Zwolnienie od podatku usług zarządzania portfelem inwestycyjnym na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 sierpnia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 8 sierpnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy zwolnienia od podatku VAT, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy, usług świadczonych przez Państwa na podstawie zawartej z TFI umowy o zarządzanie.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego

(...) (dalej: Wnioskodawca, (...)) jest podmiotem utworzonym według prawa polskiego, prowadzącym działalność gospodarczą m.in. w zakresie usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi i ich aktywami. (...) jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług (dalej: VAT).

(...) posiada decyzję Komisji Nadzoru Finansowego (dalej: KNF) udzielającą zezwolenia na zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego.

Wnioskodawca zwraca uwagę, że zezwolenie zostało wydane w oparciu o przepisy ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (dalej: Ustawa o FI) w brzmieniu obowiązującym do 28 września 2023 r. Następnie, na mocy ustawy z dnia 16 sierpnia 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku, od 29 września 2023 r. uległa zmianie treść Ustawy o FI, w szczególności zmieniona została terminologia używana w ustawie, w tym zrezygnowano ze stosowania pojęcia „sekurytyzacja”. Zmiana ta miała jednak charakter wyłącznie redakcyjny i nie modyfikowała sensu czy istoty praw związanych z uzyskanym zezwoleniem, o czym może świadczyć brak przepisów zmieniających czy przejściowych w odniesieniu do zezwolenia (w tym do wzoru wniosku o udzielenie zezwolenia na zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego, który to pozostaje aktualny od 21 kwietnia 2021 r.). Przedmiotowe zezwolenie uzyskane przez Wnioskodawcę pozostaje zatem w mocy.

Wnioskodawca zawarł z (...) (dalej: TFI) umowę o zarządzanie portfelem inwestycyjnym (...) (dalej: Fundusz; Umowa).

Fundusz jest osobą prawną, utworzoną zgodnie z przepisami ustawy o FI. Fundusz zarządzany jest przez TFI, które jest organem zarządzającym Funduszu. Siedziba i adres TFI oraz Funduszu znajdują się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

Umowa została zawarta na czas nieokreślony. Na podstawie Umowy, Wnioskodawca przyjął zlecenie odpłatnego zarządzania portfelem inwestycyjnym Funduszu i reprezentowania go w zakresie zarządzania jego portfelem inwestycyjnym. Umową objęte są pojedyncze wierzytelności (dalej: Wierzytelności), jak i pakiety Wierzytelności nabywane przez Fundusz w wyniku czynności realizowanych przez (...), jak i Wierzytelności nabywane przez Fundusz w innym trybie, bez uczestnictwa (...). (...) może nabywać w imieniu Funduszu Wierzytelności z grup: Business to Business, Business to Client, niedochodzone przed sądem, jak i będące przedmiotem postępowania sądowego, zabezpieczone, jak i niezabezpieczone, a także wierzytelności przedawnione.

Celem świadczonych przez Wnioskodawcę usług, a także powodem ich nabycia przez TFI na rzecz Funduszu jest zapewnienie całościowej obsługi procesu inwestycji w Wierzytelności przez wyspecjalizowany w tym zakresie podmiot, jakim jest (...) – począwszy od wsparcia na etapie zakupu Wierzytelności – poprzez bieżącą ich obsługę – aż do spłaty, względnie zbycia Wierzytelności.

Zgodnie z Umową, zakres usług świadczonych przez Wnioskodawcę obejmuje czynności zarządzania portfelem Wierzytelności, w szczególności:

a)  czynności pozyskiwania i obsługi wierzytelności (dalej: Czynności Pozyskiwania i Obsługi Wierzytelności);

b)  zarządzanie płynnością finansową Funduszu;

c)  opracowanie i stosowanie dokumentu strategii inwestycyjnej w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym Funduszu;

d)  prowadzenie ewidencji transakcji zawartych przez Fundusz, w zakresie i na zasadach określonych w art. 64 Rozporządzenia delegowanego Komisji UE nr 231/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniającego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE w odniesieniu do zwolnień, ogólnych warunków dotyczących prowadzenia działalności, depozytariuszy, dźwigni finansowej, przejrzystości i nadzoru.

Ad a)

Czynnościami Pozyskiwania są w szczególności:

1)  wyszukiwanie ofert sprzedaży, które uwzględniają zasady polityki inwestycyjnej Funduszu;

2)  otrzymywanie danych o Wierzytelnościach od zbywców Wierzytelności;

3)  przeprowadzanie badań, analiz lub rozpoznania Wierzytelności, które mają na celu m.in. określenie prognoz w zakresie wielkości spłat otrzymywanych w procesie windykacji Wierzytelności, okresu otrzymywania tych spłat, kosztów dochodzenia Wierzytelności;

4)  przygotowywanie i zgłaszanie ofert nabycia Wierzytelności;

5)  przygotowywanie i negocjowanie ze zbywcami umów nabycia Wierzytelności;

6)  podejmowanie niezbędnych czynności zmierzających do zawarcia ze zbywcami umów nabycia (przelewu) Wierzytelności i zawarcie tejże umowy.

Czynnościami Obsługi Wierzytelności są w szczególności:

1)  kontrola aktualnego stanu nabytych Wierzytelności, wchodzących w skład pakietu Wierzytelności, w szczególności w zakresie terminów przedawnienia;

2)  ponaglanie dłużników do zapłaty Wierzytelności;

3)  wzywanie dłużników do zapłaty Wierzytelności;

4)  prowadzenie z dłużnikami negocjacji dotyczących zapłaty Wierzytelności;

5)  zawieranie z dłużnikami ugód dotyczących Wierzytelności (przewidujących ratalną spłatę, która może również zawierać postanowienia o warunkowym lub bezwarunkowym umorzeniu części Wierzytelności oraz zabezpieczeniu jej spłaty);

6)  nadzór nad terminowością spłat dokonywanych przez dłużników w ramach ugody;

7)  ustalanie miejsca zamieszkania (siedziby) lub miejsca pobytu dłużników;

8)  ustalanie adresu zameldowania (adresu siedziby) dłużników, w szczególności na drodze postępowania administracyjnego;

9)  ustalanie innych danych osobowych lub danych indentyfikacyjnych;

10)dokonywanie czynności mających na celu zabezpieczenie zapłaty Wierzytelności;

