Usługi prawne i usługi podatkowe, które Wnioskodawca zamierza świadczyć na rzecz opisanych Funduszy, będą mieściły się w zakresie czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy. W konsekwencji będą podlegać zwolnieniu od podatku VAT na podstawie ww. artykułu.

Interpretacja indywidualna

- stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

22 lipca 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 11 lipca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości zastosowania zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT do świadczonych przez Państwa Usług prawnych i Usług podatkowych.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

1.1Wnioskodawczyni prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki komandytowej (dalej: „Wnioskodawczyni”, „Spółka”) na podstawie ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych, ustawy z dnia 26 maja 1982 r., ustawy prawo o adwokaturze (dalej: ustawa o adwokaturze) oraz ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (dalej: ustawa o radcach). Spółka posiada siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jest zarejestrowana jako czynny podatnik podatku od towarów i usług (VAT). Przedmiotem działalności gospodarczej Spółki jest działalność prawnicza. W ramach prowadzonej działalności Spółka świadczy usługi między innymi kompleksowej obsługi prawnej w obszarze obsługi transakcyjnej, (...), prawa korporacyjnego, podatkowego czy też fuzji i przejęć (...).

1.2Spółka, w ramach świadczeń objętych niniejszym wnioskiem realizowałaby usługi doradztwa prawnego i podatkowego na rzecz podmiotów działających na podstawie ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 605 ze zm.; dalej: Ustawa o funduszach) oraz Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (Dz. U. UE. L. 174/1; dalej: „Dyrektywa ZAFI”), których zasadnicza działalność zasadza się na zbieraniu aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, w tym również na lokowaniu środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego lub niepublicznego proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w Ustawie o funduszach papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

1.3W ramach powyższego, Spółka świadczyłaby usługi doradztwa prawnego i podatkowego na rzecz następujących podmiotów:

1.3.1Alternatywnych Funduszy Inwestycyjnych, w formie funduszy inwestycyjnych zamkniętych (dalej: „FIZ”), w rozumieniu art. 3 ust. 4 pkt 2 Ustawy o funduszach, które prowadzą działalność przede wszystkim, jako fundusze aktywów niepublicznych w rozumieniu art. 196 ust. 1 Ustawy o funduszach (dalej: „FIZAN”);

1.3.2Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, w rozumieniu art. 4 ust. 1 Ustawy o funduszach (dalej: „TFI”), w tym w szczególności TFI zarządzającymi FIZAN;

1.3.3Spółek prawa handlowego, o których mowa w art. 4 ust. 1b Ustawy o funduszach, zarządzających FIZ na podstawie zawartych umów stosownie do treści art. 46 Ustawy o funduszach (dalej: „ZFIZ);

1.3.4Alternatywnych Spółek Inwestycyjnych, w rozumieniu art. 8a ust. 1 Ustawy o funduszach, zarządzanych zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie w rozumieniu art. 8b ust. 2 Ustawy o funduszach (dalej: „ASI”);

1.3.5Zarządzających ASI, prowadzących działalność zarówno, jako zarządzający zewnętrznie, jak i wewnętrznie ASI, w rozumieniu art. 8b ust. 1 w zw. z ust. 2 Ustawy o funduszach (dalej: „ZASI”)

- w dalszej części niniejszego wniosku wspólnie lub pojedynczo zwanych Funduszami.

1.4 W ramach niniejszego wniosku przyjmuje się, że wszystkie wyżej wymienione Fundusze, na rzecz których świadczone będą usługi doradztwa prawnego i podatkowego, posiadają siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

1.5 Spółka, w ramach zawieranych z powyższymi Funduszami umów, będzie wykonywała na ich rzecz szereg usług doradztwa prawnego, do których należą:

1.5.1 Obsługa prawna procesów inwestycyjnych (tj. nabywania lokat do portfeli inwestycyjnych przez Fundusze, w ramach prowadzonej przez nie działalności inwestycyjnej), która obejmie w szczególności:

a)Przeprowadzanie badań prawnych (tzw. legal due diligence) potencjalnych lokat Funduszy;

b)Przygotowywanie dokumentacji transakcyjnej, regulującej proces inwestycyjny, w tym zestawienia warunków transakcji (tzw. term-sheet), listów intencyjnych (letter of intent), umów inwestycyjnych, umów finansowania, umów wspólników oraz umów nabycia aktywów (m.in. udziałów lub akcji) i wymaganych dokumentów korporacyjnych;

c)Negocjacje warunków i zasad dokonania inwestycji oraz dokumentacji transakcyjnej;

d)Nadzór nad realizacją czynności post-transakcyjnych;

e)Reprezentację Funduszy przed organami publicznymi w postępowaniach o uzyskanie zgód warunkujących dokonanie transakcji, w tym przed prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), w postępowaniach o wyrażenie zgody na koncentrację;

1.5.2 Wsparcie prawne Funduszy w nadzorze nad lokatami, znajdującymi się w portfelu inwestycyjnym Funduszy, w tym m.in.:

a)Negocjacje i przygotowywanie dokumentów inwestycyjnych, w ramach kolejnych rund finansowania, przeprowadzanych przez spółki, stanowiące lokaty Funduszy;

b)Reprezentowanie Funduszy na Zgromadzeniach Wspólników i Walnych Zgromadzeniach Akcjonariuszy spółek, stanowiących lokaty Funduszy;

1.5.3 Obsługa procesów dezinwestycyjnych realizowanych przez Fundusze (tj. zbywania lokat znajdujących się w portfelach inwestycyjnych Funduszy), obejmująca w szczególności: przygotowywanie i negocjowanie dokumentacji transakcyjnej, regulującej proces dezinwestycyjny, w tym zestawienia term-sheet, umów inwestycyjnych oraz umów zbycia aktywów (m.in. udziałów lub akcji) i wymaganych dokumentów korporacyjnych, jak również dokumentów regulujących wejście spółki stanowiącej lokatę Funduszu na rynek regulowany w ramach przeprowadzonej oferty publicznej (tzw. IPO),

1.5.4 Reprezentacja Funduszy przed organami administracji państwowej i sądami, w tym przed Komisją Nadzoru Finansowego,

1.5.5 Kompleksowa obsługa prawna w zakresie tworzenia Funduszy, w tym w zakresie oferowania, dystrybucji oraz wprowadzenia jednostek uczestnictwa Funduszy do obrotu, jak również tworzenie i negocjowanie dokumentacji regulującej przystąpienie inwestorów do Funduszu i nabycie jednostek uczestnictwa, a ponadto, reprezentację Funduszy przed organami publicznymi w postępowaniach o uzyskanie zgód warunkujących utworzenie danego rodzaju Funduszu, w tym przed prezesem UOKiK w postępowaniach o wyrażenie zgody na koncentrację.

1.6W ramach powyższych usług, Spółka świadczyła będzie również usługi, których charakter determinowany jest specyfiką działalności konkretnego rodzaju Funduszu. Usługami tymi, ze wskazaniem rodzaju Funduszu będą m.in.:

1.6.1 Świadczone na rzecz ASI lub bezpośrednio na rzecz ZASI:

a)Bieżąca obsługa ASI;

b)Przygotowywanie umów i dokumentów zawieranych pomiędzy ASI i ZASI w zakresie zarządzania ASI;

c)Wspieranie ASI/ZASI w wykonywaniu wszelkich obowiązków informacyjnych dotyczących alternatywnych spółek inwestycyjnych spoczywających na ZASI.

1.6.2 Świadczone na rzecz FIZ:

a)Bieżąca obsługa FIZ, w tym przygotowywanie dokumentów prawnych w zakresie uchwał podejmowanych przez Zgromadzenia Inwestorów oraz zmian w statutach danych FIZ;

b)Obsługa prawna przeprowadzania dystrybucji zysków z Funduszu oraz umorzenia certyfikatów inwestycyjnych (jednostek uczestnictwa) inwestorów;

c)Sporządzanie opinii prawnych w zakresie zgodności czynności dokonywanych przez FIZ w ramach zarządzania portfelem inwestycyjnym przez TFI, pod kątem wymogów prawa powszechnie obowiązującego, w tym ustawy o funduszach.

