Niepodleganie opodatkowaniu podatkiem VAT kwoty przyznanego odszkodowania.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług w części dotyczącej pytania nr 1 wniosku jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

17 września 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 16 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy niepodlegania opodatkowaniu podatkiem VAT kwoty przyznanego odszkodowania (pytanie oznaczone we wniosku nr 1).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Dwukrotnie, 21 maja 2021 r. i 16 grudnia 2022 r. Powiatowy Lekarz Weterynarii w (…) wezwał Wnioskodawcę do poddania drobiu ubojowi lub uśmiercaniu prewencyjnemu wszystkich ptaków w gospodarstwie w związku z wysoce zjadliwą grypą ptaków (HPAI).

14 czerwca 2021 r. A. wystawił fakturę VAT za wykonanie kompleksowej usługi przygotowania obiektu do usypiania drobiu, usypianie drobiu, zabezpieczenie do transportu i załadunek padłego drobiu na samochody utylizacyjne, zgodnie z przepisami, na kwotę netto (…) zł + (…) zł VAT = (…) zł brutto. Na wyżej wymienionej fakturze została ujęta przez Inspektora Weterynaryjnego informacja, że „potwierdzam wykonanie usługi kompleksowej zgodnie z treścią faktury w gospodarstwie C.C. (...), zabicie prewencyjne w związku z ogniskiem nr (…). Usługę wykonano w dwóch kurnikach o łącznej powierzchni (…) m². Uśmiercono tj. zagazowano CO₂ (…) sztuk drobiu (indyków rzeźnych).”

15 czerwca 2021 r. B. Sp. z o.o. wystawiła fakturę VAT za wykonanie usługi utylizacji (gazowania) drobiu i odpadu drobiowego na kwotę netto (…) zł + (…) zł VAT = (…) zł brutto. Na wyżej wymienionej fakturze została ujęta informacja przez Inspektora Weterynaryjnego, że „utylizacja (…) sztuk indyków rzeźnych uśmierconych w ramach zabicia prewencyjnego w gospodarstwie C.C. (...), obszar zapowietrzony wokół ogniska (…), rozp. (…)”.

22 grudnia 2022 r. A. wystawił fakturę VAT za wykonanie kompleksowej usługi przygotowania obiektu do usypiania drobiu, usypianie drobiu, dezynfekcji na martwy drób oraz po wyniesieniu, zabezpieczenie do transportu i załadunek padłego drobiu na samochody utylizacyjne zgodnie z przepisami, dezynfekcja pojazdów i ładowarek, koszt użycia glikolu na kwotę netto (…) zł + (…) zł VAT = (…) zł brutto. Na wyżej wymienionej fakturze została ujęta przez Inspektora Weterynaryjnego informacja, że „potwierdzam wykonanie usług wyszczególnionych w fakturze A. w gospodarstwie C.C. (...), stanowiącym ognisko (…), (…) sztuk indyk.”

Faktury zostały rozliczone zgodnie z art. 49 ust. 11 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczania chorób zakaźnych zwierząt.

Skarb Państwa - Powiatowy Inspektorat Weterynarii w (…) wypłacił odszkodowanie Wnioskodawcy w kwocie łącznej (…) zł poprzez wykonawców usług (wystawców FV), na podstawie wcześniej zawartych porozumień i cesji wierzytelności.

4 czerwca 2021 r. Inspekcja Weterynaryjna - Powiatowy Inspektor Weterynarii w (…) zawarła ze A. porozumienie w zakresie wykonania czynności wynikających z rozporządzenia Wojewody (…), które ustala, iż „wynagrodzenie podmiotu niezbędnego nie będzie uiszczane bezpośrednio przez podmiot zobowiązany, lecz wynagrodzenie to rozumiane, jako koszty podmiotu zobowiązanego, o których mowa w art. 49 ust. 11 ustawy zakaźnej, uregulowane zostanie przez terenowy organ Inspekcji Weterynaryjnej powiatu (…), a podmiot niezbędny winien przedłożyć organowi stosowną umowę przelewu wierzytelności przyszłej (opartej na regulacji art. 49 ust. 11 ustawy zakaźnej) podmiotu zobowiązanego, a także fakturę oraz inne konieczne dokumenty, w tym dokumenty handlowe, umożliwiające ustalenie organowi zakresu i przedmiotu zlecenia oraz potwierdzające jego wykonanie zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.”

Następnie tego samego dnia zawarto umowę przelewu wierzytelności przyszłej pomiędzy C.C. a A., na mocy której Cedent (C.C.) przelewa w sposób bezwarunkowy na rzecz Cesjonariusza swoją przyszłą wierzytelność wobec Skarbu Państwa - Powiatowego Inspektora Weterynarii w (…), w pełnej wysokości.

Porozumienie o podobnej treści zawarto również 16 grudnia 2022 r. oraz umowę przelewu wierzytelności 23 grudnia 2022 r.

Otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowanie za zabicie zwierząt z nakazu Wojewody ze środków budżetu państwa (na podstawie wydanych Decyzji Powiatowego Lekarza Weterynarii w (…)) ma swoje uregulowanie w art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych i nie jest płatnością za świadczenie usługi na rzecz Powiatowego Inspektoratu Weterynarii.

Zdaniem Wnioskodawcy, popartym innymi interpretacjami indywidualnymi wydanymi przez KAS (m.in. z 1 grudnia 2017 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej nr 0111-KDIB3-1.4012.516.2017.2.KO), kwota odszkodowania stanowiąca zwrot kosztów związanych z wykonaniem usługi uśmiercania (gazowania) drobiu oraz dezynfekcji drobiu i kurnika nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Pytanie

Czy kwota odszkodowania przyznana Wnioskodawcy od Skarbu Państwa nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?

Pana stanowisko w sprawie

Ponieważ odszkodowanie przyznane C.C. jest rekompensatą za poniesioną szkodę, nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie usługi ani nie jest dostawą towarów, więc nie spełnia wymogów przepisów art. 29a ustawy o podatku od towarów i usług, dlatego, zdaniem Wnioskodawcy, odszkodowanie to pozostaje poza zakresem opodatkowania VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, w zakresie pytania nr 1, jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Stosownie do treści art. 2 pkt 6 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy:

Usługą jest więc każde świadczenie wykonane przez podatnika w ramach działalności, które nie jest dostawą towarów, w tym m.in. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Zatem, na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). W przypadku uznania danego świadczenia za usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, powinien istnieć bezpośredni konsument, beneficjent świadczenia, odnoszący wymierną korzyść.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny. Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.

Kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, w wyroku z 15 lipca 1982 r. w sprawie Hong-Kong Trade Development Council, TSUE stwierdził, że wskazane w sprawie czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Analizując głębiej ten problem TSUE w wyroku z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council stwierdził, że czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto, odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem.

Pojęcie „odpłatności” pojawiło się również w orzeczeniu z 5 lutego 1981 r. C-154/80, które zapadło na tle przepisów I Dyrektywy VAT z dnia 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EWEC). Trybunał wskazał, że termin „zapłata” stanowi integralną część przepisów prawa wspólnotowego, które nie odwołuje się do prawa państw członkowskich dla ustalenia jego znaczenia i zakresu. Stąd też wykładnia tego wyrażenia nie może być pozostawiona dyskrecjonalnemu władztwu każdego państwa członkowskiego. Ponadto, Trybunał przypomniał, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. W końcu – jak wskazał Trybunał – świadczenie wzajemne musi stanowić pewną wartość subiektywną, gdyż podstawą opodatkowania jest świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, nie natomiast wartość otrzymana według kryteriów obiektywnych.

Na uwagę zasługuje również orzeczenie z 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), gdzie Trybunał zauważył, że czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”.

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy przy tym podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało – jako usługa – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że dwukrotnie, 21 maja 2021 r. i 16 grudnia 2022 r. na podstawie wezwania Powiatowego Lekarza Weterynarii do poddania drobiu ubojowi lub uśmiercaniu prewencyjnemu wszystkich ptaków w Pana gospodarstwie, w związku z wysoce zjadliwą grypą ptaków (HPAI), został zutylizowany hodowany przez Pana drób.

