Prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego w związku z nabyciem udziału w nieruchomości na podstawie faktury wystawionej na trzech nabywców oraz obowiązek posiadania egzemplarza ww. faktury.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

14 sierpnia 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 14 sierpnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego w związku z nabyciem udziału w nieruchomości na podstawie faktury wystawionej na trzech nabywców oraz obowiązku posiadania egzemplarza ww. faktury. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 9 listopada 2024 r. (wpływ 9 listopada 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego (doprecyzowany w uzupełnieniu wniosku)

Wnioskodawca jest osobą fizyczną mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W dniu (…) 2024 r. Wnioskodawca złożył we właściwym urzędzie skarbowym wniosek o zarejestrowanie jako podatnika VAT czynnego.

Wnioskodawca w trakcie licytacji elektronicznej przeprowadzonej w dniach (…) 2024 r. przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym (…) w (…) zaoferował najwyższą cenę za lokal niemieszkalny, stanowiącego odrębną nieruchomość, położonego w (…) przy ul. (…), dla którego Sąd Rejonowy (…) w (…), X Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (…) (Nieruchomość).

W trakcie przedmiotowej licytacji elektronicznej Wnioskodawca działał także w imieniu i na rzecz (…) Spółka komandytowa z siedzibą w (…) jako jej komplementariusz.

W dniu (…) 2024 r. Sąd Rejonowy (…) w (…), Wydział VI Egzekucyjny wydał Postanowienie, w którym udzielił przybicia Nieruchomości na rzecz nabywców: Wnioskodawcy, małżonki Wnioskodawcy oraz (…) Spółka komandytowa z siedzibą w (…) za cenę (…) złotych wraz z podatkiem VAT w stawce 23%. Przybicie zostało udzielone także na rzecz małżonki Wnioskodawcy na podstawie oświadczenia Wnioskodawcy złożonego w trakcie posiedzenia Sądu udzielającego przybicia, że nabycia dokonuje do majątku wspólnego małżeńskiego.

Z informacji znajdujących się na portalu ... w zakresie dotyczącym Nieruchomości wynika, że Nieruchomość została nabyta w udziale wynoszącym 1/2 przez (…) Spółka komandytowa z siedzibą w (…) oraz w udziale wynoszącym 1/2 przez Wnioskodawcę do majątku wspólnego z współmałżonką.

Z informacji uzyskach w kancelarii komorniczej wynika, że nabycie Nieruchomości zostanie udokumentowane jedną fakturą VAT, na której zostaną wskazani jako nabywcy:

1)(...) Spółka komandytowa w udziale wynoszącym 1/2,

2)Wnioskodawca wraz z małżonką w udziale wynoszącym 1/2.

Kancelaria komornicza, nie wyklucza także wystawienia dodatkowego egzemplarza (duplikatu) faktury, aby każdy z nabywców był w posiadaniu tego dokumentu.

W dalszym ciągu czynności po przysądzeniu prawa własności przez sąd Wnioskodawca zamierza sprzedać lub wydzierżawić swój udział w Nieruchomości.

W piśmie z 9 listopada 2024 r. na pytania Organu Wnioskodawca udzielił następujących odpowiedzi:

1)Pytanie: „W związku z informacją zawartą w opisie sprawy, że „W dniu (…) 2024 r. Wnioskodawca złożył we właściwym urzędzie skarbowym wniosek o zarejestrowanie jako podatnika VAT czynnego.”, prosimy o wskazanie z tytułu prowadzenia jakiej działalności gospodarczej dokonał Pan ww. rejestracji (proszę wskazać od kiedy prowadzona jest ww. działalność, w jakim zakresie i w jakiej formie prawnej)?

Odpowiedź: „Złożony we właściwym urzędzie skarbowym wniosek o zarejestrowanie Wnioskodawcy jako czynnego podatnika VAT dotyczył osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku Prawo Przedsiębiorców.