11)ustalanie stanu majątkowego dłużników oraz miejsca położenia składników majątku dłużników;

12)ustalanie miejsca położenia rzeczy stanowiących przedmiot zabezpieczenia rzeczowego Wierzytelności lub sposobu i miejsca wykonywania praw majątkowych, stanowiących inne zabezpieczenia oraz dokonywanie innych ustaleń niezbędnych do realizacji zabezpieczenia;

13)dokonywanie wszelkich czynności mających na celu realizację zabezpieczeń, w tym zabezpieczeń rzeczowych;

14)dochodzenie lub monitorowanie procesu dochodzenia Wierzytelności w imieniu Funduszu w postępowaniu sądowym, egzekucyjnym lub innym postępowaniu – we współpracy z zewnętrznymi kancelariami prawnymi, świadczącymi usługi prawne na rzecz Funduszu;

15)sporządzanie raportów, w tym m.in. raportu z odzysków z poszczególnych pakietów wierzytelności, raportu kosztów dotyczących poszczególnych pakietów Wierzytelności;

16)współpraca ze zbywcą Wierzytelności w zakresie dokumentacji prowadzonej dla Wierzytelności;

17)rejestracja wpłat dokonywanych przez dłużników w wyodrębnionym dla Funduszu systemie informatycznym (...) oraz zarachowanie tych wpłat na poszczególne części Wierzytelności w odpowiedniej kolejności;

18)prowadzenie ewidencji analitycznej Wierzytelności i rozliczanie świadczeń z Wierzytelności, w szczególności prowadzenie ewidencji dotyczącej nieuregulowanych Wierzytelności od poszczególnych dłużników;

19)archiwizacja, inwentaryzacja oraz uzupełnianie dokumentacji dotyczącej Wierzytelności w sposób zapewniający bezpieczne jej przechowywanie i ochronę przed dostępem osób nieuprawnionych;

20)obsługa wszelkiej korespondencji dotyczącej Wierzytelności w sposób zapewniający prawidłowe jej dekretowanie, bezpieczne przechowywanie i ochronę przed dostępem osób nieuprawnionych;

21)zbywanie Wierzytelności lub pakietów Wierzytelności.

Ad b)

Czynności zarządzania płynnością finansową Funduszu obejmują:

1)  bieżące monitorowanie kosztów działania Funduszu i zapotrzebowania na środki pieniężne, umożliwiające terminowe regulowanie zobowiązań Funduszu w zakresie obsługi Wierzytelności;

2)  dysponowanie rachunkiem bankowym Funduszu, w tym dokonywanie przelewów;

3)  przestrzeganie procedur dotyczących zarządzania ryzykiem płynności opracowanych przez TFI;

4)  prowadzenie polityki zakupów i windykacji Wierzytelności ukierunkowanej na zapewnianie środków pieniężnych niezbędnych do dokonywania wykupu certyfikatów inwestycyjnych.

Ad c)

Strategia inwestycyjna w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym jest udokumentowanym planem działania, mającym na celu maksymalizację zwrotu z posiadanego portfela inwestycyjnego przy akceptowalnym poziomie ryzyka. Jako zbiór zasad i wytycznych stanowi podstawę do podejmowania decyzji inwestycyjnych, takich jak wybór aktywów, wybór metod zarządzania portfelem inwestycyjnym czy akceptacja danego poziomu ryzyka na inwestycji. Strategia jest dostosowana do indywidualnych potrzeb Funduszu, celów inwestycyjnych, sytuacji finansowej, a także warunków rynkowych.

Ad d)

Ewidencja obejmuje informacje wystarczające do odtworzenia szczegółów zlecenia oraz dokonanej transakcji lub umowy w odniesieniu do każdej dokonanej transakcji portfelowej. Zarejestrowane informacje obejmują m.in.: nazwę podmiotu oraz imię i nazwisko osoby działającej w imieniu podmiotu, składnik aktywów, rodzaj zlecenia lub transakcji, cenę.

Zgodnie z Umową, (...) zobowiązuje się sporządzać i przedstawiać TFI liczne raporty i informacje, m.in.:

1)  raport z odzysków oraz raport z kosztów dla poszczególnych pakietów Wierzytelności zestawiony z realnymi przepływami na rachunkach bankowych Funduszu;

2)  raport zawartych umów;

3)  dane na potrzeby sporządzenia przez Fundusz sprawozdań dla NBP oraz KNF;

4)  strategię zaspokajania Wierzytelności dla każdego nabywanego pakietu Wierzytelności oraz jej późniejsze aktualizacje;

5)  raporty dotyczące procesu inwestycyjnego oraz procesu zbycia Wierzytelności oraz raporty dotyczące analizy przedinwestycyjnej Wierzytelności, w szczególności propozycję inwestycji wraz z raportem analizy przedinwestycyjnej pakietu Wierzytelności;

6)  raporty dotyczące Czynności Obsługi Wierzytelności;

7)  raporty i informacje niezbędne do dokonania wyceny Aktywów Funduszu oraz ustalenia zależnych od (...) zobowiązań Funduszu;

8)  dane i informacje niezbędne do dokonania przez TFI wycen pakietów Wierzytelności.

Wykonywanie wyżej wymienionych czynności przez (...) w ramach Pozyskiwania i Obsługi Wierzytelności, a także sporządzania i podpisywania w imieniu Funduszu wyciągów z ksiąg rachunkowych Funduszu (o których mowa w art. 194 Ustawy o FI) odbywa się na podstawie pełnomocnictw udzielnych (...) przez TFI. Osoby wykonujące poszczególne czynności z (...) utrzymują stałe robocze kontakty z zarządem TFI lub osobami wskazanymi przez zarząd TFI.

(...) może powierzyć część obowiązków przewidzianych Umową związanych bezpośrednio z windykacją Wierzytelności podmiotowi trzeciemu, przy czym muszą to być czynności techniczne i operacyjne zaakceptowane przez TFI.

Dodatkowo, jak wynika z Umowy, TFI w imieniu Funduszu ma prawo zawrzeć z zewnętrzną kancelarią prawną odrębną umowę o obsługę prawną, w ramach której Fundusz będzie reprezentowany w postępowaniach sądowych i egzekucyjnych związanych z Czynnościami Obsługi Wierzytelności, w przypadkach uznanych przez (...) za wymagające skierowania na drogę postępowania sądowego lub egzekucyjnego.