1.7W dalszej kolejności, usługi opisane w punktach 1.5-1.6, łącznie określane będą jako Usługi prawne.

1.8Spółka, w ramach zawieranych z Funduszami umów, będzie wykonywała na ich rzecz również szereg czynności doradztwa podatkowego, do których należą w szczególności:

1.8.1Doradztwo podatkowe przy tworzeniu struktur inwestycyjnych z wykorzystaniem Funduszy, ich obsłudze oraz procesach dezinwestycyjnych wraz z określeniem ich konsekwencji podatkowych;

1.8.2Wsparcie podatkowe przy tworzeniu dokumentacji transakcyjnej regulującej proces inwestycyjny;

1.8.3Analiza podatkowych skutków związanych z możliwymi formami dystrybucji zysków zFunduszy;

1.8.4Doradztwo podatkowe przy reorganizacjach i restrukturyzacjach struktur inwestycyjnych z wykorzystaniem Funduszy, w tym przeprowadzanie badań podatkowych (tzw. tax due diligence);

1.8.5Wsparcie przy tworzeniu dokumentacji podatkowej w ramach obsługi Funduszy, w tym, w zakresie informacji i deklaracji podatkowych;

1.8.6Reprezentowanie Funduszy przed organami podatkowymi i sądami administracyjnymi w związku z lokowaniem aktywów przez Fundusze.

1.9W dalszej kolejności, usługi opisane w punkcie 1.8 łącznie określane będą jako Usługi podatkowe.

1.10Wnioskodawczyni wskazuje jednocześnie, że równolegle do Usług prawnych i Usług podatkowych, świadczy również na rzecz Funduszy inne usługi, które mają jednak inny charakter, niż te objęte pytaniem w ramach niniejszego wniosku. Należą do nich m.in.:

1.10.1 Usługi doradztwa korporacyjnego, które zarazem, co Wnioskodawczyni pragnie podkreślić, nie są związane z zarządzaniem Funduszami lub portfelami tych funduszy (tj. nie dotyczą ani umów z inwestorami, ani spółek portfelowych, bowiem odnoszą się do dodatkowych konstrukcji prawnych tworzonych w ramach struktur inwestycyjnych, jak np. spółki typu ,,advisory’’);

1.10.2 Sporządzanie na rzecz Funduszy, w razie takiej konieczności, umów handlowych, związanych z działalnością danego Funduszu, ale nie związanych z zarządzaniem Funduszami; mogą to być przykładowo projekty oraz analiza umów pod kątem nabywanych przez Fundusze usług, czy umowy dotyczące zatrudnienia zespołu zarządzającego;

1.10.3 Usługi związane m.in. z umowami z instytucjami publicznymi w zakresie uzyskiwanego dofinansowania ze środków publicznych (przykładowo Narodowe Centrum Badań i Rozwoju lub Polski Fundusz Rozwoju), w przypadku gdy dany Fundusz korzysta ze współfinansowania ze środków w ramach oferowanych programów.

1.11W świetle powyższego, Wnioskodawczyni będzie w przyszłości zawierać umowy z Funduszami w ten sposób, iż Usługi prawne i Usługi podatkowe będące przedmiotem niniejszego wniosku, będą jasno oddzielone od pozostałych opisanych usług, bądź też Wnioskodawczyni będzie zawierać każdorazowo odrębne umowy, których przedmiotem pozostawać będą jedynie przedmiotowe Usługi prawne i Usługi podatkowe. Zarazem, w przypadku już zawartych umów, Wnioskodawczyni zawrze stosowne aneksy, w ramach których wydzieli z usług kompleksowej obsługi prawnej Usługi prawne i Usługi podatkowe, będące przedmiotem niniejszego wniosku.

1.12 Wnioskodawczyni podkreśla, iż przedmiotem niniejszego wniosku pozostają jedynie Usługi prawne, opisane w punktach 1.5 -1.6 powyżej oraz Usługi podatkowe opisane w punkcie 1.8.

Pytania

1)Czy opisane w zdarzeniu przyszłym Usługi prawne świadczone na rzecz Funduszy będą podlegać zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) Ustawy o VAT?

2)Czy opisane w zdarzeniu przyszłym Usługi podatkowe świadczone na rzecz Funduszy będą podlegać zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) Ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

1)Zdaniem Wnioskodawczyni, opisane w zdarzeniu przyszłym Usługi prawne świadczone na rzecz Funduszy będą podlegać zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) Ustawy o VAT.

2)Zdaniem Wnioskodawczyni, opisane w zdarzeniu przyszłym Usługi podatkowe świadczone na rzecz Funduszy będą podlegać zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) Ustawy o VAT.

Uzasadnienie Stanowiska Wnioskodawczyni

Uwagi ogólne

2.1Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) Ustawy o VAT, zwolnieniu z opodatkowania podlega świadczenie usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

2.2Z kolei na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b) Ustawy o VAT, zwolnione z opodatkowania są usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) lub ich częścią.

2.3W konsekwencji, na podstawie literalnego brzmienia art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) Ustawy o VAT, w celu stosowania zwolnienia z VAT konieczne jest łączne spełnienie następujących warunków:

2.3.1 Usługi zarządzania powinny dotyczyć funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, oraz

2.3.2 Wykonywana czynność powinna stanowić usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych, lub ich częściami.

2.4 Powyższa interpretacja omawianego przepisu Ustawy o VAT znajduje potwierdzenie m.in. w interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego wydanej 13 maja 2022 roku (sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.135.2022.2.KT), w której Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: „DKIS”) wskazał, że „zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:

2.4.1 Przedmiotowego - świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania oraz

2.4.2 Podmiotowego - ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu m.in. do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi albo do portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich części.”

2.5 Wnioskodawczyni zauważa, że analizowane zwolnienie ma charakter podmiotowo- przedmiotowy, gdyż zwolnieniu podlega odpowiednio usługa, która stanowi usługę zarządzania, świadczoną na rzecz podmiotów wskazanych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) Ustawy o VAT lub usługę zarządzania portfelami inwestycyjnymi ww. podmiotów. Przy tym, jak wynika z literalnej treści przepisu, nie ma znaczenia sam status podmiotu, który będzie świadczył takie usługi zarządzania (czyli kto będzie usługodawcą).

2.6 Ustawa o VAT w żadnym miejscu nie definiuje pojęcia „zarządzania”. Zarazem, w zakresie ustalenia konkretnego zakresu podmiotowego zwolnienia, odsyła do ustawy odrębnej, tj. Ustawy o funduszach.

2.7 Odnosząc się w tym świetle w pierwszej kolejności do treści Ustawy o funduszach należy wskazać, iż nadając funduszowi inwestycyjnemu podmiotowość prawną, art. 3 ust. 1 Ustawy o funduszach wskazuje, iż „fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe”.

2.8 Zarazem, zgodnie z art. 3 ust. 4 Ustawy o funduszach, tak scharakteryzowany fundusz inwestycyjny może prowadzić swą działalność w dwóch zasadniczych formach:

2.8.1 Funduszu inwestycyjnego otwartego;

2.8.2 Alternatywnego funduszu inwestycyjnego, który dzieli się przy tym na:

a)specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty, albo

b)fundusz inwestycyjny zamknięty.

2.9 Jak wynika natomiast z art. 4 ust. 1 Ustawy o funduszach, organem funduszu inwestycyjnego, jest zasadniczo towarzystwo, które tworzy fundusz inwestycyjny, jak również zarządza nim i reprezentuje go w stosunkach z osobami trzecimi. Ustawa o funduszach dopuszcza przy tym, by na podstawie odrębnej umowy towarzystwo funduszy inwestycyjnych przekazało zarządzanie:

2.9.1 W przypadku funduszy inwestycyjnych otwartych - spółce zarządzającej (w rozumieniu art. 2 pkt 10 Ustawy o funduszach) prowadzącej działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

2.9.2 W przypadku specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych oraz funduszy inwestycyjnych zamkniętych - zarządzającemu z UE (w rozumieniu art. 2 pkt 10c Ustawy o funduszach) prowadzącemu działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

2.10 Niezależnie, należy wskazać, iż szczególną formą prowadzenia działalności w formie alternatywnego funduszu inwestycyjnego jest alternatywna spółka inwestycyjna, uregulowana w ramach art. 8a Ustawy o funduszach, która, zgodnie z ust. 1 powyższego artykułu, jest alternatywnym funduszem inwestycyjnym, innym niż specjalistyczny fundusz inwestycyjny oraz fundusz inwestycyjny zamknięty.