Przedmiotowy wniosek został złożony w związku z faktem, że zamiarem Wnioskodawcy jest wykorzystywanie do czynności opodatkowanych VAT (sprzedaż lub wynajem) udziału w lokalu użytkowym, w odniesieniu, do którego w trakcie licytacji elektronicznej przeprowadzonej w dniach (…) 2024 roku przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym (…) w (…) Wnioskodawca zaoferował najwyższą cenę. Nabycie w tej licytacji zostało objęte VAT, co ma zostać udokumentowane fakturą wystawianą przez komornika prowadzącego ww. postępowanie egzekucyjne. Udział w lokalu został nabyty przez Wnioskodawcę w trakcie ww. licytacji komorniczej jest składnikiem majątku Wnioskodawcy i jego małżonki, objętego wspólnością majątkową małżeńską.

W związku z tym, że planowane przez Wnioskodawcę czynności w odniesieniu do udziału w nabytym lokalu użytkowym będą opodatkowane VAT, rejestracja w zakresie podatku od towarów i usług była uzasadniona, i stanowi warunek uzyskania przez Wnioskodawcę prawa do odliczenia VAT wykazanego w fakturze, która zostanie wystawiona przez komornika, w związku z planowanym wykorzystaniem nabytego udziału w nieruchomości do wykonywania czynności podlegających VAT.”

2)Pytanie: „Czy Pana małżonka prowadzi działalność gospodarczą? Jeśli tak, to proszę wskazać od kiedy, w jakim zakresie i w jakiej formie prawnej?”

Odpowiedź: „Małżonka Wnioskodawcy nie prowadzi jednoosobowej działalności gospodarczej.”

3)Pytanie: „Czy Pana małżonka jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT?”

Odpowiedź: „Małżonka Wnioskodawcy nie jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT. Wyłącznie Wnioskodawca został już zarejestrowany jako podatnik VAT czynny z tytułu wykorzystywania udziału w lokalu użytkowym do czynności opodatkowanych VAT (sprzedaż lub dzierżawa).

4)Pytanie: „Czy nabycie do majątku wspólnego ze współmałżonką udziału w wysokości 1/2 w Nieruchomości (lokal niemieszkalny) zostało dokonane do celów prowadzonej wyłącznie przez Pana działalności gospodarczej?”

Odpowiedź: „Jak wskazano wyżej Wnioskodawca złożył we właściwym urzędzie skarbowym wniosek o zarejestrowanie Wnioskodawcy jako czynnego podatnika VAT w związku z faktem, że zamiarem Wnioskodawcy jest wykorzystywanie do czynności opodatkowanych VAT (sprzedaż lub wynajem) udziału w lokalu użytkowym stanowiącego wspólny majątek małżonków.”

5)Do jakich czynności wykorzystuje/będzie Pan wykorzystywał udział w Nieruchomości, o której mowa we wniosku:

a)do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług?

b)zwolnionych z opodatkowania podatkiem od towarów i usług?

c)niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów?”

Odpowiedź: Zamiarem Wnioskodawcy jest wykorzystywanie udziału w lokalu użytkowym stanowiącego wspólny majątek małżonków do czynności opodatkowanych VAT (sprzedaż lub wynajem). Nabycie zostało dokonane z wolnych środków Wnioskodawcy i jego małżonki w celach inwestycyjnych (krótko lub długoterminowych). Ostateczna decyzja o sprzedaży bądź wynajmie będzie zależeć od tego, które z rozwiązań będzie korzystniejsze.

6)Pytanie: „W jaki sposób Pana małżonka wykorzystuje/zamierza wykorzystywać nabyty udział w ww. Nieruchomości?”

Odpowiedź: „Ponieważ nabyty udział w Nieruchomości stanowi majątek objęty małżeńską wspólnością ustawową intencją małżonków będących właścicielami było to, że tylko jeden z nich będzie wykorzystywał nieruchomość aktywnie do czynności opodatkowanych VAT i będzie nim Wnioskodawca. Małżonka będzie wykorzystywać nabyty udział w sposób bierny czerpiąc pożytki w formie dochodu współmałżonka Wnioskodawcy uzyskanego ze wspólnego składnika majątku małżonków.”

7)Pytanie: „W związku z informacją zawartą w opisie sprawy, że zamierza Pan sprzedać lub wydzierżawić swój udział w ww. Nieruchomości prosimy wskazać:

a)czy ww. dzierżawa będzie miała charakter odpłatny czy nieodpłatny?

b)Kto będzie zawierał ww. umowę: Pan, Pana żona czy Pan wraz z małżonką?

c)Kto będzie odprowadzał należne podatki z tytułu ww. umowy dzierżawy?”

Odpowiedź: „W przypadku zawarcia umowy dzierżawy będzie miała ona charakter odpłatny, a umowa zostanie zawarta wyłącznie przez Wnioskodawcę i Wnioskodawca będzie odprowadzał należne podatki wynikające z umowy dzierżawy.”

Pytania

1)Czy Wnioskodawca jako jeden z trzech podmiotów wskazanych jako nabywcy w treści jednej i tej samej faktury będzie uprawniony na jej podstawie do odliczenia podatku VAT, w przypadku przeznaczenia nabytej Nieruchomości na cele wykonywania czynności opodatkowanych VAT?

2)Czy Wnioskodawca musi dysponować swoim egzemplarzem (duplikatem) faktury, aby odliczyć VAT od nabytej Nieruchomości w części odpowiadającej nabytemu przez Wnioskodawcę udziałowi w Nieruchomości?

Pana stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad 1)

Jeżeli w transakcji bierze udział więcej niż jeden kupujący, prawo do pomniejszenia należnego podatku przysługuje każdemu z nich, w wysokości odpowiadającej proporcji odpowiadającej udziałowi w nabytej rzeczy (w tym przypadku Nieruchomości) w oparciu o jedną i tą samą fakturę VAT.

Ad 2)

Powinien on dysponować swoim egzemplarzem faktury wskazującym wszystkich nabywców wystawionym dla niego i może to być duplikat faktury.

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r. poz. 361 – dalej jako „Ustawa VAT”), w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług (art. 86 ust. 2 pkt. 1 lit. a) Ustawy VAT).

Z powyższych regulacji wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług a towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych.

Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bezpośredni i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi. Przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Jednocześnie Ustawa VAT zawiera katalog przesłanek negatywnych, których spełnienie wyłącza prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Stosownie do art. 88 ust. 1 pkt 4 Ustawy VAT, obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku nie stosuje się do nabywanych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób.

Na podstawie art. 88 ust. 1a Ustawy VAT obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do wydatków, o których mowa w art. 29a ust. 7 pkt 3 (kwoty otrzymane od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku).

Z kolei zgodnie z art. 88 ust. 3a Ustawy VAT nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku, gdy:

1)sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejący,

2)transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku;

3)wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne:

a)stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane - w części dotyczącej tych czynności,

b)podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,

c)potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego - w części dotyczącej tych czynności;

d)faktury, faktury korygujące wystawione przez nabywcę zgodnie z odrębnymi przepisami nie zostały zaakceptowane przez sprzedającego;

e)wystawiono faktury, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze - w części dotyczącej tych czynności.

Zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 Ustawy VAT, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Powyższy przepis wprost odnosi się do wystawienia faktury na rzecz innego podatnika VAT (jednego) - jednakże nie może to oznaczać niestosowania tego przepisu w przypadku nabycia tej samej rzeczy przez kilku nabywców - zatem z uwagi na fakt, że prawodawca wymaga wpisania do faktury imienia, nazwiska lub nazwy nabywcy, to w wypadku nabycia towaru przez dwóch lub większą liczbę nabywców wpisaniu w treści faktury jako nabywcy podlegać powinny wszystkie podmioty występujące jako nabywcy w danej transakcji.

Na podstawie art. 106c Ustawy VAT Faktury dokumentujące dostawę towarów, o której mowa w art. 18 (sprzedaż egzekucyjna), z tytułu której na dłużniku ciąży obowiązek podatkowy, wystawiają w imieniu i na rzecz dłużnika:

1)organy egzekucyjne określone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji;

2)komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.

W myśl art. 106g ust. 1 Ustawy VAT, faktury wystawia się co najmniej w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje nabywca, a drugi zachowuje w swojej dokumentacji podatnik dokonujący sprzedaży.

Faktura jest dokumentem potwierdzającym zaistnienie zdarzenia gospodarczego (potwierdzeniem nabycia określonych towarów i usług lub też otrzymania zaliczki). Wystawienie faktury należy rozumieć jako sporządzenie ww. dokumentu oraz jego przekazanie innemu podmiotowi (nabywcy), a przez to wprowadzenie faktury do obrotu prawnego.

Z art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061, z późn. zm. – dalej jako „Kodeks Cywilny”), własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).

Zgodnie z art. 196 § 1 Kodeksu Cywilnego, współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną, a każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli (art. 198 Kodeksu Cywilnego).

W konsekwencji powyższych regulacji w przypadku współwłasności w częściach ułamkowych, każdy ze współwłaścicieli ma określony ułamkiem udział w rzeczy. Udział wyraża zakres uprawnień współwłaściciela względem rzeczy wspólnej. Współwłaścicielowi względem jego udziału przysługują identyczne prawa jak właścicielowi wobec jego rzeczy. W konsekwencji każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.

Faktury wystawiane przez podatników podatku od towarów i usług pełnią fundamentalną rolę na gruncie podatku od towarów i usług, są one bowiem dokumentem służącym dokumentacji transakcji oraz będącym podstawą do jej zaksięgowania w księgach stron tej transakcji, jak również stanowią podstawę do odliczenia podatku naliczonego.

Z treści przywołanych przepisów Ustawy VAT nie wynika brak możliwości wystawiania faktur na więcej niż jeden podmiot. Zatem nabywcą towaru czy usługi, może być więcej niż jedna osoba, jednak dane zawarte w fakturze muszą umożliwiać jednoznaczną identyfikację stron transakcji gospodarczej, zarówno po stronie nabywcy, jak i sprzedawcy. Z powyższego wynika, że może być wystawiona jedna faktura dla kilku podmiotów, przy czym każdy z nabywców jest uprawniony do otrzymania egzemplarza faktury. Jednocześnie, w przypadku nabycia tej samej rzeczy, czy też usługi przez kilku nabywców, na fakturze muszą być wpisanie dane identyfikujące nabywców w sposób nie budzący wątpliwości. W konsekwencji wystawienie faktury na kilka podmiotów, które jednocześnie nabyły wspólnie ten sam towar lub usługę, nie stoi na przeszkodzie obniżeniu przez każdego z nich należnego podatku o odpowiadającą udziałowi we współwłasności część kwoty podatku naliczonego przy wspólnym nabyciu towaru lub usługi.

Wobec powyższego, w przypadku transakcji, w której po stronie nabywcy występuje kilka podmiotów faktura potwierdzająca dokonanie sprzedaży na ich rzecz może być wystawiona na wszystkich nabywców.

Powyższa analiza wskazuje, że - na podstawie art. 86 ust. 1 Ustawy VAT - Wnioskodawcy, jako współwłaścicielowi Nieruchomości w 1/2 części, będzie przysługiwało prawo do odliczenia 1/2 kwoty podatku naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej nabycie Nieruchomości, bowiem będzie jednym z jej nabywców w 1/2 części. Warunkiem prawa do odliczenia podatku naliczonego będzie wykorzystywanie Nieruchomości do wykonywania czynności opodatkowanych, przy założeniu, że nie wystąpią ograniczenia, o których mowa w art. 88 Ustawy VAT.