W związku z tym, Skarb Państwa - Powiatowy Inspektorat Weterynarii w (…) wypłacił Panu odszkodowanie w kwocie łącznej (…) zł poprzez wykonawców usług (wystawców faktur), na podstawie wcześniej zawartych porozumień i cesji wierzytelności.

W zawartych 4 czerwca 2021 r. i 16 grudnia 2022 r. porozumień pomiędzy Inspekcją Weterynaryjną - Powiatowym Inspektorem Weterynarii w (…) a ww. wykonawcami w zakresie wykonania czynności wynikających z rozporządzenia Wojewody (…)., ustalono, że „wynagrodzenie podmiotu niezbędnego nie będzie uiszczane bezpośrednio przez podmiot zobowiązany, lecz wynagrodzenie to rozumiane, jako koszty podmiotu zobowiązanego, o których mowa w art. 49 ust. 11 ustawy zakaźnej, uregulowane zostanie przez terenowy organ Inspekcji Weterynaryjnej powiatu (…), a podmiot niezbędny winien przedłożyć organowi stosowną umowę przelewu wierzytelności przyszłej (opartej na regulacji art. 49 ust. 11 ustawy zakaźnej) podmiotu zobowiązanego, a także fakturę oraz inne konieczne dokumenty, w tym dokumenty handlowe, umożliwiające ustalenie organowi zakresu i przedmiotu zlecenia oraz potwierdzające jego wykonanie zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.”

Następnie 4 czerwca 2021 r. i 23 grudnia 2022 r. zawarto umowy przelewu wierzytelności przyszłej pomiędzy C.C. a ww. wykonawcami, na mocy których Pan jako Cedent (C.C.) przelał w sposób bezwarunkowy na rzecz Cesjonariuszy swoją przyszłą wierzytelność wobec Skarbu Państwa - Powiatowego Inspektora Weterynarii w (…), w pełnej wysokości.

Otrzymane przez Pana odszkodowanie za zabicie zwierząt z nakazu wojewody ze środków budżetu państwa (na podstawie wydanych Decyzji Powiatowego Lekarza Weterynarii w (…)) ma swoje uregulowanie w art. 49 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych i nie jest płatnością za świadczenie usługi na rzecz Powiatowego Inspektoratu Weterynarii.

Pana wątpliwości dotyczą kwestii czy przyznana Panu od Skarbu Państwa kwota odszkodowania nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 49 ust. 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1075):

W myśl art. 49 ust. 1 ww. ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt:

Stosownie do art. 49 ust. 5 ww. ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt:

Przepisy prawa podatkowego nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem w niezbędnym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie tego ostatniego, odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Stosownie do art. 415 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.), zwanej dalej „Kodeksem cywilnym”:

W myśl art. 471 Kodeksu cywilnego:

Kodeks cywilny rozróżnia więc dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności:

• kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 Kodeksu cywilnego) oraz
• deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 Kodeksu cywilnego).

W świetle wyżej przytoczonych przepisów Kodeksu cywilnego szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika oraz na istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Z treści art. 361 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, wynika, że:

Na podstawie art. 363 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Ustalanie statusu wypłaconego odszkodowania, jako podlegającego bądź niepodlegającego opodatkowaniu VAT, należy więc oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Bez znaczenia pozostaje nazwa danej płatności. Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie będzie miała bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia z Pana strony, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa podatkowego stwierdzić należy, że otrzymana kwota odszkodowania, stanowiąca zwrot kosztów dwukrotnego wykonania usług uśmiercenia prewencyjnego i utylizacji drobiu (indyków rzeźnych) w Pana gospodarstwie, nie jest płatnością za świadczenie usługi na rzecz Powiatowego Inspektoratu Weterynarii.

Tym samym, przyznana Panu od Skarbu Państwa kwota odszkodowania w łącznej wysokości (…) zł nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż nie mieści się w katalogu czynności opodatkowanych, wyznaczonym przez art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Pana stanowisko uznaję więc za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Ta interpretacja rozstrzyga wyłącznie w zakresie pytania nr 1 wniosku, natomiast w zakresie pytań nr 2 i 3 wniosku zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).