Czy Uczestnicy i Agent, w ramach Systemu (cash pooling) będą wykonywać czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług w kwestii:

- czy Uczestnicy w ramach Systemu będą wykonywać czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (kwestia objęta pytaniem nr 2) – jest prawidłowe,

- czy Agent w ramach Systemu będzie wykonywać czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (kwestia objęta pytaniem nr 3 ) – jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

19 sierpnia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z tego samego dnia o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od towarów i usług w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy cash poolingu.

Treść wniosku jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)

1) Zainteresowany będący stroną postępowania:

- (A) Sp. z o.o. (dawniej (A1) Sp. z o.o.)

(…)

(…)

(…)

2) Zainteresowani niebędący stroną postępowania:

- (B) Sp. z o.o. (dawniej (B1) Sp. z o.o.)

 (…)

(…)

(…)

- (C) Sp. z o.o. (dawniej (C1) Sp. z o.o.)

(…)

(…)

(…)

- (D) Sp. z o.o. (dawniej (D1) Sp. z o.o.)

(…)

(…)

(…)

- (E) Sp. z o.o. (dawniej (E1) Sp. z o.o.)

(…)

(…)

(…)

Opis zdarzenia przyszłego

   - Zainteresowany będący stroną postępowania, tj. (A) Sp. z o.o. (dalej: Wnioskodawca) i Zainteresowani niebędący stronami postępowania, tj. (B) Sp. z o.o., (C) Sp. z o.o., (D) Sp. z o.o., (E) Sp. z o.o. (dalej łącznie zwani: Zainteresowani), są podatnikami podatku dochodowego w Polsce i podlegają zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o CIT opodatkowaniu w Polsce od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania. Zainteresowani są zarejestrowanymi w Polsce czynnymi podatnikami VAT.

   - Spółki (B) Sp. z o.o., (C) Sp. z o.o., (D) Sp. z o.o. są m.in. odpowiedzialne za produkcję (…), (…) i innych (…) i materiałów (…), produkcję pozostałych wyrobów z (…), (…), (…) i (…) (…) i (…), sprzedaż hurtową wyrobów (…) i pozostałych półproduktów.

   - (E) Sp. z o.o. jest przedsiębiorstwem (…).

   - Wnioskodawca stanowi jednostkę odpowiedzialną za (…) i (…) produktów dostarczonych przez spółki produkcyjne z grupy, realizację usług wparcia na rzecz pozostałych jednostek z grupy. W tym zakresie Wnioskodawca skupia funkcje administracyjno-usługowe.

   - Zainteresowani planują przystąpić do tzw. systemu cash poolingu (dalej: System). Tym samym uczestnikami Systemu będą wyłącznie podmioty będące polskimi rezydentami podatkowymi.

   - Wszystkie spółki uczestniczące w Systemie (dalej: Uczestnicy) będą spółkami powiązanymi w rozumieniu ustawy o CIT - Wnioskodawca jest 100% udziałowcem Zainteresowanych niebędących stroną podstępowania.

       - Cash pool liderem w Systemie będzie Wnioskodawca (dalej: Agent). Agent będzie Uczestnikiem Systemu w zakresie, w jakim będzie angażował swoje własne środki finansowe w System.

       - Istotą funkcjonowania Systemu jest efektywne zarządzanie płynnością grupy podmiotów, poprzez pokrywanie niedoborów pieniężnych podmiotów należących do grupy nadwyżkami wypracowanymi przez inne podmioty z grupy, co pozwala ograniczyć zapotrzebowanie na kapitał zewnętrzny w ramach grupy.

       - Celem wprowadzenia Systemu w grupie jest konsolidacja środków finansowych spółek z grupy. System pozwoli na zwiększenie efektywności zarządzania środkami finansowymi uczestników z korzyścią dla wszystkich podmiotów biorących w nim udział.

       - Bankiem, w którym będą prowadzone rachunki wszystkich Uczestników, w tym Agenta, w ramach Systemu będzie polski bank: Bank (…) w (…) S.A. (dalej: Bank). Bank nie jest podmiotem powiązanym z Uczestnikami Systemu oraz Agentem.

       - Podstawą do funkcjonowania Systemu będzie umowa zawarta między Bankiem a Uczestnikami (dalej: Umowa). Umowa będzie stanowiła tzw. umowę nienazwaną, tj. nie jest ona uregulowana wprost w przepisach kodeksu cywilnego.

       - W ramach Systemu dla Uczestników będą prowadzone rachunki rozliczeniowe (dalej: Rachunki Uczestników), a dla Agenta prowadzony będzie rachunek konsolidacyjny, na którym konsolidowane będą środki z Rachunków Uczestników (dalej: Rachunek Główny).

       - System funkcjonować będzie w dwóch strukturach walutowych - transfery pomiędzy Rachunkami Uczestników i Rachunkiem Głównym Agenta prowadzonymi w polskich złotych (dalej: PLN) będą prowadzone pomiędzy Rachunkami w PLN, natomiast transfery w walcie euro (dalej: EUR) będą prowadzone pomiędzy Rachunkami w EUR. Tym samym, w ramach Systemu Zainteresowani będą posiadali zarówno rachunki w PLN (dalej: Rachunek Uczestnika PLN) jak i rachunki w EUR (dalej: Rachunek Uczestnika EUR). Agent również będzie posiadał dwa Rachunki Główne - jeden będzie rachunkiem prowadzonym w PLN, a drugi będzie rachunkiem prowadzonym w EUR.

       - Umowa będzie umową typu zero-balancing, tj. na koniec każdego dnia roboczego salda na Rachunkach Uczestników będą zerowane w taki sposób, że salda dodatnie będą przenoszone na Rachunek Główny, natomiast salda ujemne będą uzupełniane środkami finansowymi z Rachunku Głównego.

       - Umowa nie przewiduje transferów zwrotnych, tj. nie będzie dochodzić do automatycznego przywracania na Rachunkach Uczestników salda do poziomu sprzed transakcji zerowania sald. Tym samym saldo Uczestnika na początek każdego dnia roboczego będzie wynosić 0.

       - Bank może uwzględnić w strukturze limit zadłużenia lub linię kredytową przyznaną w Rachunku Uczestnika lub Rachunku Głównym na podstawie odrębnej umowy (dalej: Kredyt).

       - Zgodnie z Umową, z chwilą powstania salda ujemnego na Rachunkach, Uczestnicy zobowiązują się solidarnie je spłacić. Wierzytelność Banku z tytułu spłaty salda ujemnego przez któregokolwiek z Uczestników staje się wymagalna z chwilą wystąpienia takiego salda na Rachunku. Bank jest uprawniony do dokonania w każdym czasie wg swojego własnego uznania potrącenia swojej wierzytelności w stosunku do każdego z Uczestników z tytułu powstania salda ujemnego, o którym mowa powyżej, z wierzytelnością któregokolwiek Uczestnika w stosunku do Banku, wynikającą z umowy rachunku bankowego. Powyższe potrącenie Bank realizuje poprzez obciążenie w każdym czasie, wg uznania Banku, Rachunku, do czego Uczestnik (Uczestnicy) upoważnia(ją) nieodwołalnie Bank.

    - Zgodnie z Umową Bank wykona dyspozycję Uczestnika (przelew wychodzący) dotyczącą jednego z Rachunków, w ciężar tego Rachunku, pod warunkiem wystarczającego salda netto (przy czym saldo netto to kwota stanowiąca sumę dostępnych środków na Rachunkach Uczestników, w tym Kredyt). Kwota dyspozycji składanych przez Uczestnika nie może jednak przekroczyć salda netto. Wszystkie operacje zostaną odzwierciedlone na wyciągach z poszczególnych Rachunków.

       - Na koniec każdego dnia roboczego Bank wykonywać będzie następujące czynności:

 a) w przypadku salda ujemnego na Rachunku Uczestnika, Bank dokona przelewu środków z Rachunku Głównego, w wyniku którego saldo końcowe na Rachunku Uczestnika wyniesie zero,

 b) w przypadku salda dodatniego na Rachunku Uczestnika, Bank dokona przelewu środków z Rachunku Uczestnika na Rachunek Główny, w wyniku którego saldo końcowe na Rachunku Uczestnika wyniesie zero.

   - System, za pomocą którego Bank wykonywać będzie operacje przenoszenia środków (które w innym przypadku musiałyby zostać przeprowadzone ręcznie) działać będzie automatycznie, bez udziału Uczestników - w oparciu o wyrażoną przez nich wcześniej zgodę.

       - Na podstawie art. 5 Umowy w odniesieniu do każdego Rachunku na bazie dziennej będą wyliczane odsetki należne od Uczestnika z tytułu sald ujemnych oraz/albo należne Uczestnikowi z tytułu sald dodatnich, na podstawie sald prezentowanych na Rachunku zgodnie z datą waluty tak, aby nie dochodziło do transferów pomiędzy Rachunkiem Uczestnika a Rachunkiem Głównym w ramach Umowy. Tym samym, w związku z wystąpieniem salda dodatniego na Rachunku Uczestnika na rzecz Uczestnika będą naliczane należne mu odsetki. Natomiast w przypadku wystąpienia salda ujemnego na Rachunku Uczestnika po stronie Uczestnika będą naliczane odsetki do zapłaty.

       - W ramach Systemu Bank do drugiego dnia każdego miesiąca będzie wykonywał transfery odsetek pomiędzy Rachunkami, w cyklu miesięcznym, w kwotach odzwierciedlających odsetki w wysokości wynikającej z zapisów Umowy. Zgodnie z Umową okresem rozliczeniowym jest jeden miesiąc kalendarzowy. Wypłata odsetek będzie stanowiła jedną zbiorczą kwotę skalkulowaną na podstawie naliczonych odsetek na bazie dziennej. Dodatkowo w dniu wykonania ww. transferów Bank będzie przesyłał raport alokacji odsetek w postaci pliku MS Excel.

       - Uczestnicy upoważniają Agenta do reprezentowania wszystkich Uczestników w celu składania oświadczeń woli i wiedzy w wykonaniu niniejszej umowy, w szczególności Agent jest upoważniony do składania oświadczeń w zakresie ustalania/zmiany wysokości odsetek od sald dodatnich i ujemnych.

    - Uczestnicy zlecają czynności opisane w art.5 Umowy [wskazane powyżej] Bankowi.

       - Tym samym w ramach Systemu Bank będzie prowadził dla Uczestników i Agenta rachunki bankowe, będzie odpowiedzialny za „zerowanie” (bilansowanie) sald wszystkich Rachunków Uczestników, za kwestie związane z utrzymaniem Systemu oraz z jego techniczną obsługą. Bank będzie odpowiedzialny za kalkulację odsetek i będzie zapewniał wyciągi bankowe i informacje o saldach (raporty).

       - Usługa cash poolingu będzie świadczona przez Bank, jednak - w celu uproszczenia zarządzania tą usługą - Agent wykonywać będzie pewne niezbędne czynności administracyjne i techniczne oraz będzie reprezentować Uczestników w relacjach z Bankiem. Agent będzie upoważniony przez wszystkich Uczestników do reprezentowania każdego z Uczestników samodzielnie, w zakresie wskazanym przez Umowę. W szczególności Agent będzie upoważniony do dodawania nowych Rachunków Uczestników do Systemu (w imieniu wszystkich Uczestników, za jego zgodą), pod warunkiem posiadania przez nowego Uczestnika rachunku bankowego w Banku, lub wyłączania istniejących Rachunków Uczestników z Systemu.

