Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

2 września 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 2 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej który dotyczy m.in. podatku od towarów i usług w zakresie uznania:

- czy przyszłym czynności wykonywane przez (...) występującego w charakterze Pool Leadera na rzecz Wnioskodawcy i innych Uczestników Systemu stanowią na gruncie ustawy o VAT podlegające opodatkowaniu świadczenie usług, a w konsekwencji czy Wnioskodawca jest zobowiązany do rozliczenia czynności wykonywanych przez (...) jako ich nabywca na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 28b ust. 1 ustawy o VAT;

- czy udostępnianie środków pieniężnych przez Państwa innym Uczestnikom stanowi na gruncie ustawy o VAT podlegające opodatkowaniu świadczenie usług.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca - (...) Sp. z o.o. - jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, utworzoną zgodnie z przepisami prawa polskiego. Wnioskodawca posiada siedzibę na terytorium Polski, podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce (jest polskim rezydentem podatkowym) oraz jest zarejestrowany jako czynny podatnik od podatku od towarów i usług w Polsce. Wnioskodawca jest spółką należącą do międzynarodowej grupy kapitałowej (...) Group (dalej: Grupa).

W celu zwiększenia efektywności zarządzania środkami pieniężnymi oraz poprawy płynności finansowej Grupa zamierza ustanowić transgraniczny system wspólnego zarządzania płynnością finansową, który będzie wspierać ogólną strategię Grupy polegającą na łączeniu i centralizacji płynności w ramach Grupy (dalej: System).

Podstawą funkcjonowania Systemu będzie umowa o wspólnym zarządzaniu płynnością finansową – „Umowa dotycząca Produktów (...)” (dalej: Umowa Produktowa), która zostanie zawarta pomiędzy: (...) z siedzibą w (...) - występującą w swoim imieniu w roli (...)/Pool Leadera (dalej: (...)) oraz (...) (Spółka Akcyjna) - Oddział w Polsce - działającą w imieniu własnym (dalej: Bank). Pozostały uczestnik Systemu, tj. Spółka, przystąpi do Systemu na podstawie Umowy o Przystąpieniu (dalej: Umowa o przystąpieniu).

Zgodnie z założeniami, na moment złożenia wniosku w Systemie uczestniczyć będą dwa podmioty, tj. Spółka oraz (...) (zwani dalej łącznie Uczestnikami). W przyszłości nie jest wykluczone przystąpienie do Systemu także innych podmiotów należących do Grupy, które mogą być zarówno polskimi rezydentami podatkowymi jak i nierezydentami.

Wnioskodawca nie zamierza zawrzeć odrębnej umowy cash poolingu z (...) występującym w charakterze Pool Leadera. Aktywność Spółki w Systemie będzie oparta wyłącznie na związanej wspólnie Umowie Produktowej (formularz uczestnictwa/Umowa o Przystąpieniu). Wnioskodawca oraz (...) nie prowadzą działalności o charakterze finansowym.

(...) nie posiada siedziby ani stałego zakładu dla potrzeb podatku dochodowego od osób prawnych (dalej: CIT) ani stałego miejsca prowadzenia działalności dla potrzeb VAT na terytorium Polski. (...) nie jest zarejestrowany do celów VAT w Polsce. (...) jest wspólnikiem Wnioskodawcy, posiadającym 100% udziałów przez okres dłuższy niż 2 lata.