Na podstawie Umowy, Wnioskodawcy przysługuje bezpośrednio od TFI wynagrodzenie za serwisowanie pakietów Wierzytelności. Dodatkowo, (...) przysługuje bezpośrednio od Funduszu zwrot poniesionych wydatków i kosztów niezbędnych do realizacji Czynności Obsługi Wierzytelności.

Pytanie

Czy czynności zarządzania portfelem inwestycyjnym, wskazane w opisie stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego, świadczone przez Wnioskodawcę korzystają ze zwolnienia od VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, czynności zarządzania portfelem inwestycyjnym, wskazane w opisie stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego, świadczone przez Wnioskodawcę korzystają ze zwolnienia od VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy o VAT.

Uzasadnienie

Uwagi wstępne

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, przy czym, zgodnie z art. 7 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, natomiast przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT, zwalnia się od VAT usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT, lub ich częścią.

Przesłanki stosowania zwolnienia

Na podstawie literalnego brzmienia wyżej wymienionych przepisów, w celu stosowania przedmiotowego zwolnienia od VAT konieczne jest łączne spełnienie poniższych warunków:

I.    podmiotowego, tj. usługi powinny być świadczone w odniesieniu do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych (w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami) albo do portfeli funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, lub części tych portfeli, oraz przedmiotowego, tj. świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania.

II.    Zdaniem Wnioskodawcy, w zaistniałym stanie faktycznym i opisanym zdarzeniu przyszłym spełnione są obie przesłanki pozwalające na zastosowanie zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy o VAT, co zostało szczegółowo uzasadnione poniżej.

Ad 1

Zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy o VAT, znajdzie zastosowanie w odniesieniu do usług zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych (w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami), lub ich częścią.

Pod pojęciem przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi na gruncie krajowym należy rozumieć przepisy ustawy o FI, a także akty wykonawcze wydane na podstawie tej ustawy.

Z art. 3 ust. 1 ustawy o FI wynika, iż fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

Ponadto, zgodnie z art. 3 ust. 1 tej ustawy, fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako: (i) fundusz inwestycyjny otwarty albo (ii) alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

W myśl art. 5 ustawy o FI, siedzibą i adresem funduszu inwestycyjnego jest siedziba i adres towarzystwa będącego jego organem.

Ponadto, jak stanowi art. 39 ust. 1 ustawy o FI, siedziba zarządu towarzystwa powinna znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Uwzględniając przytoczone wyżej postanowienia Ustawy o FI i ustawy o VAT, należy uznać, że ze zwolnienia od VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy o VAT mogą korzystać czynności zarządzania portfelami (lub ich częścią) funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych z siedzibą w Polsce.

Tym samym, biorąc pod uwagę przedstawiony we wniosku stan faktyczny i zdarzenie przyszłe, tj. że: (i) Fundusz prowadzi działalność jako fundusz inwestycyjny zamknięty, stanowiący na gruncie ustawy o FI jeden z rodzajów alternatywnych funduszy inwestycyjnych, oraz (ii) posiada siedzibę i adres (tożsame z siedzibą zarządu TFI) w Polsce, kryterium podmiotowe uprawniające do skorzystania z omawianego zwolnienia należy uznać bezsprzecznie za spełnione.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy uznać, że przesłanka podmiotowa uprawniająca do zastosowania zwolnienia od VAT zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy o VAT, dotycząca świadczonych na rzecz Funduszu usług zarządzania portfelem inwestycyjnym jest (i będzie w przyszłości) spełniona.

Ad 2.

a) Usługi zarządzania

W ustawie o VAT nie została zawarta definicja usług zarządzania, zatem w celu określenia czy świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz Funduszu usługi stanowią usługi zarządzania, należy odwołać się do innych aktów prawnych.

Przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT, stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE. L z 2006 r. nr 347/1 ze zm., dalej: Dyrektywa 112), zgodnie z którym, państwa członkowskie zwalniają z VAT transakcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie. Celem wprowadzenia zwolnienia było przede wszystkim zapewnienie, aby wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług zarządzania funduszami oraz ich portfelami inwestycyjnymi, a więc czynności niezbędne do ich bieżącego funkcjonowania, nie były obciążone kwotą VAT należnego.

Mając na uwadze, zasadniczo, brak prawa do odliczenia VAT naliczonego przez fundusze, opodatkowanie VAT wynagrodzenia za zarządzanie mogłoby powodować generowanie dodatkowych kosztów (w postaci nieodliczonego VAT) przekładających się bezpośrednio na niższy wynik z realizowanych inwestycji (w tym na obniżenie wartości aktywów netto funduszy), a pośrednio na ograniczenie możliwości korzystania przez inwestorów z tej formy inwestowania (na podstawie wyroku z dnia 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11 GfBk Gesellschaft fur Bórsenkommunikation GmbH).

W tym kontekście, zakres zwolnienia dla usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi oraz ich portfelami obejmuje usługi świadczone dla funduszu, których fundusz nie może zrealizować wykorzystując własne zasoby, a których zakup jest niezbędny dla realizowania przez fundusz jego działalności.

Przepisy ustawy o VAT wprost wskazują, że zwolnienie od VAT dla czynności zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (gdzie jedną z form jest fundusz inwestycyjny zamknięty) należy rozpatrywać w oparciu o właściwe przepisy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Zatem, konieczne jest dokonanie analizy pojęcia „zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi” w oparciu o przepisy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (Dz. Urz. UE. L 2011 nr 174/1, dalej: Dyrektywa ZAFI) oraz Ustawy o FI (co potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 18 lipca 2018 r. sygn. akt III SA/Wa 3563/17).

Zgodnie z treścią załącznika I do Dyrektywy ZAFI, zarządzanie alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi obejmuje:

a)zarządzanie portfelami inwestycyjnymi;

b)zarządzanie ryzykiem.

Ponadto, zgodnie z załącznikiem I, zarządzający alternatywnym funduszem inwestycyjnym może wykonywać w trakcie wspólnego zarządzania tym funduszem, również inne czynności, w tym administracyjne, m.in.: obsługę prawną i usługi w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami, zapytania klientów, wycenę i wyznaczanie ceny, w tym zeznania podatkowe, monitorowanie przestrzegania uregulowań, przechowywanie ksiąg.