       - Z tytułu żadnej z czynności dokonywanych przez Zainteresowanych w ramach uczestnictwa w Systemie, Zainteresowanym nie przysługuje jakiekolwiek ustalone wynagrodzenie, w szczególności Uczestnicy nie będą wypłacali na rzecz Agenta wynagrodzenia za podejmowane przez niego czynności w ramach Systemu.

       - Z tytułu świadczenia usług w ramach Systemu Bank będzie pobierał prowizję miesięczną należną od każdego z Rachunków Uczestników (dalej: Opłaty z tytułu cash poolingu).

       - W ramach Systemu nie będzie dochodziło między Uczestnikami do udzielania sobie wzajemnych poręczeń.

       - W ramach Systemu nie będzie dochodziło do konwersji długu / subrogacji / wstąpienia w prawa wierzyciela.

       - Zainteresowani, zgodnie z art. 9b ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, ustalają różnice kursowe na podstawie art. 15a ustawy o CIT, tj. stosują podatkową metodę ustalania różnic kursowych.

Pytania w zakresie podatku od towarów i usług (oznaczone jak we wniosku):

2. Czy Uczestnicy w ramach Systemu będą wykonywać czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

3. Czy Agent w ramach Systemu będzie wykonywać czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Państwa stanowisko w zakresie podatku od towarów i usług:

2. Zdaniem Zainteresowanych, w ramach Systemu Uczestnicy nie będą wykonywać czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

3. Zdaniem Zainteresowanych, w ramach Systemu Agent nie będzie wykonywać czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Uzasadnienie stanowiska wnioskodawcy (grupy zainteresowanych)

Ad. 2 i 3

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (dalej: VAT) podlegają „odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju”.

Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy o VAT). Jako, że w ramach Systemu nie dochodzi do dostawy towarów, przepisy te nie znajdują zastosowania w opisanym zdarzeniu przyszłym.

Przez świadczenie usług natomiast rozumie się (art. 8 ust. 1 ustawy o VAT), cyt.: „każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.”

Powołana definicja odpłatnego świadczenia usług zawarta w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT jest bardzo szeroka i określa zakres przedmiotowy opodatkowania w VAT w sposób dopełniający definicję dostawy towarów. Nie oznacza to jednak, że obejmuje ona swoim zakresem wszystkie sytuacje gospodarcze zaistniałe pomiędzy kontrahentami.

Potwierdza to linia interpretacyjna organów podatkowych, np.

   - interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 10 kwietnia 2017 r., sygn. 0461-ITPP1.4512.125.2017.1.RH, cyt.:

„Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.”

   - interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 8 grudnia 2016 r., sygn. 2461-IBPP3.4512.5812.2016.2.EJ, cyt.:

„Usługa jest czynnością opodatkowaną - co do zasady - w sytuacji kiedy jest odpłatna. Związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Pod pojęciem odpłatności rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).”

   - interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 2 listopada 2016 r. sygn. 0461-ITPP1.4512.624.2016.1.DM. cyt.:

„(...) z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia”.

   - interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 1 sierpnia 2014 r., sygn. IPPP1/443-607/14-2/MP, cyt.:

„Pod pojęciem usługi (świadczenia) w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innego podmiotu), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Nie oznacza to jednak, że powyższa definicja obejmuje swoim zakresem wszystkie sytuacje gospodarcze zaistniałe pomiędzy kontrahentami, których efektem jest powstanie przysporzenia pieniężnego po jednej stronie na skutek określonego działania bądź zaniechania drugiej strony. Przesłanką dla uznania danego działania, powstrzymania się od działania bądź tolerowania czynności lub sytuacji za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, jest łącznie spełnienie następujących warunków:

   - w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

   - świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie),

   - Należy przy tym podkreślić, ze oba wyżej wymienione warunki winny być spełnione łącznie, aby dane świadczenie stanowiło usługę podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Tak więc, dane czynności podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT, gdy:

   - istnieje bezpośredni związek pomiędzy wykonaniem czynności a otrzymanym świadczeniem wzajemnym w ten sposób, że otrzymane kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego i są wypłacane w konsekwencji wykonania świadczenia lub

   - dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

W związku z tym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedną ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie”.

Powyższe stanowisko potwierdza również linia orzecznicza sądów administracyjnych, np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 października 2014 r., sygn. akt I FSK 1493/13, cyt.:

„(...) dychotomiczny podział na gruncie ustawy o VAT na świadczenie usług i dostawę towarów nie oznacza, że wypełnia on wszelkie przejawy aktywności podmiotów gospodarczych, a każdy przepływ środków finansowych, odbywający się w ramach relacji pomiędzy podatnikami VAT musi być przyporządkowany świadczeniu usług lub dostawie towarów. Nie można bowiem przyjąć, że świadczeniem usług jest każda czynność czy zdarzenie, którego efektem jest odpłatne przysporzenie jednej ze stron na skutek działania bądź zaniechania innej strony. Z powyższych uregulowań ustawy o VAT wynika bowiem, że usługą jest każde, co do zasady, odpłatne świadczenie, które nie jest dostawą towarów i które przejawia się tym, że świadczeniobiorca (będący konsumentem danej usługi) odnosi z niego, choćby nawet potencjalną korzyść. W szeregu orzeczeń (np. C-498/99, publ. LEX nr 83900, C­16/93, publ. LEX nr 83886, C-89/81, publ. www.curia.europa.eu, czy C-154/80, publ. www.curia.europa.eu), istotnych z punktu widzenia spornej w tej sprawie kwestii Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wyraził pogląd, że za świadczenie usług za wynagrodzeniem, a więc czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

1. istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,

2. wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,

3. istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,

4. odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,

5. istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego”.