Podstawę funkcjonowania Systemu stanowić będą rachunki bankowe, otwarte i prowadzone przez Bank dla (...) oraz Spółki w jednej walucie (tj. w złotówkach - zwane dalej również PLN) na podstawie odrębnie zawartych umów. (...) jako Pool Leader będzie posiadał w Banku dwa rachunki: rachunek konsolidacyjny, służący koncentracji płynności w ramach Grupy (dalej: Rachunek Konsolidacyjny (...)) oraz rachunek transakcyjny służący do dysponowania środkami pieniężnymi (dalej: Rachunek Transakcyjny (...)). Natomiast Wnioskodawca będzie posiadał w Banku jeden lub wiele rachunków transakcyjnych, które zasadniczo umożliwią dysponowanie środkami pieniężnymi, a zatem będą służyć do przeprowadzania transakcji na Rachunku Konsolidacyjnym (...) (dalej: Rachunek Transakcyjny Spółki). Na moment składania niniejszego wniosku, wymienione wyżej rachunki nie zostały jeszcze włączone do Systemu. Omawiany System przyjmie formę tzw. „(...)” cash pooling. Zgodnie z założeniami Systemu, saldo na Rachunkach Transakcyjnych Spółki oraz (...) (dalej łącznie jako: Rachunki Transakcyjne Uczestników) będzie rozliczane na koniec każdego dnia. W zależności od tego, czy saldo na Rachunkach Transakcyjnych Uczestników będzie pozytywne czy negatywne, określone należności lub zobowiązania wobec (...) działającego w charakterze Pool Leadera, będą kompensowane, co w praktyce oznacza techniczne księgowanie, którego celem jest zmniejszenie lub zwiększenie salda wewnętrznego na Rachunku Transakcyjnym Uczestnika do zera, bez przenoszenia wewnętrznych sald na inny rachunek bankowy. Oznacza to, że salda Rachunków Transakcyjnych Uczestników na koniec dnia będą technicznie zerowane, a salda początkowe Rachunków Transakcyjnych Uczestników będą „przywracane” każdego dnia. Kompensacja w ramach Systemu cash poolingu będzie dokonywana przez Bank w celu utrzymania Systemu i naliczania odsetek wewnętrznych, co zostanie opisane poniżej. Rachunki Transakcyjne Uczestników będą stanowić rachunki o charakterze technicznym - saldo prezentowane na Rachunkach Transakcyjnych Uczestników będzie miało charakter wyłącznie wirtualny. Środki pieniężne będą zawsze gromadzone fizycznie na Rachunku Konsolidacyjnym (...), z którym Rachunki Transakcyjne Uczestników zostaną „połączone". Z uwagi na to, salda Rachunków Transakcyjnych Uczestników będą odpowiednio odzwierciedlane na Rachunku Konsolidacyjnym (...). Zgodnie z Umową Produktową, wszelkie transakcje przeprowadzane za pośrednictwem Rachunku Konsolidacyjnego (...) będą przeprowadzane za pomocą Rachunków Transakcyjnych Uczestników. Przeprowadzanie transakcji bezpośrednio na Rachunku Konsolidacyjnym (...) będzie niedozwolone. W przypadku otrzymania środków za pośrednictwem Rachunku Transakcyjnego Uczestnika, ich równowartość będzie jednocześnie księgowana na Rachunku Konsolidacyjnym (...). Taki sposób gromadzenia i księgowania środków oznacza, że posiadaczowi Rachunku Transakcyjnego przysługuje roszczenie wobec (...) występującego w charakterze Pool Leadera, odpowiadające otrzymanym i zaksięgowanym w ten sposób środkom. Natomiast w przypadku wypłaty środków za pośrednictwem Rachunku Transakcyjnego Uczestnika, Rachunek Konsolidacyjny (...) będzie jednocześnie obciążony taką samą kwotą. Taki sposób wypłacania środków oznacza, że (...) jako Pool Leaderowi przysługuje roszczenie wobec posiadacza Rachunku Transakcyjnego, odpowiadające kwocie wpłaconych środków. Ponadto, środki nigdy nie będą przechowywane na Rachunkach Transakcyjnych Uczestników, a jedynym właścicielem wszelkich środków znajdujących się na Rachunku Konsolidacyjnym (...) będzie (...). W związku z powyższym, w ramach Umowy Produktowej saldo Rachunków Transakcyjnych Uczestników będzie miało wyłącznie charakter informacyjny, a saldo na Rachunku Konsolidacyjnym (...) uznaje się za obowiązujące saldo wszystkich rachunków. Wszelkie nadwyżki będą deponowane na Rachunku Konsolidacyjnym (...), a ujemne salda pokrywane z Rachunku Konsolidacyjnego (...). Gdy środki danego Uczestnika zostaną przelane na Rachunek Konsolidacyjny (...) i efektywnie wykorzystane na pokrycie ujemnego salda innego Uczestnika, dany Uczestnik otrzyma odsetki. W momencie uznania rachunku Uczestnika środkami z Rachunku Konsolidacyjnego (...), Uczestnik ten będzie zobowiązany do zapłaty odsetek. Oznacza to, że w związku z uczestnictwem w systemie cash poolingu w ramach Grupy, Wnioskodawca może być zobowiązany do zapłaty odsetek na rzecz (...) (występującego w charakterze uczestnika Systemu) w związku z uzupełnieniem jego negatywnego salda na Rachunku Transakcyjnym Spółki (to samo dotyczy (...) - Uczestnika w przypadku uzupełnienia salda na Rachunku Transakcyjnym (...)). Obecnie przewiduje się, że odbiorcą rzeczywistym odsetek wypłacanych za pośrednictwem Rachunku Konsolidacyjnego (...) będzie (...) (jako uczestnik Systemu) lub Wnioskodawca. Z kolei, w przypadku dołączenia do Systemu innych podmiotów - odbiorcami rzeczywistymi odsetek będą poszczególne podmioty, które staną się uczestnikami Systemu (dołączą do Systemu). Odsetki będą naliczane i pobierane od sald na Rachunkach Transakcyjnych Uczestników, tj. Spółka zapłaci odsetki od salda ujemnego na Rachunku Transakcyjnym Spółki i otrzyma odsetki za saldo dodatnie. Takie rozliczenie odsetek będzie odbywało się okresowo (np. co miesiąc). Oprocentowanie odsetek oparte będzie na zewnętrznej stopie dostarczanej przez Bank, z uwzględnieniem marży stosowanej przez bank, tj. marży stosowanej przez zewnętrzny bank obsługujący (...). Środki udostępnione przez (...) (jako Uczestnika systemu) na potrzeby Systemu stanowić będą jego własne środki, tj. będą to środki pochodzące z innej działalności gospodarczej lub z finansowania bankowego przekazanego (...) (jako Uczestnika systemu) w zależności od potrzeb. Zgodnie z umową, rolą Banku będzie obsługa techniczna Systemu, zapewnienie infrastruktury informatycznej niezbędnej do jego funkcjonowania oraz dokonywanie transferów pomiędzy Uczestnikami cash poolingu. Jednocześnie system, za pomocą którego Bank będzie wykonywał operacje przenoszenia środków (które w innym przypadku musiałyby zostać przeprowadzone ręcznie), będzie działał automatycznie, bez udziału Uczestników - w oparciu o wyrażoną przez nich wcześniej zgodę. Równocześnie (...) (jako Pool Leader) będzie odpowiedzialny za reprezentację Uczestników wobec Banku i podejmowanie w imieniu Uczestników wszelkich czynności formalno-technicznych, które służą do wykonania usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową, w tym m.in. bieżący kontakt z Bankiem w zakresie realizacji przez niego usługi cash poolingu, zawieranie umów przewidujących obciążenia rachunków oraz ustalenie z Bankiem wysokości ewentualnych limitów transakcyjnych. (...) (jako Pool Leader) nie będzie dokonywał rozliczeń finansowych Rachunków. Z tytułu pełnienia wyżej wymienionych funkcji (...) nie będzie przysługiwać wynagrodzenie zarówno od Uczestników, jak i od Banku. Uczestnicy Systemu nie będą dokonywać między sobą rozliczeń z tytułu uczestnictwa w Systemie. Nie będą wykonywać także jakichkolwiek czynności na swoją rzecz w ramach struktury cash poolingu. Pomiędzy Uczestnikami nie zostanie zawarta odrębna umowa, w zakresie której Uczestnicy wykonywaliby jakiekolwiek świadczenia związane z realizacją Umowy. Należy zauważyć, że (...) (jako Pool Leader) w ramach Grupy może być zaangażowany w roli Pool Leadera również w innych strukturach cash poolingu, obejmujących podmioty spoza Polski (nie będące rezydentami podatkowymi w Polsce). Jednakże środki z innych struktur cash poolingu nie będą wykorzystywane do finansowania niedoborów innych Uczestników (w tym Wnioskodawcy). Powyższe podejście jest zgodne ze strategią Grupy, w ramach której przewiduje się utworzenie kilku systemów cash poolingu dla pojedynczych podmiotów z Grupy. W każdym z wyżej wymienionych systemów (...) będzie występować w charakterze Pool Leadera.

