, że obszar pod planowaną Inwestycję został w całości określony jako granica terenu niezbędnego dla planowanych obiektów budowlanych - granica terenu objętego wnioskiem o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji (...).

W związku z powyższym, w ww. Decyzji 2 ustalono: „linie rozgraniczające w granicy terenu niezbędnego dla planowanych obiektów budowlanych jako: (...)”.

3)pn.: „(…)” (dalej jako: „Inwestycja”).

Ww. Inwestycja będzie realizowana na podstawie decyzji Wojewody (…) z 2 czerwca 2023 r. Nr (…) o ustaleniu lokalizacji (...) (dalej jako: „Decyzja 3”). (…)

Ww. Decyzja 3 dokonała wyodrębnienia terenu objętego Inwestycją, w tym linii rozgraniczających teren. Jednocześnie, w treści ww. decyzji wskazano, że obszar pod planowaną inwestycję został w całości określony jako granica terenu niezbędnego dla planowanych obiektów budowlanych - granica terenu objętego wnioskiem o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji l(...).

W związku z powyższym, w ww. Decyzji 3 ustalono: „linie rozgraniczające w granicy terenu niezbędnego dla planowanych obiektów budowlanych jako: (...)”.

4)pn.: „(…)” (dalej jako: „Inwestycja”).

Ww. Inwestycja będzie realizowana na podstawie decyzji Wojewody (…) z 18 lipca 2022 r. Nr (…) o ustaleniu lokalizacji (...) (dalej jako: „Decyzja 4”). (…)

Ww. Decyzja 4 dokonała wyodrębnienia terenu objętego Inwestycją, w tym linii rozgraniczających teren. Jednocześnie, w treści ww. decyzji wskazano, że obszar pod planowaną inwestycję został w całości określony jako granica terenu niezbędnego dla planowanych obiektów budowlanych - granica terenu objętego wnioskiem o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji (...).

W związku z powyższym, w ww. Decyzji 4 ustalono: „linie rozgraniczające w granicy terenu niezbędnego dla planowanych obiektów budowlanych jako: (...)”.

Wszystkim ww. Decyzjom (…), na podstawie art. 9w ust. 1 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (t. j. Dz. U. z 2024 poz. 697 ze zm.; dalej jako: „ustawa o TK”) nadany został rygor natychmiastowej wykonalności.

Wnioskodawca przedstawia poniżej opis nieruchomości (pozostających w jego użytkowaniu wieczystym), na których będą realizowane ww. Inwestycje (dalej jako: „Nieruchomości”), oraz znajdujących się na nich naniesień:

1)Nieruchomość stanowiąca część działki ewidencyjnej o nr 1, obr. ewidencyjny (…) (położona w miejscowości: (…)) - zabudowana:

• budynkiem mieszkalnym o łącznej powierzchni zabudowy 65,94 m², wchodzącym w skład zasobu mieszkaniowego A,
• budynkiem gospodarczym o powierzchni użytkowej 10,92 m²,
• oraz obiektami budowlanymi w postaci: studni kopanej wody powierzchniowej w ilości 1 szt., szambem w ilości 1 szt. (bez numerów inwentarzowych), które stanowią własność A.

2)W skład budynku mieszkalnego, o którym mowa w pkt 1), wchodzi lokal mieszkalny nr 1 o powierzchni 31,90 m² wraz z pomieszczeniem przynależnym o powierzchni 19,07 m² - zajmowany przez najemcę na podstawie umowy najmu, zawartej pomiędzy A. a najemcą lokalu mieszkalnego.

3)Nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną o nr 2, obr. (…) (położona w miejscowości: (…)) - zabudowana:

• budynkiem mieszkalnym wchodzącym w skład zasobu mieszkaniowego A. o łącznej powierzchni zabudowy 65 m²,
• budynkiem gospodarczym o powierzchni zabudowy 16,93 m²,
• oraz obiektami budowlanymi w postaci: studni kopanej wody powierzchniowej w ilości 1 szt., szamba w ilości 1 szt., które stanowią własność A.

4)W skład budynku mieszkalnego, o którym mowa w pkt 3), wchodzi lokal mieszkalny o nr 2 o pow. 53,95 m² wraz z pomieszczeniem przynależnym o powierzchni 27,30 m² - zajmowany przez najemcę na podstawie umowy najmu, zawartej pomiędzy A. a najemcą lokalu mieszkalnego.

5)Nieruchomość stanowiąca część działki ewidencyjnej o nr 3, obr. ewidencyjny (…) (położona w miejscowości: (…)) - przedmiotowa nieruchomość jest ogrodzona siatką plecioną na słupkach stalowych i jest zabudowana:

• budynkiem mieszkalnym wchodzącym w skład zasobu mieszkaniowego A. o łącznej powierzchni zabudowy 74,76 m²,
• budynkiem gospodarczym o powierzchni zabudowy 25 m²,
• garażem blaszanym nietrwale związanym z gruntem,
• oraz obiektami budowlanymi w postaci studni kopanej wody powierzchniowej w ilości 1 szt.,
• ponadto na jej terenie znajduje się szambo w ilości 1szt. oraz ogrodzenie do budynku mieszkalnego o długości ok. 40,00 m,

które stanowią własność A.

6)W skład budynku mieszkalnego, o którym mowa w pkt 5), wchodzi lokal mieszkalny o nr 3 o pow. 52,85 m² wraz z pomieszczeniem przynależnym o powierzchni 15,60 m² - zajmowany przez najemcę na podstawie umowy najmu, zawartej pomiędzy A. a najemcą lokalu mieszkalnego.

7)Nieruchomość stanowiąca część działki ewidencyjnej o nr 4, obr. ewidencyjny (…) (położona w miejscowości: (…)) - zabudowana:

• budynkiem mieszkalnym wchodzącym w skład zasobu mieszkaniowego A. o łącznej powierzchni zabudowy 105 m²,
• oraz dwoma budynkami gospodarczymi, w tym pierwszy - nietrwale związany z gruntem wykonany z desek szalunkowych o powierzchni użytkowej 10,00 m², drugi - trwale związany z gruntem, wykonany z pustaków i cegły o powierzchni użytkowej 10,50 m²,

które stanowią własność A.

8)W skład budynku mieszkalnego, o którym mowa w pkt 7), wchodzą 2 lokale mieszkalne: lokal nr 4 o pow. 46,36 m² wraz z pomieszczeniem przynależnym o powierzchni 47,95 m², oraz lokal nr 5 o pow. 46,36 m² pozostający pustostanem. W jednym z ww. lokali pozostają przedmioty stanowiące własność lokatora - mienie zostanie zabezpieczone przez A.

9)Nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną o nr 5, obr. ewidencyjny (…) (położona w miejscowości: (…)) - zabudowana:

• wchodzącym w skład zasobu mieszkaniowego A. budynkiem mieszkalnym o łącznej powierzchni zabudowy 62,94 m²,
• oraz obiektami budowlanymi w postaci: studni kopanej wody powierzchniowej w ilości 1 szt., szamba w ilości 1szt.,

które stanowią własność A.

10)W skład budynku mieszkalnego, o którym mowa w pkt 9), wchodzi lokal mieszkalny nr 6 o pow. 46,83 m² - pozostający pustostanem.

11)Nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną o nr 6, obr. ewidencyjny (…) (położona w miejscowości: (…)) - zabudowana:

• budynkiem mieszkalnym wchodzącym w skład zasobu mieszkaniowego A. o łącznej powierzchni zabudowy 74,40 m²,
• oraz budynkiem gospodarczym (bez nr inwentarzowego) o powierzchni użytkowej 14 m² oraz obiektem budowlanym w postaci: studni kopanej wody powierzchniowej w ilości 1 szt.,

które stanowią własność A.

12)W skład budynku mieszkalnego, o którym mowa w pkt 11), wchodzi lokal mieszkalny nr 7 o pow. 60,66 m² wraz z pomieszczeniem przynależnym o powierzchni 6,64 m² - pozostający pustostanem.

13)Nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną o nr 7, obr. ewidencyjny (…) obręb nr 1 (położona w miejscowości: (…)) - zabudowana:

• budynkiem mieszkalnym wchodzącym w skład zasobu mieszkaniowego A. o łącznej powierzchni zabudowy 118,65 m²,
• oraz obiektami budowlanymi w postaci: studni kopanej wody powierzchniowej w ilości 1 szt., szamba w ilości 1szt., ogrodzeniem z siatki plecionej na słupkach stalowych oraz budynkiem gospodarczym o powierzchni zabudowy 29,59 m²,

które stanowią własność A.

