Brak możliwości wystawiania faktur na rzecz podmiotu innego niż posiadacz prawa do lokalu, w sytuacji gdy nie łączy go ze Spółdzielnią żaden stosunek prawny, a opłaty dotyczą lokalu nie będącego jego własnością, jedynie będącego przedmiotem najmu bądź innego stosunku prawnego.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 września 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 28 sierpnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku możliwości wystawiania faktur na rzecz podmiotu innego niż posiadacz prawa do lokalu, w sytuacji gdy nie łączy go ze Spółdzielnią żaden stosunek prawny, a opłaty dotyczą lokalu nie będącego jego własnością, jedynie będącego przedmiotem najmu bądź innego stosunku prawnego.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Spółdzielnia Mieszkaniowa (…) w ramach posiadanego zasobu zarządza lokalami mieszkalnymi oraz użytkowymi. Podstawą do dysponowania lokalami przez członków spółdzielni są m.in. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego, mieszkalnego, właściciel lokalu użytkowego, mieszkalnego.

Spółdzielnia, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, obciąża osoby dysponujące prawem do lokalu opłatami związanymi z funkcjonowaniem lokalu w Spółdzielni, takimi jak:

a)zaliczka na eksploatację,

b)fundusz remontowy,

c)zaliczka na konserwację domofonu,

d)zaliczka na zimną wodę i kanalizację, odpady komunalne,

e)zaliczka na legalizację wodomierzy, energię wspólnego użytku.

Spółdzielnia na rzecz podmiotów, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego wystawia z powyższego tytułu faktury miesięczne.

Zdarza się, że posiadacze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego wynajmują swoje lokale na rzecz osób trzecich. Posiadacze przywołanego prawa zwracają się do Spółdzielni o wystawianie faktur bezpośrednio na najemców.

Pytanie

Czy Spółdzielnia ma możliwość wystawiania faktur VAT na rzecz podmiotu innego niż posiadacz prawa do lokalu, w sytuacji gdy nie łączy go ze Spółdzielnią żaden stosunek prawny, a opłaty dotyczą lokalu nie będącego jego własnością a jedynie będącego przedmiotem najmu bądź innego stosunku prawnego?

Państwa stanowisko w sprawie

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (art. 8 ust. 1 ustawy o VAT).

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ww. ustawy przez dostawę towarów, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl natomiast art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

W myśl art. 29a ust. 1 ustawy o VAT podstawa opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5 jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym działalność polegającą na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zgodnie z art. 106b ust. 1 ustawy o VAT, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą m.in. sprzedaż oraz świadczenie usług, jeśli sprzedaż lub świadczenie usług miały miejsce.

Spółdzielnia mieszkaniowa działa w oparciu o przepisy ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Członkowie Spółdzielni mają prawa i obowiązki wynikające z członkostwa, w tym prawo do korzystania z lokali użytkowych i mieszkalnych na określonych zasadach.

Przepis art. 4 ust. 1, 1¹, 2, 4 i 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t. j. Dz. U. 2020 r. poz. 1465 ze zm.) stanowi, iż:

1. Członkowie spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu.

1¹. Osoby niebędące członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, są obowiązane uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat na takich samych zasadach, jak członkowie spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 5

2. Członkowie spółdzielni będący właścicielami lokali są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu.

4. Właściciele lokali niebędący członkami spółdzielni są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych. Są oni również obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące w określonych budynkach lub osiedlu. Obowiązki te wykonują przez uiszczanie opłat na takich samych zasadach, jak członkowie spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 5.

W myśl art. 2 ust. 1 powołanej ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, lokalem jest samodzielny lokal mieszkalny, a także lokal o innym przeznaczeniu, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 532 i 568).

Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy o własności lokali, przez samodzielny lokal mieszkalny rozumie się wydzieloną trwałymi ścianami w obrębie budynku izbę lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych.

Spółdzielnia może świadczyć usługi na rzecz swoich członków, co jest zgodne z jej statutem oraz celami statutowymi, świadczenie usług na rzecz podmiotów trzecich może być ograniczone przepisami prawa oraz wewnętrznymi regulacjami Spółdzielni.

Faktura VAT jest dokumentem potwierdzającym dokonanie sprzedaży towarów lub świadczenia usług.

Zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, faktura powinna zawierać m.in. datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi.

Spółdzielnia mieszkaniowa, jeżeli wykonuje działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług, jest uznana za podatnika VAT. Oznacza to, że jest zobowiązana do wystawiania faktur VAT za świadczone usługi, niezależnie od tego, czy odbiorcą tych usług jest członek Spółdzielni, czy inny podmiot.

Zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, faktura powinna być wystawiona na podmiot będący odbiorcą usługi. Jeżeli spółdzielnia mieszkaniowa świadczy usługi wyłącznie na rzecz swoich członków, to nie może wystawiać faktur VAT na rzecz podmiotów trzecich, które nie są odbiorcami tych usług.

W świetle obowiązujących przepisów prawa podatkowego oraz regulacji dotyczących spółdzielni mieszkaniowych, spółdzielnia mieszkaniowa może wystawiać faktury VAT za świadczone usługi tylko wtedy, gdy usługi te są faktycznie świadczone na rzecz odbiorcy tych usług. Jeżeli odbiorcą usługi jest podmiot trzeci, spółdzielnia nie może wystawić na jego rzecz faktury VAT. W tym przypadku odbiorcą usługi świadczonej przez Spółdzielnię jest tylko i wyłącznie podmiot posiadający spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego, a nie jego najemca.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku, jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy:

W myśl natomiast art. 8 ust. 1 ustawy:

Ustawa o podatku od towarów i usług posługuje się w odniesieniu do dostawy towarów sformułowaniem „przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel” (art. 7 ust. 1 ustawy), a towarami w świetle tej ustawy – co do zasady – są rzeczy oraz ich części (art. 2 pkt 6 ustawy).