2.11 Przy tym, zgodnie z art. 8a ust. 3 Ustawy o funduszach, co do zasady, przedmiotem działalności alternatywnej spółki inwestycyjnej może być jedynie zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, którą to działalność, zgodnie z art. 8a ust. 2 pkt 1 oraz 2 Ustawy o funduszach, alternatywna spółka inwestycyjna może prowadzić jedynie w formie, odpowiednio:

2.11.1 Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej albo spółki europejskiej;

2.11.2 Spółki komandytowej albo spółki komandytowo-akcyjnej, w których jedynym komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna albo spółka europejska.

2.12 Alternatywna spółka inwestycyjna zarządzana jest przez zarządzającego alternatywną spółką inwestycyjną w rozumieniu art. 8b ust. 1 Ustawy o funduszach, który musi prowadzić swoją działalność:

2.12.1 W przypadku zarządzającego alternatywną spółką inwestycyjną, o którym mowa w ww. art. 8a ust. 2 pkt 1 Ustawy o funduszach - tylko w formie spółki kapitałowej będącej alternatywną spółką inwestycyjną, prowadzącą działalność jako wewnętrznie zarządzający alternatywną spółką inwestycyjną;

2.12.2 W przypadku zarządzającego alternatywną spółką inwestycyjną, o którym mowa w ww. art. 8a ust. 2 pkt 2 Ustawy o funduszach - tylko, jako spółka kapitałowa będąca komplementariuszem ASI, prowadząca działalność jako zewnętrznie zarządzający alternatywną spółką inwestycyjną.

2.13 Przechodząc do zdefiniowania zakresu przedmiotowego zwolnienia, o którym mowa w artykule 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) oraz b) Ustawy o VAT należy wskazać, że Ustawa o VAT, w jej aktualnym brzmieniu, nie definiuje pojęcia usług zarządzania na potrzeby stosowania omawianego zwolnienia. Wnioskodawczyni podkreśla, że taka definicja była zawarta w artykule 43 ust. 8 Ustawy o VAT do 31 marca 2013 roku, to jest do momentu, w którym nastąpiło uchylenie tego przepisu wskutek nowelizacji Ustawy o VAT. Powołana nowelizacja wynikła z konieczności dostosowania polskich przepisów do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”), w szczególności do wyroków w sprawach C-275/11 GfBk oraz C-169/04 Abbey National. W uzasadnieniu ustawy zmieniającej, w ślad za orzecznictwem TSUE, ustawodawca podkreślił, że pojęcie „zarządzania” funduszami powierniczymi jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwa członkowskie. W konsekwencji stwierdził, że państwa członkowskie nie są uprawnione do definiowania w prawie krajowym pojęcia „zarządzania funduszami inwestycyjnymi”, dlatego też uzasadnione jest usunięcie przepisu art. 43 ust. 8 z Ustawy o VAT (zob. uzasadnienie do druku nr 805, Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw: https://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/ ).

Powyższe znajduje potwierdzenie również w orzecznictwie sądów administracyjnych. Przykładowo, w wyroku z 17 stycznia 2013 r. (sygn. III SA/Wa 1466/12) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zauważył, że „skoro pojęcie „zarządzania” specjalnymi funduszami inwestycyjnymi przewidziane w art. 135 Dyrektywy 112 stanowi autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, powinno być zdefiniowane, również w prawie krajowym, z punktu widzenia prawa wspólnotowego, a jego treści nie można zmienić w wewnętrznych aktach prawodawczych poszczególnych państw członkowskich”.

2.14 Odnosząc się do powyższego, Wnioskodawczyni wskazuje, że zgodnie z artykułem 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 2006/112/WE Rady Unii Europejskiej z dnia 28 listopada 2006 r. (dalej: „Dyrektywa VAT”): „Państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje: (...) g) zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie”. Dyrektywa VAT nie definiuje jednak pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi”; w tym zakresie należy odwołać się do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/ UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (dalej: „Dyrektywa ZAFI”) oraz Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (dalej: „Dyrektywa UCITS”).

2.15 Zgodnie z artykułem 6 ust. 3 Dyrektywy ZAFI Państwa członkowskie wymagają, aby żaden wewnętrznie zarządzany AFI nie zajmował się działalnością inną niż wewnętrzne zarządzanie tym AFI określone w Załączniku I, zgodnie z którym zarządzanie alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi polega na:

2.15.1 Zarządzaniu portfelami inwestycyjnymi;

2.15.2 Zarządzaniu ryzykiem;

2.15.3 Administrowaniu, tj.:

a)obsłudze prawnej i usługach w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami;

b)obsłudze zapytań klientów;

c)wycenie i wyznaczaniu ceny (w tym zeznania podatkowe);

d)monitorowaniu przestrzegania uregulowań;

e)prowadzeniu rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa i udziałów;

f)podziale dochodu;

g)emisji i umarzaniu jednostek uczestnictwa i udziałów;

h)ustaleń umownych, w tym wysyłania świadectw;

i)przechowywaniu ksiąg;

2.15.4 Wprowadzaniu do obrotu;

2.15.5 Innej działalności związanej z aktywami, usługach niezbędnych do wypełniania funkcji powierniczej TFI, zarządzaniu infrastrukturą, działalności w zakresie administrowania nieruchomościami, poradami dla przedsiębiorstw w zakresie struktury kapitałowej, strategii inwestycyjnej i spraw związanych, poradach i usługach związanych z łączeniem i nabywaniem przedsiębiorstw i innymi usługami związanymi z zarządzaniem funduszami oraz spółkami i innymi aktywami.

2.16 Podobnie Dyrektywa UCITS, w artykule 6 ust. 2 stanowi, że „Działalność związana z zarządzaniem UCITS obejmuje, do celów niniejszej dyrektywy, obowiązki, o których mowa w załączniku II”. W katalogu czynności, wymienionym w załączniku nr II do Dyrektywy UCITS, określającym funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem, wymienione zostały:

2.16.1 Zarządzanie inwestycjami;

2.16.2 Administracja:

a)obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;

b)zapytania klientów;

c)wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);

d)monitorowanie przestrzegania uregulowań;

e)prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;

f)wypłata zysków;

g)emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;

h)rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);

i)prowadzenie ksiąg;

2.16.3 Wprowadzanie do obrotu.

2.17 W konsekwencji, z załącznika I do Dyrektywy ZAFI oraz z Dyrektywy UCITS wynika, że na czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi składają się nie tylko działania polegające na zarządzaniu inwestycjami, rozumiane jako realizacja polityki inwestycyjnej funduszy, lecz również czynności z zakresu administracji, w tym obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa.

2.18 W tym świetle, w celu pełnej rekonstrukcji pojęcia „zarządzania”, należy też odnieść się do orzecznictwa TSUE, który w ramach wydawanych orzeczeń dokonywał wielokrotnie zdefiniowania tego pojęcia na potrzeby wykładni art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT.

2.19 Na tym polu należy przywołać w pierwszej kolejności, opinię Rzecznika Generalnego wydaną w związku z wyrokiem TSUE z 21 października 2004 r. w sprawie C-8/03, w której wskazano, iż: „dopuszczalne jest objęcie zwolnieniem wszystkich transakcji bezpośrednio związanych z systemem zarządzania funduszami powierniczymi. Tym samym nie można ograniczać zwolnienia tylko do podejmowania decyzji”. Zarazem, jak wynika z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w wyrokach z 4 maja 2006 r., sprawa C-169/04 oraz z 7 marca 2013 r. sprawa C-275/11), celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego uprzednio w art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej Dyrektywy, zaś obecnie art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT, jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania poprzez zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. TSUE zaznaczył ponadto, iż zarządzanie funduszami powierniczymi (obecnie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi) jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług. Oznacza to, że o możliwości zastosowania zwolnienia decyduje zakres czynności świadczonych przez usługodawcę, bez względu na sam status usługodawcy.