14)W skład budynku, o którym mowa w pkt 13), wchodzi lokal mieszkalny nr 8 o pow. 61,85 m² wraz z pomieszczeniem przynależnym o powierzchni 11,96 m² - zajmowany przez najemcę na podstawie umowy najmu, zawartej pomiędzy A. a najemcą lokalu mieszkalnego. Ponadto, w budynku znajduje się pomieszczenie o powierzchni użytkowej 14,33 m², będące pustostanem.

15)Nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną o nr 8, obr. ewidencyjny (…) obręb nr 1 (położona w miejscowości: (…)) - zabudowana:

• budynkiem - strażnicą, wchodzącym w skład zasobu (…) o łącznej powierzchni zabudowy 43,00 m² - bud. murowany z cegły, fundament z kamienia, dach konstrukcji drewnianej, który stanowi własność A.

16)Powierzchnia użytkowa budynku, o którym mowa w pkt 15), wynosi 31 m².

17)Nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną o nr 9, obr. ewidencyjny (…) obręb nr 3 (położona w miejscowości: (…)) - zabudowana:

• budynkiem mieszkalnym wchodzącym w skład zasobu mieszkaniowego A. o łącznej powierzchni zabudowy 63,36 m², wraz z budynkiem dróżnika o powierzchni zabudowy 16 m²,
• budynkiem gospodarczym o powierzchni zabudowy 23,56 m²,
• oraz obiektami budowlanymi w postaci: szamba z kręgów 3-komorowego oraz ogrodzenia z siatki plecionej na słupkach stalowych,

które stanowią własność A.

18)W skład budynku mieszkalnego, o którym mowa w pkt 17) wchodzi lokal mieszkalny nr 9 o pow. 40,60 m² wraz z pomieszczeniem przynależnym o powierzchni 2,37 m² - pozostający pustostanem.

19)Nieruchomość stanowiąca część działki ewidencyjnej nr 10 obręb ewidencyjny (…) (położona w miejscowości (…)) - zabudowana:

a)budynkiem gospodarczym przynależnym do budynku mieszkalnego (…) o powierzchni zabudowy 18,10 m².

Jednocześnie, część obiektów budowlanych (dalej jako: „Środki trwałe”) znajdujących na ww. Nieruchomościach koliduje z planowanymi Inwestycjami, co skutkuje tym, iż (dla umożliwienia ich realizacji) niezbędna jest rozbiórka oraz likwidacja tych obiektów.

W związku z wydanymi Decyzjami (...), ww. Nieruchomości nie będą podlegały wywłaszczeniu na rzecz B. (pozostaną w użytkowaniu wieczystym Wnioskodawcy). (…)

Niezależnie od powyższego, ww. Decyzje (...), przewidują, że właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości jest obowiązany udostępnić nieruchomość w celu wykonania robót budowlanych związanych z realizacją inwestycji (...), a także czynności związanych z konserwacją oraz usuwaniem awarii. Obowiązek udostępnienia nieruchomości podlega egzekucji administracyjnej.

Ze względu na kolizję określonych Środków trwałych (stanowiących zasoby Wnioskodawcy) z planowaną przez B. Inwestycją, zaistnieje konieczność ich rozbiórki. Środki trwałe podlegające rozbiórce są zlokalizowane na 10 działkach ewidencyjnych, do których A. przysługuje prawo użytkowania wieczystego. Jednocześnie, przedmiotem likwidacji będą budynki mieszkalne (zarówno zasiedlone, jak i pustostany), budynki gospodarcze, budynek strażnicy, itp. W efekcie, w związku z tym, że dla realizacji Inwestycji przez B. konieczna jest rozbiórka m.in. budynków mieszkalnych z zasiedlonymi lokalami mieszkalnymi (których właścicielem jest B.) istotne jest zawarcie porozumienia określającego sposób rozliczenia kosztów związanych z koniecznością przekwaterowania najemców.

Mając na uwadze powyższe, A. i B. planują zawrzeć porozumienie (dalej jako: „Porozumienie”), w którym zawarte zostaną postanowienia mające na celu doprowadzenie ww. obiektów (Środków trwałych) do stanu umożliwiającego (w tym również od strony prawnej) podjęcie zaplanowanych zamierzeń inwestycyjnych, a także postanowienia o zobowiązaniu B. do wypłaty na rzecz A. odszkodowania (dalej jako: „Odszkodowanie”).

Zgodnie z obowiązującymi uregulowaniami prawnymi w celu wykwaterowania lokatorów z budynków objętych decyzją o ustaleniu lokalizacji (...), B. samodzielnie może jedynie podjąć działania w celu dokonania ich eksmisji, na podstawie ww. decyzji. Procedura ta jednak według przeprowadzanych szacunków może potrwać 2-3 lata. Ww. prognozowany czas jest nieakceptowalny ze względu na planowane terminy realizacji zawartych już przez B. umów, co może skutkować karami finansowymi wynikającymi z umowy o dofinansowanie ((…)). W związku z tym, strony uzgodniły w ww. Porozumieniu formę „współpracy”, w ramach której A. ma podjąć działania zmierzające do przekwaterowania lokatorów z budynków objętych Inwestycją w zamian za wypłatę przez B. Odszkodowania i pokrycie wszelkich kosztów z tym związanych.

(…)

W związku z planowaną Inwestycją oraz koniecznością rozbiórki i likwidacji wymienionych powyżej Środków Trwałych należących do A. i kolidujących z Inwestycją, B. zobowiązała się do rozbiórki Środków Trwałych, łącznie z usunięciem gruzu i innych materiałów pochodzących z rozbiórki na własny koszt bez prawa zwrotu jakichkolwiek kosztów od A. oraz wypłaty na rzecz B. Odszkodowania. Kwota Odszkodowania obejmuje następujące elementy:

1)odszkodowanie za likwidację Środków trwałych - według aktualnego operatu szacunkowego sporządzonego na zlecenie A. przez rzeczoznawcę majątkowego posiadającego stosowne uprawnienia;

2)dodatkowe odszkodowanie w określonych w ww. Porozumieniu przypadkach - tj. B. zobowiązuje się do zwrotu kosztów związanych z zapewnieniem lokali tymczasowych do czasu przekwaterowania najemców do lokali będących w zasobach A. albo nabycia lokalu zamiennego, w tym:

a)w przypadku przekwaterowania najemców do lokali zamiennych, znajdujących się w zasobach A., B. pokryje wszelkie wykazane koszty wynikające z przekwaterowania tych osób w szczególności:

• koszty remontu lokalu zamiennego,
• odszkodowania w wysokości wynikającej z operatu szacunkowego określającego wartość nakładów podlegających zwrotowi na rzecz uprawnionych osób - sporządzonego na zlecenie A. i przyjętego przez B. w terminie 14 dni od jego doręczenia;

b)w przypadku braku w zasobach A. odpowiedniego lokalu do przekwaterowania rodzin zajmujących lokale w budynku przeznaczonym do rozbiórki bądź w przypadku braku zgody lokatorów na przeprowadzkę do lokalu z zasobów A., oraz w przypadku niepodjęcia działań eksmisyjnych przez B. - A. wspólnie z B. podejmą stosowne działania, mające na celu zapewnienie lokalu, poza zasobami własnymi, tj.:

(i)nabycie lokalu, a B. zwróci wszelkie koszty z tym związane i poniesione przez A., w szczególności:

• koszty pozyskania/nabycia lokali zamiennych,
• koszty aktów notarialnych (umowa przedwstępna, umowa depozytowa, umowa ostateczna),
• koszty podatku od czynności cywilnoprawnych,
• oraz inne koszty związane z przeniesieniem prawa własności na rzecz A., które będą wynajęte osobom przekwaterowywanym.

Ww. koszty mają zostać pomniejszone o odpowiednią kwotę odszkodowania, którym mowa w pkt 1, uwzględniającą wartość odszkodowania dla poszczególnych lokali.

(ii)najem lokalu tymczasowego do czasu nabycia lokali wskazanego w ppkt (i) powyżej - jednak nie dłużej niż na okres 24 miesięcy.