W związku z tym, że kwotę podatku naliczonego określa się na podstawie faktury otrzymanej przez podatnika z tytułu nabycia, o czym stanowi art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a Ustawy VAT, posiadanie przez każdego z nabywców egzemplarza faktury jest wystarczające - po spełnieniu warunków z art. 86 ust. 1 Ustawy VAT - aby dokonać odliczenia podatku naliczonego.

W odniesieniu do współwłasności łącznej, która będzie mieć miejsce w przypadku Wnioskodawcy, bowiem nabyty przez niego udział w Nieruchomości stanowi majątek objęty małżeńską wspólnością majątkową, Wnioskodawcy będzie przysługiwało prawo do odliczenia całej kwoty podatku naliczonego przypadającej na nabyty przez małżonków udział w Nieruchomości, jeżeli Wnioskodawca będzie wyłącznie wykonywał czynności opodatkowane VAT jako zarejestrowany podatnik VAT czynny.

Na podstawie art. 15 ust. 1 Ustawy VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W art. 15 ust. 2 Ustawy VAT zawarta jest definicja działalności gospodarczej, która obowiązuje dla potrzeb przepisów o podatku od towarów i usług. Zgodnie z powołanym przepisem działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Aby dany podmiot mógł skorzystać z prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony związany z dokonanym nabyciem towarów i usług, w pierwszej kolejności powinien spełnić przesłanki umożliwiające uznanie go dla tej czynności za podatnika podatku od towarów i usług, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu Ustawy VAT. Przejawem takiej działalności będzie planowana przez Wnioskodawcę sprzedaż nabytego udziału w Nieruchomości albo oddanie go do używania na podstawie umowy dzierżawy.

Wobec faktu, że Ustawa VAT nie przewiduje, że małżeństwo może być podatnikiem VAT, to ustalenie na jakich zasadach przysługuje prawo do odliczenia VAT od zakupu Nieruchomości do majątku wspólnego małżonków wymaga odwołania się do przepisów ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 2020 r. poz. 1359 dalej jako Kodeks Rodzinny), który reguluje kwestie stosunków majątkowych pomiędzy małżonkami.

Stosownie do art. 31 § 1 Kodeksu Rodzinnego z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (tzw.: bezudziałowej).

Zgodnie z art. 35 ww. Kodeksu Rodzinnego w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

Regulacje zawarte w art. 36 Kodeksu Rodzinnego przewidują obowiązek współdziałania obojga małżonków w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności polegający na wzajemnym udzielaniu informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku (art. 36 § 2 Kodeksu Rodzinnego).

Na podstawie art. 37 § 1 pkt 1 Kodeksu Rodzinnego zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków.

Z uwagi na powyższe regulacje prawne nabycie Nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym przez jednego z małżonków, w małżeństwie których istnieje ustawowa wspólność majątkowa, wymagało uczestnictwa małżonki Wnioskodawcy w posiedzeniu sądu udzielającego przybicia Nieruchomości. Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną uprawniającą do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego, a w czasie jej trwania żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Na mocy postanowień art. 43 § 1 Kodeksu Rodzinnego oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Ze względu na autonomiczność prawa podatkowego wykluczona jest możliwość interpretacji przepisów, która zakładałaby, że stosunki majątkowe między małżonkami, regulowane przepisami Kodeksu Rodzinnego, mogą kształtować zakres praw i obowiązków podatników podatku od towarów i usług.

Biorąc pod uwagę powołane przepisy prawa należy stwierdzić, iż fakt, że nabyty przez Wnioskodawcę wraz z małżonką udział w Nieruchomości stanowi majątek wspólny małżonków nie wpływa w żaden sposób na prawo Wnioskodawcy do odliczenia podatku naliczonego z wystawionej m.in. na Wnioskodawcę i jego małżonkę faktury w części odpowiadającej wielkości nabytego udziału w Nieruchomości.

Ponieważ małżeństwo – na gruncie Ustawy VAT – nie ma przymiotu podatnika, to w sytuacji, gdy tylko jedno z małżonków, w tym przypadku Wnioskodawca, jest czynnym podatnikiem VAT, pozbawienie go prawa do odliczenia kwoty podatku naliczonego z faktury wystawionej m.in. na oboje małżonków w sytuacji, gdy nabycie ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą w rozumieniu Ustawy VAT, naruszałoby zasadę neutralności – fundamentalną zasadę obowiązującą w podatku od towarów i usług.

W konsekwencji, gdy małżonkowie pozostający w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej nabywają rzecz (w tym przypadku udział w Nieruchomości), które będzie używane w sposób wyłączny do celów prowadzonej działalności gospodarczej przez jednego z nich, to jeden z nich korzysta z prawa do odliczenia całości podatku naliczonego, pod warunkiem, że występuje związek pomiędzy poniesionymi wydatkami, a wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Końcowo należy wskazać, że nawet w przypadku, gdy na fakturze dokumentującej nabycie Nieruchomości, wystawionej przez komornika sądowego, nie zostanie wskazany NIP Wnioskodawcy, pod którym jest on zidentyfikowany dla potrzeb VAT, to prawo do odliczenia podatku naliczonego, wynikającego z tej faktury przez Wnioskodawcę nie ulega utracie ani ograniczeniu. Wynika, to z tego, że prawo do odliczenia naliczonego VAT uzależnione jest od spełnienia warunków wynikających z przepisu art. 86 ust. 1 Ustawy VAT, a także od niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 Ustawy VAT.

Art. 88 ustawy enumeratywnie określa listę przypadków, w których podatnik został pozbawiony prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony, jednakże nie wymienia on braku numeru NIP nabywcy na fakturze jako przesłanki negatywnej powodującej utratę prawa do odliczenia podatku naliczonego (w sytuacji, gdy faktura odzwierciedla prawdziwe zdarzenie gospodarcze).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy:

Z art. 87 ust. 1 ustawy wynika, że:

Zasady dokonywania zwrotu różnicy podatku na rachunek bankowy podatnika określone zostały w art. 87 ust. 2 - ust. 6 ustawy.

Jednocześnie art. 88 ustawy ustawa zawiera katalog przesłanek negatywnych, których spełnienie wyłącza prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Zatem podatnik w momencie nabycia towarów i usług powinien dokonać ich prawidłowej klasyfikacji w celu skorzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego z uwzględnieniem związku tych zakupów z wykonywaniem czynności opodatkowanych.

Na zakres prawa do odliczeń w sposób bezpośredni wpływa również pojmowanie statusu danego podmiotu jako podatnika podatku od towarów i usług wykonującego czynności opodatkowane. Tylko podatnik w rozumieniu art. 15 ustawy, ma prawo do odliczenia podatku naliczonego. Co do zasady status podatnika związany jest z prowadzeniem przez dany podmiot działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy.

Według zapisu art. 15 ust. 1 ustawy:

Na mocy art. 15 ust. 2 ustawy:

Z opisu sprawy wynika, że jest Pan czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT. W trakcie licytacji elektronicznej przeprowadzonej przez Komornika Sądowego nabył Pan udział w nieruchomości (lokal użytkowy). W trakcie licytacji działał Pan także w imieniu i na rzecz Spółki jako jej komplementariusz. Ww. nieruchomość została nabyta w udziale wynoszącym 1/2 przez ww. spółkę oraz w udziale wynoszącym 1/2 przez Pana do majątku wspólnego ze współmałżonką. Ww. udział w nieruchomości nabył Pan wraz z żoną w celach inwestycyjnych i będzie Pan wykorzystywał nieruchomość do czynności opodatkowanych podatkiem VAT. Nabycie nieruchomości zostanie udokumentowane jedną fakturą VAT, na której zostaną wskazani jako nabywcy: ww. spółka w udziale wynoszącym 1/2 oraz Pan wraz z małżonką w udziale wynoszącym 1/2.