2.20 Zarazem, powołując się na definicję z powyższego wyroku TSUE w przywoływanym już orzeczeniu w sprawie C-275/11, TSUE wskazał, iż na pojęcie „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi” składa się wiele czynności, które muszą przy tym stanowić odrębną całość i być istotne dla procesu zarządzania takim funduszem. TSUE zaznaczył przy tym, iż wykonywanie ich przez osobę trzecią nie stanowi przeszkody do zwolnienia z opodatkowania VAT, gdyż najważniejsze jest powiązanie świadczenia z zarządzaniem działalnością danego funduszu. TSUE podkreślił, że: „fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy”.

Dalej TSUE stwierdził, że „aby usługi zarządzania świadczone przez osobę trzecią można było zakwalifikować jako transakcje podlegające zwolnieniu w rozumieniu art. 13 część B lit. d pkt 6 VI dyrektywy (odpowiadającego obecnie obowiązującemu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE, muszą one stanowić w globalnej ocenie odrębną całość oraz spełniać szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi”. Również we wspomnianym już orzeczeniu w sprawie C-169/04 TSUE podkreślił, że na pojęcie „zarządzania funduszami” składa się szereg czynności wykonywanych również przez podmioty inne niż podmioty zarządzające funduszami, przy czym kryterium decydującym o możliwości zaliczenia danej czynności do katalogu czynności „zarządzania funduszem” jest jej odrębność oraz istotność dla zarządzania funduszami inwestycyjnymi”.

2.21 Powyższą wykładnię potwierdzają również polskie sądy administracyjne. Przykładowo, w wyroku z 2 października 2019 r. (sygn. akt I SA/Wr 370/19), WSA we Wrocławiu podzielił pogląd, że „ustawodawca unijny obejmuje zwolnieniem także czynności opisane w pkt 2 załącznika I do Dyrektywy ZAFI. Czynności wskazane we wniosku są bowiem nierozerwalnie związane z czynnością zarządzania portfelem inwestycyjnym i ryzykiem. Bez obsługi prawnej nie jest bowiem możliwe poprawne i skuteczne zarządzanie przez ASI. Wskazuje na to wypracowane w orzecznictwie TSUE autonomiczne pojęcie „zarządzania” funduszami, które poza zarządzaniem portfelem i ryzykiem obejmuje także czynności dodatkowe odpowiednio określone w załączniku II do Dyrektywy UCITS oraz w pkt 2 załącznika I do Dyrektywy ZAFI”.

Z kolei WSA w Warszawie, w wyroku z 21 lutego 2019 r. (sygn. akt III SA/Wa 1210/18), stwierdził, że ocena, czy usługi w zakresie administracyjnego zarządzania, wykonywane przez podmiot trzeci, można uznać za usługi w zakresie zarządzania funduszem wymaga zbadania czy usługi te:

2.21.1 Tworzą odrębną całość (stanowią usługę kompleksową tworzącą odrębną, logicznie skonstruowaną i spójną całość);

2.21.2 Są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszem;

2.21.3 Regulują cel wprowadzenia zwolnień z VAT dla usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

2.22 Sądy administracyjne potwierdzają też, że dla czynności zarządzania portfelem inwestycyjnym i ryzykiem funduszy, nabywanie usług prawnych jest nierozerwalnie związane z możliwością świadomego inwestowania przez fundusze środków powierzonych im przez inwestorów, a przez to też poprawnego funkcjonowania takich funduszy na rynku (zob. wyrok WSA w Krakowie z 1 sierpnia 2019 r., sygn. I SA/Kr 609/19).

Dopełnieniem powyższego jest zarazem inny wyrok WSA w Warszawie, gdzie wskazano, iż: „nawet gdyby uznać, że opisane we wniosku czynności nie mieszczą się w administracyjnym zarządzaniu, o którym mowa w załączniku II Dyrektywy 2009/65/WE i są to tylko usługi o charakterze doradczym (nie stanowią obsługi prawnej w znaczeniu wynikającym z załącznika II), to przy spełnieniu pozostałych warunków tj. jeżeli tworzą one odrębną całość oraz spełniają szczególne i istotne funkcje zarządzania, (...) korzystają one ze zwolnienia z opodatkowania.” (zob. wyrok WSA w Warszawie z 21 lutego 2019 r., sygn. akt III SA/Wa 1210/18).

2.23 Niezależnie od powyższych rozważań, należy zauważyć, że ani Dyrektywa ZAFI ani Dyrektywa UCITS nie definiują pojęcia obsługi prawnej i obsługi rachunkowo-księgowej. Nie odsyłają też w tym zakresie do innych poza-dyrektywowych definicji, stąd na gruncie niniejszej sprawy, celem ustalenia znaczenia pojęcia obsługi prawnej konieczne jest odwołanie się do krajowych ustaw korporacyjnych, podobnie jak czynią to też organy podatkowe w wydawanych interpretacjach (zob. przykładowo interpretacja DKIS z 1 grudnia 2021 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.686.2021.2.IK).

Usługi prawne

2.24 Zgodnie zaś z artykułem 6 ust. 1 ustawy o radcach, świadczenie pomocy prawnej przez radcę prawnego polega w szczególności na udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed urzędami i sądami w charakterze pełnomocnika lub obrońcy. Powyższe jest zarazem zbieżne zakresowo z artykułem 4 ustawy o adwokaturze, gdzie w ramach zdefiniowania czynności zawodowych wskazano, iż te polegają na świadczeniu pomocy prawnej, w tym w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

2.25 Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszego wniosku, w pierwszej kolejności należy wskazać, iż w stosunku do Usług prawnych świadczonych przez Wnioskodawczynię spełniona będzie przesłanka podmiotowa.

2.26 Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, Usługi prawne świadczone będą na rzecz Funduszy scharakteryzowanych w ramach opisu zdarzenia przyszłego, tj. FIZ, w tym FIZAN, TFI, ZFIZ, ASI oraz ZASI. Fundusze te są przy tym tworzone i działają na podstawie ustawy o funduszach, posiadając zarazem siedzibę na terytorium Polski. Podkreślić zarazem należy, iż szczegółowo wymienione i scharakteryzowane rodzaje poszczególnych Funduszy, na rzecz których świadczone będą usługi, nie stanowią odrębnej kategorii podmiotów, a jak wynika z przywołanych uprzednio regulacji ustawy o funduszach, są to jedynie różne formy działalności, które dane fundusze mogą przyjąć i pod którymi mogą działać, a które zarazem stanowią w gruncie rzeczy fundusze inwestycyjne lub alternatywne fundusze inwestycyjne. Fundusze scharakteryzowane w ramach niniejszego wniosku stanowią zatem fundusze inwestycyjne oraz alternatywne fundusze inwestycyjne, o których mowa w artykule 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) Ustawy o VAT, wobec czego uznać należy, że do usług świadczonych na rzecz ww. podmiotów, będących przedmiotem niniejszego wniosku, spełniona jest przesłanka podmiotowa.

2.27 Odnosząc się natomiast do przesłanki przedmiotowej, w ocenie Wnioskodawczyni świadczone Usługi prawne, będące przedmiotem niniejszego wniosku, będą zarazem stanowić usługi, których zakres przedmiotowy objęty jest zwolnieniem, o którym mowa w artykule 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) oraz b) Ustawy o VAT.

2.28 W tym świetle w pierwszej kolejności należy wskazać, iż choć świadczone w wyspecjalizowanym zakresie, to Usługi prawne niewątpliwie wpisują się w zakres czynności, o których mowa w wyżej przywołanych artykule 6 ust. 1 ustawy o radcach oraz artykule 4 ustawy o adwokaturze, wobec czego uznać można, iż usługi te stanowią, co do zasady, usługi prawne w rozumieniu ww. przepisów.