B. natomiast będzie zobowiązana do zwrotu wszelkich kosztów związanych z najmem lokali i poniesionych przez A. Koszty mediów ponosić będą przekwaterowani najemcy. W sytuacji, gdy którykolwiek z najemców przedmiotowych lokali mieszkalnych nie zgodzi się na dobrowolne opuszczenie lokalu, wówczas B. podejmie wszelkie przewidziane prawem działania, mające na celu zwolnienie przedmiotowych lokali. Zastosowana zostanie procedura eksmisji wobec najemców po uzyskaniu decyzji w przedmiocie ustalenia lokalizacji (...) w myśl przepisów ustawy o transporcie kolejowym. Za koordynację ww. czynności eksmisyjnych odpowiedzialna będzie B.

Jednocześnie, w przypadku braku zakończenia wszystkich czynności związanych z przeniesieniem lokatorów do lokali zamiennych, planowany 24 m-czny termin najmu lokali tymczasowych zostanie wydłużony bez konieczności sporządzenia aneksu o kolejne 12 miesięcy do momentu zakończenia wszystkich czynności związanych z przeniesieniem lokatorów.

3)dodatkowe odszkodowanie w przypadku Środków trwałych A. (oddanych do korzystania osobom trzecim na podstawie umowy najmu/dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze), które kolidują z planowaną Inwestycją i zachodzi konieczność ich rozbiórki i likwidacji - tj. B. zobowiązuje się do zapłaty na rzecz A. odszkodowania za likwidację Środków trwałych oraz dodatkowego odszkodowania w następujących przypadkach:

a)w przypadku rozwiązania umowy najmu/dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze na czas nieoznaczony, B. zobowiązuje się zapłacić odszkodowanie za utracone korzyści z tytułu czynszu najmu/dzierżawy lub innych opłat, w wysokości 12-krotności czynszu/opłaty netto jaki/a obowiązywał/a w ostatnim okresie najmu/dzierżawy/korzystania przed jej rozwiązaniem;

b)w przypadku rozwiązania umowy najmu/dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze na czas oznaczony, B. zobowiązuje się zapłacić odszkodowanie za utracone korzyści z tytułu czynszu najmu/dzierżawy/opłaty w wysokości czynszu/opłaty netto za okres jaki pozostał do czasu wygaśnięcia umowy, gdyby nie doszło do jej rozwiązania z uwagi na Inwestycję przed upływem terminu na jaki została zawarta;

c)w przypadku konieczności rozliczenia przez A. nakładów w związku z rozwiązaniem umów, w szczególności umów inwestycyjnych, B. zobowiązuje się zapłacić odszkodowanie w wysokości wynikającej z operatu szacunkowego określającego wartość nakładów podlegających zwrotowi na rzecz uprawnionych podmiotów - sporządzonego na zlecenie A. i przyjętego przez B. w terminie 14 dni od jego doręczenia. Zapłata odszkodowania za zwrot nakładów nie zwalnia z obowiązku zapłaty odszkodowania, o którym mowa w lit. a) i b) powyżej.

4)dodatkowe odszkodowanie w równowartości kosztów związanych ze zleceniem sporządzenia/aktualizacji operatów szacunkowych, o których mowa w ww. Porozumieniu.

Odszkodowanie ma zrekompensować A. straty na majątku oraz pokryć wydatki, które Spółka będzie zmuszona ponieść w związku z Inwestycją w celu dostosowania swoich obiektów (Środków trwałych) do stanu umożliwiającego realizację przez B. planowanej Inwestycji (przy uwzględnieniu m.in. stopnia skomplikowania procesu przekwaterowania najemców i wymaganych prawem formalności, które się z nim wiążą). Szkoda Spółki polega więc nie tylko na utracie samej określonej masy majątkowej, ale również na konieczności podjęcia szeregu dodatkowych czynności zabezpieczających zgodną z prawem i zasadami biznesu kontynuację działalności.

W nawiązaniu do powyższego, wskazać należy również na szerszy kontekst ww. transakcji.

(…)

Drugi istotny aspekt, na który należy wskazać, dotyczy natomiast statusu samych decyzji o ustaleniu lokalizacji (...) oraz braku rzeczywistej możliwości wyrażenia przez A. sprzeciwu wobec działań (Inwestycji) planowanych na podstawie tych decyzji na nieruchomościach będących we władaniu/użytkowaniu wieczystym Spółki (a zarazem obejmujących „ingerencję” w kształt zabudowy znajdującej się na tych nieruchomościach). Podstawę działań organu wydającego Decyzje (...) stanowią przepisy Rozdziału 2b ustawy o TK. Co istotne, mając na uwadze rygor przepisów dotyczących realizacji inwestycji na podstawie ww. decyzji, Wnioskodawca jest zobowiązany do dostosowania się do zamierzeń inwestycyjnych. Przedmiotowym Decyzjom (...) nadany bowiem został rygor natychmiastowej, co oznacza, iż B. przyznane zostało prawo do dysponowania Nieruchomościami (objętymi ww. decyzjami) na cele budowlane, natomiast Spółka została zobowiązana do niezwłocznego ich wydania, opróżnienia lokali i innych pomieszczeń. Jednocześnie jednak ww. ustawa o TK nie uwzględnia w zakresie swoich uregulowań kwestii związanych z roszczeniem odszkodowawczym wynikającym z faktu utraty (realnego) prawa do dysponowania ww. Nieruchomościami (w związku z udostępnieniem ich na potrzeby Inwestycji).

Powyższe okoliczności (w powiązaniu z obowiązującymi terminami przyjętymi przez B. na potrzeby realizowanej Inwestycji) sprawiły, iż Wnioskodawca oraz B. były zobowiązane do wzajemnego porozumienia - zarówno w zakresie sposobu udostępnienia Nieruchomości oraz znajdującej się na nich zabudowy, jak i w zakresie zasad rekompensaty za utracone składniki majątku oraz za utracone z tego tytułu korzyści, a także poniesione w związku z tym wydatki. Planowana przez B. realizacja Inwestycji wymusza bowiem rozbiórkę obiektów budowlanych znajdujących się na działkach będących w użytkowaniu wieczystym A. - co wiąże się (ze względu na to, że nieruchomości te są objęte wynajmem, z którego A. osiąga przychody) m.in. z koniecznością przekwaterowania najemców lokali mieszkalnych w celu odtworzenia przez A. możliwości prowadzenia działalności związanej tymi umowami najmu lub rozwiązania umów najmu i koniecznością zrekompensowania poniesionych szkód (w tym utraconych korzyści oraz poniesionych wydatków dla najmu pozostałego).

W efekcie, „zainteresowane” strony (A. i B.) postanowiły zawrzeć Porozumienie w przedmiocie przede wszystkim ustalenia sposobu określenia należnego B. Odszkodowania. Porozumienie to nie dotyczy zgody czy akceptacji A. na prowadzenie przez B. prac, gdyż na okoliczności te A. nie ma wpływu (wynikają one wprost z przepisów ustawy o TK oraz Decyzji (...)), lecz zawierać ma zapisy dotyczące zakresu i sposobu zrekompensowania A. skutków koniecznych działań związanych z usunięciem kolizji dla prowadzonej przez B. Inwestycji.

Zgodnie z Decyzjami (...) oraz przepisami ustawy o TK, A. powinna wydać Nieruchomości w celu dokonania przez B. likwidacji znajdujących się na nich (kolidujących z Inwestycją) Środków trwałych. Aktualnie A. oraz B. stwierdziły, iż brak jest wystąpienia przesłanek prawnych, dających A. podstawę do skutecznego wypowiedzenia umów najmu lokali mieszkalnych w budynkach stanowiących Środki Trwałe A., w związku z czym konieczne jest przekwaterowanie najemców stanowiących strony ww. umów. A. natomiast podejmie działania zmierzające do wykwaterowania najemców Środków trwałych i ich przeniesienia do innych nieruchomości, na których najem mógłby być kontynuowany. Natomiast B. zwróci A. związane z tym wydatki.

Mając na uwadze opisane przedstawione powyżej okoliczności dotyczące sposobu rozliczenia Odszkodowania, o którym mowa w pkt 1-4 powyżej, należnego A. w związku z rozbiórką Środków trwałych, Wnioskodawca powziął wątpliwość, czy Odszkodowanie to, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (dalej jako: „podatek VAT”).