Zgodnie z art. 106b ust. 1 ustawy:

Na podstawie art. 106c ustawy:

Jak stanowi art. 106g ust. 1 ustawy:

Wszelkie dane jakie powinna zawierać faktura wymienione zostały w art. 106e ust. 1 ustawy.

I tak, na mocy art. 106e ust. 1 ustawy:

Zauważyć należy, iż w powyższym przepisie ustawodawca użył sformułowania „dane nabywcy” tj. w liczbie pojedynczej – jednakże nie może to oznaczać niestosowanie tego przepisu w przypadku nabycia tej samej rzeczy przez kilku nabywców – zatem z uwagi na fakt, iż prawodawca wymaga wpisania do faktury imienia, nazwiska lub nazwy nabywcy, to w wypadku nabycia towaru przez kilku nabywców wpisaniu podlega tych kilka podmiotów występujących jako nabywcy w danej transakcji.

Wskazać należy, że problematyka współwłasności została uregulowana w art. 195-221 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).

Na mocy art. 195 ustawy Kodeks cywilny:

Jak stanowi art. 196 § 1 ww. ustawy Kodeks cywilny:

Na podstawie art. 196 § 2 ww. ustawy Kodeks cywilny:

W świetle art. 46 § 1 ustawy Kodeks cywilny:

Art. 198 ustawy Kodeks cywilny stanowi, że:

Współwłaściciel ma względem swojego udziału pozycję wyłącznego właściciela. Ze względu na charakter udziału, każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Rozporządzanie udziałem polega na tym, że współwłaściciel może zbyć swój udział.

Kwestie stosunków majątkowych pomiędzy małżonkami reguluje ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.).

Na mocy art. 31 § 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy:

Zatem, istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

Na podstawie art. 35 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy:

Według art. 36 § 1 oraz § 2 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy:

Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy:

Z uwagi na powyższe regulacje prawne w akcie notarialnym dokumentującym tego rodzaju nabycie nieruchomości wymieniani są oboje małżonkowie, jeżeli istnieje między nimi ustawowa wspólność majątkowa. Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną uprawniającą do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego, a w czasie jej trwania żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego.

Na mocy zapisu zawartego w art. 43 § 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy:

Analiza powyższych przepisów prowadzi do wniosku, iż w przypadku, gdy małżonkowie pozostają we współwłasności małżeńskiej i nabywają dobro inwestycyjne, które – jak w okolicznościach niniejszej sprawy – jest używane wyłącznie na potrzeby działalności gospodarczej jednego z nich, nie ma przeszkód aby małżonek wykorzystujący ww. składnik majątkowy wyłącznie w prowadzonej działalności skorzystał z prawa do odliczenia podatku naliczonego przy jego zakupie pod warunkiem, że występuje związek pomiędzy poniesionym wydatkiem, a wykonywanymi z tytułu prowadzonej działalności, czynnościami opodatkowanymi.

Należy jednak zaznaczyć, iż autonomiczność prawa podatkowego wyklucza możliwość interpretacji przepisów, która zakładałaby, że stosunki majątkowe między małżonkami, regulowane przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, mogą kształtować zakres praw i obowiązków podatników podatku od towarów i usług.

Podstawową zasadą obowiązującą w podatku od towarów i usług, określoną w powołanym art. 86 ust. 1 ustawy, jest prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Zasada ta ma na celu zapewnienie neutralności podatku od towarów i usług dla czynnych podatników podatku od towarów i usług.