Z powyższego załącznika wynika, że na czynności zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (w tym zamkniętymi funduszami inwestycyjnymi) składają się zarządzanie portfelami inwestycyjnymi i zarządzanie ryzykiem, a także inne czynności, m.in. czynności administracyjnie.

W dokonaniu interpretacji pojęcia zarządzania funduszami inwestycyjnymi w sposób zgodny z celami prawodawstwa unijnego pomocne są orzeczenia Trybunatu Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE).

W wyroku z dnia 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 (Abbey National pic Inscape lnvestment Fund v. Commissioners of Customs & Excise) TSUE podkreślił, że: „samo pojęcie „zarządzanie funduszami” jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwa członkowskie. (...) pojęcie to obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli – gdy oceniać je globalnie – tworzą one odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami”.

Uzupełnieniem stanowiska TSUE przedstawionego w wyroku Abbey National jest opinia rzecznika generalnego oraz wyrok z dnia 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11 (GfBk Gesellschaft fur Bórsenkommunikation GmbH vs. Finanzant Bayreuth). Rzecznik generalny wyraził opinię, że: „aby usługi zarządzania świadczone przez osobę trzecią można było zakwalifikować jako transakcje podlegające zwolnieniu w rozumieniu art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy, muszą one stanowić w globalnej ocenie odrębną całość oraz spełniać szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi”.

W wyroku TSUE C-595/13 z dnia 9 grudnia 2015 r. rzecznik generalny w swojej opinii podkreślił, iż: „Ocena, co jest właściwe do zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym, zależy od przedmiotu specjalnego funduszu inwestycyjnego. Celem takiego funduszu inwestycyjnego jest zachowanie i pomnażanie majątku. Dlatego też właściwe dla zarządzania takim majątkiem jest wszystko, co musi czynić zarządca w celu zachowania powierzonych mu aktywów i osiągnięcia z nich przychodów. W tym celu musi on właściwie gospodarować przedmiotami należącymi do tych aktywów. Co w konkretnym wypadku wchodzi w skład takich działań, można zdefiniować jedynie w zależności od składników aktywów”.

Z powołanego orzecznictwa TSUE wynika więc, że państwa członkowskie nie mogą samodzielnie tworzyć definicji zarządzania funduszami inwestycyjnymi na potrzeby omawianego zwolnienia od VAT. Na pojęcie „zarządzania funduszami” składa się szereg czynności obejmujących zarówno typowe zarządzanie aktywami, jak również czynności administracyjne, wykonywanych również przez podmioty inne niż podmioty zarządzające funduszami. Uwzględniając przywołane wyżej orzecznictwo TSUE, należy przyjąć, że usługi podlegają zwolnieniu od VAT jako usługi w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi, o ile spełniają poniższe warunki:

a)są ściśle związane z działalnością właściwą dla funduszu i służą skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem;

b)bez nabycia tych usług fundusz nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej;

c)są bezpośrednio związane z transakcjami realizowanymi przez fundusz i nie można ich łatwo od nich oddzielić;

d)tworzą odrębną całość, która spełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem.

Pomimo iż wyżej wskazane wyroki TSUE dotyczą zarządzania funduszami inwestycyjnymi, to pomocniczo można je także odnosić do zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych z uwagi na fakt, że zwolnienie przewidziane w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy o VAT stanowi implementację tych samych przepisów Dyrektywy 112.

Odnosząc powyższe do sytuacji Wnioskodawcy, należy stwierdzić, że wykonywane obecnie (i w przyszłości) czynności zarządzania portfelem inwestycyjnym w ramach Umowy (tj. Czynności Pozyskiwania i Obsługi Wierzytelności; zarządzanie płynnością finansową Funduszu; opracowanie i stosowanie dokumentu strategii inwestycyjnej; prowadzenie ewidencji transakcji zawartych przez Fundusz, raportowanie) należy uznać za czynności zarządzania portfelem inwestycyjnym, mieszczące się w zakresie usług zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w Załączniku I do Dyrektywy ZAFI.

Wnioskodawca podkreśla, że świadczone przez niego usługi:

·    są ściśle związane z działalnością Funduszu i pozwalają na skuteczne i efektywne zarządzanie jego portfelem inwestycyjnym,

·    bez tych usług Fundusz nie mógłby skutecznie prowadzić swojej działalności i realizować polityki inwestycyjnej,

·    usługi te są bezpośrednio związane z Wierzytelnościami posiadanymi przez Fundusz i stanowią zespół powiązanych ze sobą czynności mających na celu całościową obsługę portfela,

stanowią odrębną całość właściwą i istotną z punktu widzenia działalności Funduszu.

Ponadto, zgodnie z art. 192 ustawy o FI, zarządzanie wierzytelnościami, w tym zarządzanie pulą wierzytelności, przez podmiot inny niż towarzystwo wymaga uzyskania przez ten podmiot zezwolenia KNF. Fakt, że Wnioskodawca uzyskał takie zezwolenie i tym samym spełnił wskazane regulacjami wymogi stanowi kolejny argument przemawiający za tym, że świadczone przez (...) usługi można uznać za usługi zarządzania.

b) Kompleksowość usług zarządzania

Co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem VAT powinno być traktowane jako odrębne i niezależne. Jednak w sytuacji, gdy kilka świadczeń obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Z ekonomicznego punktu widzenia usługi nie powinny być dzielone dla celów podatkowych wówczas, gdy tworzyć będą jedną usługę kompleksową obejmującą kilka świadczeń pomocniczych. Jeżeli jednak w skład świadczonej usługi wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć również charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu usługi kompleksowej.

Wszystkie elementy świadczenia kompleksowego powinny podlegać opodatkowaniu niejako łącznie, jako czynność, dla której łącznie określa się obowiązek podatkowy, podstawę opodatkowania oraz stawkę VAT (względnie zwolnienie z opodatkowania).

W ustawie o VAT brak jest definicji świadczenia kompleksowego. Kwestia kompleksowości usług była jednak rozstrzygana przez TSUE (m.in. wyrok z dnia 11 czerwca 2009 r. w sprawie C-572/07, wyrok z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie C-425/06).