Pytania

1.Czy Odszkodowanie należne A. w związku z planowaną Inwestycją oraz koniecznością rozbiórki i likwidacji Środków Trwałych należących do A. i kolidujących z Inwestycją (będących własnością A) ustalone w sposób wskazany w przedstawionym stanie faktycznym podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?

2.W przypadku gdy Odszkodowanie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT - jaką datę należy przyjąć jako datę powstania obowiązku podatkowego?

Państwa stanowisko w sprawie

1.W ocenie Wnioskodawcy, Odszkodowanie należne A. nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

2.W przypadku gdyby Odszkodowanie należne A. podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT, datą powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT będzie data otrzymania poszczególnych elementów Odszkodowania.

Uzasadnienie

A. jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie, z którym podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT) podlegają:

1)odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2)eksport towarów;

3)import towarów na terytorium kraju;

4)wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5)wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Art. 29a ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Art. 19a ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 1a, 1b, 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20, art. 21 ust. 1 i art. 138f.

Stosownie natomiast do art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b) ww. ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienia z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

W kontekście sprawy objętej niniejszym wnioskiem wskazać należy również na treść przepisów ustawy o TK, stanowiących podstawę do wydania decyzji (...) i wypłaty odszkodowania. (…)

Ww. przepis (z uwagi na wskazane powyżej regulacje ustawowe) nie reguluje kwestii wysokości i sposobu ustalenia odszkodowania należnego A. z tytułu likwidacji składników majątku kolidujących z inwestycjami B., realizowanymi na podstawie decyzji o ustaleniu lokalizacji (...).

Mając na uwadze brak formalnego wywłaszczenia A. z Nieruchomości będących w jej użytkowaniu wieczystym (wynikający wprost z ww. przepisów ustawy o TK), Wnioskodawca nie jest uprawniony do uzyskania odszkodowania, o którym mowa w ww. przepisach. Ponadto ze względu na brak uwzględnienia ww. Nieruchomości (bezpośrednio w treści Decyzji (...)) - jako nieruchomości podlegających ograniczeniu w korzystaniu z nich - B. nie przysługuje również odszkodowanie, o którym mowa w Rozdziale 5 ustawy z dnia    21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1145 ze zm. - w zw. z art. 9q ust. 1a ustawy o TK). Stąd zachodzi konieczność ustalenia jego wysokości i sposobu ustalenia w drodze umownej, w celu uniknięcia koniczności wdrażania (czasochłonnego) postępowania sądowego.

W świetle przedstawionych w niniejszym wniosku indywidualnych okoliczności sprawy oraz przepisów prawa, w ocenie Wnioskodawcy, Spółka faktycznie nie wykonuje na rzecz B. czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT w rozumieniu ustawy o VAT, które warunkowałyby otrzymanie Odszkodowania, a tym samym nie można mówić o odpłatnym świadczeniu usług przez A, za które wynagrodzeniem byłoby to Odszkodowanie.

W szczególności wskazać należy na następujące aspekty:

1)A. nie świadczy w przedmiotowej sprawie dostawy nieruchomości, (…).

2)A. nie świadczy w przedmiotowej sprawie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa, gdyż nie dokonuje świadczenia usług, których beneficjentem jest B, jak również tego typu usług nie przewidują obowiązujące przepisy, w tym ustawa o TK.

3)Odszkodowanie nie stanowi wynagrodzenia za zobowiązanie się A. do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, ponieważ realizacja Inwestycji (i wynikające z niej podpisanie Porozumienia) jest konsekwencją Decyzji (...) oraz obowiązujących przepisów prawa, lecz stanowi rekompensatę za poniesione szkody w związku z realizacją Inwestycji.

4)Biorąc pod uwagę reżim prawny Decyzji (...) wynikający m.in. z faktu nadania im rygoru natychmiastowej wykonalności, A. nie ma realnych możliwości sprzeciwu wobec zaplanowanych zgodnie z tymi decyzjami oraz przepisami zamierzeń inwestycyjnych. A. może natomiast domagać się od B., aby usuniecie kolizji (które wiąże się z uszczerbkiem na majątku A. oraz wpływa na działalność A) zostało jej zrekompensowane. Porozumienie pomiędzy A. i B. ma za zadanie jedynie przeprowadzenie podejmowanych czynności udostępnienia należących przez A. składników majątku (Nieruchomości oraz znajdujących się na nich Środków trwałych) w sposób zapewniający terminowe podjęcie tych zamierzeń - co wobec konieczności m.in. przekwaterowania najemców byłoby (bez czynnego udziału A) procesem skomplikowanym (a wręcz niewykonalnym).

Co do zasady, na podstawie Decyzji (...), B. miałaby prawo zajęcia Nieruchomości w celu realizacji Inwestycji (niezależnie od faktycznej woli A). W istocie jednak wykonanie tego prawa w realiach działalności obu spółek (B. oraz A.) byłoby niemożliwe ze względu na szereg występujących po stronach obu spółek ograniczeń (których ewentualne pominięcie wiązałoby się z poważnymi konsekwencjami prawnymi oraz finansowymi). Jak Wnioskodawca wskazywał w stanie faktycznym niniejszego wniosku, zgodnie z obowiązującymi uregulowaniami prawnymi w celu wykwaterowania lokatorów z budynków objętych decyzją o ustaleniu lokalizacji (...), B. samodzielnie może jedynie podjąć działania w celu dokonania ich eksmisji, na podstawie ww. decyzji. Szacowany czas przeprowadzenia tej procedury jest jednak nieakceptowalny z uwagi na podjęte już przez B. zobowiązania i zawarte umowy na dofinansowanie. Dodatkowo, w procesie wykwaterowania najemców lokali mieszkalnych będących we własności B, Spółka jest zobowiązana do stosowania restrykcyjnych regulacji wynikających wprost z przepisów ustawy o A. (dotyczących przede wszystkim tzw. „prawa pierwokupu”). Porozumienie ma więc za zadanie wykonanie przysługującego B. prawa z Decyzji (...) w sposób zapewniający obu spółkom działania w granicach obowiązujących zasad prowadzenia działalności oraz (przede wszystkim) w granicach obowiązujących je przepisów prawa.

Fakt zawarcia Porozumienia o współpracy nie powinien więc stanowić elementu podważającego kompensacyjny charakter Odszkodowania. Przyjmując ogólne zasady biznesu, A. bowiem - w przypadku zajęcia Nieruchomości przez spółkę B. (wykonującą swoje uprawnienia z Decyzji (...)) bez uzyskania zgody Spółki - mogłaby wystąpić o odpowiednią rekompensatę na podstawie przepisów prawa cywilnego oraz postępowania sądowego. Kwestia wzajemnych (pomiędzy A. i B.) relacji ((…)), a także ranga realizowanych Inwestycji ((…)), nie powinny determinować o uznaniu procesu ustalenia Odszkodowania jako transakcji mającej charakter świadczenia usług.

Bezsprzeczne jest, iż w celu realizacji Inwestycji konieczne jest usunięcie kolizji, co (jak wskazano w stanie faktycznym niniejszego wniosku) związane jest z wyburzeniem obiektów budowlanych znajdujących się na Nieruchomościach będących w użytkowaniu wieczystym A. i koniecznością przeniesienia działalności A. w inną lokalizację (lub jej zakończeniem). Co do zasady czynności polegające na usunięciu kolizji (przeniesieniu istniejącej zabudowy) nie podlegają opodatkowaniu VAT (por. interpretacja indywidualna nr 0114-KDIP4-2.4012.707.2023.3.WH), w sytuacji gdy czynności zmierzające do usunięcia kolizji podejmuje np. inwestor i przekazuje nieodpłatnie nowo wytworzone/przeniesione obiekty właścicielowi usuniętej infrastruktury. Przekazanie to jest nieodpłatne i nie rodzi skutków w podatku VAT, gdyż usunięcie skutków kolizji jest w interesie inwestora, a podmiot, którego obiektu dotyczy kolizja nie powinien ponosić negatywnych konwencji takiego działania. Warunki usunięcia kolizji są co do zasady określane umową/porozumieniem.