2.29 Jak zaś wynika z przytoczonego wyżej orzecznictwa TSUE, w ramach posługiwania się definicją „zarządzania” funduszami w ramach omawianych przepisów, pod pojęciem „zarządzania” należy rozumieć nie tylko ścisłe zarządzanie inwestycjami, ale też (na równi z nim), administrowanie, w tym obsługę prawną.

2.30 Mimo to, jak już sygnalizowano w ramach przywoływanych wyroków TSUE, jak również polskich sądów administracyjnych, nie każde usługi prawne mogą zostać objęte omawianym zwolnieniem z art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.

Mając to na względzie Wnioskodawczyni pragnie zatem wskazać, iż analizowane Usługi prawne pozostają nierozerwalnie i ściśle związane z działalnością Funduszy służąc ich skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu. Działalność Funduszy musi mieścić się każdorazowo w granicach wyznaczonych przez przepisy prawa rynku finansowego i inne powszechnie obowiązujące przepisy, a przez to czynności przez nie dokonywane powinny być dokonywane w sposób rzetelny i profesjonalny, z zachowaniem należytej staranności, zgodnie z zasadami uczciwego obrotu, a także w najlepiej pojętym interesie Funduszy, jak również w celu zapewnienia stabilności i bezpieczeństwa rynku finansowego. Powyższe powoduje zatem konieczność bieżącego wsparcia w zakresie monitorowania tła regulacyjnego dla poszczególnych decyzji inwestycyjnych, w tym wdrażania wytycznych i rekomendacji organów, czy też rozwiązywanie bieżących problemów.

Jak wynika z praktyki Wnioskodawczyni, każda decyzja inwestycyjna wymaga dokonania szczegółowej, kompleksowej i wieloaspektowej analizy prawnej, z uwzględnieniem nieraz innych niż tylko regulacje krajowe, aktów prawnych, w tym również aktów wewnętrznych jak regulaminy poszczególnych rynków, czy postanowienia statutów. Tylko stała i bieżąca analiza na tym polu pozwala zatem zachować zgodność poszczególnych decyzji inwestycyjnych z interesem Funduszy i jego uczestników, zasadami uczciwego obrotu, przepisami prawa, postanowieniami statutu funduszu jak i wytycznymi organu nadzoru. Jedynie bieżąca obsługa w tym zakresie, która zarazem uwzględnia tak wysoce wyspecjalizowaną dziedzinę pozwala na ograniczenie ryzyka do minimum poprzez zapewnienie stałej analizy pod względem zgodności podejmowanych czynności z przepisami czy też wytycznymi organu nadzoru w odniesieniu do poszczególnych działań lub transakcji Funduszy. Brak prowadzenia odpowiednich analiz prawnych na tym polu generuje wysokie ryzyko finansowe nadzorcze, prawne w tym zwłaszcza w postaci nieważności poszczególnych czynności. Ponadto brak działań w powyższym zakresie może rodzić ryzyko narażania na szkodę samego Funduszu w tym z uwagi na sankcje administracyjne, czy kary umowne, jak również może skutkować zarzutem nienależytego wykonywania obowiązków przez poszczególne TFI lub ZFIZ, ZASI, które zarządzają poszczególnymi funduszami lub też zarzutom niewłaściwej realizacji polityki inwestycyjnej danego FIZ oraz ASI.

Niezależnie, Wnioskodawczyni pragnie wskazać, iż jak wynika z charakteru analizowanych Usług prawnych, to związane są bezpośrednio, czy to z samymi transakcjami, czy też czynnościami dokonywanymi przez TFI lub ZFIZ, ZASI niezbędnymi do zarządzania poszczególnymi funduszami. Usług tych zarazem nie sposób prosto rozdzielić, gdyż niejako każdorazowo punktem wyjścia dla podjęcia każdej czynności w ramach działalności danego Funduszu, pozostaje odpowiednia analiza prawna, która zapewni należytą ochronę interesów Funduszu. Usługi te posiadają samodzielną wartość rynkową i przy swej kompleksowości, jako takie stanowią „odrębną całość” na rynku usług prawnych.

2.31 W praktyce rynku finansowego doradztwo prawne jest świadczone w sposób stały, przy każdej transakcji i obejmuje całość czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi. Przedmiotowe usługi są niezwykle istotne dla wywiązania się przez podmiot nadzorowany ze szczególnych obowiązków starannego działania w interesie uczestników funduszu i w celu zapewnienia stabilności rynku finansowego.

Specyficzność usługi wynika także ze szczególnego rodzaju działalności towarzystwa funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych, która to działalność ma charakter reglamentowany (wymaga licencji tj. zezwolenia wydawanego przez Komisję Nadzoru Finansowego), a w związku z tym podmioty wykonujące tę działalność potrzebują unikalnego rodzaju usług prawnych, wymagających wiedzy specjalnej, aby tej licencji nie utracić. Na tym polu końcowo należy przy tym podkreślić, iż dla powyższych wniosków w zakresie związku świadczonych Usług prawnych z działalnością Funduszy, bez znaczenia pozostaje zarazem świadczenie ich bezpośrednio na rzecz TFI, ZFIZ lub ZASI, które z kolei dopiero w ramach własnej działalności w związku ze swym charakterem zarządzają samymi funduszami.

Jak wynika z przywoływanego orzecznictwa TSUE, co potwierdza też orzecznictwo polskich sądów administracyjnych, kwestia ta pozostaje bez znaczenia dla stosowania zwolnienia, tak długo jak usługi takie sprawują szczególnie istotną funkcję na potrzeby zarządzania takimi funduszami oraz pozostają z nimi w ścisłym związku, co jak wskazano wyżej, ma w niniejszej sprawie miejsce (zob. przykładowo wyrok WSA we Wrocławiu z 3 grudnia 2019 r. sygn. akt I SA/Wr 528/19).

2.32 Końcowo Wnioskodawczyni wskazuje, iż powyższe wnioski znajdują również potwierdzenie w szeregu interpretacji indywidualnych, wydawanych przez DKIS na gruncie podobnych lub analogicznych stanów faktycznych, w tym m.in. w:

2.32.1 Interpretacji DKIS z 1 grudnia 2021 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.686.2021.2.JK;

2.32.2 Interpretacji DKIS z 8 czerwca 2021 r., sygn. 0114-KDIP4-3 4012.234.2021.1.KM;

2.32.3 Interpretacji DKIS z 8 maja 2021 r., sygn. 0114-KDIP4-3.4012.138.2021.1.MAT;

2.32.4 Interpretacji DKIS z 27 kwietnia 2021 r., sygn. 0114-KDIP4.4012.214.2018.8.S.EK;

2.32.5 Interpretacji DKIS z 11 marca 2021 r., sygn. 0114-KDIP4.4012.487.2018.10.S.BS;

2.32.6 Interpretacji DKIS z 30 listopada 2020 r., sygn. 0114-KDIP4.4012.9.2018.8.RK;

2.32.7 Interpretacji DKIS z 8 listopada 2020 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.533.2020.1.KD;

2.32.8 Interpretacji DKIS z 14 lipca 2020 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.293.2020.1.IK;

2.32.9 Interpretacji DKIS z 21 stycznia 2020 r., sygn. 0114-KDIP4.4012.671.2019.2.AK;

2.32.10 Interpretacji DKIS z 22 lipca 2022 r., sygn. 0114-KDIP4-3.4012.273.2022.1 .IG.;

2.32.11 Interpretacji DKIS z 6 kwietnia 2023 r., sygn. 0114-KDIP4-3.4012.64.2023.1.RK;

2.32.12 Interpretacji DKIS z 17 października 2023 r., sygn. 0114-KDIP4-3.4012.369.2023.1.MKA.

2.33 Dla porządku wskazać należy, że na mocy artykułu 43 ust. 15 pkt 2 Ustawy o VAT, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 12 nie mają zastosowania m.in. do usług doradztwa, jednak zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sadu Administracyjnego z 24 stycznia 2023 r. I FSK 1230/19, usługi prawne na rzecz funduszy inwestycyjnych są zwolnione z VAT, a przepis art. 43 ust. 15 pkt 2 Ustawy o VAT nie może wykluczać zastosowania art. 43 ust. 1 pkt 12 tej ustawy w odniesieniu do usług prawnych świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych.