W myśl ww. orzecznictwa TSUE świadczenie kompleksowe występuje w przypadku, gdy:

·    co najmniej dwa elementy albo co najmniej dwie czynności dokonane przez podatnika są ze sobą tak ściśle związane, że tworzą obiektywnie tylko jedno nierozerwalne świadczenie gospodarcze, którego rozdzielenie miałoby charakter sztuczny

lub też

·    jedno lub kilka świadczeń należy uznać za świadczenie główne, natomiast pozostałe świadczenie lub świadczenia stanowią świadczenie lub świadczenia dodatkowe, traktowane z punktu widzenia podatkowego tak jak świadczenie główne. W szczególności świadczenie należy uznać za dodatkowe w stosunku do świadczenia głównego, jeżeli nie stanowi ono dla nabywcy celu samego w sobie, lecz służy skorzystaniu w jak najlepszy sposób ze świadczenia głównego.

Ponadto, oddzielne fakturowanie, jak również odrębna taryfikacja świadczeń przemawiają za istnieniem niezależnych świadczeń, jednakże nie przybierają przy tym rozstrzygającego znaczenia. Z kolei udokumentowanie wielu czynności jako jednej pozycji na fakturze VAT wraz z określeniem jednej ceny może dostarczać wskazówek, że dane czynności stanowią w istocie jednolite świadczenie (również jednak nie przybierając przy tym rozstrzygającego znaczenia).

Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy należy uznać, że czynności wykonywane przez Wnioskodawcę stanowią (i będą stanowić) kompleksową usługę zarządzania portfelem wierzytelności, gdzie wszystkie czynności wchodzące w jej zakres łączy wspólny cel – maksymalizacja korzyści z realizacji portfela wierzytelności. Stąd też dokonywanie podziału usługi świadczonej przez Wnioskodawcę na rzecz Funduszu na poszczególne czynności i traktowanie każdej z nich z osobna na gruncie podatku VAT w zaistniałych okolicznościach przybierałoby sztuczny charakter.

Jako jeden z argumentów przemawiających za powyższym stwierdzeniem należy uznać fakt, iż istotą świadczeń realizowanych w ramach Umowy jest aktywny udział Wnioskodawcy w działalności specyficznej i typowej dla funduszu inwestycyjnego. Celem świadczonych przez Wnioskodawcę usług, a także powodem ich nabycia przez TFI na rzecz Funduszu jest zapewnienie całościowej obsługi procesu inwestycji w Wierzytelności przez wyspecjalizowany w tym zakresie podmiot, jakim jest (...) – począwszy od wsparcia na etapie zakupu Wierzytelności – poprzez bieżącą ich obsługę – aż do spłaty, względnie zbycia Wierzytelności.

Wnioskodawca zwraca uwagę, że powierzenie któregokolwiek z elementów usługi innemu podmiotowi niż (...) wiązałoby się ze zmianą charakteru świadczonej usługi oraz z istotnym zmniejszeniem ekonomicznej wartości tego świadczenia. Poszczególne usługi realizowane przez Wnioskodawcę nie są bowiem dla Funduszu celem samym w sobie, a nabycie przez Fundusz poszczególnych usług od różnych podmiotów nie stanowiłyby dla niego takiej samej wartości ekonomicznej, jaką ma nabycie od Wnioskodawcy omawianych usług zarządzania portfelem. W konsekwencji, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że wydzielenie poszczególnych czynności wykonywanych w ramach Umowy jako odrębnego świadczenia na gruncie VAT byłoby również ekonomicznie nieuzasadnione.

Za kolejny argument potwierdzający kompleksowość usług świadczonych w ramach Umowy należy uznać istnienie świadczenia głównego oraz świadczeń pomocniczych.

Pojedyncze działania wykonywane w ramach Czynności Pozyskiwania Wierzytelności, Czynności Obsługi Wierzytelności, zarządzania płynnością finansową czy raportowania stanowią procesy pomocnicze względem głównego świadczenia, jakim jest zapewnienie efektywnego i prawidłowego zarządzania portfelem Wierzytelności. Poszczególne działania podejmowane przez Wnioskodawcę nie stanowią dla TFI lub Funduszu celu samego w sobie, dopiero jako zespół czynności z wiodącym nadrzędnym celem pozwalają na realizację TFI i Funduszowi polityki inwestycyjnej.

Chociaż w analizowanej sprawie możliwe jest zidentyfikowanie poszczególnych świadczeń wykonywanych w ramach Umowy, to zamiarem Funduszu nie jest nabycie pojedynczych świadczeń, lecz całościowej usługi niezbędnej z punktu widzenia jego specyficznej działalności. Z tego też powodu, umowa zawarta z TFI przewiduje jedno wynagrodzenie, odnoszące się do całości świadczonych usług.

Kolejnym istotnym argumentem, który uzasadnia stwierdzenie, że czynności realizowane przez Wnioskodawcę w ramach Umowy stanowią kompleksowe świadczenie usługi zarządzania portfelem inwestycyjnym Funduszu, jest fakt funkcjonalnego powiązania między czynnościami wykonywanymi w ramach Umowy.

Celem usług dostarczanych przez Wnioskodawcę jest zapewnienie Funduszowi pełnej obsługi Wierzytelności, począwszy od wsparcia na etapie zakupu, poprzez ich bieżącą obsługę, aż do ich spłaty, względnie zbycia. Zakres Usługi określony w Umowie jest zatem skonstruowany w taki sposób, by korzystanie z usług dostarczanych przez Wnioskodawcę w dużej mierze zaspokoiło potrzeby Funduszu w tym zakresie.

Każda z czynności wchodzących w skład usług jest niezbędna dla wykonania przez (...) zobowiązania umownego. Wobec czego należy uznać, że świadczenia w ramach Umowy charakteryzują się tak ścisłym związkiem funkcjonalnym, iż pod względem ekonomicznym powinny zostać uznane za jedną całość. Biorąc pod uwagę powyższe argumenty, dokonywanie podziału usługi zarządzania portfelem inwestycyjnym świadczonej przez Wnioskodawcę na poszczególne czynności i traktowanie każdej z nich z osobna w zaistniałych okolicznościach przybierałoby sztuczny charakter. Tym samym, świadczenia objęte Umową i wykonywane przez Wnioskodawcę należy uznać dla celów VAT za kompleksową usługę zarządzania portfelem inwestycyjnym Funduszu.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy uznać, że przesłanka przedmiotowa uprawniająca do zastosowania zwolnienia od VAT zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b Ustawy o VAT dotycząca świadczonych na rzecz Funduszu usług zarządzania portfelem inwestycyjnym jest (i będzie w przyszłości) spełniona.