Analogicznie w przedmiotowym stanie faktycznym konieczność usunięcia kolizji w ramach Inwestycji, skutkująca koniecznością wyburzenia budynków uniemożliwia w całości lub w części prowadzenie działalności prowadzonej przed wydaniem Decyzji (...) na tych nieruchomościach powodując konieczność jej prowadzenia w innym miejscu lub zakończenia.

Z uwagi na fakt, iż nie jest możliwe przeniesienie Środków trwałych na inną nieruchomość w całości z zachowaniem istniejących funkcjonalności i świadczonych usług, usunięcie kolizji powinno być neutralne finansowo dla A. - tj. Spółka nie powinna ponosić konsekwencji finansowych takiego działania.

W przedmiotowym stanie faktycznym usuwanie kolizji wiązać się będzie z uszczupleniem majątku A., dlatego Wnioskodawca oraz B. ustaliły w Porozumieniu zasady ustalenia i rozliczenia Odszkodowania, które ma zrekompensować A:

1)przedmiotowy uszczerbek na majątku w postaci zlikwidowanych Środków trwałych,

2)poniesione wydatki dotyczące działań związanych z przekwaterowaniem najemców zajmujących lokale w budynkach podlegających rozbiórce,

3)utracone korzyści w związku z koniecznością rozwiązania obowiązujących umów z najemcami/dzierżawcami obiektów znajdujących się na Nieruchomościach, czy

4)koszty sporządzenia/aktualizacji operatów szacunkowych.

Zawarte Porozumienie potwierdza uznanie przez B. szkody poniesionej przez Wnioskodawcę i tym samym uznanie prawa do roszczenia odszkodowawczego, tj. Odszkodowania.

Podkreślić należy, iż kwota Odszkodowania nie została ustalona przez Spółkę oraz B. w drodze wzajemnego porozumienia, ale będzie oszacowana przez rzeczoznawcę majątkowego po przeprowadzeniu oględzin nieruchomości w przypadku części dotyczącej wartości utraconych Środków Trwałych, tak aby odzwierciedlała faktyczną wartość szkody, a w pozostałych przypadkach kwota Odszkodowania będzie odzwierciedlała faktycznie poniesione wydatki i utracone korzyści.

Rozpatrując kwestię charakteru Odszkodowania wskazać należy na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 lipca 2016 r. sygn. I FSK 226/15, zgodnie z którym: „Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Jak należy rozumieć zawarte w tym przepisie pojęcie świadczenia usług określa natomiast art. 8 ust. 1 tej ustawy, zgodnie z którym jest to każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Nie budzi przy tym wątpliwości, że odszkodowania pozostają poza zakresem powyższej regulacji, nie podlegają zatem opodatkowaniu podatkiem VAT. Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie pozostaje natomiast ocena, czy opisane we wniosku o interpretację świadczenie wypłacone na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy najemcą a wynajmującym, którym rozwiązano przed terminem umowę najmu zawartą na czas określony należy uznać za wynagrodzenie za usługę, czy też właśnie odszkodowanie. Należy przy tym przyznać rację Ministrowi Finansów, że o charakterze danego świadczenia nie decyduje nadana mu przez strony danej czynności nazwa ale jego cechy istotne z punktu widzenia prawa podatkowego. Słusznie zwrócono także uwagę w zaskarżonej interpretacji, że cechą odszkodowania jest jedynie naprawienie szkody, które nie wiąże się z żadnym wzajemnym świadczeniem ze strony podatnika”.

Dodatkowo wskazać należy również na treść wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy interpretacji indywidualnej z 10 czerwca 2015 r. znak ITPP1/4512-322/15/BS, w której stwierdzono, iż „Przepisy prawa podatkowego nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem w niezbędnym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. W myśl postanowień art. 471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121), dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W świetle powyższego należy stwierdzić, że na gruncie stosunków cywilnoprawnych, szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania. Zgodnie z art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego, zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§ 2 ww. artykułu). Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczeniem w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podmiotu, który je otrzymał. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się przez otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. Ustalanie statusu należnej kwoty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu VAT, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie ma bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia, wówczas jej otrzymanie nie będzie miało wpływu na podatek od towarów i usług”.

Ww. wyrok oraz interpretacja podatkowa zostały wydane w oparciu o stany faktyczne inne niż zakres niniejszego wniosku, ale w ich treści znajdują się istotne wskazówki dla oceny charakteru świadczenia odszkodowawczego. W przedmiotowym stanie faktycznym Odszkodowanie ma na celu naprawienie szkody i nie wiąże się z żadnym wzajemnym świadczeniem ze strony A.

W efekcie, Odszkodowanie, które ma zostać wypłacone w przedmiotowej sprawie, spełnia kryteria uznania go za odszkodowanie na gruncie przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.) nie tylko pod względem użytej nazwy, ale również cech, które wykluczają uznanie go za wynagrodzenia za usługę opodatkowaną podatkiem od towarów i usług. Istotą wypłaty Odszkodowania jest więc wyłącznie rekompensata za poniesioną szkodę, bez obowiązku świadczenia usługi ekwiwalentnej (za takie usługi bowiem nie można uznać obarczonych przymusem czynności podejmowanych w ramach uzgodnień zawartych w Porozumieniu). Tym samym, biorąc pod uwagę treść orzecznictwa, w ocenie Spółki, Odszkodowanie, które ma zostać wypłacone w przedmiotowej sprawie, pozostaje poza zakresem ustawy o podatku od towarów i usług, a tym samym nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Stanowisko Wnioskodawcy jest poparte w szczególności uzyskaną przez Wnioskodawcę interpretacją indywidualną z 19 lutego 2019 r. znak: 0114-KDIP1-1.4012.787.2018.1.IZ, która zapadła w podobnym stanie faktycznym oraz wyrokiem NSA z 7 sierpnia 2024 r., sygn. akt I FSK 1612/20 dotyczącego zrekompensowania szkody związanej ze zmniejszeniem wartości gruntu wskutek decyzji Prezydenta Miasta zezwalającej na przeprowadzenie przewodów wodociągowych. Zgodnie z ww. interpretacją indywidualną z dnia 19 lutego 2019 r.:

„W świetle przedstawionej treści wniosku i przywołanych przepisów należy stwierdzić, że otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowanie z tytułu likwidacji wybudowanego parkingu, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Kwota ta nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Z wniosku wynika bowiem, że otrzymane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie sprowadza się do naprawienia szkody w związku z likwidacją parkingu wybudowanego przez Wnioskodawcę w wyniku wybudowania przez Gminę w tej samej lokalizacji parkingu wielopoziomowego. Kwota przyznanego odszkodowania, jak wskazał Wnioskodawca nie została określona w decyzji wydanej przez organ władzy - Gminę, lecz została oszacowana przez rzeczoznawcę majątkowego po przeprowadzeniu oględzin nieruchomości i zebraniu informacji o cenach poszczególnych elementów budowli na podstawie: faktycznie poniesionych kosztów budowy, stopnia zużycia, itp. Porozumienie, które ma zostać zawarte pomiędzy Wnioskodawcą a Gminą, ma jedynie na celu uznanie przez Gminę szkody poniesionej przez Wnioskodawcę i tym samym uznanie prawa do roszczenia odszkodowawczego. Z powyższych okoliczności wynika więc, że wynagrodzenie to pełni rolę rekompensaty i sprowadza się do naprawienia szkody powstałej w związku z likwidacją parkingu wybudowanego przez Wnioskodawcę. Otrzymana przez Wnioskodawcę kwota posiada zatem cechy odszkodowania za poniesioną szkodę, gdyż w niniejszej sprawie zaistniały okoliczności, które w rozumieniu Kodeksu cywilnego spowodowały szkodę i determinowały wypłatę odszkodowania.                                                                                                                            

W podsumowaniu należy stwierdzić, że otrzymane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie spełnia funkcję odszkodowawczą i nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT. Tym samym, kwota ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT”.

W przypadku jednak uznania przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, iż przedmiotowe Odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem do towarów i usług, istotną kwestię do rozstrzygnięcia stanowić będzie ustalenie daty, którą Spółka powinna przyjmować jako datę powstania obowiązku podatkowego w ww. podatku.