Usługi podatkowe

2.34 Zgodnie z artykułem 2 ust. 1 pkt 1-4 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (dalej: „ustawa o doradztwie podatkowym”), czynności doradztwa podatkowego obejmują:

2.34.1 Udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami;

2.34.2 Prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie;

2.34.3 Sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie;

2.34.4 Reprezentowanie podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach wymienionych w pkt 1.

2.35 Powyższe czynności z pkt 2.34.1 i 2.34.4 w zakresie ograniczonym do obowiązków podatkowych i celnych mieszczą się:

a)w zakresie artykułu 6 ust. 1 ustawy o radcach, zgodnie z którym świadczenie pomocy prawnej przez radcę prawnego polega w szczególności na udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed urzędami i sądami w charakterze pełnomocnika lub obrońcy oraz

b)w zakresie artykułu 4 ustawy o adwokaturze, gdzie w ramach zdefiniowania czynności zawodowych wskazano, iż te polegają na świadczeniu pomocy prawnej, w tym w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

2.36 Na marginesie warto dodać, że stosownie do artykułu 3 ust. 1 i 2 ustawy o doradztwie podatkowym, podmiotami uprawnionymi do zawodowego wykonywania czynności, o których mowa w przytoczonym powyżej artykule 2 ust. 1 pkt 1 i 4, są osoby fizyczne wpisane na listę doradców podatkowych oraz adwokaci i radcowie prawni (w zakresie artykułu 2 ust. 1 pkt 1 również biegli rewidenci).

2.37 Jak wynika zatem z powyższych regulacji, czynności doradztwa podatkowego wchodzą w zakres pomocy prawnej, o której mowa w ustawie o radcach i ustawie o adwokaturze w odniesieniu do obowiązków podatkowych i celnych oraz spraw egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami. Ponadto czynności doradztwa podatkowego obejmują również reprezentowanie przed organami administracji publicznej i sądami, które ograniczone do spraw z zakresu obowiązków podatkowych i celnych, również odpowiadają uprawnieniu pełnomocników do występowania przed urzędami i sądami, o którym mowa w ustawie o radcach i ustawie o adwokaturze. Nie ulega zatem wątpliwości, że czynności doradztwa podatkowego polegające na udzielaniu porad, opinii i wyjaśnień z zakresu obowiązków podatkowych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami, a także reprezentowanie podatników, płatników i inkasentów przed organami administracji publicznej i sądami w tych sprawach, mieszczą się w zakresie obsługi prawnej, o której mowa w Dyrektywie ZAFI i Dyrektywie UCITS.

2.38 W konsekwencji, w stosunku do czynności doradztwa podatkowego wymienionych w pkt 2.34.1 i 2.34.4 aktualność zachowują wszystkie uwagi dotyczące obsługi prawnej poczynione powyżej w pkt 2.24-2.33. Tym samym czynności te wchodzą w zakres przedmiotowy objęty zwolnieniem, o którym mowa w artykule 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) oraz b) Ustawy o VAT.

2.39 Z kolei w zakresie czynności doradztwa podatkowego wymienionych powyżej w pkt 2.34.2 Wnioskodawczyni wskazuje, że zgodnie z artykułem 4 ust. 3 pkt 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej: „ustawa o rachunkowości”), rachunkowość jednostki obejmuje prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym. Z kolei księgi rachunkowe należą do ksiąg podatkowych, do których prowadzenia, do celów podatkowych, obowiązani są podatnicy, płatnicy lub inkasenci, na co wskazuje artykuł 3 pkt 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Powyższe prowadzi do wniosku, że podmiot realizujący swoje obowiązki podatkowe ustalone na podstawie ksiąg podatkowych, działa również w oparciu o księgi rachunkowe (zaliczane do ksiąg podatkowych).

2.40 Obowiązek prowadzenia ewidencji rachunkowej nakłada na podatników również ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: „ustawa o CIT”. Z treści artykułu 9 ust. 1 ustawy o CIT wprost wynika, że określenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy odbywa się na podstawie ewidencji rachunkowej, prowadzonej zgodnie z odrębnymi przepisami. Przepis ten wskazuje, iż wywiązanie się z obowiązków nałożonych ustawą o CIT nie może odbywać się z pominięciem stosowania ustawy o rachunkowości, w tym aktów prawnych wydanych na jej podstawie, do jakich zaliczyć należy w szczególności Rozporządzenie Ministra Finansów z 24 grudnia 2007 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości funduszy inwestycyjnych (dalej: „Rozporządzenie”).

2.41 Z uwagi na powyższe, czynności doradztwa podatkowego obejmujące prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie, należy uznać za obsługę rachunkowo-księgową (usługi w zakresie rachunkowości) o której mowa w Dyrektywie ZAFI i Dyrektywie UCITS.

2.42 Ponadto, zdaniem Wnioskodawczyni również czynności doradztwa podatkowego wskazane powyżej w pkt 2.34.3, mieścić się będą w katalogu czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Warto w tym miejscu wskazać, że TSUE w wyroku w sprawie C-595/13 stwierdził, iż: „(...) nie tylko zarządzanie inwestycjami wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy (zob. wyroki: Abbey National, C-169/04, EU:C:2006:289, pkt 26, 63 i 64, a także ATP PensionService, C-464/12, EU:C:2014:139, pkt 68)”. Usługi doradztwa podatkowego (podobnie jak usługi prawne) tworzą odrębną całość oraz spełniają szczególne i istotne funkcje zarządzania, a ich nabywanie jest nierozerwalnie związane z możliwością świadomego inwestowania przez fundusze środków powierzonych im przez inwestorów, a przez to też poprawnego funkcjonowania takich funduszy na rynku. Stąd też, nawet jeśli nie mieściłyby się w administracyjnym zarządzaniu, o którym mowa w załączniku II Dyrektywy 2009/65/WE, to usługi doradztwa podatkowego powinny korzystać ze zwolnienia z opodatkowania VAT, zgodnie z konkluzją powołanego już wyroku WSA w Warszawie z 21 lutego 2019 r. (III SA/Wa 1210/18).

2.43 W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawczyni w stosunku do czynności doradztwa podatkowego wymienionych w pkt 2.34.2 i 2.34.3 aktualność zachowują uwagi poczynione powyżej w pkt 6.17-6.20 i podobnie jak obsługa prawna, czynności te wchodzą w zakres przedmiotowy objęty zwolnieniem, o którym mowa w artykule 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) oraz b) Ustawy o VAT.

2.44 Jak wykazano wyżej, czynności doradztwa podatkowego z pkt 2.34.1-2.34.4 mieszczą się w katalogu czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi. W rezultacie Usługi podatkowe świadczone przez Spółkę na rzecz Funduszy i będące przedmiotowymi czynnościami doradztwa podatkowego podlegają zdaniem Wnioskodawczyni zwolnieniu, o którym mowa w artykule 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) oraz b) Ustawy o VAT.

2.45 Dla uniknięcia wątpliwości Spółka wskazuje, że jak wynika z charakteru analizowanych Usług podatkowych, są one bezpośrednio związane czy to z samymi transakcjami, czy też czynnościami dokonywanymi przez TFI lub ZFIZ, ZASI niezbędnymi do zarządzania poszczególnymi funduszami. Usługi podatkowe pozostają zatem nierozerwalnie i ściśle związane z działalnością Funduszy służąc ich skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT:

Natomiast art. 8 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że:

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść.