Podsumowanie

Biorąc pod uwagę przywołane wyżej przepisy oraz wnioski płynące z orzecznictwa TSUE, dla zastosowania do usług świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych zwolnienia od VAT przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy o VAT konieczne jest, aby usługi świadczone przez podatnika na rzecz funduszu: (i) mieściły się w zakresie przedmiotowym usług zarządzania, (ii) stanowiły czynności specyficzne i istotne z punktu widzenia działalności funduszu inwestycyjnego, (iii) stanowiły usługę kompleksową tworzącą odrębną, logicznie skonstruowaną i spójną całość oraz (iv) realizowały cel wprowadzenia zwolnień od VAT dla usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi (podsumowanie na podstawie wyroku Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 4 września 2018 r., sygn. I SA/Gd 663/18).

Uwzględniając sytuację Wnioskodawcy przedstawioną w opisie stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego, należy zatem uznać, że określone w Umowie czynności świadczone na rzecz Funduszu:

i.   mieszczą się w zakresie przedmiotowym usług zarządzania portfelem inwestycyjnym zamkniętego funduszu inwestycyjnego, gdyż wypełniają definicję usług zarządzania portfelem inwestycyjnym;

ii.    stanowią czynności specyficzne i istotne z punktu widzenia działalności Funduszu, który – będąc w istocie masą majątkową wyposażoną w osobowość prawną – dla zapewnienia efektywnego zarządzania całością swoich aktywów nabywa (poprzez TFI) usługę od zewnętrznego, specjalistycznego podmiotu;

iii.    tworzą odrębną, logicznie skonstruowaną i spójną całość, uznaną za kompleksową usługę zarządzania portfelem inwestycyjnym;

iv.    realizują cel wprowadzenia zwolnień od VAT dla usług zarządzania portfelem inwestycyjnym, tj. ułatwiają inwestorom inwestowanie w tego rodzaju instrumenty i podmioty.

Zatem, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że usługi przez niego świadczone w ramach Umowy na rzecz TFI mieszczą się (i będą się mieściły) w zakresie czynności zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu inwestycyjnego wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy o VAT, w związku z czym są (i będą) zwolnione od podatku na podstawie ww. artykułu.

Podobne stanowisko w analogicznych stanach faktycznych i zdarzeniach przyszłych zostało potwierdzone w licznych interpretacjach indywidualnych, m.in. w:

1)  interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: DKIS) z dnia 6 września 2019 r., sygn. 0114-KDIP4.4012.396.2019.2.AS, w której DKIS stwierdził: „W analizowanej sprawie należy mieć na uwadze, że usługi są przez Spółkę świadczone na podstawie Umowy na rzecz szczególnego rodzaju funduszu inwestycyjnego zamkniętego, jakim jest niestandaryzowany fundusz sekurytyzacyjny. W przypadku tego typu funduszu, proces zarządzania jego portfelem inwestycyjnym, składającym się w zasadniczej części z pakietów wierzytelności, obejmuje szereg czynności faktycznych i prawnych związanych m.in. z: nabyciem właściwego pakietu wierzytelności, jego bieżącą obsługą, zbywaniem przez fundusz wierzytelności lub pakietów wierzytelności stanowiących składniki jego aktywów, w tym negocjacje i wsparcie w procesie sprzedaży, reprezentowanie funduszu. (...) stanowią one powiązany ze sobą zespół świadczeń, których zakres mieści się w określonym powyżej katalogu usług specyficznych i istotnych składających się na zarządzanie funduszem sekurytyzacyjnym. Zatem usługi świadczone przez Wnioskodawcę na podstawie zawartej umowy z Towarzystwem oraz Funduszem mieszczą się w zakresie czynności zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy i w związku z tym będą zwolnione od podatku na podstawie ww. artykułu”,

2)  interpretacji DKIS z dnia 27 listopada 2018 r., sygn. 0114-KDIP4.4012.729.2018.1.AS, w której DKIS uznał za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy, który twierdził, że „odnosząc powyższe uwagi do przepisów ustawy o VAT, uwzględniając fakt, iż (i) Usługi Zarządzania Portfelem oraz Usług Zarządzania Ryzykiem obejmują czynności wskazane w Załączniku I do AIFMD, (ii) Usługi Zarządzania Portfelem oraz Usług Zarządzania Ryzykiem są istotne i specyficzne dla zarządzania Funduszami oraz (iii) Usługi Zarządzania Portfelem oraz Usług Zarządzania Ryzykiem tworzą odrębna całość. Usługi Zarządzania Portfelem, które będą świadczone przez Wnioskodawcę, powinny podlegać zwolnieniu z VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy o VAT, a Usługi Zarządzania Ryzykiem, które będą świadczone przez Wnioskodawcę, powinny podlegać zwolnieniu z VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT”.

Stanowisko to znajduje również poparcie w innych interpretacji indywidualnych, między innymi w: interpretacji indywidualnej DKIS z 2 listopada 2018 r., sygn. 0114-KDIP4.4012.553.2018.1.IT oraz interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 3 listopada 2016 r., sygn. IPPP1/4512-676/16-2/KR.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy:

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy stanowi, że:

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść.

Podkreślić należy, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ustawy, podlega jednak opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

Stosowanie do ust. 2 powołanego artykułu:

Państwa wątpliwości dotyczą zwolnienia od podatku VAT usług świadczonych przez Państwa na podstawie zawartej z TFI umowy o zarządzanie na podstawie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku. Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy:

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy:

Stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega wykładni rozszerzającej. W efekcie podatnik uprawniony będzie do zastosowania ww. preferencji jedynie, gdy charakter czynności świadczonych przez niego w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Jednocześnie zwrócić należy uwagę na przepis art. 43 ust. 22 ustawy, zgodnie z którym:

Zgodnie z art. 43 ust. 23 ww. przepisu:

Powyższe zmiany przepisów umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku – w tym m.in. właśnie usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi, przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i 23 ustawy.

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Odnosząc się do Państwa wątpliwości należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy, uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:

-   przedmiotowego – świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania, oraz

-   podmiotowego – ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, a także portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa wyżej lub ich części.