Mając na uwadze powyższe, aby dana czynność była uznana za świadczenie usług opodatkowane VAT, musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy otrzymaną płatnością a wykonaną usługą - otrzymana zapłata musi być konsekwencją wykonania świadczenia na rzecz nabywcy.

W ramach Systemu Bank będzie wykonywał na rzecz Zainteresowanych szereg czynności. Bank - oprócz prowadzenia rachunków dla Uczestników i Agenta - będzie odpowiedzialny za „zerowanie” (bilansowanie) sald wszystkich Rachunków Uczestników, kwestie związane z utrzymaniem Systemu oraz kwestie związane z jego techniczną obsługą. Bank będzie odpowiedzialny za kalkulację odsetek i będzie zapewniał wyciągi bankowe i informacje o saldach (raporty). Beneficjentami tych czynności będą wszyscy uczestnicy Systemu.

Bank będzie pobierał od Uczestników Opłaty z tytułu cash poolingu za usługi wykonywane w ramach Systemu. W efekcie Bank będzie świadczył na rzecz Zainteresowanych usługi w rozumieniu przepisów art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Natomiast rola Zainteresowanych, jako Uczestników Systemu, jest bierna i sprowadza się do posiadania przez Zainteresowanych Rachunku Uczestników. Zainteresowani, jako Uczestnicy, nie pełnią w tej strukturze aktywnej roli, w szczególności nie wykonują konkretnych czynności faktycznych, które można by uznać za świadczenia wykonane na rzecz innych podmiotów. To Bank wykonuje czynności polegające na zapewnieniu funkcjonowania Systemu, tj. czynności „zerowania” (bilansowania) sald wszystkich Rachunków Uczestników, czynności związane z utrzymaniem Systemu oraz czynności związane z jego techniczną obsługą. W szczególności należy podkreślić, iż nie można uznać za odpłatne świadczenie usług czynności polegających na udostępnianiu przez Zainteresowanych własnych środków pieniężnych umożliwiających dokonywanie transferów w ramach Systemu. Czynności takie stanowią wyłącznie element pomocniczy i konieczny dla efektywnego świadczenia przez Bank usług prowadzenia Systemu. Jednocześnie, z tytułu żadnej z czynności dokonywanych przez Zainteresowanych w ramach uczestnictwa w Systemie, Zainteresowanym nie przysługuje jakiekolwiek ustalone wynagrodzenie.

W opisanym zdarzeniu przyszłym wszelkie czynności podejmowane przez Uczestników w ramach Systemu, jako czynności o charakterze pomocniczym i niezbędnym dla umożliwienia Bankowi prowadzenia Systemu, z tytułu których Uczestnikom nie przysługuje żadne wynagrodzenie, nie stanowią czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, w tym w szczególności odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu przepisu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Jednocześnie, również wszelkie czynności podejmowane przez Agenta (jako cash pool leadera) w ramach Systemu np. reprezentowanie Uczestników w zakresie Umowy z Bankiem, będą wykonywane wyłącznie w celu umożliwienia Bankowi wykonania usług w zakresie prowadzenia Systemu na rzecz wszystkich Uczestników. Czynności wykonywane przez Agenta będą miały zatem również charakter pomocniczy (techniczny i administracyjny) w stosunku do usług świadczonych przez Bank na rzecz Uczestników w ramach Systemu. Należy jednocześnie wskazać, iż Agent z tytułu wskazanych wyżej czynności wykonywanych w ramach Systemu, nie będzie otrzymywał od Uczestników żadnego wynagrodzenia.

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że w analizowanym przypadku Agent, w ramach Systemu, nie będzie wykonywać czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Prawidłowość stanowiska Zainteresowanych potwierdzają wydawane przez organy podatkowe indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego, m.in.:

   - interpretacja Dyrektora KIS z dnia 10 października 2023 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.581.2023.3.MG, w której organ podatkowy wskazał, że cyt.:

„Agent jako Uczestnik przedmiotowego systemu cash poolingu nie będzie świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy na Państwa rzecz. W przedmiotowej sprawie, jak wynika z wniosku, w ramach Umowy Agent nie wykonuje żadnych innych czynności poza czynnościami formalno-technicznymi, które służą do wykonania usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową, w szczególności nie dokonuje rozliczeń finansowych Rachunków. Umowa cash poolingu nie przewiduje wynagrodzenia dla Agenta za wykonywanie tej funkcji.

Zatem należy stwierdzić, że nie będą Państwo nabywać od tego podmiotu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a w konsekwencji nie będą Państwo zobowiązani do rozpoznawania, na gruncie VAT, importu usług na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.

Zatem Państwa stanowisko w zakresie podatku od towarów i usług, odnoszące się do pytania pierwszego, zgodnie z którym czynności wykonywane przez Agenta na Państwa rzecz oraz innych Uczestników nie stanowią na gruncie ustawy o VAT podlegającego opodatkowaniu świadczenia usług, a w konsekwencji nie są Państwo zobowiązani do rozliczenia czynności wykonywanych przez Agenta jako ich nabywca na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 28b ust. 1 ustawy o VAT, jest prawidłowe.

Państwa wątpliwości dotyczą również kwestii czy udostępnianie środków pieniężnych przez Państwa innym Uczestnikom stanowi na gruncie ustawy o VAT podlegające opodatkowaniu świadczenie usług.

Z uwagi na cechy charakterystyczne systemu cash poolingu należy zauważyć, że uczestnictwo w strukturze cash poolingu nie jest żadnym świadczeniem. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonywaniem działa jako podatnik podatku VAT. Państwo jako Uczestnik systemu cash poolingu nie będą świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, lecz będą jedynie wykonywać elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego wyświadczenia przez Bank usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową. Zatem poza czynnościami właściwymi dla struktury cash poolingu, system ten nie wymaga od Państwa żadnego dodatkowego zaangażowania. Udział Państwa w przedmiotowym systemie zarzadzania środkami pieniężnymi na zasadach określonych w Umowie cash poolingu będzie miał, co do zasady, charakter bierny. Jak wynika z opisu sprawy, nie przewidują Państwo świadczenia jakichkolwiek usług na rzecz innych uczestników, ani też pobierania z tego tytułu wynagrodzenia. Pomiędzy Uczestnikami nie zostanie także zawarta odrębna umowa, w zakresie której Uczestnicy wykonywaliby jakiekolwiek świadczenia związane z realizacją Umowy.