W tym aspekcie, przyjmując specyfikę relacji wiążących A. i B. (skutkujących wypłatą Odszkodowania), mających na celu w swej istocie przekazanie na rzecz B. Nieruchomości wraz ze znajdującymi się na nich obiektami (Środkami trwałymi) do dysponowania na cele realizowanej Inwestycji oraz wielość czynników składających się na sposób ustalenia kwoty Odszkodowania - należy stwierdzić, iż obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powinien być rozpoznawany na zasadach określonych w art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o VAT (tj. na zasadach właściwych dla przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie).

Faktem jest, iż Środki trwałe nie zostaną przeniesione na B. w sposób trwały, niemniej, faktem pozostaje również, że B. uzyska nad nimi władztwo faktyczne. A. dodatkowo biorąc pod uwagę zakres planowanej Inwestycji, nie budzi wątpliwości, iż prawo rzeczowe Wnioskodawcy w stosunku do przedmiotowych Nieruchomości i związanych z nimi Środków trwałych ulegnie trwałemu ograniczeniu również po jej zakończeniu. Co za tym idzie, przeniesienie nie będzie niosło za sobą wszystkich prawnych konsekwencji właściwych dla wywłaszczenia, jednak w rzeczywistości A. te składniki utraci w sposób trwały (zostaną one przeznaczone do rozbiórki i likwidacji). Istnieją zatem podstawy (przy uwzględnieniu przedstawionych powyżej indywidualnych okoliczności) do potraktowania przedmiotowego Odszkodowania (w aspekcie dotyczącym zasad ustalania obowiązku podatkowego) jako odszkodowania za wywłaszczenie z nieruchomości.

W kontekście powyższego, zwrócić uwagę należy na złożony charakter Odszkodowania (składającego się z kilku elementów, a ostateczne ustalenie każdego z nich będzie następować w różnych przedziałach czasowych). W efekcie, rozpoznanie obowiązku podatkowego na zasadach ogólnych (tj. w dacie dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi - zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy o VAT) nie będzie dla Spółki wykonalne.

Faktyczna wartość poszczególnych elementów Odszkodowania nie będzie znana w momencie wydania określonych składników majątku, ale dopiero w momencie ustalenia wszystkich poniesionych wydatków. Odszkodowanie będzie bowiem obejmować nie tylko ustaloną przez rzeczoznawcę majątkowego w operacie szacunkowym równowartość Środków trwałych (przeznaczonych do rozbiórki), ale również:

1)wydatki związane z zapewnieniem lokali tymczasowych dla najemców do czasu ich przekwaterowania;

2)wartość utraconych korzyści wynikających z konieczności rozwiązania umowy najmu/dzierżawy (i umów o podobnym charakterze);

3)wydatki poniesione na zlecenie sporządzenia/aktualizacji operatów szacunkowych.

Mając zatem na uwadze specyficzny charakter przedmiotowej transakcji, jak również istotne ograniczenia w możliwości przyjęcia innego rozwiązania, w ocenie Wnioskodawcy, obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług w odniesieniu dla przedmiotowego Odszkodowania w przypadku uznania, iż stanowi świadczenie opodatkowane podatkiem VAT powinien być ustalany na podstawie art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o VAT (tj. w momencie otrzymania zapłaty z tytułu poszczególnych części Odszkodowania).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku w zakresie w zakresie:

• niepodlegania opodatkowaniu podatkiem VAT należnego Państwu Odszkodowania - jest nieprawidłowe,
• ustalenia daty powstania obowiązku podatkowego z tytułu należnego Odszkodowania w przypadku uznania, że Odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT - jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej ustawą”:

Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy:

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy:

Stosownie do art. 8 ustawy:

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę.

Wobec tego, każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało, jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Przy czym z treści powołanego przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Co istotne, na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

• istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
• wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
• istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,
• odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,
• istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Z powołanych przepisów wynika, że definicja świadczenia usług ma charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach ich działalności gospodarczej. Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Z opisu sprawy wynika, że A jest spółką akcyjną, opodatkowaną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podatkiem dochodowym od osób prawnych od całości osiąganych dochodów. Spółka jest zarejestrowanym polskim podatnikiem VAT czynnym.

B. Spółka Akcyjna („B.”) planuje realizację następujących inwestycji związanych z modernizacją (...) nr 1, tj.:

1)pn.: „(…)” (dalej jako: „Inwestycja”).

2)pn.: „(…)” (dalej jako: „Inwestycja”).

3)pn.: „(…)” (dalej jako: „Inwestycja”).

4)pn.: „(…)” (dalej jako: „Inwestycja”).

Ze względu na kolizję określonych Środków trwałych (stanowiących zasoby Wnioskodawcy) z planowaną przez B. Inwestycją, zaistnieje konieczność ich rozbiórki. Środki trwałe podlegające rozbiórce są zlokalizowane na 10 działkach ewidencyjnych, do których B. przysługuje prawo użytkowania wieczystego. Jednocześnie, przedmiotem likwidacji będą budynki mieszkalne (zarówno zasiedlone, jak i pustostany), budynki gospodarcze, budynek strażnicy, itp. W efekcie, w związku z tym, że dla realizacji Inwestycji przez B. konieczna jest rozbiórka m.in. budynków mieszkalnych z zasiedlonymi lokalami mieszkalnymi (których właścicielem jest B.) istotne jest zawarcie porozumienia określającego sposób rozliczenia kosztów związanych z koniecznością przekwaterowania najemców.

Część obiektów budowlanych („Środki trwałe”) znajdujących na Nieruchomościach koliduje z planowanymi Inwestycjami, co skutkuje tym, iż (dla umożliwienia ich realizacji) niezbędna jest rozbiórka oraz likwidacja tych obiektów. W związku z wydanymi Decyzjami (...), Nieruchomości nie będą podlegały wywłaszczeniu na rzecz B. (pozostaną w użytkowaniu wieczystym Wnioskodawcy).

A. i B. planują zawrzeć Porozumienie, w którym zawarte zostaną postanowienia mające na celu doprowadzenie ww. obiektów (Środków trwałych) do stanu umożliwiającego (w tym również od strony prawnej) podjęcie zaplanowanych zamierzeń inwestycyjnych, a także postanowienia o zobowiązaniu B. do wypłaty na rzecz A. Odszkodowania.

Strony uzgodniły w ww. Porozumieniu formę „współpracy”, w ramach której A. ma podjąć działania zmierzające do przekwaterowania lokatorów z budynków objętych Inwestycją w zamian za wypłatę przez B. Odszkodowania i pokrycie wszelkich kosztów z tym związanych.

W związku z planowaną Inwestycją oraz koniecznością rozbiórki i likwidacji wymienionych powyżej Środków Trwałych należących do A. i kolidujących z Inwestycją, B. zobowiązała się do rozbiórki Środków Trwałych, łącznie z usunięciem gruzu i innych materiałów pochodzących z rozbiórki na własny koszt bez prawa zwrotu jakichkolwiek kosztów od A. oraz wypłaty na rzecz A. Odszkodowania.

Kwota Odszkodowania obejmuje następujące elementy:

1)odszkodowanie za likwidację Środków trwałych - według aktualnego operatu szacunkowego sporządzonego na zlecenie A. przez rzeczoznawcę majątkowego posiadającego stosowne uprawnienia;

2)dodatkowe odszkodowanie w określonych w ww. Porozumieniu przypadkach - tj. B. zobowiązuje się do zwrotu kosztów związanych z zapewnieniem lokali tymczasowych do czasu przekwaterowania najemców do lokali będących w zasobach A. albo nabycia lokalu zamiennego;

3)dodatkowe odszkodowanie w przypadku Środków trwałych A. (oddanych do korzystania osobom trzecim na podstawie umowy najmu/dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze), które kolidują z planowaną Inwestycją i zachodzi konieczność ich rozbiórki i likwidacji - tj. B. zobowiązuje się do zapłaty na rzecz A. odszkodowania za likwidację Środków trwałych oraz dodatkowego odszkodowania w następujących przypadkach:

4)dodatkowe odszkodowanie w równowartości kosztów związanych ze zleceniem sporządzenia/aktualizacji operatów szacunkowych, o których mowa w ww. Porozumieniu.