Podkreślić należy, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ustawy, podlega jednak opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W świetle zapisów art. 15 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z ust. 2 powołanego artykułu:

We wniosku wskazali Państwo, że prowadzą działalność w formie spółki komandytowej i posiadają Państwo siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Są Państwo zarejestrowani jako czynny podatnik podatku od towarów i usług. W ramach prowadzonej działalności świadczą Państwo usługi między innymi kompleksowej obsługi prawnej w obszarze obsługi transakcyjnej, (...), prawa korporacyjnego, podatkowego, czy też fuzji i przejęć.

W ramach świadczeń objętych wnioskiem realizowaliby Państwo usługi doradztwa prawnego i podatkowego na rzecz podmiotów działających na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010, których zasadnicza działalność zasadza się na zbieraniu aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, w tym również na lokowaniu środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego lub niepublicznego proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w Ustawie o funduszach papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

W ramach powyższego, świadczyliby Państwo usługi na rzecz następujących podmiotów (wspólnie lub pojedynczo zwanych Funduszami):

• Alternatywnych Funduszy Inwestycyjnych, w formie funduszy inwestycyjnych zamkniętych, w rozumieniu art. 3 ust. 4 pkt 2 Ustawy o funduszach, które prowadzą działalność przede wszystkim, jako fundusze aktywów niepublicznych w rozumieniu art. 196 ust. 1 Ustawy o funduszach;
• Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, w rozumieniu art. 4 ust. 1 Ustawy o funduszach, w tym w szczególności TFI zarządzającymi FIZAN;
• Spółek prawa handlowego, o których mowa w art. 4 ust. 1b Ustawy o funduszach, zarządzających FIZ na podstawie zawartych umów stosownie do treści art. 46 Ustawy o funduszach;
• Alternatywnych Spółek Inwestycyjnych, w rozumieniu art. 8a ust. 1 Ustawy o funduszach, zarządzanych zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie w rozumieniu art. 8b ust. 2 Ustawy o funduszach;
• Zarządzających ASI, prowadzących działalność zarówno, jako zarządzający zewnętrznie, jak i wewnętrznie ASI, w rozumieniu art. 8b ust. 1 w zw. z ust. 2 Ustawy o funduszach.

Wszystkie wyżej wymienione Fundusze, na rzecz których świadczone będą usługi doradztwa prawnego i podatkowego, posiadają siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W ramach zawieranych z ww. Funduszami umów, będą Państwo wykonywali na ich rzecz szereg usług doradztwa prawnego (Usługi prawne), do których należą:

1)Obsługa prawna procesów inwestycyjnych (tj. nabywania lokat do portfeli inwestycyjnych przez Fundusze, w ramach prowadzonej przez nie działalności inwestycyjnej), która obejmie w szczególności:

a)Przeprowadzanie badań prawnych (tzw. legal due diligence) potencjalnych lokat Funduszy;

b)Przygotowywanie dokumentacji transakcyjnej, regulującej proces inwestycyjny, w tym zestawienia warunków transakcji (tzw. term-sheet), listów intencyjnych (letter of intent), umów inwestycyjnych, umów finansowania, umów wspólników oraz umów nabycia aktywów (m.in. udziałów lub akcji) i wymaganych dokumentów korporacyjnych;

c)Negocjacje warunków i zasad dokonania inwestycji oraz dokumentacji transakcyjnej;

d)Nadzór nad realizacją czynności post-transakcyjnych;

e)Reprezentację Funduszy przed organami publicznymi w postępowaniach o uzyskanie zgód warunkujących dokonanie transakcji, w tym przed prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), w postępowaniach o wyrażenie zgody na koncentrację;

2)Wsparcie prawne Funduszy w nadzorze nad lokatami, znajdującymi się w portfelu inwestycyjnym Funduszy, w tym m.in.:

a)Negocjacje i przygotowywanie dokumentów inwestycyjnych, w ramach kolejnych rund finansowania, przeprowadzanych przez spółki, stanowiące lokaty Funduszy;

b)Reprezentowanie Funduszy na Zgromadzeniach Wspólników i Walnych Zgromadzeniach Akcjonariuszy spółek, stanowiących lokaty Funduszy;

3)Obsługa procesów dezinwestycyjnych realizowanych przez Fundusze (tj. zbywania lokat znajdujących się w portfelach inwestycyjnych Funduszy), obejmująca w szczególności: przygotowywanie i negocjowanie dokumentacji transakcyjnej, regulującej proces dezinwestycyjny, w tym zestawienia term-sheet, umów inwestycyjnych oraz umów zbycia aktywów (m.in. udziałów lub akcji) i wymaganych dokumentów korporacyjnych, jak również dokumentów regulujących wejście spółki stanowiącej lokatę Funduszu na rynek regulowany w ramach przeprowadzonej oferty publicznej (IPO),

4)Reprezentacja Funduszy przed organami administracji państwowej i sądami, w tym przed Komisją Nadzoru Finansowego,

5)Kompleksowa obsługa prawna w zakresie tworzenia Funduszy, w tym w zakresie oferowania, dystrybucji oraz wprowadzenia jednostek uczestnictwa Funduszy do obrotu, jak również tworzenie i negocjowanie dokumentacji regulującej przystąpienie inwestorów do Funduszu i nabycie jednostek uczestnictwa, a ponadto, reprezentację Funduszy przed organami publicznymi w postępowaniach o uzyskanie zgód warunkujących utworzenie danego rodzaju Funduszu, w tym przed prezesem UOKiK w postępowaniach o wyrażenie zgody na koncentrację.

W ramach powyższych usług, będą Państwo świadczyli również usługi, których charakter determinowany jest specyfiką działalności konkretnego rodzaju Funduszu. Usługami tymi, ze wskazaniem rodzaju Funduszu będą m.in.:

1)Świadczone na rzecz ASI lub bezpośrednio na rzecz ZASI:

a)Bieżąca obsługa ASI;

b)Przygotowywanie umów i dokumentów zawieranych pomiędzy ASI i ZASI w zakresie zarządzania ASI;

c)Wspieranie ASI/ZASI w wykonywaniu wszelkich obowiązków informacyjnych dotyczących alternatywnych spółek inwestycyjnych spoczywających na ZASI.

2)Świadczone na rzecz FIZ:

a)Bieżąca obsługa FIZ, w tym przygotowywanie dokumentów prawnych w zakresie uchwał podejmowanych przez Zgromadzenia Inwestorów oraz zmian w statutach danych FIZ;

b)Obsługa prawna przeprowadzania dystrybucji zysków z Funduszu oraz umorzenia certyfikatów inwestycyjnych (jednostek uczestnictwa) inwestorów;

c)Sporządzanie opinii prawnych w zakresie zgodności czynności dokonywanych przez FIZ w ramach zarządzania portfelem inwestycyjnym przez TFI, pod kątem wymogów prawa powszechnie obowiązującego, w tym ustawy o funduszach.

W ramach zawieranych z Funduszami umów, będą Państwo wykonywali na ich rzecz również szereg czynności doradztwa podatkowego (Usługi podatkowe), do których należą w szczególności:

1)Doradztwo podatkowe przy tworzeniu struktur inwestycyjnych z wykorzystaniem Funduszy, ich obsłudze oraz procesach dezinwestycyjnych wraz z określeniem ich konsekwencji podatkowych;

2)Wsparcie podatkowe przy tworzeniu dokumentacji transakcyjnej regulującej proces inwestycyjny;

3)Analiza podatkowych skutków związanych z możliwymi formami dystrybucji zysków zFunduszy;

4)Doradztwo podatkowe przy reorganizacjach i restrukturyzacjach struktur inwestycyjnych z wykorzystaniem Funduszy, w tym przeprowadzanie badań podatkowych (tzw. tax due diligence);

5)Wsparcie przy tworzeniu dokumentacji podatkowej w ramach obsługi Funduszy, w tym, w zakresie informacji i deklaracji podatkowych;

6)Reprezentowanie Funduszy przed organami podatkowymi i sądami administracyjnymi w związku z lokowaniem aktywów przez Fundusze.