Podejmowane przez Państwa czynności w ramach opisanej umowy nie będą również stanowiły nieodpłatnego świadczenia usług zrównanego z odpłatnym świadczeniem usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, gdyż treść wniosku nie wskazuje, by miały one służyć do celów innych niż Państwa działalność gospodarcza.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że Państwo z tytułu wykonywania czynności w ramach Umowy cash poolingu, nie będą działać w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.

Zatem w świetle art. 5 ust. 1 ustawy, czynności wykonywane przez Państwa w ramach umowy cash poolingu, pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Nie będą Państwo świadczyć innym Uczestnikom usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, w związku z uczestnictwem w Strukturze cash poolingu opisanej w zdarzeniu przyszłym. ”

    - interpretacja Dyrektora KIS z dnia 25 października 2023 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.709.2023.2.WN, w której organ podatkowy wskazał, że cyt.:

„Mając na uwadze powyższe oraz przedstawiony opis sprawy należy stwierdzić, że w świetle opisanego powyżej zdarzenia przyszłego, z tytułu uczestnictwa w strukturze cash poolingu Państwo jako Uczestnik Systemu niebędący Koordynatorem z tytułu uczestnictwa w systemie cash poolingu, nie będą wykonywać czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, bowiem - jak wynika z wniosku - Państwo jako Uczestnik przedmiotowej usługi nie będą zawierać trans akcji finansowych z innymi Uczestnikami Systemu, nie będą Państwo wykonywać jakichkolwiek usług na rzecz innych Uczestników i nie będą Państwo otrzymywać z tego tytułu wynagrodzenia.

Podejmowane przez Państwa czynności w ramach opisanej umowy nie będą również stanowić nieodpłatnego świadczenia usług zrównanego z opłatnym świadczeniem usługi, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, gdyż treść wniosku nie wskazuje, by miały one służyć do celów innych niż Państwa działalność gospodarcza. ”

    - interpretacja Dyrektora KIS z dnia 12 października 2021 r., nr 0114-KDIP4-3.4012.459.2021.4.MAT, w której organ podatkowy wskazał, że cyt.:

„Podsumowując, w przedstawionym opisie sprawy Wnioskodawca nie będzie wykonywał czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W niniejszej sprawie w roli usługodawcy występuje jedynie Bank, który będzie obsługiwał Umowę cash poolingu.

(...) Mając na uwadze informacje wskazane w opisie sprawy należy stwierdzić, że w związku z uczestnictwem we wskazanym systemie zarzadzania płynnością finansową Cash Poolingu, Wnioskodawca nie będzie nabywać od Pool Leadera usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 1 ustawy. Pool Leader nie będzie świadczył na rzecz Wnioskodawcy odpłatnej usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 1 ustawy, i w związku z tym Wnioskodawca nie ma obowiązku wykazania importu usług w tym zakresie. ”

   - interpretacja Dyrektora KIS z dnia 15 marca 2021 r., nr 0114-KDIP4-3.4012.682.2020.3.RK, w której organ podatkowy wskazał, że cyt.:

„Usługa cash poolingu jest zatem usługą zazwyczaj wykonywaną przez bank. Natomiast uczestnictwo w strukturze cash poolingu nie jest żadnym świadczeniem. Należy pamiętać, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów/świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi bowiem być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonywaniem działa jako podatnik podatku VAT.

Mając na uwadze powyższe oraz przedstawiony opis sprawy należy stwierdzić, że czynności wykonywane przez Zainteresowanych - Posiadaczy Rachunków jako uczestników systemu cash poolingu, polegające jedynie na udostępnianiu własnych środków pieniężnych (umożliwiających dokonywanie transferów w ramach Systemu), nie stanowią odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy lecz jedynie elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego świadczenia przez inny podmiot usługi cash poolingu. Posiadaczom Rachunków nie przysługuje wynagrodzenie za wykonywanie czynności w ramach Systemu, zatem z tytułu wykonywania ww. czynności, nie działają w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy. Również czynności wykonywane przez Agenta w ramach Systemu nie stanowią odpłatnego świadczenia usług w myśl art. 8 ust. 1 ustawy. (...)

Podsumowując, w przedstawionym opisie sprawy Agent oraz pozostali Uczestnicy Systemu cash poolingu - Posiadacze rachunków, nie wykonują czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W niniejszej sprawie w roli usługodawcy występuje je dynie Bank, który będzie obsługiwał Umowę cash poolingu. ”

   - interpretacja Dyrektora KIS z dnia 25 lutego 2021 r., nr 0114-KDIP4-3.4012.736.2020.3.DM, w której organ podatkowy wskazał, że cyt.:

„Z uwagi na cechy charakterystyczne systemu cash poolingu należy zauważyć, że w niniejszej sprawie, w roli usługodawcy występuje jedynie Bank, który będzie obsługiwał umowę cash poolingu. To Bank wykonuje na rzecz Wnioskodawcy, jako uczestnika, szereg czynności składających się łącznie na jedną usługę w postaci kompleksowej usługi zarządzania płynnością finansową, czyli cash poolingu. W praktyce więc, to Bank jako usługodawca, a więc podmiot organizujący operacje konsolidacji środków pieniężnych podmiotów uczestniczących w strukturze cash poolingu, dla tych usług jest podatnikiem VAT.

