Skutki podatkowe wniesienia nieruchomości jako ZCP do fundacji rodzinnej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

16 września 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 8 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie:

-wyłączenia z opodatkowania podatkiem VAT transakcji darowizny Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku (Przedmiot Transakcji), jako zorganizowanej części przedsiębiorstwa (pytanie oznaczone we wniosku nr 1),

-braku obowiązku dokonania korekty podatku VAT naliczonego, o której mowa w art. 91 ust. 4-5 ustawy, w związku z wniesieniem do Fundacji Rodzinnej tytułem darowizny Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku (Przedmiot Transakcji) jako zorganizowanej części przedsiębiorstwa (pytanie oznaczone we wniosku nr 2),

-uznania wyłącznie Wnioskodawczyni za podatnika z tytułu darowizny na rzecz Fundacji Rodzinnej Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku (Przedmiot Transakcji) mimo że Nieruchomości te zostały nabyte przez Wnioskodawczynię wraz z małżonkiem w ramach małżeńskiej wspólności ustawowej (pytanie oznaczone we wniosku nr 4).

Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 24 października 2024 r. (wpływ 24 października 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Pani A (dalej jako: „Wnioskodawczyni”) od 23 maja 2018 r. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, która polega przede wszystkim na wynajmie oraz wydzierżawianiu nieruchomości, których budowy wcześniej dokonuje staraniem własnym. Przeważający przedmiot działalności gospodarczej to 43.99.Z Pozostałe specjalistyczne roboty budowlane, gdzie indziej niesklasyfikowane. Wnioskodawczyni nabywa nieruchomości gruntowe niezabudowane w celu wzniesienia na nich obiektu handlowego wielopowierzchniowego i przeznaczenia do wynajmu. Wnioskodawczyni jest zarejestrowana jako podatnik VAT czynny w świetle przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361), dalej: ustawa o VAT. Wszystkie czynności, które Wnioskodawczyni wykonuje w ramach swojej działalności gospodarczej są opodatkowane VAT.

Marginalnie Wnioskodawczyni prowadzi również działalność polegającą na (...) oraz polegającą na sprzedaży detalicznej (...).

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawczyni dotychczas nabyła dwie nieruchomości (dalej: Nieruchomości). Nieruchomości te są współwłasnością Wnioskodawczyni (współwłasność wraz z małżonkiem w ramach małżeńskiej wspólności ustawowej). Małżonek Wnioskodawczyni również prowadzi działalność gospodarczą będąc czynnym podatnikiem VAT, niemniej jednak Nieruchomości są wyłącznie wykorzystywane przez Wnioskodawczynię w ramach jej działalności gospodarczej.

Wnioskodawczyni (wraz z małżonkiem) rozważa wniesienie całego majątku związanego z prowadzoną przez siebie jednoosobową działalnością gospodarczą polegającą na wynajmie do zawiązanej z małżonkiem Fundacji Rodzinnej – tak, aby wyposażyć tę Fundację w majątek. Wniesienie tego majątku do Fundacji Rodzinnej nastąpi w ramach jednorazowej czynności prawnej, którą będzie darowizna majątku dla tej Fundacji. Intencją Wnioskodawczyni jest wniesienie tego majątku do Fundacji, aby Fundacja kontynuowała działalność gospodarczą polegającą na ich wynajmie lub wydzierżawieniu w taki sam sposób, w który dotychczas prowadziła ją Wnioskodawczyni. Tym samym intencją Wnioskodawczyni jest, aby ciągłość działalności gospodarczej polegającej na wynajmie była zabezpieczona, a w konsekwencji także interes sukcesorów.

Szczegółowe okoliczności związane z wnoszonym majątkiem do Fundacji Rodzinnej oraz zawiązaną Fundacją Rodzinną przedstawiają się następująco. Na wyżej wspomniane Nieruchomości, które zostaną wniesione do Fundacji Rodzinnej, składają się poniżej opisane.

1.Nieruchomość zlokalizowana w B (dalej: Nieruchomość 1)

Wnioskodawczyni aktem notarialnym z 1 lipca 2020 r. sporządzonym przez notariusza (…) nabyła niezabudowaną nieruchomość rolną o powierzchni (...) ha, na którą składały się działki nr 4, 5, 6, 6/9, położone w B, dla której Sąd Rejonowy prowadził wówczas księgę wieczystą o numerze (…). Z kolei aktem notarialnym z 2 lipca 2020 r. sporządzonym przez notariusza (…) Wnioskodawczyni nabyła niezabudowaną nieruchomość rolną o powierzchni (...) ha, na którą składała się działka nr 3 położona w B, dla której Sąd Rejonowy prowadził wówczas księgę wieczystą o numerze (…). Działka nr 3 położona w B graniczy bezpośrednio z działkami 4, 5, 6, 6/9 położonymi pod tym samym adresem.

Na gruncie tym Wnioskodawczyni zrealizowała planowane przez nią zamierzenie gospodarcze w postaci wybudowania budynku usługowego (pow. działki (...) m2), przeznaczonego na wynajem na rzecz podmiotu prowadzącego sieć sklepów typu supermarket. 11 lutego 2020 r. Wnioskodawczyni (wraz z małżonkiem, który wyraził na to zgodę) na podstawie umowy najmu zobowiązała się do nabycia ww. nieruchomości, wybudowania własnym staraniem i na własny koszt w terminie do 30 listopada 2020 r. zgodnie z projektem zatwierdzonym przez Najemcę budynku handlowo-usługowego o powierzchni (...) m2 „pod klucz” wraz z parkingiem obejmującym (...) miejsc parkingowych, drogami dojazdowymi i zjazdami na drogę publiczną, a następnie wynajęcia podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą typu hipermarket na potrzeby sklepu prowadzącego sprzedaż głównie artykułów spożywczych, przemysłowych i chemii gospodarczej w terminie do 30 listopada 2020 r.

Na mocy ww. umowy najmu Wnioskodawczyni wynajęła zatem budynek o pow. (...) m2 oraz wydzierżawiła parking, tj. ok. (...) miejsc parkingowych wraz z wszystkimi przynależnościami i częściami składowymi takimi jak przykładowo powierzchnie dostawcze, drogi dojazdowe, zjazdy na drogi publiczne itp. Czynności te podlegają opodatkowaniu w VAT według stawki podstawowej. W ramach ww. umowy Wnioskodawczyni jako Wynajmujący jest obowiązana do dokonywania remontów i napraw nieruchomości oraz jej urządzeń, w tym dachów i elewacji oraz zewnętrznych przyłączy. Wynajmujący jest też zobowiązany do zawarcia umowy ubezpieczenia Nieruchomości 1. Wnioskodawczyni zobowiązana jest także usuwać śnieg z dachu budynku posadowionego na Nieruchomości 1. Utrzymywać tereny zielone w należytym stanie. Dbać o czystość, odśnieżanie parkingów i dróg dojazdowych. Wnioskodawczyni pierwotnie zawarła umowę o energię elektryczną, odprowadzanie ścieków, których koszty refakturuje na Najemcę odnośnie do tej Nieruchomości 1, a aktualnie umowy te we własnym imieniu zawarł Najemca. Umowa najmu została zawarta na czas określony na okres 15 lat.

Wynajmujący może przenieść prawa i obowiązki wynikające z ww. umowy najmu, jednakże za zgodą Najemcy. Wynajmującemu przysługuje prawo pierwokupu.

29 lutego 2024 r. Wnioskodawczyni zawarła aneks do umowy najmu Nieruchomości 1, na mocy którego strony umowy potwierdziły dotychczasowe warunki najmu oraz Wynajmujący wyraził zgodę na montaż paneli fotowoltaicznych.

2.Nieruchomość zlokalizowana w C (dalej: Nieruchomość 2)

23 czerwca 2022 r. Wnioskodawczyni zawarła przedwstępną warunkową umowę sprzedaży nieruchomości oznaczonej numerami działek 7/1, 7/2 oraz 7/9, o łącznej powierzchni (...) ha, położonej w C, dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą (…) pod warunkami: wykreślenia z działu czwartego księgi wieczystej (…) wpisanej tam hipoteki umownej, zawarcia umów najmu z firmami: (…), przy założeniu, że przedmiotowe umowy najmu, zostaną zawarte na minimum 5 (pięć) lat, a także że czynsz najmu łącznie z opłatą serwisową nie będzie niższy niż (...) zł/m2, zawarcia umowy najmu z (...), przy założeniu, że czynsz najmu wraz opłatą serwisową nie będzie niższy niż (...) zł/m2, uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę pawilonu handlowego o powierzchni zabudowy ok. (...) m2 ((...) metrów kwadratowych), na koszt Kupujących i staraniem Sprzedającej, uzyskania przez Sprzedającą warunków przyłączenia w zakresie gestorów mediów w tym w szczególności uzyskania przyłącza elektroenergetycznego oraz wodociągowego.

21 sierpnia 2024 r. Wnioskodawczyni (wraz z małżonkiem) nabyła własność zabudowanej nieruchomości szczegółowo opisanej w § 1 tego aktu do majątku wspólnego, na cele związane z prowadzoną przez Wnioskodawczynię, działalnością gospodarczą. Wydanie przedmiotu umowy w posiadanie Wnioskodawczyni nastąpiło w tym samych dniu i wraz z podpisaniem tego aktu i z chwilą wydania przeszły na Kupujących wszelkie korzyści i ciężary związane z przedmiotem nabycia.

Aktualnie Wnioskodawczyni zawarła umowę najmu z (…), zaś prowadzi negocjacje i ustala warunki najmu z pozostałymi zainteresowanymi najemcami, tj. (…).

Wnioskodawczyni zaliczyła Nieruchomość 2 do środków trwałych w całości w ramach swojej działalności gospodarczej i pobiera cały czynsz najmu wynikający z ww. umowy w ramach tej działalności dokumentując go przy pomocy faktur VAT. Nieruchomość 2 zostanie również zaliczona do środków trwałych w całości w ramach działalności gospodarczej Wnioskodawczyni i cały czynsz najmu wynikający z zawartych przez Wnioskodawczynię umów w ramach tej działalności dokumentowany będzie przy pomocy faktur VAT.

Wnioskodawczyni odliczyła VAT naliczony w związku z wybudowaniem budynków handlowo-usługowych na Nieruchomości 1 i Nieruchomości 2 w całości na etapie budowy budynku usługowego wraz z parkingami.

Wnioskodawczyni samodzielnie administruje ww. Nieruchomościami (1 i 2) nie powierzając zarządzania nimi innym podmiotom. Nie zatrudnia pracowników, do których obowiązków należałoby prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie wynajmu wykonując te czynności osobiście. Zatrudnia pracownika, niemniej jednak wykonuje on wyłącznie usługi z zakresu (...).

W odniesieniu do każdej z Nieruchomości Wnioskodawczyni prowadzi książkę obiektu i inną wymaganą dokumentację. Wnioskodawczyni zamierza zawrzeć stałe umowy dotyczące Nieruchomości a dotyczące konserwacji, sprzątania, ochrony, jak też umowy ubezpieczenia dla Nieruchomości 2. Wnioskodawczyni zawarła umowy o media prąd, woda, gaz, kablówka, internet, ogrzewanie itp., które udostępniane są najemcom. Nieruchomości posiadają standardowe wyposażenie (ruchomości), które jest właściwe dla obiektów handlowo-magazynowych.