Przepisy ustawy nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.) zwanej dalej: Dyrektywą 2006/112/WE Rady, zgodnie z którym:

W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje. TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia od podatku stanowią wyjątki od ogólnej zasady, zgodnie z którą, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie usługi świadczone odpłatnie przez podatnika, wobec czego należy dokonywać ich ścisłej wykładni. Ponadto zauważono, że zwolnienia przewidziane w art. 13 Szóstej Dyrektywy stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).

Stosownie do art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE:

Załącznik II do tej dyrektywy określa funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem. Są to odpowiednio:

Wskazana wyżej definicja zarządzania ma zastosowanie również w odniesieniu do specjalnych funduszy inwestycyjnych innych niż objęte dyrektywą UCITS. W pkt 38 wyroku w sprawie C-595/13 TSUE stwierdził, że spółki takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, które zostały utworzone przez wielu inwestorów wyłącznie w celu zainwestowania zgromadzonego majątku w nieruchomości, nie mogą zostać uznane za przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w rozumieniu dyrektywy UCITS. W takich okolicznościach faktycznych, tj. w odniesieniu do funduszy innych niż objętych dyrektywą UCITS, TSUE przytoczył definicję zarządzania funduszami, którą podał w wyroku C-169/04, a więc nawiązującą do dyrektywy UCITS. W ww. wyroku w sprawie C-595/13 TSUE wskazał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do dyrektywy UCITS w rubryce „Administracja”. Zdaniem TSUE, nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy.

Biorąc powyższe pod uwagę, uznać należy, że usługi wykonywane przez Państwa, o których mowa w opisie sprawy, mieszczą się w definicji zarządzania w rozumieniu tego określenia zdefiniowanego przez TSUE. Opisane usługi zawierają się w ww. załączniku II do dyrektywy 2009/65/WE. W konsekwencji, spełniony zostanie warunek przedmiotowy dla zastosowania zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 12 dla ww. Usług.

Jak bowiem wynika z opisu sprawy, Wnioskodawca zawarł z (...) umowę o zarządzanie portfelem inwestycyjnym (...). Fundusz jest osobą prawną, utworzoną zgodnie z przepisami ustawy o FI. Fundusz zarządzany jest przez TFI, które jest organem zarządzającym Funduszu. Siedziba i adres TFI oraz Funduszu znajdują się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Na podstawie Umowy, Wnioskodawca przyjął zlecenie odpłatnego zarządzania portfelem inwestycyjnym Funduszu i reprezentowania go w zakresie zarządzania jego portfelem inwestycyjnym. Umową objęte są pojedyncze wierzytelności (dalej: Wierzytelności), jak i pakiety Wierzytelności nabywane przez Fundusz w wyniku czynności realizowanych przez (...), jak i Wierzytelności nabywane przez Fundusz w innym trybie, bez uczestnictwa (...). (...) może nabywać w imieniu Funduszu Wierzytelności z grup: Business to Business, Business to Client, niedochodzone przed sądem, jak i będące przedmiotem postępowania sądowego, zabezpieczone, jak i niezabezpieczone, a także wierzytelności przedawnione. Celem świadczonych przez Wnioskodawcę usług, a także powodem ich nabycia przez TFI na rzecz Funduszu jest zapewnienie całościowej obsługi procesu inwestycji w Wierzytelności przez wyspecjalizowany w tym zakresie podmiot, jakim jest (...) – począwszy od wsparcia na etapie zakupu Wierzytelności – poprzez bieżącą ich obsługę – aż do spłaty, względnie zbycia Wierzytelności. Zgodnie z Umową, zakres usług świadczonych przez Wnioskodawcę obejmuje czynności zarządzania portfelem Wierzytelności, w szczególności:

a)  czynności pozyskiwania i obsługi wierzytelności (dalej: Czynności Pozyskiwania i Obsługi Wierzytelności);

b)  zarządzanie płynnością finansową Funduszu;

c)  opracowanie i stosowanie dokumentu strategii inwestycyjnej w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym Funduszu;

d)  prowadzenie ewidencji transakcji zawartych przez Fundusz, w zakresie i na zasadach określonych w art. 64 Rozporządzenia delegowanego Komisji UE nr 231/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniającego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE w odniesieniu do zwolnień, ogólnych warunków dotyczących prowadzenia działalności, depozytariuszy, dźwigni finansowej, przejrzystości i nadzoru.

Usługi te będą podlegały zwolnieniu od podatku pod warunkiem, że spełnione będzie kryterium podmiotowe. Drugim bowiem warunkiem określonym w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, jest warunek podmiotowy. Zwolnieniu o którym mowa powyżej, podlegają usługi zarządzania świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, a także usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią.

Pod pojęciem przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć przepisy ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1034) – dalej jako u.f.i., a także akty wykonawcze wydane na podstawie przepisów tej ustawy.

Zgodnie z art. 1 u.f.i.:

W myśl art. 38 ust. 1 u.f.i.:

Jak stanowi art. 39 ust. 1 u.f.i.:

Natomiast art. 5 u.f.i. stanowi, że:

Z kolei zgodnie z art. 2 pkt 9 u.f.i.:

Zgodnie natomiast z art. 2 pkt 7 u.f.i.:

U.f.i. wyraźnie rozróżnia zatem pojęcie „funduszu inwestycyjnego” oraz „funduszu zagranicznego”.

Zagraniczne alternatywne fundusze inwestycyjne zostały zdefiniowane w u.f.i. pod pojęciem „unijnego AFI”.

Zgodnie z art. 2 pkt 10b u.f.i.:

Natomiast na potrzeby u.f.i. za alternatywny fundusz inwestycyjny uznaje się fundusze inwestycyjne typu „specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty” oraz „fundusz inwestycyjny zamknięty” (art. 3 ust. 4 pkt 2 u.f.i.) oraz alternatywną spółkę inwestycyjną (art. 8a ust. 1 u.f.i.).

Mając powyższe na uwadze, fundusze zagraniczne oraz unijne AFI nie mieszczą się w zakresie pojęciowym „fundusze inwestycyjne, alternatywne fundusze inwestycyjne (…) w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi”, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy.