Wnioskodawca jako Uczestnik niebędący Koordynującym w systemie cash poolingu nie będzie świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy. W przedmiotowej sprawie, jak wynika z wniosku, Wnioskodawca jako Uczestnik systemu cash poolingu nie będzie wykonywał jakichkolwiek czynności na potrzeby realizacji umowy cash poolingu, oraz w związku z wykonywaniem umowy cash poolingu. Wnioskodawca jako Uczestnik umowy cash poolingu, upoważni wyłącznie koordynującego do wykonywania czynności administracyjnych związanych z realizacją umowy cash poolingu. (...)

Zatem należy stwierdzić, że w świetle art. 5 ust. 1 ustawy, z perspektywy Wnioskodawcy jako Uczestnika umowy zarządzania płynnością finansową, czynności wykonywane przez niego w ramach tej umowy, pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.(...)

W przypadku, gdy Wnioskodawca pełnić będzie funkcję Koordynującego nie przewiduje się świadczenia na rzecz innych Uczestników jakichkolwiek usług związanych z realizacją umowy cash-poolingu. Wnioskodawca jako Koordynujący planuje wykonywać wyłącznie czynności zarezerwowane dla Koordynującego.(...)

Zatem należy stwierdzić, że w świetle art. 5 ust. 1 ustawy, z perspektywy Wnioskodawcy jako uczestnika umowy zarządzania płynnością finansową, pełniącego funkcję Koordynatora, czynności wykonywane przez niego w ramach tej umowy, pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług. ”

   - interpretacja Dyrektora KIS z dnia 21 lutego 2020 r., nr 0114-KDIP4-2.4012.81.2019.4.AS, w której organ podatkowy wskazał, że cyt.:

„Wnioskodawca uczestnicząc w systemie cash-poolingu organizowanym przez Bank, nie będzie świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, lecz będzie jedynie wykonywać elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego wyświadczenia przez Bank usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową. W przedmiotowej sprawie, jak wynika z wniosku, w ramach opisanej struktury cash-poolingu Wnioskodawca, jako uczestnik tej struktury, nie będzie zawierał odrębnych transakcji z innymi uczestnikami, jak też nie będzie świadczył na rzecz pozostałych uczestników, w tym na rzecz Koordynatora, innych usług (a w konsekwencji nie będzie otrzymywał z tego tytułu wynagrodzenia). Rola Wnioskodawcy jako Uczestnika w opisanym systemie jest bierna.

Podejmowane przez Wnioskodawcę czynności w ramach opisanej umowy nie będą również stanowiły nieodpłatnego świadczenia usług zrównanego z opłatnym świadczeniem usługi, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, gdyż treść wniosku nie wskazuje, by miały one służyć do celów innych niż działalność gospodarcza Wnioskodawcy.

Zatem należy stwierdzić, że w świetle art. 5 ust. 1 ustawy, z perspektywy Wnioskodawcy jako uczestnika umowy zarządzania płynnością finansową, czynności wykonywane przez niego w ramach tej umowy, pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.”

   - interpretacja Dyrektora KIS z dnia 14 stycznia 2021 r., nr 0112-KDIL1-3.4012.433.2020.2.MR, w której organ podatkowy wskazał, że cyt.:

„Co prawda, jak wynika z wniosku, w ramach przedstawionego systemu również inne podmioty tj. Wnioskodawca oraz Master wykonują wskazane w opisie czynności, jednak brak jest przesłanek do uznania tych czynności za usługi w rozumieniu powołanych wcześniej przepisów o podatku VAT z uwagi na brak odpłatności za ich wykonanie. (...)

Zatem w analizowanym przypadku, w związku z czynnościami wykonywanymi w ramach umowy CBCC Master nie świadczy na rzecz Wnioskodawcy odpłatnej usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 1 ustawy, i w związku z tym Wnioskodawca nie ma obowiązku wykazania importu usług w tym zakresie.”

   - interpretacja Dyrektora KIS z dnia 12 lutego 2020 r., nr 0114-KDIP4-1.4012.66.2019.4.MK, w której organ podatkowy wskazał, że cyt.:

„Usługa cash-poolingu jest usługą wykonywaną przez Bank. Natomiast uczestnictwo w strukturze cash-poolingu nie jest żadnym świadczeniem. (...)

Tym samym Wnioskodawca uczestnicząc w systemie cash-poolingu organizowanym przez Bank nie świadczy/nie będzie świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, a zatem otrzymane odsetki od nadwyżek środków pieniężnych na rachunku nie stanowią/nie będą stanowiły wynagrodzenia z tytułu świadczenia usług podlegających opodatkowaniu VAT.”

   - interpretacja Dyrektora KIS z dnia 30 marca 2017 r., nr 0113-KDIPT1-2.4012.10.2017.1.KT, w której organ podatkowy wskazał, że cyt.:

„Należy wskazać, że usługa cash pooling oferowana przez banki, nie została uregulowana prawnie przez polskiego ustawodawcę, dlatego jej zasady tworzone są w oparciu o zasadę swobody kontraktowania. Bank będzie wykonywał na rzecz Uczestników szereg czynności składających się łącznie na jedną usługę w postaci kompleksowej usługi zarządzania płynnością finansową, czyli cash pooling. W praktyce więc, to Bank jako usługodawca, a więc podmiot organizujący operacje konsolidacji środków pieniężnych podmiotów uczestniczących w strukturze cash poolingu, dla tych usług jest podatnikiem VAT.

Usługa cash poolingu jest zatem usługą wykonywaną przez Bank. Natomiast uczestnictwo w strukturze cash poolingu nie jest żadnym świadczeniem. Należy pamiętać, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów/świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi bowiem być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonywaniem działa jako podatnik podatku VAT.