Zamierzenie gospodarcze

Jak wskazywano, Wnioskodawczyni prowadzi działalność gospodarczą polegającą na wynajmie nieruchomości za pomocą opisanych powyżej Nieruchomości 1 i 2 oraz powiązanego z nimi zespołu składników niematerialnych i materialnych. Nieruchomości te Wnioskodawczyni zamierza wnieść do utworzonej przez nią wraz z małżonkiem fundacji Fundacji Rodzinnej z siedzibą w D, dalej Fundacja Rodzinna, która będzie kontynuowała zawarte wcześniej umowy najmu. Jako Fundator i członek Zarządu Fundacji Wnioskodawczyni zajmie się osobiście administrowaniem i zarządem ww. Nieruchomościami.

Fundacja Rodzinna utworzona została przez Wnioskodawczynię wraz z małżonkiem 19 lipca 2024 r. na podstawie przepisów z 23 stycznia 2023 r. o Fundacji Rodzinnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 326). Założenie Fundacji Rodzinnej ma na celu stworzenie optymalnych warunków prawnych i gospodarczych do zachowania aktywów dla potrzeb rodziny Wnioskodawczyni oraz materialnego wsparcia beneficjentów zgodnie z celami statutowymi Fundacji Rodzinnej. Wnioskodawczyni oraz jej małżonek są fundatorami ww. Fundacji Rodzinnej w rozumieniu art. 11 ustawy o Fundacji Rodzinnej, zaś dwójka ich dzieci wraz z Fundatorami – beneficjentami Fundacji.

Wnioskodawczyni przewiduje przeniesienie wszystkich składników materialnych i niematerialnych związanych z wynajmem i dzierżawą, w tym Nieruchomości 1 i 2, które po ich przeniesieniu stanowić będą mienie Fundacji Rodzinnej wykorzystane na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej przez tę Fundację Rodzinną w zakresie wynajmu nieruchomości. Działalność ta została przewidziana przez Wnioskodawczynię w Akcie Założycielskim oraz Statucie Fundacji Rodzinnej jako działalność dozwolona. Wraz z ww. Nieruchomościami 1 i 2, Wnioskodawczyni zamierza wnieść powiązane z ww. Nieruchomościami składniki materialne i niematerialne, tj. prawa i obowiązki wynikające z dotyczących ich umów, w tym z umów najmu nieruchomości (pod warunkiem wyrażenia zgody przez najemcę zgody na przeniesienie powiązanych z tymi umowami praw i obowiązków tam gdzie jest ona wymagana), wierzytelności, które wynikają z umów najmu nieruchomości, księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w zakresie wynajmu, w tym dokumenty związane z umowami najmu nieruchomościami, dokumentacja podatkowo-księgowa, dokumenty dotyczące nabycia i stanu Nieruchomości.

Zamiarem Wnioskodawczyni jest by Fundacja Rodzinna nieprzerwanie kontynuowała działalność prowadzoną dotychczas przez Wnioskodawczynię w zakresie wynajmu przy pomocy Nieruchomości 1 i Nieruchomości 2 oraz powiązanych z nimi i wymienionymi wyżej według kategorii składników będących przedmiotem transakcji o takim samym przedmiocie działalności (tożsamą) jak obecnie prowadzony jest przez Wnioskodawczynię, tj. wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi. Fundacja Rodzinna będzie osiągać przychody z najmu Nieruchomości należących aktualnie do przedsiębiorstwa Wnioskodawczyni.

Fundacja Rodzinna będzie miała faktyczną możliwość kontynuowania działalności w zakresie wynajmu w oparciu o składniki wniesione przez Wnioskodawczynię, a składniki te są wystarczające do samodzielnego kontynuowania przez Fundację Rodzinną działalności gospodarczej prowadzonej dotychczas przez Wnioskodawczynię w zakresie wynajmu. Równocześnie Wnioskodawczyni nie wyklucza, że wraz z funkcjonowaniem Fundacji Rodzinnej, jako struktury ukierunkowanej na zabezpieczenie potrzeb Beneficjentów w wymiarze wielu pokoleń, będzie możliwe prowadzenie przez nią działalności przez Wnioskodawczynię również w innych obszarach działalności gospodarczej dopuszczalnej przez ustawę o fundacji rodzinnej.

Fundacja Rodzinna nie będzie musiała dokonywać żadnych dodatkowych nakładów, aby prowadzić dalej aktualną działalność w zakresie wynajmu w toku w takim samym zakresie, jak dotychczas prowadzi ją Wnioskodawczyni.

W przypadku rozwiązania Fundacji Rodzinnej, środki te zostaną przekazane Wnioskodawczyni i jej małżonkowi – jeżeli rozwiązanie Fundacji Rodzinnej nastąpi za życia Wnioskodawczyni lub Beneficjentom (dzieciom Wnioskodawczyni) jako mienie w związku z rozwiązaniem Fundacji Rodzinnej, stosownie do art. 103 ust. 1 Ustawy o fundacji rodzinnej. Beneficjentami Fundacji Rodzinnej są aktualnie zstępni Wnioskodawczyni i jej małżonka, czyli dwójka ich dzieci oraz sama Wnioskodawczyni wraz z małżonkiem.

Wnioskodawczyni planuje, że zgodnie ze statutem Fundacji Rodzinnej, Beneficjenci będą mogli otrzymać od Fundacji Rodzinnej świadczenia w postaci składników majątkowych, w tym środków pieniężnych, rzeczy lub praw, jak również będą mogli otrzymać mienie w związku z rozwiązaniem Fundacji Rodzinnej oraz korzystać z mienia Fundacji Rodzinnej.

Fundacja Rodzinna w organizacji po jej utworzeniu 19 lipca 2024 r. została zgłoszona niezwłocznie do rejestru fundacji rodzinnych. Wnioskodawczyni po wniesieniu wraz z małżonkiem do Fundacji Rodzinnej Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku, nie planuje dalszego prowadzenia we własnym imieniu jako indywidulany przedsiębiorca działalności gospodarczej polegającej na wynajmie nieruchomości mieszkalnych, usługowych oraz pozostałych.

Uzupełnienie opisu zdarzenia przyszłego

1.W odpowiedzi na pytanie:

wskazała Pani:

2.Przedmiotem darowizny na rzecz Fundacji rodzinnej będą:

a)Nieruchomość 1 opisana we wniosku;

b)prawa i obowiązki wynikające z umowy najmu z 11 lutego 2020 r. a dotyczące Nieruchomości 1, jak też wynikające z umowy dzierżawy parkingów;

c)prawa i obowiązki wynikające z zawartych umów ubezpieczenia dotyczących Nieruchomości 1;

d)Nieruchomość 2 opisana we wniosku;

e)prawa i obowiązki z umowy najmu z (…), a w przypadku zawarcia umowy najmu z innymi podmiotami – także te prawa i obowiązki (Wnioskodawczyni prowadzi negocjacje i ustala warunki najmu z pozostałymi zainteresowanymi najemcami tj. (…);

f)elementy wyposażenia Działu Wynajmu Nieruchomości funkcjonalnie powiązane z przedmiotem tej działalności (wyposażenie biurowe oraz stanowiskiem pracy Wnioskodawczyni – Wnioskodawczyni samodzielnie administruje opisanymi we wniosku Nieruchomościami (1-2) nie powierzając zarządzania nimi innym podmiotom. Nie zatrudnia pracowników, do których obowiązków należałoby prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie wynajmu wykonując te czynności osobiście;

g)książka obiektu i inna wymagana dokumentacja Nieruchomości 1 i 2;

h)wierzytelność o zapłatę czynszu, o ile będzie występowała;

i)standardowe wyposażenie (ruchomości), które jest właściwe dla obiektów handlowo-magazynowych;

j)księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w zakresie wynajmu, w tym dokumenty związane z umowami najmu nieruchomościami, dokumentacja podatkowo-księgowa, dokumenty dotyczące nabycia i stanu Nieruchomości;

k)środki pieniężne pochodzące z czynszów najmu;

l)wierzytelności wymagalne tytułem czynszów najmu.

3.Przedmiotem darowizny będą prawie wszystkie składniki materialne i niematerialne związane z prowadzoną przez Wnioskodawczynię działalnością gospodarczą polegającą na wynajmie, w tym środki pieniężne pochodzące z czynszów najmu. Przedmiotem darowizny będą również zobowiązania, należności, środki pieniężne, składniki niematerialne, itp. Umowy kredytu nie zostały zawarte.

Przedmiotem darowizny nie będzie oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo – nie jest ściśle związane z Działem Wynajmu i w taki sposób to oznaczenie na rynku nie jest rozpoznawalne.

4.Zespół składników zawierać będzie zespół składników majątku (zaplecze) umożliwiający kontynuację prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności, wystarczający do prowadzenia tej działalności przez Fundację Rodzinną.

5.Wszystkie prawa i obowiązki wynikające z zawartych przez Wnioskodawczynię umów najmu dotyczące Nieruchomości 1 i 2 zostaną wniesione do Fundacji Rodzinnej.

6.W odpowiedzi na pytanie:

wskazała Pani:

7.W odpowiedzi na pytanie:

wskazała Pani:

8.Fundacja Rodzinna w oparciu o nabyty majątek, będzie kontynuowała działalność w takim samym zakresie, w jakim dotychczas Wnioskodawczyni prowadziła tę działalność.

9.Fundacja Rodzinna będzie czynnym, zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług.

Pytania

1.Czy wniesienie do Fundacji Rodzinnej tytułem darowizny Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku (Przedmiot Transakcji), stanowić będzie czynność wyłączoną z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT? (pytanie oznaczone we wniosku nr 1)

2.Czy w związku z wniesieniem do Fundacji Rodzinnej tytułem darowizny Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku, wystąpi po stronie Wnioskodawczyni obowiązek korekty VAT naliczonego, o którym mowa w art. 91 ust. 4 i ust. 5 ustawy o VAT? (pytanie oznaczone we wniosku nr 2)

3.Czy w świetle art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT wniesienie przez Wnioskodawczynię do Fundacji Rodzinnej tytułem darowizny Nieruchomości Nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku stanowi na gruncie ustawy VAT czynność dokonywaną wyłącznie przez Wnioskodawczynię jako samodzielnego podatnika VAT, mimo że opisane w opisie sprawy nieruchomości zostały nabyte przez Wnioskodawczynię wraz z małżonkiem w ramach małżeńskiej wspólności ustawowej i w sensie cywilistycznym jest on współwłaścicielem ww. Nieruchomości, który również przenosi prawa do Nieruchomości? (ostatecznie sformułowane w piśmie z 24 października 2024 r. – pytanie oznaczone we wniosku nr 4).

Pani stanowisko w sprawie

Ad 1.

Wnioskodawczyni stoi na stanowisku, że wniesienie do Fundacji Rodzinnej Przedmiotu Transakcji, tj. wniesienie do Fundacji Rodzinnej tytułem darowizny Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku Wnioskodawczyni, stanowić będzie czynność wyłączoną z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W świetle art. 2 pkt 6 ustawy, ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach – rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Natomiast w oparciu o art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy, bądź świadczenie usług zdefiniowane w art. 8 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy: Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Według art. 15 ust. 2 ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Jednocześnie przepis art. 6 ustawy, wskazuje na wyłączenia określonych czynności spod zakresu przepisów ustawy. Są w nim wskazane czynności, które co do zasady należą do grupy czynności podlegających opodatkowaniu, mieszczące się w zakresie odpłatnej dostawy towarów czy też odpłatnego świadczenia usług, z uwagi jednak na stosowne wyłączenie, czynności te nie podlegają opodatkowaniu.

Stosownie do treści art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

W myśl art. 55¹ Kodeksu cywilnego, przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1)oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

2)własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3)prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

4)wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5)koncesje, licencje i zezwolenia;

6)patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7)majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8)tajemnice przedsiębiorstwa;

9)księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Pojęcie zorganizowanej części przedsiębiorstwa zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 27e ustawy o VAT. Zaznaczyć należy, że zgodnie z art. 2 pkt 27e ustawy, ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o zorganizowanej części przedsiębiorstwa – rozumie się przez to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.

Zdaniem Wnioskodawczyni, wniesienie do Fundacji Rodzinnej Przedmiotu Transakcji, tj. Nieruchomości 1 i 2 wraz z wskazanym wyżej zespołem składników materialnych i niematerialnych Wnioskodawczyni, stanowić będzie czynność wniesienia zorganizowanej części przedsiębiorstwa wyłączoną z opodatkowania podatkiem VAT, co wynika z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.

Zorganizowana część przedsiębiorstwa jako przedmiot zbycia, musi stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym, co oznacza, że najistotniejsze dla badanej kwestii jest ustalenie, czy przenoszony majątek stanowi na tyle zorganizowany kompleks praw, obowiązków i rzeczy, że zdolny jest do realizacji zadań gospodarczych przypisywanych zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Organizacyjna i funkcjonalna istota zorganizowanej części przedsiębiorstwa kreuje istnienie samodzielnego podmiotu gospodarczego, zdolnego do funkcjonowania w obrocie na niezmienionych zasadach, pomimo jego zbycia. Istotne jest także, że nabywca zorganizowanej części przedsiębiorstwa powinien mieć zamiar prowadzenia działalności nabytego przedsiębiorstwa lub jego części. Zorganizowana część przedsiębiorstwa, jako przedmiot zbycia, musi zatem stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym. Składniki materialne i niematerialne wchodzące w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w ten sposób, że można mówić o nich jako o zespole, a nie zbiorze pewnych elementów, których jedyną cechą wspólną jest własność jednego podmiotu gospodarczego.

Istotne jest, aby w zbywanej zorganizowanej części przedsiębiorstwa zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami tak, żeby przekazana masa mogła posłużyć kontynuowaniu określonej działalności gospodarczej.

Wskazany w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT termin „transakcja zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do pojęcia „dostawy towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, nieodpłatne przekazanie, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu. Zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów, a więc może nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej.

Kontynuowanie działalności gospodarczej przy zbyciu zorganizowanej części przedsiębiorstwa należy rozumieć jako sytuację, w której nabywca w związku z dokonanym nabyciem nadal prowadzi przedsiębiorstwo o tą nabytą zorganizowaną część przedsiębiorstwa należącą uprzednio do zbywcy. Przy czym nie chodzi tu o prowadzenie jakiejkolwiek działalności z wykorzystaniem składników nabytej zorganizowanej części przedsiębiorstwa, a o prowadzenie nabytego przedsiębiorstwa (jego części).

Tak jak zostało wskazane w opisie zdarzenia przyszłego, Wnioskodawczyni prowadzi działalność gospodarczą w zakresie wynajmu nieruchomości, która opiera się o wyodrębniony zespół składników niematerialnych i materialnych, służący jej do prowadzenia tejże działalności. Fundacja Rodzinna będzie miała faktyczną możliwość kontynuowania działalności gospodarczej Wnioskodawczyni w oparciu o wniesione składniki niematerialne i materialne, o których mowa w opisie zdarzenia przyszłego. Wszystkie składniki przedsiębiorstwa, które mają zostać wniesione do Fundacji Rodzinnej, stanowią majątek Wnioskodawczyni związany z prowadzeniem przez Nią działalności gospodarczej (na gruncie prawa rodzinnego stanowią również współwłasność małżonka Wnioskodawczyni na zasadach obowiązujących dla ustroju małżeńskiej wspólności ustawowej), stanowiący zorganizowany kompleks praw, obowiązków i rzeczy, zdolny do realizacji zadań gospodarczych przypisywanych zorganizowanej części przedsiębiorstwa przeznaczonych do prowadzenia działalności w zakresie wynajmu i dzierżawy.

Składniki będące Przedmiotem Transakcji stanowią wyodrębnioną część przedsiębiorstwa Wnioskodawczyni z uwagi na przedmiot działalności. Przedmiotem transakcji będzie zatem całość, która pod względem organizacyjnym, finansowym i funkcjonalnym działa jako samodzielne przedsiębiorstwo realizujące określone zadania gospodarcze dotyczące świadczenia usług wynajmu i dzierżawy.

W ocenie Wnioskodawczyni, zespół składników, który zamierza wnieść do Fundacji Rodzinnej, jest zorganizowany i funkcjonalnie ze sobą powiązany, o czym świadczy chociażby fakt, że dotychczas zespół służył Jej do prowadzenia działalności gospodarczej. Nie ulega więc wątpliwości, że Przedmiot Transakcji może być przeznaczony do realizacji określonych zadań gospodarczych przez Fundację Rodzinną, który będzie mógł stanowić dla niej niezależne przedsiębiorstwo i który pozwoli jej za pomocą nabytego przedsiębiorstwa prowadzić działalność gospodarczą tożsamą z działalnością Wnioskodawczyni w zakresie wynajmu i dzierżawy.

Wnioskodawczyni nie dokonała wprawdzie wyodrębnienia organizacyjnego Nieruchomości jako działu, wydziału, oddziału czy innych jednostek organizacyjnych swojej firmy. Taka odrębność organizacyjna (w tym lokalizacyjna) jednak występuje, bowiem Wnioskodawczyni bez trudu jest w stanie w każdym czasie wskazać, które składniki majątku przynależą do zespołu składników związanych z działalnością w zakresie wynajmu i dzierżawy.

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Wnioskodawczyni, opisany w opisie zdarzenia przyszłego zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych służy do prowadzenia działalności gospodarczej i jako taki stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa. Tym samym zdaniem Wnioskodawczyni, w przypadku wniesienia do Fundacji Rodzinnej Przedmiotu Transakcji, tj. zorganizowanej części przedsiębiorstwa Wnioskodawczyni opisanej w opisie sprawy, zastosowanie znajdzie ww. pojęcie zbycia przewidziane w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. W konsekwencji na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, do Przedmiotu Transakcji (przedsiębiorstwa Wnioskodawczyni), nie będzie miała zastosowania ustawa o VAT.

W świetle przedstawionych w złożonym wniosku argumentów, wniesienie przez Wnioskodawczynię Przedmiotu Transakcji (części przedsiębiorstwa Wnioskodawczyni) do Fundacji Rodzinnej tytułem darowizny nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT. Albowiem w przypadku, gdy przedmiotem transakcji jest zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, czynność ta nie podlega przepisom ustawy.

Pojęcie „transakcja zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do pojęcia „dostawy towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, nieodpłatne przekazanie, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu. Zbycie przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów, a więc może nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej.

Podkreślenia wymaga, że ze względu na szczególny charakter przepisu art. 6 pkt 1 ustawy, powinien on być interpretowany ściśle, co oznacza, że ma zastosowanie wyłącznie w przypadku zbycia (a zatem wszelkich czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel) przedsiębiorstwa (w rozumieniu Kodeksu cywilnego) lub zorganizowanej jego części, zdefiniowanej w art. 2 pkt 27e ustawy.

Należy zauważyć, że powyższa regulacja stanowi implementację art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 str. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady, na podstawie którego w przypadku przekazania, odpłatnie lub nieodpłatnie lub jako aportu do spółki całości lub części majątku, państwa członkowskie mogą uznać, że dostawa towarów nie miała miejsca i że w takim przypadku osoba, której przekazano towary, będzie traktowana jako następca prawny przekazującego. W przypadkach gdy odbiorca nie podlega w pełni opodatkowaniu, państwa członkowskie mogą przedsięwziąć środki niezbędne w celu uniknięcia zakłóceń konkurencji. Mogą także przyjąć wszelkie niezbędne środki, aby zapobiec uchylaniu się od opodatkowania lub unikaniu opodatkowania poprzez wykorzystanie przepisów niniejszego artykułu.

Z powyższego przepisu wynika, że wprowadza on, tak samo jak ma to miejsce w ustawie, możliwość wyłączenia z zakresu opodatkowania przekazania całości lub części majątku przedsiębiorstwa.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na przepisy dotyczące działalności fundacji rodzinnej, która uregulowana została w ustawie z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 326), zwanej dalej ustawą o fundacji rodzinnej. Jak stanowi art. 2 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej, fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji rodzinnej. Jak wynika z art. 2 ust. 2 ustawy o fundacji rodzinnej, przez świadczenie rozumie się składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221) tylko w zakresie:

1)zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;

2)najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;

3)przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;

4)nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;

5)udzielania pożyczek:

a)spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,

b)spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,

c)       beneficjentom;

6)obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej.

Z cytowanych przepisów ustawy o fundacji rodzinnej wynika, że fundacja rodzinna tworzona jest w celu gromadzenia majątku rodzinnego przedsiębiorstwa, zarządzania nim oraz zabezpieczenia potrzeb finansowych beneficjentów tej fundacji. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji, dodatkowo przepisy ustawy o fundacji rodzinnej określają również zakres, w jakim fundacja może prowadzić działalność gospodarczą. Zatem, w sytuacji wykonywania czynności wpisujących się w definicje dostawy towarów czy świadczenia usług – w rozumieniu art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług – w tym również w zakresie zbywania mienia, gdy fundacja będzie dokonywała tych czynności w sposób ciągły dla celów zarobkowych, bez względu na cel czy rezultat tej działalności, będzie uznana za podatnika prowadzącego działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy.

W świetle jednak art. 6 pkt 1 ustawy o VAT wniesienie Przedmiotu transakcji do Fundacji Rodzinnej będzie wyłączone od opodatkowania w VAT.

W zakresie braku obowiązku opodatkowania czynności zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 27 listopada 2003 r. w sprawie C-497/01, Zita Modes, w którym stwierdził, że celem ww. opcji jest uproszczenie rozliczeń związanych z przeniesieniem majątku przedsiębiorstwa lub jego części, bądź wniesieniem ich aportem. W wyroku tym przyjęto, że jeżeli państwo członkowskie wprowadziło do swojego systemu VAT opcję zawartą w pierwszym zdaniu art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy uznając, że w przypadku wydania całości majątku nie ma miejsca dostawa towarów w rozumieniu regulacji VAT, to zasada ta ma zastosowanie – nie wyłączając możliwości ograniczenia jej stosowania do okoliczności zawartych w zdaniu drugim tego samego paragrafu – do każdego wydania przedsiębiorstwa lub samodzielnej części przedsiębiorstwa, włączając składniki materialne i niematerialne, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa, mogącego samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. Nabywca musi jednak wyrazić zamiar dalszego prowadzenia nabytego przedsiębiorstwa lub jego części, a nie jego bezpośredniej likwidacji i sprzedaży zapasów. TSUE wskazał, że biorąc pod uwagę cel dyrektywy, pojęcia w niej użyte powinny być interpretowane w sposób jednolity i niezależny (autonomiczny), uwzględniając kontekst i cel regulacji. W wyroku tym, dokonując wykładni funkcjonalnej art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy, TSUE uznał, że celem wyłączenia zbycia przedsiębiorstwa z opodatkowania jest zapewnienie neutralności podatkowej takiej czynności, która obciążając stronę istotnym zobowiązaniem podatkowym i tak rodziłaby prawo do odliczenia lub zwrotu podatku naliczonego. Trybunał podkreślił, że przeniesienie, o jakim mowa w art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE, dotyczy między innymi części przedsiębiorstwa, a istotne znaczenie ma funkcjonalne powiązanie składników majątkowych, umożliwiające realizację określonego zadania gospodarczego.