W przyszłości będą Państwo zawierać umowy z Funduszami w ten sposób, że Usługi prawne i Usługi podatkowe będące przedmiotem wniosku, będą jasno oddzielone od pozostałych usług, bądź też będą Państwo zawierać każdorazowo odrębne umowy, których przedmiotem pozostawać będą jedynie Usługi prawne i Usługi podatkowe. W przypadku już zawartych umów, zawrą Państwo stosowne aneksy, w ramach których wydzielą Państwo z usług kompleksowej obsługi prawnej Usługi prawne i Usługi podatkowe, będące przedmiotem wniosku.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy mają Państwo wątpliwości, czy Usługi prawne i Usługi podatkowe świadczone na rzecz opisanych Funduszy będą podlegać zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku. Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy o VAT.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT:

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy o VAT:

Stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega wykładni rozszerzającej. W efekcie podatnik uprawniony będzie do zastosowania ww. preferencji jedynie, gdy charakter czynności świadczonych przez niego w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Jednocześnie zwrócić należy uwagę na przepis art. 43 ust. 22 ustawy, zgodnie z którym:

Stosownie zaś do art. 43 ust. 23 ustawy:

Powyższe przepisy umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku - w tym m.in. właśnie usług zarządzania określonych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i 23 ustawy.  

Należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy, uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:

1)przedmiotowego - świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania oraz

2)podmiotowego - ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz do portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa wyżej lub ich części.

Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.), zgodnie z którym:

W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje.

TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia od podatku stanowią wyjątki od ogólnej zasady, zgodnie z którą, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie usługi świadczone odpłatnie przez podatnika, wobec czego należy dokonywać ich ścisłej wykładni. Ponadto zauważono, że zwolnienia przewidziane w art. 13 Szóstej Dyrektywy stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE:

Załącznik II do tej dyrektywy określa funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem. Są to odpowiednio:

Wskazana wyżej definicja zarządzania ma zastosowanie również w odniesieniu do specjalnych funduszy inwestycyjnych innych niż objęte dyrektywą UCITS. W pkt 38 wyroku w sprawie C-595/13 TSUE stwierdził, że spółki takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, które zostały utworzone przez wielu inwestorów wyłącznie w celu zainwestowania zgromadzonego majątku w nieruchomości, nie mogą zostać uznane za przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w rozumieniu dyrektywy UCITS. W takich okolicznościach faktycznych, tj. w odniesieniu do funduszy innych niż objętych dyrektywą UCITS, TSUE przytoczył definicję zarządzania funduszami, którą podał w wyroku C-169/04, a więc nawiązującą do dyrektywy UCITS. W ww. wyroku w sprawie C-595/13 TSUE wskazał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do dyrektywy UCITS w rubryce „Administracja”. Zdaniem TSUE, nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B  lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy.

Z uwagi na powyższe przepisy oraz przedstawiony opis sprawy należy stwierdzić, że opisane we wniosku czynności, tj. Usługi prawne i Usługi podatkowe, które będą Państwo wykonywać na rzecz FIZ, FIZAN, TFI, ZFIZ, ASI i ZASI, będą mieściły się w definicji zarządzania w rozumieniu tego określenia zdefiniowanego przez TSUE. Opisane usługi zawierają się w załączniku II do dyrektywy 2009/65/WE. W konsekwencji, spełniony zostanie warunek przedmiotowy dla zastosowania zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) dla ww. Usług.

Usługi te będą podlegały zwolnieniu od podatku pod warunkiem, że spełnione będzie kryterium podmiotowe. Drugim bowiem warunkiem określonym w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT jest warunek podmiotowy. Ww. zwolnieniu podlegają usługi zarządzania świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych lub zbiorczych portfeli papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi bądź zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa wyżej lub ich częścią.

Pod pojęciem przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć przepisy ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1034) - dalej jako u.f.i., a także akty wykonawcze wydane na podstawie przepisów tej ustawy.

Zgodnie z art. 1 u.f.i.:

Stosownie do art. 38 ust. 1 u.f.i.:

Jak stanowi art. 39 ust. 1 u.f.i.:

Natomiast w art. 5 u.f.i. wskazano, że:

Z kolei zgodnie z art. 2 pkt 9 u.f.i.:

Zgodnie natomiast z art. 2 pkt 7 u.f.i.:

U.f.i. wyraźnie rozróżnia zatem pojęcie „funduszu inwestycyjnego” oraz „funduszu zagranicznego”.

Zagraniczne alternatywne fundusze inwestycyjne zostały zdefiniowane w u.f.i. pod pojęciem „unijnego AFI”. Zgodnie z art. 2 pkt 10b u.f.i.:

Natomiast na potrzeby u.f.i. za alternatywny fundusz inwestycyjny uznaje się fundusze inwestycyjne typu „specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty” oraz „fundusz inwestycyjny zamknięty” (art. 3 ust. 4 pkt 2 u.f.i.) oraz alternatywną spółkę inwestycyjną (art. 8a ust. 1 u.f.i.).

Mając powyższe na uwadze, fundusze zagraniczne oraz unijne AFI nie mieszczą się w zakresie pojęciowym „fundusze inwestycyjne, alternatywne fundusze inwestycyjne (…) w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi”, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT.

Uwzględniając powyższe, ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT mogą korzystać czynności zarządzania funduszami z siedzibą w Polsce. W konsekwencji, powyższe zwolnienie nie znajdzie zastosowania do funduszy mających siedzibę za granicą.

Działalność alternatywnych funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Zgodnie z art. 2 pkt 10a u.f.i.:

W myśl art. 3 ust. 1 u.f.i.:

Jak stanowi art. 3 ust. 3 u.f.i.:

Zgodnie z art. 3 ust. 4 u.f.i.:

Na podstawie art. 4 ust. 1 u.f.i.:

Stosownie do ust. 1a-1c powołanego artykułu:

Według art. 8a ust. 1 u.f.i:

Stosownie do art. 8a ust. 2 u.f.i.:

W oparciu o treść art. 8a ust. 3 u.f.i:

Na podstawie art. 8b ust. 1 u.f.i.:

W myśl art. 8b ust. 2 u.f.i.:

Zgodnie z art. 70a ust. 1 u.f.i.:

Stosownie do art. 70a ust. 2 u.f.i.:

Ponadto, w myśl art. 70e ust. 1 i 2 u.f.i.:

Stosownie do art. 70g ust. 1 u.f.i.:

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że planują Państwo świadczyć Usługi prawne i Usługi podatkowe na rzecz podmiotów działających na podstawie ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (Dz. U. UE. L. 174/1). W przedmiotowej sprawie usługi będą świadczone na rzecz:

• Alternatywnych Funduszy Inwestycyjnych, w formie funduszy inwestycyjnych zamkniętych,
• Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, w rozumieniu art. 4 ust. 1 u.f.i.,
• Spółek prawa handlowego, o których mowa w art. 4 ust. 1b u.f.i., zarządzających FIZ na podstawie zawartych umów stosownie do treści art. 46 u.f.i.,
• Alternatywnych Spółek Inwestycyjnych, w rozumieniu art. 8a ust. 1 u.f.i., zarządzanych zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie w rozumieniu art. 8b ust. 2 u.f.i.,
• Zarządzających ASI, prowadzących działalność zarówno, jako zarządzający zewnętrznie, jak i wewnętrznie ASI, w rozumieniu art. 8b ust. 1 w zw. z ust. 2 u.f.i..

Jednocześnie wskazali Państwo, że wszystkie ww. Fundusze, na rzecz których świadczone będą usługi doradztwa prawnego i podatkowego, posiadają siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zatem również przesłanka podmiotowa uprawniająca do zastosowania zwolnienia od podatku, dotycząca świadczenia opisanych usług - zostanie spełniona.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz wnioski płynące z powołanych powyżej przepisów jak również orzecznictwa TSUE należy stwierdzić, że Usługi prawne i Usługi podatkowe, które zamierzają Państwo świadczyć na rzecz opisanych Funduszy, będą mieściły się w zakresie czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy. W konsekwencji będą podlegać zwolnieniu od podatku VAT na podstawie ww. artykułu.

Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 1 i 2 jest prawidłowe.  

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym/opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).