Odszkodowanie ma zrekompensować A. straty na majątku oraz pokryć wydatki, które Spółka będzie zmuszona ponieść w związku z Inwestycją w. celu dostosowania swoich obiektów (Środków trwałych) do stanu umożliwiającego realizację przez B. planowanej Inwestycji (przy uwzględnieniu m.in. stopnia skomplikowania procesu przekwaterowania najemców i wymaganych prawem formalności, które się z nim wiążą). Szkoda Spółki polega więc nie tylko na utracie samej określonej masy majątkowej, ale również na konieczności podjęcia szeregu dodatkowych czynności zabezpieczających zgodną z prawem i zasadami biznesu kontynuację działalności. Planowana przez B. realizacja Inwestycji wymusza bowiem rozbiórkę obiektów budowlanych znajdujących się na działkach będących w użytkowaniu wieczystym B. - co wiąże się (ze względu na to, że nieruchomości te są objęte wynajmem, z którego B. osiąga przychody) m.in. z koniecznością przekwaterowania najemców lokali mieszkalnych w celu odtworzenia przez B. możliwości prowadzenia działalności związanej tymi umowami najmu lub rozwiązania umów najmu i koniecznością zrekompensowania poniesionych szkód (w tym utraconych korzyści oraz poniesionych wydatków dla najmu pozostałego).

Porozumienie to nie dotyczy zgody czy akceptacji A. na prowadzenie przez B. prac, gdyż na okoliczności te A. nie ma wpływu (wynikają one wprost z przepisów ustawy o TK oraz Decyzji (...)), lecz zawierać ma zapisy dotyczące zakresu i sposobu zrekompensowania A. skutków koniecznych działań związanych z usunięciem kolizji dla prowadzonej przez B. Inwestycji.

Ze względu na brak formalnego wywłaszczenia A. z Nieruchomości będących w jej użytkowaniu wieczystym (wynikający wprost z przepisów ustawy o TK), A. nie jest uprawniona do uzyskania odszkodowania, o którym mowa w ww. przepisach. Ponadto ze względu na brak uwzględnienia ww. Nieruchomości (bezpośrednio w treści Decyzji (...)) - jako nieruchomości podlegających ograniczeniu w korzystaniu z nich - A. nie przysługuje również odszkodowanie, o którym mowa w Rozdziale 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami w zw. z art. 9q ust. 1a ustawy o TK. Zatem zachodzi konieczność ustalenia jego wysokości i sposobu ustalenia w drodze umownej, w celu uniknięcia konieczności wdrażania (czasochłonnego) postępowania sądowego. A. nie świadczy w przedmiotowej sprawie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Wątpliwości Państwa dotyczą opodatkowania podatkiem VAT Odszkodowania w związku z planowaną Inwestycją oraz koniecznością rozbiórki i likwidacji Środków Trwałych należących do A. i kolidujących z Inwestycją (będących własnością A).

W myśl art. 9ag ust. 1 ww. ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 697):

Natomiast art. 9ag ust. 2 ww. ustawy, wskazuje że:

Wygaśnięcie praw na nieruchomości przy inwestycjach kolejowy reguluje art. 9x. W myśl ust. 1 ww. przepisu:

Zgodnie z art. 9x ust. 2 ustawy o transporcie kolejowym:

W kontekście sprawy w pierwszej kolejności należy zauważyć, że przepisy prawa podatkowego nie zawierają definicji pojęcia „odszkodowanie”. Zatem w niezbędnym zakresie należy odwołać się do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).

Zgodnie z art. 361 § 1 i § 2 Kodeks cywilny:

Na podstawie art. 363 § 1 i § 2 Kodeks cywilny:

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

W świetle art. 471 Kodeksu cywilnego:

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z art. 471 Kodeksu cywilnego:

Z kolei w myśl art. 917 Kodeksu cywilnego:

Tak więc istotą ugody jest czynienie sobie wzajemnie ustępstw w zakresie oczekiwanych rezultatów stosunku prawnego, które należy zaliczyć do przedmiotowo istotnych elementów ugody (wyrok SN z dnia 24 lipca 2002 r., sygn. akt I CKN 915/00).

Biorąc pod uwagę wyżej przytoczone przepisy, szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczeniem w zamian za wynagrodzenie - co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Trzeba zaznaczyć, że bez znaczenia pozostaje nazwa danej płatności. Istotnym jest natomiast, czy stanowi ona zapłatę za konkretne świadczenie czy też jest odszkodowaniem w znaczeniu wyżej opisanym.

Jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Odwołując się zatem do art. 361 i art. 471 Kodeksu cywilnego należy stwierdzić, że istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie występuje świadczenie w zamian za wynagrodzenie, a zatem otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

W analizowanej sprawie planują Państwo zawrzeć z B. Porozumienie, w którym zobowiązujecie się  Państwo do udostępnienia Nieruchomości i znajdującej się na nich zabudowy oraz podjęcia dodatkowych czynności związanych z zapewnieniem zgodnego z prawem procesu opuszczania lokali przez najemców w celu realizacji Inwestycji, natomiast Spółka B. zobowiązuje się do dokonania rozbiórki Środków Trwałych oraz wypłaty na rzecz Państwa Spółki Odszkodowania. Zawarte Porozumienie jest konsekwencją Decyzji Wojewody (…) z 3 czerwca 2022 r. o ustaleniu lokalizacji (...) na Nieruchomościach pozostających w  Państwa w użytkowaniu wieczystym.

Ze względu na brak formalnego wywłaszczenia z Nieruchomości będących w Państwa użytkowaniu wieczystym (wynikający wprost z przepisów ustawy o TK), nie są Państwo uprawnieni do uzyskania odszkodowania, o którym mowa w ww. przepisach. Ponadto ze względu na brak uwzględnienia ww. Nieruchomości (bezpośrednio w treści Decyzji (...)) - jako nieruchomości podlegających ograniczeniu w korzystaniu z nich - nie przysługuje Państwu również odszkodowanie, o którym mowa w Rozdziale 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami w zw. z art. 9q ust. 1a ustawy o TK. Zatem jego wysokość i sposób ustalenia wynika z zawartego Porozumienia.

Mając na uwadze powyższe, należy uznać, że Odszkodowanie należne Państwu na mocy Porozumienia jest w istocie wynagrodzeniem związanym z usługą, polegającą na tolerowaniu rozbiórki i likwidacji Środków Trwałych znajdujących się na Nieruchomościach będących w Państwa posiadaniu w celu realizacji Inwestycji oraz powiązanym z tym, tolerowaniu niemożności korzystania z Nieruchomości oraz dostosowania obiektów do stanu umożliwiającego realizację przez B. planowanej inwestycji, przy uwzględnieniu skomplikowanego procesu przekwaterowania najemców zgodnie z wymogami prawa. Jest to zatem wynagrodzenie za utratę Państwa masy majątkowej oraz za konieczność podjęcia dodatkowych czynności zabezpieczających zgodną z prawem kontynuację działalności. Planowana przez B. realizacja Inwestycji wymusza bowiem rozbiórkę obiektów budowlanych znajdujących się na działkach będących w użytkowaniu wieczystym - co wiąże się m.in. z koniecznością podjęcia działań związanych z przekwaterowaniem najemców zajmujących lokale w budynkach podlegających rozbiórce.

Kwota, którą otrzymają Państwo na podstawie Porozumienia - chociaż została nazwana przez Państwa Odszkodowaniem - stanowi zatem w swojej istocie formę zapłaty za umownie uzgodnione działanie (udostępnienie Nieruchomości oraz znajdujących się nich Środkach Trwałych i podjęcia koniecznych działań celem usunięcia kolizji dla prowadzonej przez B. inwestycji). Istnieje więc bezpośredni związek pomiędzy dokonanym świadczeniem a otrzymanym z tego tytułu wynagrodzeniem. W przedmiotowej sprawie mamy zatem do czynienia z transakcją ekwiwalentną -świadczeniem w zamian za wynagrodzenie. Należne Państwu Odszkodowanie nie posiada cech odszkodowania za poniesioną szkodę.

Należy zauważyć, że w okolicznościach sprawy spełnione zostały wskazane wcześniej warunki do uznania uzgodnionego w Porozumieniu działania Państwa za usługę podlegającą opodatkowaniu VAT, ponieważ:

1.istnieje świadczenie - w postaci udostępnienia Nieruchomości oraz znajdujących się nich Środków Trwałych i podjęcia koniecznych działań celem usunięcia kolizji dla prowadzonej przez B. inwestycji,

2.bezpośrednim beneficjentem świadczenia jest B.,

3.ww. świadczeniu odpowiada określone w Porozumieniu Odszkodowanie.