W wyroku z 10 listopada 2011 r., w sprawie C-444/10, Finanzamt Lüdenscheid przeciwko Christel Schriever, TSUE wywiódł, że regulacja art. 5 (8) VI Dyrektywy Rady (obecnie art. 19 Dyrektywy 112) obejmuje przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części, w tym składników materialnych i ewentualnie niematerialnych, łącznie składających się na przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa zdolną prowadzić samodzielną działalność gospodarczą, nie obejmuje natomiast samego zbycia towarów, jak sprzedaż zapasu produktów. Jak wskazuje Trybunał, stwierdzenie, że nastąpiło przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części w rozumieniu art. 19 Dyrektywy 112, wymaga, by całość przekazanych składników pozwalała na prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej. W wyroku tym Trybunał wywiódł, że jeżeli działalność gospodarcza tego nie wymaga, przedmiotem zbycia nie muszą być wszystkie składniki z nią związane, aby czynność ta wyłączona była z opodatkowania na podstawie art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy.

Z wyłączenia stosowania przepisów ustawy o VAT korzysta przekazanie przedsiębiorstwa (lub jego niezależnej części), w tym dóbr materialnych oraz ewentualnie elementów niematerialnych, które razem tworzą przedsiębiorstwo (lub jego część) zdolne do prowadzenia niezależnej działalności gospodarczej. Nabywca musi jednakże mieć na celu prowadzenie przekazanego przedsiębiorstwa lub jego części, a nie jedynie natychmiastową likwidację danej działalności lub sprzedanie zapasów, zasobów, jeśli istnieją.

Sformułowanie zawarte w art. 6 pkt 1 ustawy, zgodnie z którym przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, należy rozumieć w sposób funkcjonalny, tzn. analizując, czy dany zespół aktywów, który jest przedmiotem zbycia, pozwala na prowadzenie i służy w sposób trwały prowadzeniu samodzielnej działalności gospodarczej nabywcy, realizowanej uprzednio w przedsiębiorstwie zbywcy. O tym, czy nastąpiło zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa (sprzedaż, darowizna itp.) decydują każdorazowo okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją. Podatnik obowiązany jest do prawidłowego określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże się z koniecznością prawidłowego zdefiniowania dokonywanej czynności.

Aby można było uznać, że przedmiotem dokonywanej czynności jest zorganizowana część przedsiębiorstwa, to przedmiotem tym muszą być objęte bezwzględnie te elementy, które umożliwią kontynuowanie działalności gospodarczej. Nie można w tym zakresie formułować jednoznacznych, uniwersalnych wzorów czy kryteriów. Będą się one zmieniały przy każdej dokonywanej czynności, a okoliczności konkretnego przypadku stanowią podstawę oceny, czy przedmiotem czynności prawnej jest przedsiębiorstwo czy też nie. Tym samym, ocena czy doszło do zbycia przedsiębiorstwa jest możliwa w sytuacji, kiedy miarodajne będzie ustalenie, czy zbyto minimum środków bez których kontynuowanie przez nabywcę działalności gospodarczej realizowanej przed zbyciem nie jest możliwe. Przy czym, strony mają pozostawioną swobodę co do tego, jakie elementy tworzące zorganizowaną część przedsiębiorstwa objąć przedmiotem czynności prawnej, z tym że swoboda w wyłączeniu poszczególnych składników nie może iść tak daleko, aby zakres włączeń przekreślił istotę przedsiębiorstwa.

Skoro Wnioskodawczyni planuje wnieść do Fundacji Rodzinnej całą zorganizowaną część przedsiębiorstwa w ramach którego prowadzi obecnie działalność w zakresie wynajmu i zarządzania nieruchomościami własnymi to przesłanki do zastosowania wyłączenia od opodatkowania w VAT zaistniały w niniejszej sprawie. Do składników materialnych i niematerialnych stanowiących ww. przedsiębiorstwo należą w szczególności: nieruchomości położone w Polsce, prawa i obowiązki wynikające z umów najmu nieruchomości, wierzytelności, które wynikają z umów najmu nieruchomości, księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, w tym dokumenty związane z umowami najmu nieruchomościami, dokumentacja podatkowo – księgowa, związana z okresem funkcjonowania na rynku wynajmu nieruchomości etc. Fundacja Rodzinna po wniesieniu Przedmiotu Transakcji będzie miała faktyczną możliwość kontynuowania działalności w oparciu o składniki wniesione i opisane w stanie faktycznym, które będą wystarczające do samodzielnego kontynuowania przez Fundację Rodzinną działalności gospodarczej prowadzonej dotychczas przez Wnioskodawczynię. Fundacja Rodzinna nie będzie musiała dokonywać żadnych dodatkowych nakładów, aby prowadzić działalność w takim samym zakresie, jak dotychczas. Po wniesieniu do Fundacji Rodzinnej Przedmiotu Transakcji, Wnioskodawczyni nie planuje dalszego prowadzenia we własnym imieniu jako indywidualny przedsiębiorca działalności gospodarczej polegającej na wynajmie nieruchomości.

Mając zatem na uwadze okoliczności sprawy, należy uznać, że przedmiotem planowanej transakcji będzie zorganizowana część przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 2 pkt 27e ustawy o VAT. Tym samym, jego przekazanie (wniesienie do Fundacji Rodzinnej w postaci darowizny) będzie korzystało z wyłączenia z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o podatku do towarów i usług.

W konsekwencji, wniesienie przez Wnioskodawczynię opisanego w opisie sprawy majątku związanego z prowadzoną przez Wnioskodawczynię jednoosobową działalnością gospodarczą do Fundacji Rodzinnej – w świetle art. 6 pkt 1 ustawy – nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Ad 2.

W ocenie Wnioskodawczyni, po wniesieniu przez podatnika do Fundacji Rodzinnej opisanego w opisie sprawy majątku, nie wystąpi u podatnika obowiązek korekty VAT naliczonego, o którym mowa w art. 91 ust. 4 i ust. 5 ustawy o VAT.

Jak wskazywano, przepis art. 6 ustawy, wskazuje na wyłączenia określonych czynności spod zakresu przepisów ustawy. Są w nim wskazane czynności, które co do zasady należą do grupy czynności podlegających opodatkowaniu, mieszczące się w zakresie odpłatnej dostawy towarów czy też odpłatnego świadczenia usług, z uwagi jednak na stosowne wyłączenie, czynności te nie podlegają opodatkowaniu. I tak, na mocy art. 6 pkt 1 ustawy, przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Zatem, w przypadku, gdy przedmiotem transakcji jest zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, czynność ta nie podlega przepisom ustawy. Jak wskazywano, powyższa regulacja stanowi implementację art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 str. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady, na podstawie którego w przypadku przekazania, odpłatnie lub nieodpłatnie lub jako aportu do spółki całości lub części majątku, państwa członkowskie mogą uznać, że dostawa towarów nie miała miejsca i że w takim przypadku osoba, której przekazano towary, będzie traktowana jako następca prawny przekazującego.

W przypadkach gdy odbiorca nie podlega w pełni opodatkowaniu, państwa członkowskie mogą przedsięwziąć środki niezbędne w celu uniknięcia zakłóceń konkurencji. Mogą także przyjąć wszelkie niezbędne środki, aby zapobiec uchylaniu się od opodatkowania lub unikaniu opodatkowania poprzez wykorzystanie przepisów niniejszego artykułu. Z powyższego przepisu wynika, że wprowadza on, tak samo jak ma to miejsce w ustawie, możliwość wyłączenia z zakresu opodatkowania przekazania całości lub części majątku przedsiębiorstwa.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na przepisy dotyczące działalności fundacji rodzinnej, która uregulowana została w ustawie z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 326), zwanej dalej ustawą o fundacji rodzinnej. Jak stanowi art. 2 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej, fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji rodzinnej. Jak wynika z art. 2 ust. 2 ustawy o fundacji rodzinnej, przez świadczenie rozumie się składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej, fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221) tylko w zakresie:

1)zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;

2)najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;

3)przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;

4)nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;

5)udzielania pożyczek:

a)spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,

b)spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,

c)       beneficjentom;

6)obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;

7)produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;

8)gospodarki leśnej.

Z cytowanych przepisów ustawy o fundacji rodzinnej wynika, że fundacja rodzinna tworzona jest w celu gromadzenia majątku rodzinnego przedsiębiorstwa, zarządzania nim oraz zabezpieczenia potrzeb finansowych beneficjentów tej fundacji. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji, dodatkowo przepisy ustawy o fundacji rodzinnej określają również zakres, w jakim fundacja może prowadzić działalność gospodarczą.

Gdy fundacja rodzinna będzie wykonywać czynności wpisujące się w definicje dostawy towarów czy świadczenia usług – w rozumieniu art. 5 ustawy o VAT – może być uznana za podatnika podatku VAT prowadzącego działalność gospodarczą, tak jak każda inna osoba prawna i na takich samych zasadach. Z uwagi na specyfikę podatku VAT sama definicja działalności gospodarczej funkcjonuje w pewien sposób autonomicznie i nie jest rozpatrywana z perspektywy innych przepisów krajowych.

Wnioskodawczyni planuje wnieść do Fundacji Rodzinnej cały opisany w opisie sprawy majątek. Wątpliwości Wnioskodawczyni dotyczą w tym zakresie ustalenia, czy w związku z wniesieniem przez Wnioskodawczynię do Fundacji Rodzinnej tytułem darowizny Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku na pokrycie wkładu fundatora do niej, wystąpi po stronie Wnioskodawczyni obowiązek korekty podatku VAT naliczonego, o którym mowa w art. 91 ust. 4 i ust. 5 ustawy.

Zagadnienie korekty związane jest z prawem do odliczenia podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 1 ustawy, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124. I tak, stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:

a)nabycia towarów i usług,

b)       dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.

Zasady dotyczące sposobu i terminu dokonywania korekty podatku naliczonego zostały określone w art. 91 ustawy.

Zgodnie z art. 91 ust. 1 ustawy po zakończeniu roku, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 1, jest on obowiązany dokonać korekty kwoty podatku odliczonego zgodnie z art. 90 ust. 2-10a lub 10c-10g, z uwzględnieniem proporcji obliczonej w sposób określony w art. 90 ust. 2-6, 10, 10a lub 10c-10g lub przepisach wydanych na podstawie art. 90 ust. 11 i 12, dla zakończonego roku podatkowego.

Stosownie do art. 91 ust. 2 ustawy, w przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, z wyłączeniem tych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, korekty, o której mowa w ust. 1, podatnik dokonuje w ciągu 5 kolejnych lat, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów – w ciągu 10 lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania. Roczna korekta w przypadku, o którym mowa w zdaniu pierwszym, dotyczy jednej piątej, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów – jednej dziesiątej kwoty podatku naliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu. W przypadku środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, z tym że korekty dokonuje się po zakończeniu roku, w którym zostały oddane do użytkowania.

W myśl art. 91 ust. 3 ustawy, korekty, o której mowa w ust. 1 i 2, dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, za który dokonuje się korekty, a w przypadku zakończenia działalności gospodarczej – w deklaracji podatkowej za ostatni okres rozliczeniowy.

Według art. 91 ust. 4 ustawy, w przypadku gdy w okresie korekty, o której mowa w ust. 2, nastąpi sprzedaż towarów lub usług, o których mowa w ust. 2, lub towary te zostaną opodatkowane zgodnie z art. 14, uważa się, że te towary lub usługi są nadal wykorzystywane na potrzeby czynności podlegających opodatkowaniu u tego podatnika, aż do końca okresu korekty.

Na mocy art. 91 ust. 5 ustawy, w przypadku, o którym mowa w ust. 4, korekta powinna być dokonana jednorazowo w odniesieniu do całego pozostałego okresu korekty. Korekty dokonuje się w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła sprzedaż, a w przypadku opodatkowania towarów zgodnie z art. 14 – w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym w stosunku do tych towarów powstał obowiązek podatkowy.

Z kolei, art. 91 ust. 6 ustawy stanowi, że w przypadku gdy towary lub usługi, o których mowa w ust. 4, zostaną:

1)opodatkowane – w celu dokonania korekty przyjmuje się, że dalsze wykorzystanie tego towaru lub usługi jest związane z czynnościami opodatkowanymi;

2)zwolnione od podatku lub nie podlegały opodatkowaniu – w celu dokonania korekty przyjmuje się, że dalsze wykorzystanie tego towaru lub usługi jest związane wyłącznie z czynnościami zwolnionymi od podatku lub niepodlegającymi opodatkowaniu.

Przepis art. 91 ust. 7 ustawy wskazuje, że przepisy ust. 1-6 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi i dokonał takiego obniżenia, albo nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tego towaru lub usługi.

Na podstawie art. 91 ust. 7a ustawy, w przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, z wyłączeniem tych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, korekty, o której mowa w ust. 7, dokonuje się na zasadach określonych w ust. 2 zdanie pierwsze i drugie oraz ust. 3. Korekty tej dokonuje się przy każdej kolejnej zmianie prawa do odliczeń, jeżeli zmiana ta następuje w okresie korekty.

Jak stanowi art. 91 ust. 8 ustawy, korekty, o której mowa w ust. 5-7, dokonuje się również, jeżeli towary i usługi nabyte do wytworzenia towaru, o którym mowa w ust. 2, zostały zbyte lub zmieniono ich przeznaczenie przed oddaniem tego towaru do użytkowania.

Zgodnie z art. 91 ust. 9 ustawy w przypadku transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa korekta określona w ust. 1-8 jest dokonywana przez nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Przepisy art. 91 ustawy, wprowadzają konstrukcję korekty podatku naliczonego dokonywaną z uwagi na zmianę struktury sprzedaży albo na zmianę pierwotnego przeznaczenia towaru lub usługi (z którą związany jest podatek naliczony). Wprowadzenie procedury korekty związane jest z faktem, że we wspólnym systemie VAT obowiązuje zasada odliczenia niezwłocznego, tzn. w momencie nabycia. W tym momencie związek podatku do odliczenia z poszczególnymi rodzajami czynności (opodatkowanymi lub nieopodatkowanymi) ma charakter prognozowany, planowany. Zatem, może się zmienić przekreślając prawo do odliczenia lub uzasadniając to odliczenie.

Jednocześnie przepisy wprowadzają szczególny tryb korekty do wybranych składników majątku. Z uwagi na zazwyczaj wieloletni okres wykorzystania składników majątku zaliczanych do środków trwałych oraz nieruchomości, ustawa przyjmuje zasadę dokonywania cząstkowej i równomiernej korekty w dłuższym czasie (dla nieruchomości przez 10 lat, a dla pozostałych składników majątku przez 5 lat). Regulacje te mają na celu urealnienie odliczenia podatku naliczonego. Ustawa zakłada bowiem, że środki trwałe (jako dobra o charakterze trwałym) zużywają się w określonym czasie, a nie jednorazowo. W tym też czasie stopniowo konsumowane jest prawo do odliczenia i należy je oceniać w dłuższej perspektywie czasu, a nie jednorazowo.

Z powołanych wyżej przepisów wynika, że zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części, o którym mowa w art. 6 pkt 1 ustawy, pozostaje dla zbywcy bez wpływu na wcześniejsze odliczenia podatku naliczonego dokonane na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy w związku z zakupami, które służyły podatnikowi do wykonywania czynności opodatkowanych w zbywanym przedsiębiorstwie lub jego zorganizowanej części).

Równocześnie art. 91 ust. 9 ustawy nakłada na nabywcę, jako beneficjenta praw i obowiązków zbywcy, obowiązek dokonania stosownych korekt w zakresie podatku naliczonego, określonych w art. 91 ust. 1-8 ustawy, do których byłby zobligowany podmiot, który dokonał odliczenia, w przypadku gdyby nie doszło do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.

Analiza przedstawionego opisu sprawy oraz powołanych przepisów prawa prowadzi do wniosku, że skoro – jak wskazała Wnioskodawczyni planuje on w opisie sprawy – wnieść do Fundacji Rodzinnej tytułem darowizny Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku całe swoje przedsiębiorstwo, bez żadnych wyłączeń, a składniki materialne i niematerialne, jakie zamierza wnieść do Fundacji Rodzinnej, będą stanowiły w momencie dostawy zorganizowaną część przedsiębiorstwa, to w takiej sytuacji, na podstawie art. 91 ust. 9 ustawy, Wnioskodawczyni nie będzie zobowiązana do dokonania korekty podatku naliczonego, o której mowa w art. 91 ust. 1-8 ustawy.

W konsekwencji, stwierdzić należy, że w związku z wniesieniem przez Wnioskodawczynię do Fundacji Rodzinnej tytułem darowizny Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku, wchodzących w skład przedsiębiorstwa przenoszonego przez Wnioskodawczynię do Fundacji Rodzinnej na pokrycie wkładu fundatora do niej, nie wystąpi po stronie Wnioskodawczyni obowiązek dokonania korekty podatku VAT naliczonego, o którym mowa w art. 91 ust. 4 i ust. 5 ustawy.

Ad 4. (stanowisko ostatecznie wyrażone w piśmie z 24 października 2024 r.)

Zdaniem Wnioskodawczyni, wniesienie do Fundacji Rodzinnej Nieruchomości nr 1 i 2 stanowi na gruncie ustawy VAT czynność dokonywaną wyłącznie przez Wnioskodawczynię jako podatnika VAT, mimo że opisane w opisie sprawy nieruchomości zostały nabyte przez Wnioskodawczynię wraz z małżonkiem w ramach małżeńskiej wspólności ustawowej.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody.

Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Stwierdzenie, czy dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy. Nawet osoba posiadająca status podatnika czynnego VAT nie zawsze będzie uznana za podatnika VAT przy danej transakcji rozporządzenia mieniem. I na odwrót – osoba nieposiadająca takiego statusu może być uznana za podatnika VAT przy danej transakcji, jeżeli okoliczności danej sprawy wskazują na profesjonalny charakter takiej czynności.

W przedstawionym powyżej zdarzeniu przyszłym, w ocenie Wnioskodawczyni nie ulega wątpliwości, że tylko Wnioskodawczyni działa w odniesieniu do przedmiotu transakcji jako podatnik VAT. Zgodnie z art. 31 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j.: Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 z późn. zm., dalej: „k.r.o.”), z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.

Stosownie do art. 36 § 1 k.r.o., oboje małżonkowie obowiązani są współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności informować siebie nawzajem o stanie tego majątku i ewentualnych zobowiązaniach na nim ciążących. Jak przewiduje z kolei art. 37 § 1 pkt 1 k.r.o., do zbycia nieruchomości konieczna jest zgoda drugiego małżonka.

Zasadniczo zatem małżonkowie wspólnie wykonują zarząd majątkiem wspólnym, w szczególności natomiast współdziałania wymaga tak daleko idąca czynność jaką jest zbycie nieruchomości, którego dokonują małżonkowie wspólnie. Odnosząc powyższe do opisu sprawy złożonego wniosku, należy wskazać, że Nieruchomości objęte przedmiotem transakcji i opisane wyżej zostały przez Wnioskodawczynię i jej małżonka nabyte do majątku wspólnego. Sprzedaż – w sensie cywilistycznym – będzie dotyczyć obojga małżonków jako sprzedających tę nieruchomość. Obojgu będą przysługiwać określone w prawie cywilnym prawa i obowiązki.

Jednocześnie, pomimo tego, że obrót gospodarczy dotyczy majątku wspólnego małżonków, to małżeństwo jako takie nie posiada statusu podatnika podatku VAT, a w konsekwencji, konieczność ustalenia podatnika VAT odnosi się do każdego z małżonków z osobna. Za wyrokiem m.in. Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 lipca 2018 r. (I FSK 1498/16) należy uznać za dopuszczalne, aby tylko jeden z małżonków został uznany za podatnika podatku VAT, mimo że obrót gospodarczy dotyczy majątku wspólnego małżonków. W związku z tym, ze przedmiot transakcji służył do prowadzenia działalności gospodarczej wyłącznie Wnioskodawczyni, tylko wniesienie do Fundacji Rodzinnej Nieruchomości nr 1 i 2 stanowi na gruncie ustawy VAT czynność dokonywaną wyłącznie przez Wnioskodawczynię jako podatnika VAT, mimo że opisane w opisie sprawy nieruchomości zostały nabyte przez Wnioskodawczynię wraz z małżonkiem w ramach małżeńskiej wspólności ustawowej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie należy zaznaczyć, że z uwagi na zakres pytań postawionych we wniosku, tutejszy organ uznał za zasadne udzielenie odpowiedzi na pytania następująco: w pierwszej kolejności na pytanie oznaczone we wniosku nr 4, następnie na pytanie oznaczone we wniosku nr 1 oraz na pytanie oznaczone we wniosku nr 2.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Natomiast w oparciu o art. 8 ust. 1 ustawy:

W świetle art. 2 pkt 6 ustawy:

Należy w tym miejscu zauważyć, że kwestie stosunków majątkowych pomiędzy małżonkami reguluje ustawa z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.), zwana dalej K.R.O.

Stosownie do art. 31 § 1 K.R.O.:

Zatem istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

W myśl art. 36 § 1 oraz § 2 K.R.O.:

Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 1 K.R.O.:

Z uwagi na powyższe regulacje prawne np. w akcie notarialnym dokumentującym nabycie nieruchomości wymieniani są oboje małżonkowie, jeżeli istnieje między nimi ustawowa wspólność majątkowa. Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną uprawniającą do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego, a w czasie jej trwania żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego.

Na mocy zapisu zawartego w art. 43 § 1 K.R.O.:

Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy, bądź świadczenie usług zdefiniowane w art. 8 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy:

Według art. 15 ust. 2 ustawy:

Należy wskazać, że małżeństwo nie należy do żadnej kategorii podmiotów wymienionych w cytowanym wyżej art. 15 ust. 1 ustawy. Powyższe stwarza dla małżonków prowadzących działalność gospodarczą szczególną sytuację prawną. Żaden z przepisów ustawy o podatku od towarów i usług nie zabrania małżonkom prowadzenia działalności gospodarczej jako odrębnym podatnikom. Nie ma przy tym przeszkód, aby pomiędzy małżonkami prowadzącymi odrębne działalności istniała ustawowa wspólność majątkowa.