Pytania w zakresie podatku od towarów i usług

1.Czy w przedstawionym zdarzeniu przyszłym czynności wykonywane przez (...) występującego w charakterze Pool Leadera na rzecz Wnioskodawcy i innych Uczestników Systemu stanowią na gruncie ustawy o VAT podlegające opodatkowaniu świadczenie usług, a w konsekwencji czy Wnioskodawca jest zobowiązany do rozliczenia czynności wykonywanych przez (...) jako ich nabywca na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 28b ust. 1 ustawy o VAT?

2.Czy w przedstawionym zdarzeniu przyszłym udostępnianie środków pieniężnych przez Wnioskodawcę innym Uczestnikom stanowi na gruncie ustawy o VAT podlegające opodatkowaniu świadczenie usług?

Państwa stanowisko w sprawie w zakresie podatku od towarów i usług

Zdaniem Wnioskodawcy:

W przedstawionym zdarzeniu przyszłym czynności wykonywane przez (...) występującego w charakterze Pool Leadera na rzecz Wnioskodawcy oraz innych Uczestników nie stanowią na gruncie ustawy o VAT podlegającego opodatkowaniu świadczenia usług, a w konsekwencji Wnioskodawca nie jest zobowiązany do rozliczenia czynności wykonywanych przez (...) jako ich nabywca na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 28b ust. 1 ustawy o VAT.

W przedstawionym zdarzeniu przyszłym udostępnianie środków pieniężnych przez Wnioskodawcę innym Uczestnikom nie stanowi na gruncie ustawy o VAT podlegającego opodatkowaniu świadczenia usług.

Stanowisko w zakresie pytania pierwszego i drugiego

Uwagi wstępne

Stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Za dostawę towarów zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, rozumieć należy przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Stosownie zaś do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również: przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej, zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa. Z powołanych wyżej przepisów wynika więc, że każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania, stanowi co do zasady usługę w rozumieniu ustawy o VAT. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem (m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 października 2015 r., I FSK 1352/14; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 lipca 2019 r., I FSK 1889/15; wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 3 marca 1994 r., C-16/93), aby uznać daną usługę za usługę odpłatną podlegającą opodatkowaniu VAT, konieczne jest spełnienie następujących warunków: istnieją jasno określone strony świadczenia - podmiot świadczący usługę oraz jej konkretny, indywidualnie określony nabywca, dana czynność wynika ze stosunku prawnego łączącego strony, świadczona jest konkretna (definiowalna) usługa, czynność ma charakter odpłatny i istnieje bezpośredni związek między świadczoną usługą a otrzymanym (lub należnym) wynagrodzeniem. Dla uznania danej czynności za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT konieczne jest spełnienie wszystkich powyższych warunków łącznie. Tym samym, w przypadku, gdy choćby jeden z wyżej wymienionych warunków nie został spełniony, wówczas czynność nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dane czynności mogły zostać uznane za usługę opodatkowaną VAT, konieczne jest również, aby usługa ta była świadczona przez podmiot działający w charakterze podatnika VAT. Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy o VAT - podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza - według ust. 2 powołanego artykułu - obejmuje natomiast wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. W konsekwencji, warunkiem uznania danej działalności za działalność gospodarczą jest jej zorganizowany charakter. Ponadto działalnością gospodarczą będzie tylko taka działalność, która jest wykonywana zawodowo, w sposób profesjonalny. Tym samym wykonywanie określonych czynności poza sferą działalności gospodarczej nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.

Uwagi szczegółowe do pytania nr 1

W ocenie Wnioskodawcy, czynności podejmowane przez (...) (jako Pool Leadera) w ramach Umowy Produktowej nie mogą być uznane za usługę opodatkowaną VAT. Biorąc pod uwagę powyższe warunki, jakie muszą spełniać usługi jako czynności podlegające opodatkowaniu, można bowiem sformułować następujące wnioski:

Strony świadczenia

W ramach transakcji można zidentyfikować dwie odrębne strony ((...) jako dostawcę usług oraz Wnioskodawcę jako nabywcę). Istnienie stosunku zobowiązaniowego łączącego Pool Leadera i Uczestników cash poolingu Podstawą funkcjonowania Systemu cash poolingu będzie Umowa Produktowa, która dotyczy relacji wielostronnej pomiędzy (...) a Bankiem. Pozostali uczestnicy Systemu, w tym m.in. Spółka, przystąpią do Systemu na podstawie Umowy o przystąpieniu. Zgodnie z założeniami, na moment złożenia wniosku w Systemie uczestniczyć będą dwa podmioty, tj. Spółka oraz (...). Zindywidualizowana usługa Należy zauważyć, że w rozpatrywanym modelu cash pool to Bank będzie wykonywał na rzecz Uczestnika, w tym na rzecz Wnioskodawcy, szereg czynności składających się łącznie na jedną usługę w postaci kompleksowej usługi finansowej zarządzania środkami pieniężnymi. Natomiast rola (...) (jako Pool Leadera) w ramach Umowy Produktowej sprowadza się jedynie do reprezentowania pozostałych Uczestników Systemu wobec Banku i podejmowania w ich imieniu wyłącznie czynności formalno-technicznych, które służą do wykonania usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową, takich jak bieżący kontakt z Bankiem w zakresie realizacji przez niego usługi cash poolingu, zawieranie umów przewidujących obciążenia rachunków oraz ustalenie z Bankiem wysokości ewentualnych limitów transakcyjnych. W ocenie Wnioskodawcy, czynności (...) (jako Pool Leadera) ograniczają się zatem do czynności pomocniczych (technicznych) umożliwiających instytucji finansowej świadczenie usługi. W konsekwencji, choć (...) pełni rolę lidera, nie kieruje systemem cash pool (nie dokonuje rozliczeń), nie podejmuje również czynności, na które składała się usługa cash-pool. Odpłatność i jej bezpośredni związek z czynnością Warunek dotyczący odpłatnego charakteru transakcji nie został spełniony. Uczestnicy nie będą obciążeni przez (...) (jako Pool Leadera) za czynności przez niego podejmowane. Nie istnieje również żadne inne wynagrodzenie należne (...) (jako Pool Leadera) od Wnioskodawcy. Równocześnie, wszelkie nadwyżki będą deponowane na Rachunku Konsolidacyjnym (...), a ujemne salda będą pokrywane z Rachunku Konsolidacyjnego (...). Gdy środki danego Uczestnika zostaną przelane na Rachunek Konsolidacyjny (...) i efektywnie wykorzystane na pokrycie ujemnego salda innego Uczestnika, dany Uczestnik otrzyma odsetki. Natomiast w momencie uznania rachunku Uczestnika środkami z Rachunku Konsolidacyjnego (...), Uczestnik ten będzie zobowiązany do zapłaty odsetek. W praktyce oznacza to, że w związku z uczestnictwem w Systemie cash poolingu w ramach Grupy, Wnioskodawca może być zobowiązany do zapłaty odsetek na rzecz (...) (występującego w charakterze Uczestnika Systemu) w związku z uzupełnieniem jego negatywnego salda na Rachunku Transakcyjnym Spółki (to samo dotyczy (...) - Uczestnika w przypadku uzupełnienia salda na Rachunku Transakcyjnym (...)). Nie można zatem wykluczyć sytuacji, w której nadwyżki finansowe należące do (...) (występującego w charakterze Uczestnika Systemu) będą wykorzystane do pokrywania sald ujemnych pozostałych Uczestników. W takiej sytuacji (...) (występującemu w charakterze Uczestnika) należne będą odsetki z tytułu wykorzystania jego środków finansowych, podobnie jak to ma miejsce w przypadku Uczestników. Odsetki te nie dotyczą jednak świadczonych pomiędzy (...) (jako Pool Leaderem) i Uczestnikami czynności czy określonych transakcji, brak jest zatem w tym wypadku związku wynagrodzenia z wykonywanymi czynnościami. Należy także zauważyć, że ustawa o VAT przewiduje opodatkowanie również usług nieodpłatnych. Transakcja taka może być jednak uznana za usługę opodatkowaną tylko wówczas, gdy nie jest związana z prowadzoną przez usługodawcę działalnością gospodarczą. W ocenie Wnioskodawcy, czynności podejmowane przez (...) (jako Pool Leadera) są związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, gdyż umożliwiają zarządzanie finansami w ramach grupy kapitałowej Pool Leadera. W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy, uczestnictwo w cash poolingu nie może być oceniane w oderwaniu od bieżącej działalności gospodarczej Uczestnika tego Systemu. Tym samym przedmiotowe czynności nie mogą zostać zakwalifikowane jako czynności nieodpłatne zrównane z usługami odpłatnymi. W konsekwencji, Wnioskodawca widzi argumenty przemawiające za stwierdzeniem, że warunki implikujące usługi nie zostały spełnione, a zatem działalność (...) (jako Pool Leadera) nie powinna być traktowana jako usługa podlegająca opodatkowaniu VAT.

Działanie w charakterze podatnika

Niezależnie od powyższych wniosków w zakresie identyfikacji usług, należy zauważyć, że nawet jeśli w danej sytuacji dochodzi do świadczenia usług, to może ono podlegać opodatkowaniu VAT tylko wtedy, gdy jest wykonywane przez usługodawcę działającego w charakterze podatnika. Mając na uwadze wskazane powyżej przesłanki działalności podatnika, (...) (jako Pool Leader) w ramach prowadzonej działalności związanej z Systemem cash pool nie powinien zostać zidentyfikowany jako działający w charakterze podatnika. Wynika to z faktu, że celem Pool Leadera nie jest prowadzenie stałej działalności w celu osiągnięcia zysku, ale poprawa płynności finansowej poszczególnych uczestników Systemu cash pool, jak i całej Grupy. Co więcej, Bank jest dostawcą usług, a działalność Pool Leadera ma na celu jedynie współpracę z nimi w celu umożliwienia realizacji ich operacji. W konsekwencji, Pool Leader jest raczej usługobiorcą niż usługodawcą, działającym w ramach swojej działalności gospodarczej. Jego działalność nie ma zatem charakteru profesjonalnego.

Stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w licznych interpretacjach Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, przykładowo w:

interpretacji indywidualnej z 28 marca 2022 r., sygn. 0114-KDIP4-3.4012.46.2022.1.DM, zgodnie z którą: “Państwo jako Agent systemu Cash Poolingu nie będą świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy. W przedmiotowej sprawie, jak wynika z wniosku, zapewnienie infrastruktury technicznej oraz wykonywanie czynności związanych z funkcjonowaniem Umowy cash pooling będzie leżało w gestii Banku. Za czynności wykonywane w ramach usługi zarządzania płynnością finansową Bank będzie pobierał wynagrodzenie. Wynagrodzenie będzie płatne zarówno przez Państwa, jak i przez Uczestników. Państwo, jako Agent, będą wykonywać pewne niezbędne czynności administracyjne oraz reprezentować przed Bankiem wszystkich uczestników cash poolingu, m.in. podpisywać zlecenia włączenia Uczestnika do Umowy cash poolingu, podpisywać zlecenia dodania rachunku Uczestnika, podpisywać aneksy do Umowy cash poolingu, dokonywać zmian treści załączników do Umowy cash poolingu, otrzymywać lub odbierać oświadczenia od innych stron Umowy lub od innych podmiotów. Za ww. czynności nie będzie przysługiwać Państwu wynagrodzenie. Równocześnie, żadnemu z Uczestników nie będzie przysługiwało jakiekolwiek odrębne przysporzenie za wykonywanie czynności w ramach Umowy cash poolingu. Zatem należy stwierdzić, że w świetle art. 5 ust. 1 ustawy, z perspektywy Państwa jako Agenta Umowy cash poolingu, czynności wykonywane przez Państwa w ramach tej umowy, pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.”;