Uwzględniając powyższe, ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy, mogą korzystać czynności zarządzania funduszami z siedzibą w Polsce. W konsekwencji, powyższe zwolnienie nie znajdzie zastosowania do funduszy mających siedzibę za granicą.

Działalność alternatywnych funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Zgodnie z art. 2 pkt 10a u.f.i.:

W myśl art. 3 ust. 1 u.f.i.:

Zgodnie z art. 3 ust. 4 u.f.i.:

Stosownie do art. 4 ust. 1 u.f.i.:

W myśl art. 4 ust. 1c u.f.i.

Według art. 45 ust. 1 u.f.i.:

Na podstawie art. 45 ust. 1a u.f.i.:

Zgodnie z art. 45a ust. 1 u.f.i.:

W myśl art. 183 ust. 1 u.f.i.:

Natomiast w myśl art. 183 ust. 2 u.f.i.:

Zgodnie z art. 183 ust. 3 u.f.i:

Według art. 192 ust. 1 u.f.i.:

Jak wynika z opisu sprawy, Wnioskodawca jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku VAT. (...) posiada decyzję Komisji Nadzoru Finansowego udzielającą zezwolenia na zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego. Wnioskodawca zawarł z (...) umowę o zarządzanie portfelem inwestycyjnym (...). Fundusz jest osobą prawną, utworzoną zgodnie z przepisami ustawy o FI. Fundusz zarządzany jest przez TFI, które jest organem zarządzającym Funduszu. Siedziba i adres TFI oraz Funduszu znajdują się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Celem świadczonych przez Wnioskodawcę usług, a także powodem ich nabycia przez TFI na rzecz Funduszu jest zapewnienie całościowej obsługi procesu inwestycji w Wierzytelności przez wyspecjalizowany w tym zakresie podmiot, jakim jest (...) – począwszy od wsparcia na etapie zakupu Wierzytelności – poprzez bieżącą ich obsługę – aż do spłaty, względnie zbycia Wierzytelności. Zgodnie z Umową, zakres usług świadczonych przez Wnioskodawcę obejmuje czynności zarządzania portfelem Wierzytelności, w szczególności: czynności pozyskiwania i obsługi wierzytelności; zarządzanie płynnością finansową Funduszu; opracowanie i stosowanie dokumentu strategii inwestycyjnej w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym Funduszu; prowadzenie ewidencji transakcji zawartych przez Fundusz, w zakresie i na zasadach określonych w art. 64 Rozporządzenia delegowanego Komisji UE nr 231/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniającego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE w odniesieniu do zwolnień, ogólnych warunków dotyczących prowadzenia działalności, depozytariuszy, dźwigni finansowej, przejrzystości i nadzoru. Wykonywanie wyżej wymienionych czynności przez (...) w ramach Pozyskiwania i Obsługi Wierzytelności, a także sporządzania i podpisywania w imieniu Funduszu wyciągów z ksiąg rachunkowych Funduszu (o których mowa w art. 194 Ustawy o FI) odbywa się na podstawie pełnomocnictw udzielnych (...) przez TFI. Osoby wykonujące poszczególne czynności z (...) utrzymują stałe robocze kontakty z zarządem TFI lub osobami wskazanymi przez zarząd TFI. (...) może powierzyć część obowiązków przewidzianych Umową związanych bezpośrednio z windykacją Wierzytelności podmiotowi trzeciemu, przy czym muszą to być czynności techniczne i operacyjne zaakceptowane przez TFI. Na podstawie Umowy, Wnioskodawcy przysługuje bezpośrednio od TFI wynagrodzenie za serwisowanie pakietów Wierzytelności. Dodatkowo, (...) przysługuje bezpośrednio od Funduszu zwrot poniesionych wydatków i kosztów niezbędnych do realizacji Czynności Obsługi Wierzytelności.

W związku z powyższym, należy wskazać, że w rozpatrywanej sprawie, podmiotem, na rzecz którego świadczą/będą Państwo świadczyć usługi jest (...), z którą podpisali Państwo umowę o zarządzanie portfelem inwestycyjnym (...). Fundusz jest osobą prawną, utworzoną zgodnie z przepisami ustawy o FI. Fundusz zarządzany jest przez TFI, które jest organem zarządzającym Funduszu. Siedziba i adres TFI oraz Funduszu znajdują się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Fundusz prowadzi działalność jako fundusz inwestycyjny zamknięty, stanowiący na gruncie Ustawy o FI jeden z rodzajów alternatywnych funduszy inwestycyjnych, oraz posiada siedzibę i adres (tożsame z siedzibą zarządu TFI) w Polsce.

Zarządzanie polega/będzie polegało w szczególności na pozyskiwaniu i obsłudze wierzytelności, zarządzaniu płynnością finansową Funduszu, opracowaniu i stosowaniu dokumentu strategii inwestycyjnej w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym Funduszu, prowadzeniu ewidencji transakcji zawartych przez Fundusz.

Z uwagi na powołane przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych należy stwierdzić, że również przesłanka podmiotowa uprawniająca do zastosowania zwolnienia od podatku, dotycząca świadczenia przez Państwa usług zostanie spełniona.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz wnioski płynące z powołanych powyżej przepisów jak również orzecznictwa TSUE należy stwierdzić, że usługi wskazane we wniosku, które Państwo świadczą/będą Państwo świadczyć, mieszczą się w zakresie czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy. W konsekwencji będą korzystać ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie ww. artykułu.

Podsumowanie

Usługi zarządzania portfelem inwestycyjnym, wskazane w opisie stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego, świadczone przez Państwa korzystają/będą korzystały ze zwolnienia od VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy.

Państwa stanowisko jest zatem prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy:

-stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia;

-zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W szczególności interpretację oparto na informacjach, że Wnioskodawca zawarł z (...) umowę o zarządzanie portfelem inwestycyjnym (...). Fundusz jest osobą prawną, utworzoną zgodnie z przepisami ustawy o FI. Fundusz zarządzany jest przez TFI, które jest organem zarządzającym Funduszu. Siedziba i adres TFI oraz Funduszu znajdują się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Fundusz prowadzi działalność jako fundusz inwestycyjny zamknięty, stanowiący na gruncie Ustawy o FI jeden z rodzajów alternatywnych funduszy inwestycyjnych, oraz posiada siedzibę i adres (tożsame z siedzibą zarządu TFI) w Polsce. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·    w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·    w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).