W konsekwencji, podatnikiem podatku od towarów i usług jest ten z małżonków, który dokonał czynności podlegającej opodatkowaniu.

Autonomiczność prawa podatkowego wyklucza bowiem możliwość interpretacji przepisów, która zakładałaby, że stosunki majątkowe między małżonkami, regulowane przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, mogą kształtować zakres praw i obowiązków podatników podatku od towarów i usług.

Jeżeli zatem przedmiotem dokonywanej dostawy/lub świadczonej usługi jest majątek wspólny małżonków, to podatnikiem podatku od towarów i usług w okolicznościach wskazanych w art. 15 ustawy będzie ten małżonek, który dokonuje dostawy lub świadczy usługę we własnym imieniu (który jest stroną czynności prawnej) – jako podatnik VAT.

Należy zaznaczyć, że zbycie składników wykorzystywanych w działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z opisu sprawy wynika, że prowadzi Pani jednoosobową działalność gospodarczą, polegającą przede wszystkim na wynajmie oraz wydzierżawianiu nieruchomości, których budowy wcześniej dokonuje staraniem własnym. Marginalnie prowadzi Pani również działalność polegającą na (...) oraz polegającą na sprzedaży detalicznej (...) prowadzoną w wyspecjalizowanych sklepach, (...). Jest Pani zarejestrowana jako podatnik VAT czynny w świetle przepisów ustawy. Wszystkie czynności, które Pani wykonuje w ramach swojej działalności gospodarczej są opodatkowane VAT.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej nabyła Pani dwie nieruchomości (dalej: Nieruchomości).

W skład Nieruchomości wchodzą:

1)Nieruchomość zlokalizowana w B (dalej: Nieruchomość 1),

2)Nieruchomość zlokalizowana w C (dalej: Nieruchomość 2).

Nieruchomości te są Pani współwłasnością (współwłasność wraz z małżonkiem w ramach małżeńskiej wspólności ustawowej). Nieruchomości są wykorzystywane wyłącznie przez Panią w ramach Pani działalności gospodarczej. Prowadzi Pani działalność gospodarczą polegającą m.in. na wynajmie oraz wydzierżawianiu nieruchomości za pomocą opisanych powyżej Nieruchomości 1 i 2 oraz powiązanego z nimi zespołu składników niematerialnych i materialnych. Nieruchomości te zamierza Pani wnieść do utworzonej przez Panią wraz z małżonkiem Fundacji Rodzinnej z siedzibą w D, która będzie kontynuowała zawarte wcześniej umowy najmu. Jako Fundator i członek Zarządu Fundacji zajmie się Pani osobiście administrowaniem i zarządem ww. Nieruchomościami.

Przewiduje Pani przeniesienie wszystkich składników materialnych i niematerialnych związanych z wynajmem i dzierżawą, w tym Nieruchomości 1 i 2, które po ich przeniesieniu stanowić będą mienie Fundacji Rodzinnej wykorzystane na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej przez tę Fundację Rodzinną w zakresie wynajmu nieruchomości. Działalność ta została przewidziana przez Panią w Akcie Założycielskim oraz Statucie Fundacji Rodzinnej jako działalność dozwolona.

Pani wątpliwości dotyczą kwestii, czy w świetle art. 15 ust. 1 i 2 ustawy, w odniesieniu do czynności wniesienia przez Panią do Fundacji Rodzinnej tytułem darowizny Nieruchomości 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku wyłącznie Pani będzie występować jako podatnik VAT, mimo że ww. Nieruchomości zostały nabyte przez Panią wraz z małżonkiem w ramach małżeńskiej wspólności ustawowej.

Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie: po pierwsze dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie – czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Dostawa towarów (np. nieruchomości) podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana jest przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działający w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy. Dopiero po zdefiniowaniu podmiotu jako podatnika VAT – co do zasady – mają dla określenia jego praw i obowiązków zastosowanie przepisy ustawy o podatku od towarów i usług.

W odniesieniu do opisanej czynności wniesienia w formie darowizny do Fundacji Rodzinnej Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku będzie Pani spełniała przesłanki do uznania Jej za podatnika podatku od towarów i usług.

W tym miejscu należy podkreślić, że pojęcie „majątku prywatnego” nie występuje na gruncie analizowanych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, jednakże wynika z wykładni art. 15 ust. 2 ustawy, w której zasadnym jest odwołanie się do treści orzeczenia TSUE z 4 października 1995 r. w sprawie C-291/92 (...), które dotyczyło kwestii opodatkowania sprzedaży przez osobę, będącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, części majątku niewykorzystywanej do prowadzonej działalności gospodarczej, a służącej jej do celów prywatnych. „Majątek prywatny” to zatem taka część majątku danej osoby fizycznej, która nie jest przez nią przeznaczona ani wykorzystywana dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej.

Ze wskazanego orzeczenia C-291/92 wynika bowiem, że podatnik musi w całym okresie posiadania danej nieruchomości wykazywać zamiar wykorzystywania danej nieruchomości, czy jej części, w ramach majątku osobistego. Potwierdzone to zostało również w wyroku TSUE z 21 kwietnia 2005 r. w sprawie C-25/03 Finanzamt Bergisch Gladbach v. HE, w którym stwierdzono, że majątek prywatny to mienie wykorzystywane dla zaspokojenia potrzeb własnych.

W analizowanej sprawie Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku, które planuje Pani wnieść do Fundacji Rodzinnej, służą do prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej w zakresie wynajmu oraz wydzierżawiania nieruchomości, z tytułu której jest Pani zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku VAT.

Zatem wniesienie przez Panią Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku do Fundacji Rodzinnej będzie stanowiło dostawę dokonywaną przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą w rozumieniu przepisu art. 15 ust. 2 ustawy, a więc przez podatnika podatku od towarów i usług, o którym mowa w ust. 1 tego przepisu.

W rozpatrywanej sprawie, pomimo że Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku, stanowią majątek wspólny małżonków, to jednak były wykorzystywane wyłącznie przez Panią do działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Oznacza to, że Pani prowadząc działalność gospodarczą w oparciu o składniki majątku wspólnego miała nad tym majątkiem kontrolę ekonomiczną.

Jak wskazano powyżej, małżeństwo nie należy do żadnej kategorii podmiotów wymienionych w cytowanym wyżej art. 15 ust. 1 ustawy. W świetle przytoczonych wyżej przepisów zauważyć należy, że status podatnika podatku od towarów i usług, wynika z okoliczności dokonania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Dla ustalenia, czy podmiot dokonujący transakcji zbycia nieruchomości jest podatnikiem podatku VAT, istotnym jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą.

Mając na uwadze powyższe oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie z tytułu wniesienia w formie darowizny do Fundacji Rodzinnej Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku, będących we wspólności majątkowej małżeńskiej, wyłącznie Pani będzie występowała w charakterze podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy. Skoro bowiem Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami – będące przedmiotem planowanej darowizny – wykorzystywała Pani do prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy, to jest Pani w sensie ekonomicznym właścicielem ww. majątku i to Pani dokona w efekcie jego dostawy – przeniesienia prawa do rozporządzania Nieruchomością nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku, jak właściciel.

Tym samym Pani stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 4 jest prawidłowe.

Pani wątpliwości dotyczą ponadto ustalenia, czy wniesienie do Fundacji Rodzinnej tytułem darowizny Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku (Przedmiot Transakcji), stanowić będzie czynność wyłączoną z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy.

Wskazać należy, że przepis art. 6 ustawy wskazuje na wyłączenia określonych czynności spod zakresu przepisów ustawy. Są w nim wskazane czynności, które co do zasady należą do grupy czynności podlegających opodatkowaniu, mieszczące się w zakresie odpłatnej dostawy towarów czy też odpłatnego świadczenia usług, z uwagi jednak na stosowne wyłączenie, czynności te nie podlegają opodatkowaniu.

Na mocy art. 6 pkt 1 ustawy:

Zatem, w przypadku, gdy przedmiotem transakcji jest zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, czynność ta nie podlega przepisom ustawy.

Pojęcie „transakcja zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do pojęcia „dostawy towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, nieodpłatne przekazanie, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu. Zbycie przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów, a więc może nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej.

Podkreślenia wymaga, że ze względu na szczególny charakter przepisu art. 6 pkt 1 ustawy, powinien on być interpretowany ściśle, co oznacza, że ma zastosowanie wyłącznie w przypadku zbycia (a zatem wszelkich czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel) przedsiębiorstwa (w rozumieniu Kodeksu cywilnego) lub zorganizowanej jego części, zdefiniowanej w art. 2 pkt 27e ustawy.

Należy zauważyć, że powyższa regulacja stanowi implementację art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 str. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady, na podstawie którego:

Z powyższego przepisu wynika, że wprowadza on, tak samo jak ma to miejsce w ustawie, możliwość wyłączenia z zakresu opodatkowania przekazania całości lub części majątku przedsiębiorstwa.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na przepisy dotyczące działalności fundacji rodzinnej, która uregulowana została w ustawie z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 326), zwanej dalej ustawą o fundacji rodzinnej.

Jak stanowi art. 2 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej:

Według art. 2 ust. 2 ustawy o fundacji rodzinnej:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej:

Stosownie do art. 17 ustawy o fundacji rodzinnej:

Z cytowanych przepisów ustawy o fundacji rodzinnej wynika, że fundacja rodzinna tworzona jest w celu gromadzenia majątku rodzinnego przedsiębiorstwa, zarządzania nim oraz zabezpieczenia potrzeb finansowych beneficjentów tej fundacji. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji, dodatkowo przepisy ustawy o fundacji rodzinnej określają również zakres, w jakim fundacja może prowadzić działalność gospodarczą.

Zatem, w sytuacji wykonywania czynności wpisujących się w definicje dostawy towarów czy świadczenia usług – w rozumieniu art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług – w tym również w zakresie zbywania mienia, gdy fundacja będzie dokonywała tych czynności w sposób ciągły dla celów zarobkowych, bez względu na cel czy rezultat tej działalności, będzie uznana za podatnika prowadzącego działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy.

Przepisy ustawy nie zawierają definicji „przedsiębiorstwa”, zatem dla potrzeb przepisów podatkowych należy stosować definicję zawartą w art. 55¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.). W oparciu o ten przepis:

Sformułowanie zawarte w zacytowanym art. 55¹ Kodeksu cywilnego „obejmuje ono w szczególności”, pozwala uznać, że definicja wymienia tylko przykładowe elementy przedsiębiorstwa. W rezultacie przedsiębiorstwo może obejmować także inne, niewymienione w tym przepisie składniki, jak również może składać się z niektórych tylko elementów wyliczenia zawartego w art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

Kluczowym dla uznania, że przedmiot transakcji stanowi przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego (a co za tym idzie, ustawy) jest więc to, że stanowi on „zespół” składników materialnych i niematerialnych o cechach „zorganizowania” oraz „przeznaczenia do prowadzenia działalności gospodarczej”.

Potwierdza to art. 55² Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Przedsiębiorstwo, jako przedmiot zbycia, musi stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym, co oznacza, że najistotniejsze dla badanej kwestii jest ustalenie, czy przenoszony majątek stanowi na tyle zorganizowany kompleks praw, obowiązków i rzeczy, że zdolny jest do realizacji zadań gospodarczych przypisywanych przedsiębiorstwu. Przedsiębiorstwo, w rozumieniu powyższego przepisu, powinno więc łączyć mienie w funkcjonalnie zorganizowane przedsięwzięcie gospodarcze, a nie tylko stanowić zgromadzone niematerialne i materialne składniki stanowiące ze sobą przedsiębiorstwo w przedstawionym znaczeniu przedmiotowym. Organizacyjna i funkcjonalna istota przedsiębiorstwa kreuje powstanie samodzielnego podmiotu gospodarczego, zdolnego do funkcjonowania w obrocie na niezmienionych zasadach, pomimo jego zbycia.