Z uwagi na cechy charakterystyczne zaprezentowanego systemu należy zauważyć, że w niniejszej sprawie, w roli usługodawcy występuje Bank, który będzie wykonywał wszystkie czynności wchodzące w skład kompleksowej usługi bankowej i będzie pobierał opłatę z tytułu wykonywania świadczenia tej usługi, w tym Wnioskodawcy.

Mając zatem na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony opis sprawy stwierdzić należy, że Wnioskodawca uczestnicząc w systemie cash poolingu organizowanym przez Bank, nie będzie świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 i 2 ustawy, lecz jedynie elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego wyświadczenia przez bank usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową. W konsekwencji stwierdzić należy, że w świetle art. 5 ust. 1 ustawy, z perspektywy Wnioskodawcy jako Uczestnika umowy zarządzania wspólną płynnością finansową, wykonywane przez niego czynności w ramach tej umowy, pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Tym samym, Wnioskodawca z tytułu uczestnictwa w strukturze cash poolingu nie będzie działał w charakterze podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy. ”

   - interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 4 stycznia 2017 r., sygn. 3063-ILPP1-3.4512.2016.2.JN, w której organ podatkowy wskazał, że cyt.:

„Biorąc pod uwagę cechy charakterystyczne ww. Umowy należy stwierdzić, że czynności wykonywane przez Wnioskodawcę jako uczestnika w ramach Umowy Płynności nie będą stanowiły odpłatnego świadczenia przez niego usług, lecz jedynie będą stanowiły elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego świadczenia przez inny podmiot (Bank) usługi cash poolingu. W związku z powyższym nie będą one podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym Wnioskodawca z tego tytułu nie będzie działał w charakterze podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy.

(...) z tytułu uczestnictwa w przedstawionej strukturze cash poolingu - w Umowie Koncentracji Gotówki i/lub w Umowie Płynności - oferowanej przez Bank, Wnioskodawca nie będzie podatnikiem podatku od towarów i usług. ”

Podobne stanowisko zostało wyrażone również w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 14 listopada 2016 r., sygn. ILPP1-3.4512.89.2016.1.KB oraz Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 28 lipca 2016 r., sygn. IPPP1/4512- 487/16-4/MP.

Wnioski:

   - W ramach Systemu, to Bank, jako podmiot świadczący za wynagrodzeniem usługę prowadzenia Systemu, jest jedynym podmiotem wykonującym w ramach tego Systemu usługi w rozumieniu przepisów art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

   - Czynności podejmowane przez Zainteresowanych - zarówno przez Agenta jak i pozostałych Uczestników - w ramach Systemu, jako czynności o charakterze pomocniczym dla prowadzenia przez Bank Systemu, z tytułu których Zainteresowanym (Uczestnikom, w tym Agentowi) nie przysługuje wynagrodzenie, nie będą stanowiły czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT.

   - Prawidłowość powyższego stanowiska potwierdza aktualna linia interpretacyjna organów podatkowych, co potwierdzają m.in. liczne wskazane wyżej tytułem przykładu indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego.

   - Tym samym stanowisko Zainteresowanych w zakresie pytań nr 2 i 3 należy uznać za prawidłowe.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Państwo przedstawili we wniosku w zakresie podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą” lub „ustawą o VAT”:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT:

Natomiast art. 8 ust. 1 ustawy stanowi, że:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, iż pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji.

Z cytowanych wyżej przepisów wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

W ramach systemu podatku VAT czynnościami podlegającymi opodatkowaniu są transakcje między stronami, przewidujące zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie. Zatem jeżeli czynność polega jedynie na świadczeniu jednej ze stron, bez bezpośredniego wynagrodzenia, nie ma podstawy opodatkowania, w związku z czym świadczenie takie nie podlega podatkowi VAT.

Należy zauważyć, iż świadczenie usługi następuje „odpłatnie” w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, a zatem podlega opodatkowaniu, tylko jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy. Świadczenie usług dokonywane odpłatnie w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wymaga bezpośredniego związku między wyświadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Ponadto, zgodnie z unormowaniami zawartymi w art. 8 ust. 2 ustawy, w pewnych, ściśle określonych przypadkach, również nieodpłatne świadczenie usług należy uznać za spełniające definicję odpłatnego świadczenia usług.

W myśl art. 8 ust. 2 ustawy:

Za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

1) użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;

2) nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Z powyższych zapisów wynika, że aby nieodpłatne świadczenie usług podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, muszą być spełnione określone warunki:

    - w przypadku użycia towarów stanowiących część przedsiębiorstwa - użycie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika oraz istnienie prawa podatnika do odliczenia - w całości lub w części - podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów (warunki te muszą być spełnione łącznie),

    - w przypadku świadczenia usług - świadczenie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Zatem dla ustalenia, czy konkretna, nieodpłatna czynność podlega opodatkowaniu w związku z uznaniem jej za odpłatne świadczenie usług, istotny jest cel jej świadczenia. Jeżeli nieodpłatne świadczenie wpisuje się w cel prowadzonej działalności gospodarczej, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jednak jest od konkretnych okoliczności jakie w danej sprawie występują.

Należy wskazać, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy o VAT:

Zgodnie z ust. 2 powołanego artykułu:

Należy zauważyć, że polskie przepisy podatkowe nie zawierają regulacji dotyczących umowy cash poolingu. Występująca w obrocie prawnym jako umowa nienazwana – umowa cash poolingu porównywana jest często z umową pożyczki. Chociaż umowa ta do pewnego stopnia przypomina w swym charakterze uregulowaną w polskim prawie umowę pożyczki, jednak nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot.

Umowa „cash poolingu” jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej, lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów, z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy poprzez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash poolingu uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling i zarządzający systemem. Zarządzający systemem w ramach umowy zapewnia dla wszystkich uczestników systemu środki finansowe na pokrycie sald ujemnych, a w przypadku wystąpienia sald dodatnich na rachunkach uczestników, to na jego rachunek trafiają środki finansowe.