Jeśli z faktury wynika, iż nabywcą danej usługi czy towaru jest szczególnego rodzaju podmiot, jakim jest małżeństwo, które samo nie ma przymiotu podatnika – to pozbawienie jednego z małżonków prawa do odliczenia kwoty podatku naliczonego z niej wynikającego, naruszałoby fundamentalną zasadę obowiązującą w podatku od towarów i usług.

W niniejszych okolicznościach jednym ze współwłaścicieli nieruchomości jest małżeństwo (tj. Pan wraz z małżonką), które posiada udział w przedmiotowej nieruchomości wynoszący 1/2 części na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej. Jest Pan czynnym podatnikiem podatku VAT, natomiast Pana żona nie prowadzi działalności gospodarczej i nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Jak wskazał Pan w opisie sprawy, nabyty udział w lokalu użytkowym będzie wykorzystywany wyłącznie przez Pana w ramach działalności gospodarczej do czynności opodatkowanych podatkiem VAT, tj. zamierza Pan sprzedać lub wydzierżawić swój udział w nieruchomości. W przypadku zawarcia umowy dzierżawy będzie miała ona charakter odpłatny, a umowa zostanie zawarta wyłącznie przez Pana i to Pan będzie odprowadzał należne podatki wynikające z umowy dzierżawy.

Mając na uwadze powyższe oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa stwierdzić należy, że skoro wyłącznie Pan jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, jako prowadzący działalność gospodarczą, a nabyty udział w nieruchomości – jak wskazano we wniosku – będzie służył Pana działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem VAT, to przysługuje Panu prawo do odliczenia podatku VAT z faktury dokumentującej nabycie nieruchomości w części odnoszącej się do posiadanego wraz z małżonką udziału w nieruchomości czyli w 1/2.

Odnosząc się do kwestii objętej pytaniem nr 2 wskazać należy, że faktury wystawiane przez podatników podatku od towarów i usług pełnią fundamentalną rolę na gruncie podatku od towarów i usług, są one bowiem dokumentem służącym dokumentacji transakcji oraz stanowią podstawę do odliczenia podatku naliczonego. Podstawowym warunkiem uzyskania prawa do odliczenia podatku VAT z otrzymanych faktur jest związek dokonywanych zakupów z czynnościami opodatkowanymi tym podatkiem. Z kolei celem faktury (duplikatu faktury) jest przede wszystkim udokumentowanie rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych, zarówno pod względem przedmiotu transakcji, jak i podmiotów biorących w niej udział.

Z treści przywołanych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług nie wynika zakaz wystawiania faktur na więcej niż jeden podmiot. Zatem nabywcą towaru, czy usługi, może być więcej niż jedna osoba, jednak dane zwarte w fakturze muszą umożliwiać jednoznaczną identyfikację stron transakcji gospodarczej, zarówno po stronie nabywcy, jak i sprzedawcy. Z powyższego wynika, że może być wystawiona jedna faktura dla kilku podmiotów, przy czym każdy z nabywców jest uprawniony do otrzymania egzemplarza faktury, jednakże oryginał otrzyma tylko jeden z nabywców.

W związku z powyższym, skoro w myśl wyżej powołanych przepisów faktury wystawia się co najmniej w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje nabywca, z kolei kwotę podatku naliczonego określa się na podstawie faktury otrzymanej przez podatnika z tytułu nabycia, o czym stanowi art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy, powinien Pan dysponować swoim egzemplarzem faktury, na której zostaną wskazani wszyscy nabywcy nieruchomości i może to być duplikat faktury.

Tym samym oceniając Pana stanowisko uznałem je za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Należy zauważyć, że stosownie do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). W przedmiotowej sprawie powyższa interpretacja indywidualna wywołuje zatem skutki podatkowe wyłącznie dla Pana jako Zainteresowanego.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Ponosi Pan ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu sprawy. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty opis sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem sprawy podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem sprawy i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 ustawy Ordynacja podatkowa:

·Zgodnie z art. 14na § 2 ustawy Ordynacja podatkowa:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA),

albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).