Według art. 2 pkt 27e ustawy:

Podstawowym wymogiem wynikającym z powyższego przepisu jest więc to, aby zorganizowana część przedsiębiorstwa stanowiła zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym zobowiązań). Kolejnym warunkiem jest wydzielenie tego zespołu w istniejącym przedsiębiorstwie. Wydzielenie to ma zachodzić na trzech płaszczyznach: organizacyjnej, finansowej i funkcjonalnej (przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych). Elementami zespołu składników materialnych i niematerialnych, stanowiących zorganizowaną część przedsiębiorstwa, powinny być w szczególności aktywa trwałe, obrotowe, a także czynnik ludzki, czyli kadra pracownicza.

Zakwalifikowanie danego zespołu składników materialnych i niematerialnych jako zorganizowanej części przedsiębiorstwa możliwe jest jedynie, gdy spełnione są jednocześnie wszystkie przesłanki określone w powołanym przepisie art. 2 pkt 27e ustawy. Zorganizowana część przedsiębiorstwa powinna więc stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym, co oznacza, że najistotniejsze dla przedmiotowego zagadnienia jest ustalenie, czy przenoszony majątek stanowi na tyle zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym kompleks praw, obowiązków i rzeczy), iż zdolny jest do realizacji zadań gospodarczych przypisywanych przedsiębiorstwu. Kolejnym warunkiem jest wydzielenie tego zespołu w istniejącym przedsiębiorstwie. Wydzielenie to ma zachodzić na trzech płaszczyznach: organizacyjnej, finansowej i funkcjonalnej (przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych).

W wyroku z 11 kwietnia 2019 r. sygn. akt II FSK 79/17, który choć dotyczył ustaleń w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych, NSA przedstawił wskazówki, co należy rozumieć jako zorganizowaną część przedsiębiorstwa. Należy zaznaczyć, że definicja tego pojęcia jest identyczna w dwóch podatkach (podatku VAT i podatku dochodowym od osób prawnych). I, tak:

1)w przypadku wyodrębnienia organizacyjnego należy mieć m.in. na uwadze, czy zorganizowana część przedsiębiorstwa występuje w strukturze podatnika w sposób, w który pozwoli samodzielnie realizować określone zadania gospodarcze;

2)wyodrębnienie finansowe oznacza możliwość prawidłowego przyporządkowania do tej zorganizowanej części przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań. Ponadto, wymagane jest, aby zorganizowana część przedsiębiorstwa mogła stanowić potencjalnie niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące zadania gospodarcze, których realizacji służy w istniejącym przedsiębiorstwie;

3)wyodrębnienie funkcjonalne należy rozumieć jako przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych. Zorganizowana część przedsiębiorstwa powinna stanowić funkcjonalnie odrębną całość – obejmować elementy niezbędne do samodzielnego prowadzenia działań gospodarczych, którym służy w strukturze przedsiębiorstwa. (…) Składniki majątkowe materialne i niematerialne, wchodzące w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa, powinny zatem umożliwić podjęcie działalności gospodarczej w ramach odrębnego samodzielnego przedsiębiorstwa. Przy ocenie wyodrębnienia określonych składników majątkowych pod uwagę należy brać sytuację istniejącą w podmiocie wnoszącym wkład, w którym winny one stanowić pewną całość.

Ponadto wymagane jest, aby zorganizowana część przedsiębiorstwa mogła stanowić potencjalnie niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące zadania gospodarcze, których realizacji służy w istniejącym przedsiębiorstwie. Powyższe oznacza, że przez zorganizowaną część przedsiębiorstwa można rozumieć wyłącznie tę część przedsiębiorstwa, która jest przede wszystkim wyodrębniona organizacyjnie, ale także posiada wewnętrzną samodzielność finansową.

Zatem, aby w rozumieniu przepisów podatkowych, określony zespół składników majątkowych mógł zostać zakwalifikowany jako zorganizowana część przedsiębiorstwa, nie jest wystarczające jakiekolwiek zorganizowanie masy majątkowej, ale musi się ona odznaczać pełną odrębnością niezbędną do samodzielnego funkcjonowania w obrocie gospodarczym.

Zorganizowaną część przedsiębiorstwa tworzą więc składniki, będące we wzajemnych relacjach, takich, by można było mówić o nich jako o zespole, a nie o zbiorze przypadkowych elementów, których jedyną cechą wspólną jest własność jednego podmiotu gospodarczego.

Podsumowując, na gruncie ustawy mamy do czynienia ze zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa, jeżeli spełnione są łącznie następujące przesłanki:

·istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania;

·                zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie;

·               składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych;

·               zespół tych składników mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące ww. zadania gospodarcze.

Brak zaistnienia którejkolwiek z omawianych powyżej przesłanek wyklucza uznanie zespołu składników majątkowych przedsiębiorstwa za jego zorganizowaną część w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy.

Ponadto, przy ocenie, czy składniki majątku powinny być uznane za zorganizowaną część przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 2 pkt 27e ustawy, uwzględnić należy następujące okoliczności:

1)zamiar kontynuowania przez nabywcę działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę przy pomocy składników majątkowych będących przedmiotem transakcji oraz

2)faktyczną możliwość kontynuowania tej działalności w oparciu o składniki będące przedmiotem transakcji.

Wskazanej oceny należy dokonać na moment przeprowadzenia transakcji. Tym samym, w przypadku, gdy konieczne dla kontynuowania działalności gospodarczej jest angażowanie przez nabywcę innych składników majątku, które nie są przedmiotem transakcji lub podejmowanie dodatkowych działań, brak jest możliwości stwierdzenia, że w danym przypadku zespół składników majątkowych stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa.

Zaznaczenia wymaga, że definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa zawarta w przepisie art. 2 pkt 27e ustawy, nie jest definicją samoistną, lecz należy rozpatrywać ją m.in. w kontekście uregulowań art. 6 pkt 1 ustawy, który wyłącza z opodatkowania podatkiem od towarów i usług zbycie składników majątkowych i niemajątkowych uprzednio wyodrębnionych organizacyjnie i finansowo w istniejącym przedsiębiorstwie, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, nie dotyczy natomiast zbycia poszczególnych składników majątkowych przedsiębiorstwa.

Zakres powyższego wyłączenia zdefiniował w wyrokach Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „Trybunał” lub „TSUE”). W wyroku z 27 listopada 2003 r., w sprawie C-497/01, Zita Modes stwierdził, że celem ww. opcji jest uproszczenie rozliczeń związanych z przeniesieniem majątku przedsiębiorstwa lub jego części, bądź wniesieniem ich aportem. W wyroku tym przyjęto, że jeżeli państwo członkowskie wprowadziło do swojego systemu VAT opcję zawartą w pierwszym zdaniu art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy uznając, że w przypadku wydania całości majątku nie ma miejsca dostawa towarów w rozumieniu regulacji podatku VAT, to zasada ta ma zastosowanie – nie wyłączając możliwości ograniczenia jej stosowania do okoliczności zawartych w zdaniu drugim tego samego paragrafu – do każdego wydania przedsiębiorstwa lub samodzielnej części przedsiębiorstwa, włączając składniki materialne i niematerialne, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa, mogącego samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. Nabywca musi jednak wyrazić zamiar dalszego prowadzenia nabytego przedsiębiorstwa lub jego części, a nie jego bezpośredniej likwidacji i sprzedaży zapasów. TSUE wskazał, że biorąc pod uwagę cel dyrektywy, pojęcia w niej użyte powinny być interpretowane w sposób jednolity i niezależny (autonomiczny), uwzględniając kontekst i cel regulacji. W wyroku tym, dokonując wykładni funkcjonalnej art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy, TSUE uznał, że celem wyłączenia zbycia przedsiębiorstwa z opodatkowania jest zapewnienie neutralności podatkowej takiej czynności, która obciążając stronę istotnym zobowiązaniem podatkowym i tak rodziłaby prawo do odliczenia lub zwrotu podatku naliczonego. Trybunał podkreślił, że przeniesienie, o jakim mowa w art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE, dotyczy między innymi części przedsiębiorstwa, a istotne znaczenie ma funkcjonalne powiązanie składników majątkowych umożliwiające realizację określonego zadania gospodarczego.

Jak wskazał Trybunał w wyroku z 10 listopada 2011 r. w sprawie C-444/10 Christel Schriever „przekazanie całości lub części aktywów” należy interpretować w taki sposób, że obejmuje ono przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części, w tym składników materialnych i ewentualnie niematerialnych, łącznie składających się na przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa zdolną prowadzić samodzielną działalność gospodarczą. Podobne stanowisko prezentowane jest w orzecznictwie sądów administracyjnych (wyroki NSA: z 25 czerwca 2013 r. sygn. akt I FSK 955/12 oraz z 21 listopada 2016 r. sygn. akt I FSK 1316/15).

W kontekście uregulowań wspólnotowych oraz orzecznictwa TSUE należy wskazać, że nie ma podstaw do przyjęcia, że tylko przeniesienie wszystkich składników materialnych i niematerialnych jest okolicznością decydującą o uznaniu danego zespołu składników materialnych i niematerialnych za zorganizowaną część przedsiębiorstwa, ponieważ jeśli dany zespół składników będzie zdolny do prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej, to spełnione zostaną przesłanki pozwalające uznać, z punktu widzenia charakteru prowadzonej działalności, że doszło do wydzielenia zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Mając na uwadze powyższe orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej należy stwierdzić, że zawarta w art. 2 pkt 27e ustawy definicja legalna zorganizowanej części przedsiębiorstwa musi być interpretowana przez pryzmat treści art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE i w powiązaniu z rozumieniem pojęcia „przekazania całości lub części majątku”, wyłożonym przez Trybunał w ww. orzeczeniu. Trybunał Sprawiedliwości główny nacisk kładzie na badanie konkretnego przypadku, dopuszczając w pewnych przypadkach zbycie samych składników rzeczowych.

Ponadto, w wyroku z 21 czerwca 2012 r., sygn. akt I FSK 1586/11 NSA zauważył, że: „Sam tylko fakt wyłączenia jakiegokolwiek składnika majątku nie pozwala na stwierdzenie, że już z tego powodu przedmiotem zbycia nie jest zorganizowana część przedsiębiorstwa, bowiem decydującą jest okoliczność, czy przy użyciu tej części można samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. (…) Jeśli wyłączenie określonego składnika nie pozbawi wydzielonego kompleksu majątkowego cech przedsiębiorstwa bądź jego zorganizowanej części, to zbycie w takiej postaci nie podlega podatkowi od towarów i usług”.

Oznacza to, że zespół składników materialnych i niematerialnych pozwala z uwagi na swoje zorganizowanie, infrastrukturę itp. na prowadzenie określonej działalności gospodarczej. Podkreśla się przy tym, że możliwość stanowienia przez ten zespół składników niezależnego przedsiębiorstwa samodzielnie realizującego zadania gospodarcze powinna mieć wymiar rzeczywisty, a nie jedynie potencjalny. Oznacza to, że majątek ten powinien stanowić już u zbywcy zorganizowany zespół składników gotowych realizować określone zadania gospodarcze jako samodzielne przedsiębiorstwo, a po jego zbyciu możliwe musi być kontynuowanie działalności gospodarczej przez nabywcę przedsiębiorstwa.