Usługa cash poolingu jest usługą zazwyczaj wykonywaną przez bank. Natomiast uczestnictwo w strukturze cash poolingu nie jest żadnym świadczeniem. Należy pamiętać, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów/świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi bowiem być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonywaniem działa jako podatnik podatku VAT.

Państwa wątpliwości w zakresie podatku od towarów i usług, zawarte w pytaniach nr 2 i nr 3, dotyczą kwestii czy Agent oraz Uczestnicy w ramach Systemu będą wykonywać czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jak już wcześniej wskazano, usługa cash poolingu jest usługą zazwyczaj wykonywaną przez bank. Samo zaś uczestnictwo w strukturze cash poolingu nie jest żadnym świadczeniem. Trzeba też mieć na uwadze, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów/świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi bowiem być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonywaniem działa jako podatnik podatku VAT.

W opisie sprawy wskazali Państwo, że Państwo (Agent) oraz pozostali Uczestnicy planują przystąpić do tzw. systemu cash poolingu. Istotą funkcjonowania Systemu jest efektywne zarządzanie płynnością grupy podmiotów, poprzez pokrywanie niedoborów pieniężnych podmiotów należących do grupy nadwyżkami wypracowanymi przez inne podmioty z grupy, co pozwala ograniczyć zapotrzebowanie na kapitał zewnętrzny w ramach grupy. Bankiem, w którym będą prowadzone rachunki wszystkich Uczestników, w tym Agenta, w ramach Systemu będzie polski bank. System, za pomocą którego Bank wykonywać będzie operacje przenoszenia środków (które w innym przypadku musiałyby zostać przeprowadzone ręcznie) działać będzie automatycznie, bez udziału Uczestników – w oparciu o wyrażoną przez nich wcześniej zgodę. Usługa cash poolingu będzie świadczona przez Bank, jednak - w celu uproszczenia zarządzania tą usługą - Agent wykonywać będzie pewne niezbędne czynności administracyjne i techniczne oraz będzie reprezentować Uczestników w relacjach z Bankiem. Agent będzie upoważniony przez wszystkich Uczestników do reprezentowania każdego z Uczestników samodzielnie, w zakresie wskazanym przez Umowę. W szczególności Agent będzie upoważniony do dodawania nowych Rachunków Uczestników do Systemu (w imieniu wszystkich Uczestników, za jego zgodą), pod warunkiem posiadania przez nowego Uczestnika rachunku bankowego w Banku, lub wyłączania istniejących Rachunków Uczestników z Systemu. Z tytułu żadnej z czynności dokonywanych przez Zainteresowanych w ramach uczestnictwa w Systemie, Zainteresowanym nie przysługuje jakiekolwiek ustalone wynagrodzenie, w szczególności Uczestnicy nie będą wypłacali na rzecz Agenta wynagrodzenia za podejmowane przez niego czynności w ramach Systemu. Z tytułu świadczenia usług w ramach Systemu Bank będzie pobierał prowizję miesięczną należną od każdego z Rachunków Uczestników (dalej: Opłaty z tytułu cash poolingu). W ramach Systemu nie będzie dochodziło między Uczestnikami do udzielania sobie wzajemnych poręczeń. W ramach Systemu nie będzie dochodziło do konwersji długu / subrogacji / wstąpienia w prawa wierzyciela.

Mając na uwadze wcześniejsze rozważania oraz przedstawiony opis sprawy należy stwierdzić, że czynności wykonywane przez Państwa (Agenta) i pozostałych Uczestników Systemu Cash Poolingu, polegające jedynie na posiadaniu rachunków bankowych, za pośrednictwem których realizowane będą wpływy i wypływy środków finansowych nie będą stanowić odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy lecz jedynie elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego świadczenia przez inny podmiot usługi cash poolingu. Jak wynika z opisu sprawy, Państwo – jako Agent - będą wykonywać jedynie niezbędne czynności administracyjne i techniczne oraz będzie reprezentować Uczestników w relacjach z Bankiem, natomiast pozostali Uczestnicy struktury cash poolingu nie będą wykonywać żadnych czynności. Nie będą Państwo (Agent i Uczestnicy) uzyskiwać wynagrodzenia z tego tytułu. Państwo i pozostali Uczestnicy będą mogli jedynie otrzymywać odsetki lub być zobowiązani do ich zapłaty. Zatem nie zostanie spełniona jedna z przesłanek wynikająca z art. 8 ust. 1 ustawy) powodująca opodatkowanie usługi na podstawie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług - brak wynagrodzenia.

Ponadto podejmowane przez Państwa czynności w ramach opisanej umowy nie będą stanowiły nieodpłatnego świadczenia usług zrównanego z odpłatnym świadczeniem usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, gdyż treść wniosku nie wskazuje, by miały one służyć do celów innych niż Państwa działalność gospodarcza.

Zatem z tytułu wykonywania ww. czynności, Państwo i pozostali Uczestnicy nie będą działać w charakterze podatników podatku od towarów i usług, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy. Tym samym czynności Państwa i pozostałych Uczestników wykonywane w ramach Systemu Cash Poolingu nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Podsumowując, w przedstawionym opisie sprawy Państwo i pozostali Uczestnicy nie będą wykonywać czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Jednocześnie, odsetki otrzymywane/wypłacane w związku z uczestnictwem w systemie cash pooling nie będą stanowiły wynagrodzenia z tytułu świadczenia usług podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wobec powyższego Państwa stanowisko w zakresie pytań oznaczonych nr 2 i nr 3 należy uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Ocena Państwa stanowiska w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych oraz podatku od czynności cywilnoprawnych jest przedmiotem odrębnych rozstrzygnięć.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

  - Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

  - Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

(A) Sp. z o.o. (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we (…), (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

   - w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

   - w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.