interpretacji indywidualnej z 28 czerwca 2021 r., sygn. 0112- KDIL1-3.4012.116.2021.2.MR, w myśl której: “(...) jak wynika z wniosku, w ramach opisanej struktury cash poolingu Wnioskodawca, jako Koordynator tej struktury, będzie wykonywać niezbędne czynności administracyjne oraz reprezentować będzie wszystkich Uczestników przed Bankiem. Spółka nie będzie zawierała z Uczestnikami Systemu Cash Pooling ani z Bankiem żadnych umów, które regulowałyby wzajemne stosunki pomiędzy Uczestnikami Systemu lub Bankiem a Spółką jako Koordynującym. Ponadto, Spółce nie będzie przysługiwało żadne dodatkowe wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji Koordynującego od Uczestników Systemu ani od Banku. Spółka jako Koordynujący będzie otrzymywać jedynie odsetki, które nie mają charakteru wynagrodzenia za jakąkolwiek usługę świadczoną przez Koordynującego na rzecz Uczestników. Zatem należy stwierdzić, że w świetle art. 5 ust. 1 ustawy, z perspektywy Wnioskodawcy jako Koordynującego, czynności wykonywane przez niego w ramach umowy Cash Poolingu, pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Tym samym, otrzymane przez Spółkę odsetki nie będą stanowiły wynagrodzenia z tytułu świadczenia usług podlegających opodatkowaniu VAT.”;

interpretacji indywidualnej z 18 lutego 2020 r., sygn. 0114-KDIP4-2.4012.63.2019.3.AS, zgodnie z którą: “Wnioskodawca uczestnicząc w systemie cash poolingu organizowanym przez Bank, nie będzie świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, lecz będzie jedynie wykonywać elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego wyświadczenia przez Bank usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową. W przedmiotowej sprawie, jak wynika z wniosku, w ramach opisanej struktury cash poolingu Wnioskodawca, jako Koordynator tej struktury, nie będzie zawierał odrębnych transakcji z innymi uczestnikami, jak też nie będzie świadczył na rzecz pozostałych uczestników, innych usług (a w konsekwencji nie będzie otrzymywał z tego tytułu wynagrodzenia) (...) Zatem należy stwierdzić, że w świetle art. 5 ust. 1 ustawy, z perspektywy Wnioskodawcy jako koordynatora umowy zarządzania płynnością finansową, czynności wykonywane przez niego w ramach tej umowy, pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Zatem otrzymane odsetki od nadwyżek środków pieniężnych na rachunku nie będą stanowiły wynagrodzenia z tytułu świadczenia usług podlegających opodatkowaniu VAT.”,

interpretacji indywidualnej z 31 sierpnia 2016 r., sygn. IPPP1/4512-464/16- 4/KR, w myśl której: “Z uwagi na cechy charakterystyczne zaprezentowanej umowy cash poolingu należy stwierdzić, że czynności wykonywane przez Wnioskodawcę jako uczestnika przedmiotowej usługi, nie będą stanowić odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, lecz jedynie elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego świadczenia przez Bank usługi cash poolingu. W związku z tym, nie będą one podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym, Wnioskodawca z tego tytułu nie będzie działał w charakterze podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy. (...) W związku z tym, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie uznania czynności wykonywanych przez Wnioskodawcę w ramach uczestnictwa w Systemie (...) Cash Pool za odpłatne świadczenie usług oraz uznania, że jedynym podmiotem świadczącym usługi na rzecz Wnioskodawcy jest Bank/Oddział S. zostało uznane za prawidłowe.”.

Czynność, dla której podatnikiem jest nabywca

Następnie należy wskazać, iż zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej. Jednocześnie, w świetle art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT nabywca usługi zobowiązany jest do jej rozliczenia w VAT (w przypadku usług dla których miejsce świadczenia ustalane jest na podstawie art. 28b ustawy o VAT), jeżeli usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a sam usługobiorca jest zarejestrowanym podatnikiem VAT (lub zobowiązanym do zarejestrowania). Z uwagi na fakt, iż w rozpatrywanym przypadku jako miejsce świadczenia należy przyjąć terytorium Polski (miejsce siedziby usługobiorcy - podatnika VAT), w konsekwencji, Wnioskodawca mógłby zostać zobowiązany do rozliczenia podatku z tytułu nabywanej usługi, jako że przesłanki określone w przepisie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT można uznać za spełnione (w szczególności Pool Leader nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej bądź siedziby na terytorium Polski). Ponieważ jednak, jak powyżej wykazano, w rozpatrywanym przypadku nie mamy do czynienia ze świadczeniem przez Pool Leadera usług na gruncie VAT, to nie istnieje obowiązek dokonania ich rozliczenia po stronie Wnioskodawcy.

Stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w licznych interpretacjach Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, przykładowo w interpretacji indywidualnej z 11 października 2023 r., sygn. 0111-KDIB3- 1.4012.580.2023.5.ICZ, w myśl której: “Agent jako Uczestnik przedmiotowego systemu cash poolingu nie będzie świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy na Państwa rzecz. W przedmiotowej sprawie, jak wynika z wniosku, w ramach Umowy Agent nie wykonuje żadnych innych czynności poza czynnościami formalno-technicznymi, które służą do wykonania usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową, w szczególności nie dokonuje rozliczeń finansowych Rachunków. Umowa cash poolingu nie przewiduje wynagrodzenia dla Agenta za wykonywanie tej funkcji. Zatem należy stwierdzić, że nie będą Państwo nabywać od tego podmiotu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a w konsekwencji nie będą Państwo zobowiązani do rozpoznawania, na gruncie VAT, importu usług na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.”.