Zatem, sformułowanie zawarte w art. 6 pkt 1 ustawy, zgodnie z którym przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, należy rozumieć w sposób funkcjonalny, tzn. analizując, czy dany zespół aktywów, który jest przedmiotem zbycia, pozwala na prowadzenie i służy w sposób trwały prowadzeniu samodzielnej działalności gospodarczej nabywcy, realizowanej uprzednio w przedsiębiorstwie zbywcy.

O tym, czy nastąpiło zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa (sprzedaż, darowizna itp.) decydują każdorazowo okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją. Podatnik obowiązany jest do prawidłowego określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże się z koniecznością prawidłowego zdefiniowania dokonywanej czynności.

W analizowanej sprawie planuje Pani wniesienie do Fundacji Rodzinnej w drodze darowizny Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku związane z prowadzoną przez Panią jednoosobową działalnością gospodarczą polegającą na wynajmie oraz wydzierżawianiu nieruchomości. Przedmiotem darowizny będą składniki materialne i niematerialne związane z prowadzoną przez Panią ww. działalnością gospodarczą, w tym środki pieniężne pochodzące z czynszów najmu. Przedmiotem darowizny będą również zobowiązania, należności, środki pieniężne, składniki niematerialne, itp. Przedmiotem wniesienia do Fundacji Rodzinnej nie będzie oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo, które nie jest ściśle związane z Działem Wynajmu i w taki sposób to oznaczenie na rynku nie jest rozpoznawalne.

Składniki majątkowe i niemajątkowe przyporządkowane do części Pani działalności gospodarczej w zakresie wynajmu oraz wydzierżawiania nieruchomości, będącej przedmiotem wniesienia jej w formie darowizny do Fundacji Rodzinnej:

-będą wyodrębnione na płaszczyźnie organizacyjnej, w tym sensie, że mają swoje miejsce w strukturze organizacyjnej podatnika poprzez utworzenie przez Panią na mocy wydanego przez Panią zarządzenia Działu Wynajmu Nieruchomości,

-będą posiadały samodzielność finansową, pozwalającą na autonomiczne funkcjonowanie w obrocie gospodarczym, na podstawie prowadzonej przez Panią ewidencji księgowej możliwe będzie przyporządkowanie nie tylko przychodów i kosztów, ale również należności i zobowiązań do tej wyodrębnionej działalności, przez co możliwe będzie określenie wyniku finansowego na działalności w zakresie wynajmu,

-będą stanowiły potencjalnie niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące zadania gospodarcze.

Po wniesieniu wraz z małżonkiem do Fundacji Rodzinnej Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku, nie planuje Pani dalszego prowadzenia we własnym imieniu jako indywidulany przedsiębiorca działalności gospodarczej polegającej na wynajmie oraz wydzierżawianiu nieruchomości mieszkalnych, usługowych oraz pozostałych.

Fundacja Rodzinna będzie miała faktyczną możliwość kontynuowania działalności w zakresie wynajmu i wydzierżawiania Nieruchomości w oparciu o składniki wniesione przez Panią, a składniki te są wystarczające do samodzielnego kontynuowania przez Fundację Rodzinną działalności gospodarczej prowadzonej dotychczas przez Panią w zakresie wynajmu i wydzierżawiania Nieruchomości. Fundacja Rodzinna w oparciu o nabyty majątek, będzie kontynuowała działalność w takim samym zakresie, w jakim dotychczas prowadziła Pani tę działalność.

Na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług okolicznością determinującą możliwość wyłączenia, na mocy art. 6 pkt 1 ustawy, stosowania przepisów ustawy do czynności zbycia określonego zespołu składników niematerialnych i materialnych, jest takie ich zorganizowanie, żeby wspomniany zespół mógł służyć do prowadzenia działalności gospodarczej. Zespół składników materialnych i niematerialnych obejmować powinien elementy niezbędne do samodzielnego prowadzenia działań gospodarczych, którym służy w strukturze przedsiębiorstwa. Aby zatem przepisy ustawy nie miały zastosowania do zbywanego mienia, musi ono obiektywnie oceniając – posiadać potencjalną zdolność do funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy. Składniki majątkowe materialne i niematerialne wchodzące w jego skład muszą zatem umożliwić nabywcy podjęcie działalności gospodarczej w ramach odrębnego przedsiębiorstwa.

W rozpatrywanej sprawie – jak Pani wskazała – przedmiotem darowizny będą składniki materialne i niematerialne związane z prowadzoną przez Panią działalnością gospodarczą polegającą na wynajmie oraz wydzierżawianiu nieruchomości, w tym środki pieniężne pochodzące z czynszów najmu. Przedmiotem darowizny na rzecz Fundacji Rodzinnej będą również zobowiązania, należności, środki pieniężne, składniki niematerialne, itp. oraz wszystkie prawa i obowiązki wynikające z zawartych przez Panią umów najmu dotyczące Nieruchomości 1 i 2.

Zaznaczyła Pani, że składniki materialne i niematerialne, wchodzące w skład przedmiotu darowizny będą wyodrębnione na płaszczyźnie organizacyjnej, finansowej oraz funkcjonalnej.

Podkreśliła Pani, że Przedmiot Transakcji zawierać będzie zespół składników majątku (zaplecze) umożliwiający kontynuację prowadzonej przez Panią działalności, wystarczający do prowadzenia tej działalności przez Fundację Rodzinną.

Ponadto wskazała Pani, że:

-              Fundacja Rodzinna w oparciu o nabyty majątek, będzie kontynuowała działalność w takim samym zakresie, w jakim dotychczas prowadziła Pani tę działalność,

-Fundacja Rodzinna nie będzie musiała dokonywać żadnych dodatkowych nakładów, aby prowadzić dalej aktualną działalność w zakresie wynajmu oraz wydzierżawiania nieruchomości, w takim samym zakresie, jak dotychczas prowadzi ją Pani,

-Fundacja Rodzinna będzie miała faktyczną możliwość kontynuowania działalności w zakresie wynajmu oraz wydzierżawiania nieruchomości w oparciu o składniki wniesione przez Panią, a składniki te są wystarczające do samodzielnego kontynuowania przez Fundację Rodzinną działalności gospodarczej prowadzonej dotychczas przez Panią w zakresie wynajmu oraz wydzierżawiania nieruchomości.

Zatem uznać należy, żeNieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku (Przedmiot Transakcji), służące Wnioskodawczyni do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie wynajmu oraz wydzierżawiania nieruchomości stanowić będą zorganizowaną część przedsiębiorstwa, w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy, a w konsekwencji ich darowizna na rzecz Fundacji Rodzinnej stanowić będzie czynność wyłączoną z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy.

Tym samym Pani stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1 jest prawidłowe.

Pani wątpliwości dotyczą również ustalenia, czy w związku z wniesieniem do Fundacji Rodzinnej tytułem darowizny Nieruchomości nr 1 i 2 wraz z powiązanymi z nimi składnikami majątku, wystąpi po Pani stronie obowiązek korekty VAT naliczonego, o którym mowa w art. 91 ust. 4 i ust. 5 ustawy.

Zagadnienie korekty związane jest z prawem do odliczenia podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 1 ustawy:

I tak, stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Zasady dotyczące sposobu i terminu dokonywania korekty podatku naliczonego zostały określone w art. 91 ustawy.

Zgodnie z art. 91 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 91 ust. 2 ustawy:

W myśl art. 91 ust. 3 ustawy:

Według art. 91 ust. 4 ustawy:

Na mocy art. 91 ust. 5 ustawy:

Z kolei, art. 91 ust. 6 ustawy stanowi, że:

Przepis art. 91 ust. 7 ustawy wskazuje, że:

Na podstawie art. 91 ust. 7a ustawy:

Jak stanowi art. 91 ust. 8 ustawy:

Zgodnie z art. 91 ust. 9 ustawy:

Przepisy art. 91 ustawy wprowadzają konstrukcję korekty podatku naliczonego dokonywaną z uwagi na zmianę struktury sprzedaży albo na zmianę pierwotnego przeznaczenia towaru lub usługi (z którą związany jest podatek naliczony). Wprowadzenie procedury korekty związane jest z faktem, że we wspólnym systemie VAT obowiązuje zasada odliczenia niezwłocznego, tzn. w momencie nabycia. W tym momencie związek podatku do odliczenia z poszczególnymi rodzajami czynności (opodatkowanymi lub nieopodatkowanymi) ma charakter prognozowany, planowany. Zatem, może się zmienić przekreślając prawo do odliczenia lub uzasadniając to odliczenie.

Jednocześnie przepisy wprowadzają szczególny tryb korekty do wybranych składników majątku. Z uwagi na zazwyczaj wieloletni okres wykorzystania składników majątku zaliczanych do środków trwałych oraz nieruchomości, ustawa przyjmuje zasadę dokonywania cząstkowej i równomiernej korekty w dłuższym czasie (dla nieruchomości przez 10 lat, a dla pozostałych składników majątku przez 5 lat). Regulacje te mają na celu urealnienie odliczenia podatku naliczonego. Ustawa zakłada bowiem, że środki trwałe (jako dobra o charakterze trwałym) zużywają się w określonym czasie, a nie jednorazowo. W tym też czasie stopniowo konsumowane jest prawo do odliczenia i należy je oceniać w dłuższej perspektywie czasu, a nie jednorazowo.

Z powołanych wyżej przepisów wynika, że zbycie przedsiębiorstwa (lub zorganizowanej jego części), o którym mowa w art. 6 pkt 1 ustawy, pozostaje dla zbywcy bez wpływu na wcześniejsze odliczenia podatku naliczonego dokonane na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy w związku z zakupami, które służyły podatnikowi do wykonywania czynności opodatkowanych w zbywanym przedsiębiorstwie (lub jego zorganizowanej części).

Równocześnie art. 91 ust. 9 ustawy nakłada na nabywcę, jako beneficjenta praw i obowiązków zbywcy, obowiązek dokonania stosownych korekt w zakresie podatku naliczonego, określonych w art. 91 ust. 1-8 ustawy, do których byłby zobligowany podmiot, który dokonał odliczenia, w przypadku gdyby nie doszło do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.

Analiza przedstawionego opisu sprawy oraz powołanych przepisów prawa prowadzi do wniosku, że skoro przekazany w formie darowizny na rzecz Fundacji Rodzinnej zespół składników materialnych i niematerialnych związanych z Pani działalnością gospodarczą polegającą na wynajmie oraz wydzierżawianiu nieruchomości, będzie stanowić – jak ustalono powyżej – zorganizowaną część przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy, to na podstawie art. 91 ust. 9 ustawy, nie będzie Pani zobowiązana do dokonania korekty podatku naliczonego, o której mowa w art. 91 ust. 1-8 ustawy.

Tym samym, Pani stanowisko oznaczone we wniosku nr 2 jest prawidłowe.

Wniosek w zakresie pytania oznaczone we wniosku nr 3 podlega odrębnemu rozpatrzeniu.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej:

Jestem ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Pani ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Panią w złożonym wniosku. Zatem, wydając przedmiotową interpretację oparłem się na wynikającym z treści wniosku opisie zdarzenia przyszłego. W przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych. Ponadto, w sytuacji zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).