Takie zdefiniowanie konstytutywnego aspektu dostawy towarów, odwołując się do ekonomicznego władztwa nad rzeczą sprawia, że przedmiotem opodatkowania może być nie tylko sprzedaż czy zamiana rzeczy jako fizycznie wyodrębnionych dóbr materialnych, ale również inne transakcje wywierające, z ekonomicznego punktu widzenia, podobne skutki.

Co należy rozumieć przez „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel”, określił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-320/88. W orzeczeniu tym stwierdził, że dla uznania danej czynności za opodatkowaną dostawę towarów, nie ma znaczenia to, czy dochodzi do przeniesienia własności według prawa właściwego dla danego kraju. Regulacja ta ma zastosowanie do każdego przeniesienia prawa do rozporządzania towarem na inny podmiot, które to przeniesienie skutkuje tym, że strona ta uzyskuje de facto możliwość korzystania z rzeczy tak jak właściciel, nawet jeżeli nie wiąże się to z przeniesieniem własności. W tym orzeczeniu, odnosząc się do dostawy towarów, Trybunał posłużył się terminem przeniesienia „własności w sensie ekonomicznym”, podkreślając tym samym uniezależnienie opodatkowania od przeniesienia własności towarów. Oznacza to więc, że na gruncie przedmiotowego przepisu kluczowym elementem jest przeniesienie, w istocie rzeczy, praktycznej kontroli nad rzeczą i możliwości dysponowania nią.

Innymi słowy pojęcie „przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel” dotyczy tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności, zatem zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawa własności”. Idąc dalej należy wskazać, że czynności przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym, bowiem „dostawa towarów” nie ogranicza się wyłącznie do prawa własności rzeczy.

Przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Pod pojęciem usługi należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy:

Celem faktury jest przede wszystkim udokumentowanie rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych, zarówno pod względem przedmiotu transakcji, jak i podmiotów biorących w niej udział.

Faktury są dokumentem o charakterze sformalizowanym. Co do zasady zatem, faktury muszą być wystawione zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa. Prawidłowość materialnoprawna faktury zachodzi, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze. Oznacza to, że nie można uznać za prawidłową fakturę, gdy sprzecznie z jej treścią wskazuje ona zdarzenie gospodarcze, które w ogóle nie zaistniało bądź zaistniało w innych rozmiarach albo między innymi podmiotami.

Państwa wątpliwości dotyczą możliwości wystawiania faktur na rzecz podmiotów, z którymi nie łączy Państwa żaden stosunek prawny, na wniosek posiadaczy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego, którzy udostępniają swoje lokale użytkowe ww. podmiotom.

W celu wskazania prawidłowej treści faktury koniecznym jest ustalenie nabywcy konkretnego świadczenia.

Wystawiają Państwo miesięczne, na rzecz podmiotów, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego właścicielom lokali użytkowych, którymi Państwo zarządzają. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, obciążają Państwo osoby dysponujące prawem do lokalu opłatami związanymi z funkcjonowaniem lokalu w spółdzielni, tj.:

a) zaliczka na eksploatację,

b) fundusz remontowy,

c) zaliczka na konserwację domofonu,

d) zaliczka na zimną wodę i kanalizację, odpady komunalne,

e) zaliczka na legalizację wodomierzy, energię wspólnego użytku.

Na wstępie należy jednak rozstrzygnąć, czy dokonują Państwo czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT na rzecz osób trzecich. Inaczej mówiąc czy na rzecz tych podmiotów/osób trzecich dokonują Państwo dostawy towarów (energii) albo świadczą Państwo usługi, które należy udokumentować fakturami.

Jakie warunki powinny być spełnione aby uznać, że dana czynność (wykonana przez podatnika podatku VAT) stanowi usługę albo dostawę towarów na gruncie podatku VAT była niejednokrotnie przedmiotem rozpatrzenia przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości.

Jak zauważył ETS w wyroku 102/86:

Należy też zwrócić uwagę na wyrok z 3 marca 1994 r. C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zauważył, że:

W orzeczeniu z 5 lutego 1981 r. C-154/80 Trybunał stwierdził, że:

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że czynność uznaje się za odpłatną, gdy są spełnione następujące warunki:

• istnieje związek prawny między sprzedawcą (dostawcą, usługodawcą) i nabywcą (towaru, usługi), w ramach którego następuje świadczenie wzajemne;
• wynagrodzenie otrzymane przez sprzedawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za towar albo usługę na rzecz nabywcy;
• istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi;
• odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem;
• istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Zatem, gdy nie łączy Państwa żaden stosunek prawny z najemcą tj. podmiotem innym niż posiadacz prawa do lokalu, to nie można uznać, że dokonują Państwo dostawy albo świadczą Państwo usługę na rzecz tych podmiotów. Tym samym, brak jest w tym przypadku czynności, którą mogliby Państwo udokumentować fakturą wystawioną na rzecz najemcy lokalu.

Tym samym, ww. najemcy/użytkownicy nie są nabywcami świadczeń z Państwa strony, zatem nie mają Państwo podstaw do wskazania w treści faktury (dokumentującej obciążenie z tytułu opłat eksploatacyjnych), w części dotyczącej nabywcy – tych podmiotów bądź osób trzecich. Obowiązek ten ciąży w tej sytuacji na posiadaczach spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego.

Państwa stanowisko uznaję zatem za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego  (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).