Podsumowując, w przedstawionym zdarzeniu przyszłym czynności wykonywane przez (...) (jako Pool Leadera) na rzecz Wnioskodawcy nie stanowią na gruncie ustawy o VAT podlegającego opodatkowaniu świadczenia usług, a w konsekwencji Wnioskodawca nie jest zobowiązany do rozliczenia czynności wykonywanych przez (...) jako ich nabywca na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 28b ust. 1 ustawy o VAT.

Uwagi szczegółowe do pytania nr 2

W ocenie Wnioskodawcy, wzajemne udostępnianie środków pieniężnych przez Uczestników (w tym Wnioskodawcę) nie może być uznane za usługę opodatkowaną VAT. Biorąc pod uwagę warunki, jakie muszą spełniać usługi jako czynności podlegające opodatkowaniu (opisywane we wcześniejszej części uzasadnienia - “Uwagi wstępne”), można sformułować następujące wnioski: Strony świadczenia W ramach transakcji można zidentyfikować dwie odrębne strony ((...) działającego jako Uczestnika oraz Wnioskodawcę). Zindywidualizowana usługa Należy zauważyć, że rola Uczestników w ramach Umowy o przystąpieniu ma charakter pasywny i w dużej mierze będzie polegać na udostępnianiu przez nich własnych środków pieniężnych. Nie będą wykonywać także jakichkolwiek czynności na swoją rzecz w ramach struktury cash poolingu. Pomiędzy Uczestnikami nie zostanie zawarta odrębna umowa, w zakresie której Uczestnicy wykonywaliby jakiekolwiek świadczenia związane z realizacją Umowy. Innymi słowy, działania, które będą podejmowane przez Uczestników Systemu mają na celu umożliwienie wykonania usługi przez Bank i będą miały charakter czysto techniczny i pomocniczy w odniesieniu do usługi świadczonej przez Banki. Czynności takie jak obciążanie Rachunków Transakcyjnych Uczestników będą następowały automatycznie, bez konieczności zawierania odrębnych umów/porozumień między Uczestnikami. W konsekwencji, jedynym podmiotem przejawiającym faktyczną aktywność w zakresie zarządzania środkami finansowymi będzie Bank i należy uznać, że to Bank będzie świadczył na rzecz Uczestników kompleksową usługę finansową. Odpłatność i jej bezpośredni związek z czynnością Warunek dotyczący odpłatnego charakteru transakcji oraz jego związku z czynnością opodatkowaną nie został spełniony. Uczestnicy Systemu nie będą dokonywać między sobą rozliczeń z tytułu uczestnictwa w Systemie. Pomiędzy Uczestnikami nie zostanie zawarta odrębna umowa, w zakresie której Uczestnicy wykonywaliby jakiekolwiek odpłatne świadczenia związane z realizacją Umowy. Uczestnicy nie będą zatem uzyskiwać jakiegokolwiek wynagrodzenia. Uczestnicy będą uprawnieni wyłącznie do otrzymywania odsetek od nadwyżki rozliczonej w wyniku zarządzania rachunkiem. W momencie uznania rachunku Uczestnika środkami z Rachunku Konsolidacyjnego (...), Uczestnik ten będzie zobowiązany do zapłaty odsetek. Oznacza to, że w związku z uczestnictwem w systemie cash poolingu w ramach Grupy, Wnioskodawca może być zobowiązany do zapłaty odsetek na rzecz (...) (działającego jako Uczestnik).Odsetki te nie dotyczą jednak świadczonych pomiędzy uczestnikami czynności czy określonych transakcji zawartych między uczestnikami. Rola Uczestników w tym Należy jednak zauważyć, że ustawa o VAT przewiduje opodatkowanie również usług nieodpłatnych. Transakcja taka może być jednak uznana za usługę opodatkowaną tylko wówczas, gdy nie jest związana z prowadzoną przez usługodawcę działalnością gospodarczą. W ocenie Wnioskodawcy, czynności podejmowane przez Wnioskodawcę są związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, gdyż umożliwiają poprawy płynności finansowej Wnioskodawcy. W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy, uczestnictwo w cash poolingu nie może być oceniane w oderwaniu od bieżącej działalności gospodarczej uczestnika tego systemu. Tym samym przedmiotowe czynności nie mogą zostać zakwalifikowane jako czynności nieodpłatne zrównane z usługami odpłatnymi. Działanie w charakterze podatnika Niezależnie od powyższych wniosków w zakresie identyfikacji usług, należy zauważyć, że nawet jeśli w danej sytuacji dochodzi do świadczenia usług, to może ono podlegać opodatkowaniu VAT tylko wtedy, gdy jest wykonywane przez usługodawcę działającego w charakterze podatnika. Mając na uwadze wskazane powyżej przesłanki działalności podatnika, w ocenie Wnioskodawcy, Uczestnik w ramach prowadzonej działalności związanej z Systemem cash pool nie może zostać zidentyfikowany jako działający w charakterze podatnika. Wynika to z faktu, że celem Uczestnika nie jest prowadzenie stałej działalności w celu osiągnięcia zysku, ale poprawa swojej płynności finansowej. Co więcej, Bank jest dostawcą usług, a działalność Uczestnika ma na celu jedynie współpracę z nim, w celu umożliwienia realizacji operacji. W konsekwencji, Uczestnik jest raczej usługobiorcą niż usługodawcą, działającym w ramach swojej działalności gospodarczej. Jego działalność nie ma charakteru profesjonalnego.

Stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w licznych interpretacjach Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, przykładowo w:

interpretacji indywidualnej z 12 października 2023 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.583.2023.3.IO, w myśl której: “Z uwagi na cechy charakterystyczne systemu cash poolingu należy zauważyć, że uczestnictwo w strukturze cash poolingu nie jest żadnym świadczeniem. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonywaniem działa jako podatnik podatku VAT. Państwo jako Uczestnik systemu cash poolingu nie będą świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, lecz będą jedynie wykonywać elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego wyświadczenia przez Bank usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową. Zatem poza czynnościami właściwymi dla struktury cash poolingu, system ten nie wymaga od Państwa żadnego dodatkowego zaangażowania. Udział Państwa w przedmiotowym systemie zarzadzania środkami pieniężnymi na zasadach określonych w Umowie cash poolingu będzie miał, co do zasady, charakter bierny. Jak wynika z opisu sprawy, nie przewidują Państwo świadczenia jakichkolwiek usług na rzecz innych uczestników, ani też pobierania z tego tytułu wynagrodzenia. Pomiędzy Uczestnikami nie zostanie także zawarta odrębna umowa, w zakresie której Uczestnicy wykonywaliby jakiekolwiek świadczenia związane z realizacją Umowy. Podejmowane przez Państwa czynności w ramach opisanej umowy nie będą również stanowiły nieodpłatnego świadczenia usług zrównanego z odpłatnym świadczeniem usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, gdyż treść wniosku nie wskazuje, by miały one służyć do celów innych niż Państwa działalność gospodarcza. Wobec powyższego należy stwierdzić, że Państwo z tytułu wykonywania czynności w ramach Umowy cash poolingu, nie będą działać w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.”;

interpretacji indywidualnej z 2 lutego 2023 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.44.2023.2.AMA, zgodnie z którą: “(...) jako Uczestnik systemu Cash Poolingu, nie będą Państwo świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy. Jak bowiem wynika z opisu sprawy, Uczestnik struktury cash poolingu nie będzie wykonywać żadnych czynności i nie będzie w konsekwencji uzyskiwać wynagrodzenia z tego tytułu. Będą Państwo mogli jedynie otrzymywać odsetki, lub być zobowiązani do ich zapłaty. Podejmowane przez Państwa czynności w ramach opisanej umowy nie będą również stanowić nieodpłatnego świadczenia usług zrównanego z odpłatnym świadczeniem usługi, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, gdyż treść wniosku nie wskazuje, by miały one służyć do celów innych niż Państwa działalność gospodarcza. Zatem z tytułu wykonywania ww. czynności, nie będą Państwo działali w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.”;

interpretacji indywidualnej z 28 czerwca 2021 r., sygn. 0112-KDIL1-3.4012.116.2021.2.MR, w myśl której: “(...) czynności wykonywane przez Spółkę jako Uczestnika (...) w opisanym Systemie Cash Poolingu, umożliwiające Bankowi dokonywanie odpowiednich transferów środków finansowych w ramach Systemu Cash Poolingu, nie będą stanowiły odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, lecz jedynie elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego wyświadczenia przez Bank usługi zarządzania płynnością finansową, przez co Spółka nie będzie działała w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy. Tym samym nie będą one podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i w rezultacie odsetki otrzymywane przez Spółkę nie będą stanowiły podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług.”;

interpretacji indywidualnej z 9 kwietnia 2020 r., sygn. 0114-KDIP4-3.4012.109.2020.1.EK, zgodnie z którą: “Z uwagi na cechy charakterystyczne systemu cash poolingu należy zauważyć, że w niniejszej sprawie, w roli usługodawcy występuje jedynie Bank, który obsługuje umowę cash poolingu. (...) Wnioskodawcy uczestnicząc w systemie cash poolingu organizowanym przez Bank, nie świadczą usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, lecz jedynie wykonują elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego wyświadczenia przez Bank usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową.(...) Zatem należy stwierdzić, że w świetle art. 5 ust. 1 ustawy, z perspektywy Wnioskodawców jako uczestników umowy zarządzania płynnością finansową, czynności wykonywane przez nich w ramach opisanej Struktury, pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług”.

W przedstawionym zdarzeniu przyszłym udostępnianie środków pieniężnych przez Wnioskodawcę innym Uczestnikom nie stanowi na gruncie ustawy o VAT podlegającego opodatkowaniu świadczenia usług.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku w zakresie podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT:

Z powyższego przepisu wynika tzw. zasada terytorialności, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem ich świadczenia (określanym na podstawie przepisów ustawy) jest terytorium kraju, przez które – stosownie do definicji zawartej w art. 2 pkt 1 ustawy – rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem art. 2a.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Natomiast art. 8 ust. 1 ustawy stanowi, że:

Pod pojęciem usługi należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

‒w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

‒świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało, jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem, za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

‒istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,

‒wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,

‒istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,

‒odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,

‒istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Ponadto, zgodnie z unormowaniami zawartymi w art. 8 ust. 2 ustawy, w pewnych, ściśle określonych przypadkach, również nieodpłatne świadczenie usług należy uznać za spełniające definicję odpłatnego świadczenia usług.

W myśl art. 8 ust. 2 ustawy:

Z powyższych zapisów wynika, że aby nieodpłatne świadczenie usług podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, muszą być spełnione określone warunki:

‒w przypadku użycia towarów stanowiących część przedsiębiorstwa – użycie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika oraz istnienie prawa podatnika do odliczenia – w całości lub w części – podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów (warunki te muszą być spełnione łącznie),

‒w przypadku świadczenia usług – świadczenie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Zatem dla ustalenia, czy konkretna, nieodpłatna czynność podlega opodatkowaniu w związku z uznaniem jej za odpłatne świadczenie usług, istotny jest cel jej świadczenia. Jeżeli nieodpłatne świadczenie wpisuje się w cel prowadzonej działalności gospodarczej, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jednak jest od konkretnych okoliczności, jakie w danej sprawie występują.

Należy wskazać, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z ust. 2 powołanego artykułu:

Z kolei zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT:

Jak stanowi art. 17 ust. 2 ustawy o VAT:

Zatem w przypadku, o którym mowa powyżej, to usługobiorca (a nie usługodawca) zobowiązany jest, jako podatnik, do rozliczenia podatku VAT należnego.

Państwa wątpliwości w zakresie podatku od towarów i usług dotyczą w pierwszej kolejności kwestii, czy w przedstawionym zdarzeniu przyszłym czynności wykonywane przez (...) występującego w charakterze Pool Leadera na rzecz Wnioskodawcy i innych Uczestników Systemu stanowią na gruncie ustawy o VAT podlegające opodatkowaniu świadczenie usług, a w konsekwencji czy Wnioskodawca jest zobowiązany do rozliczenia czynności wykonywanych przez (...) jako ich nabywca na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 28b ust. 1 ustawy o VAT.

Należy zauważyć, że polskie przepisy podatkowe nie zawierają regulacji dotyczących umowy cash poolingu. Występująca w obrocie prawnym jako umowa nienazwana – umowa cash poolingu porównywana jest często z umową pożyczki. Chociaż umowa ta do pewnego stopnia przypomina w swym charakterze uregulowaną w polskim prawie umowę pożyczki, jednak nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot.

Umowa „cash poolingu” jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej, lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów, z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy poprzez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash poolingu uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling i zarządzający systemem. Zarządzający systemem w ramach umowy zapewnia dla wszystkich uczestników systemu środki finansowe na pokrycie sald ujemnych, a w przypadku wystąpienia sald dodatnich na rachunkach uczestników, to na jego rachunek trafiają środki finansowe.

Usługa cash poolingu jest usługą zazwyczaj wykonywaną przez bank. Natomiast uczestnictwo w strukturze cash poolingu nie jest żadnym świadczeniem. Należy pamiętać, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów/świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi bowiem być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonywaniem działa jako podatnik podatku VAT.

Jak wskazali Państwo we wniosku, (...) (jako Pool Leader) będzie odpowiedzialny za reprezentację Uczestników wobec Banku i podejmowanie w imieniu Uczestników wszelkich czynności formalno-technicznych, które służą do wykonania usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową, w tym m.in. bieżący kontakt z Bankiem w zakresie realizacji przez niego usługi cash poolingu, zawieranie umów przewidujących obciążenia rachunków oraz ustalenie z Bankiem wysokości ewentualnych limitów transakcyjnych. (...) (jako Pool Leader) nie będzie dokonywał rozliczeń finansowych Rachunków. Z tytułu pełnienia wyżej wymienionych funkcji (...) nie będzie przysługiwać wynagrodzenie zarówno od Uczestników, jak i od Banku.

Zatem należy stwierdzić, że nie będą Państwo nabywać od tego podmiotu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a w konsekwencji nie będą Państwo zobowiązani do rozpoznawania, na gruncie VAT, importu usług na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.

Zatem Państwa stanowisko w zakresie podatku od towarów i usług, odnoszące się do pytania pierwszego, zgodnie z którym czynności wykonywane przez (...) występującego w charakterze Pool Leadera na rzecz Wnioskodawcy nie stanowią na gruncie ustawy o VAT podlegającego opodatkowaniu świadczenia usług, a w konsekwencji Wnioskodawca nie jest zobowiązany do rozliczenia czynności wykonywanych przez (...) jako ich nabywca na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 28b ust. 1 ustawy o VAT, jest prawidłowe.

Państwa wątpliwości dotyczą również kwestii czy udostępnianie środków pieniężnych przez Państwa innym Uczestnikom stanowi na gruncie ustawy o VAT podlegające opodatkowaniu świadczenie usług.

Z uwagi na cechy charakterystyczne systemu cash poolingu należy zauważyć, że uczestnictwo w strukturze cash poolingu nie jest żadnym świadczeniem. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonywaniem działa jako podatnik podatku VAT. Państwo jako Uczestnik systemu cash poolingu nie będą świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, lecz będą jedynie wykonywać elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego wyświadczenia przez Bank usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową. Zatem poza czynnościami właściwymi dla struktury cash poolingu, system ten nie wymaga od Państwa żadnego dodatkowego zaangażowania. Udział Państwa w przedmiotowym systemie zarzadzania środkami pieniężnymi na zasadach określonych w Umowie cash poolingu będzie miał, co do zasady, charakter bierny. Jak wynika z opisu sprawy, nie przewidują Państwo świadczenia jakichkolwiek usług na rzecz innych uczestników, ani też pobierania z tego tytułu wynagrodzenia. Pomiędzy Uczestnikami nie zostanie także zawarta odrębna umowa, w zakresie której Uczestnicy wykonywaliby jakiekolwiek świadczenia związane z realizacją Umowy.

Podejmowane przez Państwa czynności w ramach opisanej umowy nie będą również stanowiły nieodpłatnego świadczenia usług zrównanego z odpłatnym świadczeniem usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, gdyż treść wniosku nie wskazuje, by miały one służyć do celów innych niż Państwa działalność gospodarcza.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że Państwo z tytułu wykonywania czynności w ramach Umowy cash poolingu, nie będą działać w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.

Zatem w świetle art. 5 ust. 1 ustawy, czynności wykonywane przez Państwa w ramach umowy cash poolingu, pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Nie będą Państwo świadczyć innym Uczestnikom usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, w związku z uczestnictwem w Strukturze cash poolingu opisanej w zdarzeniu przyszłym.

Wobec powyższego, Państwa stanowisko w zakresie podatku od towarów i usług, odnoszące się do pytania drugiego, zgodnie z którym udostępnianie środków pieniężnych przez Państwa innym Uczestnikom nie stanowi na gruncie ustawy o VAT podlegającego opodatkowaniu świadczenia usług, jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie Państwa i nie rozstrzyga w kwestii opodatkowania czynności wykonywanych przez pozostałe podmioty uczestniczące w strukturze cash poolingu.

Ta interpretacja stanowi ocenę Państwa stanowiska wyłącznie w zakresie podatku od towarów i usług. Ocena Państwa stanowiska w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych jest przedmiotem odrębnego rozstrzygnięcia.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935, dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.