Beneficjentem świadczenia ze strony Państwa jest Spółka B. Usługa daje B. wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania z Nieruchomości znajdujących się w użytkowaniu wieczystym Państwa spółki w celu rozbiórki i likwidacji Środków Trwałych  kolidujących z planowaną Inwestycją. Usługa nie jest świadczona z nakazu organu władzy publicznej, gdyż przepisów ww. art. 9s ust. 3 ustawy o transporcie kolejowym, nie stosuje się do m.in. do (…), jednakże niewątpliwie jest związana z Decyzją Wojewody o ustaleniu lokalizacji (...). Świadczenie należne Państwu umożliwia B. korzystanie z Nieruchomości w celu rozbiórki i likwidacji środków Trwałych oraz kontynuowanie Inwestycji, co bez wątpienia jest dla B. korzyścią odpłaconą świadczeniem wypłaconym Państwu.

Porozumienie, które planują Państwo zawrzeć z B. ma niewątpliwie charakter zobowiązaniowy – zgadzają się Państwo na rozbiórki i likwidację Środków Trwałych  znajdujących się na Nieruchomościach będących w użytkowaniu wieczystym Państwa Spółki w celu realizacji Inwestycji oraz powiązanym z tym, tolerowaniu niemożności korzystania z Nieruchomości  oraz będą Państwo podejmować dodatkowe czynności związane z zapewnieniem zgodnego z prawem procesu opuszczania lokali przez najemców - w zamian za otrzymane od B. Odszkodowanie.

W konsekwencji, otrzymana przez Państwa kwota  Odszkodowania wynikająca z zawartego pomiędzy Stronami Porozumienia będzie zapłatą za świadczoną usługę na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy i będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Państwa stanowisko w zakresie niepodlegania opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług należnego Państwu Odszkodowania uznaję za nieprawidłowe.

Państwa wątpliwości dotyczą również ustalenia daty powstania obowiązku podatkowego z tytułu należnego Odszkodowania.

Z konstrukcji podatku od towarów i usług wynika, że podatnik, który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, zobowiązany jest opodatkować daną czynność w momencie powstania obowiązku podatkowego.

Regulacje dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług zawierają przepisy art. 19a ustawy.

Podstawowa zasada dotycząca powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług została sformułowana w art. 19a ust. 1 ustawy, zgodnie z którym:

Z konstrukcji podatku od towarów i usług wynika, że podatnik, który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, zobowiązany jest opodatkować daną czynność w momencie powstania obowiązku podatkowego.

Powyższy przepis art. 19a ust. 1 ustawy formułuje zasadę ogólną, zgodnie z którą obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towaru bądź wykonania usługi co oznacza, że podatek staje się wymagalny w rozliczeniu za okres, w którym dokonana została dostawa towarów bądź świadczenie usług i powinien być rozliczony za ten okres.

Natomiast na podstawie art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy:

Stosownie natomiast do treści art. 19a ust. 6 ustawy:

Z opisu sprawy wynika, że w związku z planowaną Inwestycją oraz koniecznością rozbiórki i likwidacji Środków Trwałych należących do A. i kolidujących z Inwestycją oraz koniecznością podjęcia przez A. dodatkowych czynności związanych z zapewnieniem zgodnego z prawem procesu opuszczania lokali przez najemców, B. zobowiązała się do rozbiórki Środków Trwałych oraz wypłaty na rzecz A. Odszkodowania. Inwestycja będzie realizowana na podstawie decyzji Wojewody (…)  z 18 lipca 2022 r. o ustaleniu lokalizacji (...). W związku z wydanymi Decyzjami (...), Nieruchomości nie będą podlegały wywłaszczeniu na rzecz B. (pozostaną w użytkowaniu wieczystym Wnioskodawcy). A. nie świadczy w przedmiotowej sprawie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa, gdyż jak wyjaśniłem wyżej czynności podejmowane przez A. wynikają z zawartego Porozumienia.

Mając na uwadze powyższe, należy wskazać, że w przypadku należnego Państwu Odszkodowania w związku z planowaną Inwestycją oraz koniecznością rozbiórki i likwidacji Środków Trwałych kolidujących z Inwestycją i podjęcie przez Państwa dodatkowych czynności związanych z zapewnieniem zgodnego z prawem procesu opuszczania lokali przez najemców, obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych, czyli z chwilą wykonania usługi, o czym stanowi art. 19a ust. 1 ustawy.

Nie mogę podzielić Państwa stanowiska, iż w tym przypadku obowiązek powstaje na zasadach szczególnych wynikających z art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy. Regulacje te bowiem odnoszą się do konkretnie wskazanych czynności podlegających opodatkowaniu VAT, tj. do przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie oraz świadczenia (na podstawie odrębnych przepisów), na zlecenie sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury usług związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym. Natomiast w opisie sprawy przedstawionym przez Państwa mamy do czynienia ze świadczeniem usługi za wynagrodzeniem, polegającej na udostępnieniu Nieruchomości oraz znajdujących się nich Środków Trwałych i podjęciem koniecznych działań celem usunięcia kolizji dla prowadzonej przez B. inwestycji, zgodnie z decyzją Wojewody o ustaleniu lokalizacji (...). Czynności te nie wpisują się zatem w dyspozycję art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy, gdyż wynika z Porozumienia zawartego przez strony. Nie możemy więc w tym przypadku zastosować szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego, który stanowi wyjątek od reguły ustanowionej w art. 19a ust. 1 ustawy.

Ustawodawca bowiem dla świadczonych usług na podstawie zawartego Porozumienia nie przewidział, że obowiązek ten powstaje za chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, jak w art. 19a ust. 5 pkt 1 ustawy. Określenie momentu powstania obowiązku podatkowego z tego tytułu następuje zatem na zasadach ogólnych, czyli z chwilą wykonania usługi, o czym stanowi art. 19a ust. 1 ustawy.

Państwa stanowisko w zakresie daty powstania obowiązku podatkowego z tytułu należnego Państwu Odszkodowania uznaję za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie wskazuję, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy zdarzenie przyszłe sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywało się będzie ze zdarzeniem przyszłym opisanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Odnosząc się do przywołanych przez Państwa wyroków i interpretacji  należy zaznaczyć, że każde rozstrzygnięcie zapada na gruncie unikalnego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłe), i w zasadzie wyłącznie do niego się ogranicza. Ocena omawianej kwestii, tj. podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT należnego Odszkodowania i powstania obowiązku podatkowego, nie jest kwestią uniwersalną dającą się odnieść  do ogólnych okoliczności w analizowanych sprawach, lecz opiera się na wielu przesłankach podnoszonych wyżej przez organ podatkowy i powinna być dokonywana z punktu widzenia każdego odrębnego stanu faktycznego. Specyfika działalności podmiotów jest na tyle różnorodna, że niekiedy nawet podobne okoliczności faktyczne nie spowodują analogicznych konsekwencji prawnopodatkowych, a tym samym nie mogą być tożsamo traktowane.

Niezależnie od powyższego, nie kwestionując i w żaden sposób nie podważając znaczenia orzecznictwa sądów administracyjnych jako zawierających istotne wskazówki co do interpretacji przepisów prawa oraz ich zastosowania należy zauważyć, że istnienie tego orzecznictwa nie odbiera organowi wydającemu interpretację prawa do samodzielnej oceny zdarzeń i wykładni przepisów w sprawach innych niż ta, w której konkretny wyrok zapadł. Organ wydający interpretację ma wręcz obowiązek dokonania samodzielnej oceny przedstawionego we wniosku zagadnienia.

Należy zauważyć, że powołana na poparcie Państwa stanowiska interpretacja indywidualna dotyczyła braku opodatkowania otrzymanego odszkodowania z tytułu likwidacji parkingu, gdzie wysokość odszkodowania została oparta wyłącznie o wartość odtworzeniową nakładów poniesionych przez Spółkę na budowę parkingu i nie była związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. W analizowanej sprawie Odszkodowanie złożone jest z wymienionych we wniosku elementów i stanowi wynagrodzenie za wykonane przez Państwa usługi, tym samym ww. interpretacja nie rozstrzyga w tożsamej sprawie do sytuacji przedstawionej we wniosku.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).