Sąd uznał, że pytanie prejudycjalne skierowane przez NSA do unijnego Trybunału Sprawiedliwości (sygn. akt I FSK 311/12) dotyczące tego, czy jednostka organizacyjna gminy może być uznana za podatnika VAT, nie ma w tej sprawie żadnego znaczenia. Tym samym rozwiał nadzieję fiskusa na przedawnienie prawa do odliczenia podatku.

Sprawa dotyczyła gminy, która w latach 2007-2013 zainwestowała w budowę oczyszczalni ścieków. Po zakończeniu inwestycji zarząd nad nią przekazała miejskiemu zakładowi wodociągów i kanalizacji. Zakład, w imieniu gminy, zaopatrywał mieszkańców w wodę, pobierając opłaty wraz z VAT.

Czynności opodatkowane

Gmina była przekonana, że może odliczyć VAT od poniesionych wydatków inwestycyjnych, skoro oczyszczalnia jest wykorzystywana do czynności opodatkowanych. Fiskus jednak konsekwentnie jej tego odmawiał. Uważał, że prawo do odliczenia VAT może być rozpatrywane jedynie z punktu widzenia zakładu budżetowego (bo to on wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu), ale decyzja w tej sprawie wymaga najpierw rozstrzygnięcia przez TSUE.

Izba liczyła na korzystne dla niej orzeczenie unijnego trybunału (że zakład budżetowy nie jest podatnikiem VAT) albo przynajmniej na to, że do tego czasu prawo do odliczenia podatku się przedawni (ze względu na upływ 5 lat).

Tylko gmina

Gmina nie zgadzała się z fiskusem. Tłumaczyła, że to ona poniosła wydatki i tylko ona może mieć prawo do odliczenia VAT. Argumentowała, że nie może być pozbawiona tego prawa z samego tylko faktu przekazania zarządu nad inwestycją zakładowi budżetowemu. Przekazanie odbyło się bowiem zgodnie z ustawą o gospodarce komunalnej (t.j. Dz.U. z 2011 r.).

Gmina argumentowała, że przekazując oczyszczalnię zakładowi, nie mogła naliczyć VAT, bo zakład jest jednostką funkcjonującą w ramach tej samej osoby prawnej. Jest ona więc ostatnim podatnikiem uprawnionym do odliczenia podatku naliczonego od wydatków związanych z inwestycją. Tłumaczyła również, że dostawa wody i odbiór ścieków są opodatkowane VAT i dlatego nawet unijna instytucja, która dofinansowywała projekt, kalkulowała go w kwocie netto.

Prawo do odliczenia

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, rozpatrując tę sprawę jeszcze przed skierowaniem pytania do TSUE, orzekł na korzyść gminy. Uznał, że rozbicie na dwa podmioty - gminę i zakład - nie może uniemożliwiać odliczenia VAT temu, kto poniósł wydatki. A skoro poniosła je gmina i na nią są wystawione faktury, to dalsze przekazanie oczyszczalni - niepodlegające VAT - nie ma znaczenia. Zgodnie z zasadą neutralności trzeba uwolnić gminę od podatku - stwierdził WSA.

Tak samo orzekł Naczelny Sąd Administracyjny. Sąd kasacyjny nie miał wątpliwości, że w relacjach z gminą zakład budżetowy nie jest odrębnym podmiotem. W związku z tym nie wykonuje on usług na rzecz gminy, tylko działa w jej imieniu i nie może być uznany za samodzielnego podatnika. W takiej sytuacji, jeżeli gmina poniosła wydatki związane z inwestycją wykorzystywaną do czynności opodatkowanych, to tylko jej przysługuje prawo do odliczenia VAT - powiedziała sędzia Maria Dożynkiewicz. W przeciwnym wypadku doszłoby do naruszenia zasady neutralności VAT, bo prawo do odliczenia podatku to podstawowe prawo podatnika.

Patrycja Dudek

patrycja.dudek@infor.pl

ORZECZNICTWO

Wyrok NSA z 16 stycznia 2015 r., sygn. akt I FSK 2039/13. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia