Brak prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku z realizacją projektu.

Interpretacja indywidualna - stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

10 września 2024 r., za pośrednictwem ePUAP, wpłynął Państwa wniosek z 10 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie braku prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku z realizacją projektu pn. (…). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Spis oznaczeń:

• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2022 r. poz. 916 ze zm.),
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1634 ze zm.),
• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.).

Park jest państwową osobą prawną w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy o finansach publicznych. Rodzaj działalności według PKD 9104Z - działalność ogrodów botanicznych i zoologicznych oraz obszarów i obiektów ochrony przyrody.

Do zadań Parku należy w szczególności:

1)prowadzenie działań ochronnych w ekosystemach parku (…),

2)udostępnianie obszaru parku (…),

3)prowadzenie działań związanych z edukacją przyrodniczą.

Park w procesie realizacji zadań, o których mowa w pkt 1-3 dokonuje sprzedaży produktów, towarów, materiałów i usług i jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług w myśl art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Wykonywane czynności są zarówno opodatkowane stawkami VAT, jak również korzystają ze zwolnień przedmiotowych przewidzianych w art. 43 ustawy o VAT. Park prowadzi samodzielną gospodarkę finansową, pokrywając z uzyskanych środków i pozyskanych przychodów wydatki na finansowanie zadań określonych w ustawie o ochronie przyrody.

Park uzyskuje przychody:

1)opodatkowane: z najmu obiektów na cele inne niż mieszkaniowe, ze sprzedaży drewna, tusz zwierzyny, usług i sprzedaży materiałów edukacyjnych, z dzierżawy gruntów na cele inne niż rolnicze, z udostępniania terenu Parku, zajęć edukacyjnych, ze sprzedaży biletów wstępu do obiektów Parku, z noclegów w pokojach gościnnych,

2)zwolnione: z najmu obiektów na cele mieszkaniowe, dzierżawy gruntów rolnych na cele rolnicze,

3)związane z wykonywaniem działalności ustawowej w zakresie działalności bieżącej i majątkowej (inwestycyjnej): dotacje celowe z budżetu państwa na funkcjonowanie Parku oraz na finansowanie i współfinansowanie projektów z udziałem środków unijnych, dotacje z Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, dofinansowania z funduszu leśnego (…).

Park nie prowadzi działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

Planowany do realizacji projekt jest ukierunkowany na kluczowe problemy oraz potrzeby w zakresie ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych, w szczególności na obszarach Natura 2000, w rezerwatach pokrywających się z obszarami Natura 2000 oraz w parkach (…). Przedmiotem projektu jest ochrona czynna gatunków i siedlisk zlokalizowanych na obszarach chronionych, w tym kompleksowa, ponadregionalna ochrona gatunkowa populacji dwóch gatunków (głuszca i cietrzewia) zasiedlających obszary Natura 2000 i siedliska poza nimi. W ramach projektu wspierane będą gatunki oraz siedliska stanowiące przedmiot zainteresowania Wspólnoty, zgodnie z postanowieniami art. 17.1 Dyrektywy Siedliskowej, Dyrektywy Ptasiej, aktualnymi opracowaniami: Polska Czerwona Księga Roślin i Zwierząt lub Czerwona Lista gatunków. Wsparciem objęte będą gatunki i siedliska przyrodnicze, które wymagają utrzymania właściwego stanu ochrony lub stabilnego trendu stanu ochrony lub liczebności populacji.

Wszystkie zaplanowane zadania realizowane będą na gruntach (…), pozostających w zarządzie (…) i parków (…).

Projekt realizowany będzie w formule partnerskiej z podmiotami upoważnionymi. Podmiotem reprezentującym partnerów/podmioty upoważnione będzie (…), ponadto w realizację projektu zaangażowanych jest 120 nadleśnictw oraz (…) (podmioty upoważnione) oraz (…) (partnerzy).

Planowane do realizacji działania koncentrować będą się przede wszystkim na obszarach Natura 2000 i w rezerwatach, a ich zakres wynikać będzie z ustanowionych dokumentów planistycznych: planów zadań ochronnych, planów ochrony, zadań ochronnych, planów urządzenia lasu. Działania na rzecz ochrony siedlisk będą polegały m.in. na przeciwdziałaniu zarastaniu (wykaszanie, usuwanie nalotów drzew i krzewów), zwalczaniu gatunków inwazyjnych i niepożądanych, dostosowaniu składu gatunkowego do warunków siedliskowych, poprawie stanu uwodnienia, zabezpieczeniu przed antropopresją i innych. Działania na rzecz gatunków chronionych będą uwarunkowane ich specyficznymi potrzebami i będą to między innymi: zapewnienie miejsc lęgowych, czynna ochrona lęgów, redukcja presji drapieżników, zachowanie żerowisk, zimowisk, poprawa bazy pokarmowej, poprawa warunków hydrologicznych i inne. Dla dwóch gatunków kuraków leśnych: głuszca i cietrzewia, jednostki (…) wraz z 4 parkami (…) podejmą się kompleksowej ochrony o zasięgu ponadregionalnym, obejmującej wsparcie populacji zasiedlających obszary Natura 2000 oraz siedliska poza nimi.

Zadania obejmą kształtowanie biotopów, prowadzenie wsiedleń, opiekę i dokarmianie, minimalizację zagrożeń, badania genetyczne i weterynaryjne, monitoring populacji i siedlisk, zmniejszenie presji drapieżników i inne. W ramach projektu przewidziano także zbiór i długotrwałe przechowywanie materiału biologicznego zagrożonych gatunków roślin (ochrona ex situ). W projekcie znajdą się również działania uzupełniające, wzmacniające efekt ekologiczny, wskazane dla innych typów projektów (łącznie do (…) wydatków kwalifikowalnych), obejmujące przede wszystkim ochronę dzikich zapylaczy. Przewidziano także działania o charakterze edukacyjnym, informacyjnym i promocyjnym, mające propagować działania i efekty projektu w społeczeństwie, zarówno w skali lokalnej jak i ogólnopolskiej, oraz zwiększać świadomość ekologiczną, promować postawy szacunku dla przyrody i zrozumienia dla potrzeby zachowania zasobów przyrodniczych. W ramach działań edukacyjnych i promocyjnych planuje się informowanie o projekcie za pomocą mediów społecznościowych, Internetu, organizację spotkań o charakterze warsztatowym, konferencję podsumowującą, tablice informacyjne i edukacyjne, zakup lub wyprodukowanie zdjęć przyrodniczych, filmów, scenariuszy zajęć, materiałów dydaktycznych.

Głównym wnioskodawcą projektu jest (…), natomiast parki (…) w tym (…) jest realizatorem projektu.

W ramach projektu Park planuje wykonać:

• monitoring genetyczny,
• zbiór 300 prób w trakcie całego projektu,
• monitoring za pomocą fotopułapek,
• wykonać ocenę siedliska metodą HSI,
• doposażenie w niezbędny sprzęt w celu realizacji wniosku w tym zakup: (...).

Prace terenowe będzie wykonywał personel projektu - pracownicy, służba trenowa oraz inni pracownicy Parku. Przy realizacji zadań związanych z Projektem „(...)”, Park nie będzie odliczać podatku VAT od dokonywanych zakupów. Podatek ten nie będzie podlegać zwrotowi, gdyż w tym wypadku nie zachodzi powiązanie z czynnościami/obrotem opodatkowanym. Realizacja projektu nie przyniesie w przyszłości (…) dochodów.

Jednocześnie informujemy, że w analogicznej sprawie Dyrektor Izby Skarbowej wydał interpretację indywidualną na rzecz (…) pod numerem 0114-KDIP4.4012.629.2018.1.AS z dnia 23 października 2018 r. projekt pn.: (…).

Pytanie

Czy Park przystępując do projektu pn. (…), ma prawo, biorąc pod uwagę zakładane cele, którym ma służyć projekt, do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego określonego w otrzymanych w przyszłości fakturach dokumentujących nabycie towarów i usług związanych z realizacją projektu?

Państwa stanowisko w sprawie

Stosownie do treści przepisu art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tj. Dz.U z 2024 r. poz. 361 ze zm.) dalej „ustawa o VAT” w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124 kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług (art. 86 ust. 2 pkt.1 lit. a ustawy).

Przy czym stosownie do art. 88 ust. 4 ustawy - obniżenie kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96, z wyłączeniem przypadków o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 7 ustawy.

Z przywołanych przepisów wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik od towarów i usług, a nabyte towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Natomiast prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony nie przysługuje m.in. przy nabyciu towarów i usług:

1)wykorzystywanych do czynności nieobjętych zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług (tzn. niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem),

2)wykorzystywanych do czynności wprawdzie podlegających opodatkowaniu zakresowi opodatkowania podatkiem od towarów i usług, niemniej jednak na podstawie przepisów szczególnych zwolnionych od tego podatku.

Wskazać należy, że system odliczeń wynikający z przepisów zarówno dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347/1 z 11.12.2006 r., str. 1, z późn. zm.) - zwanej dalej dyrektywą VAT - jak i ustawy o VAT ma na celu całkowite uwolnienie podmiotu gospodarczego od obciążeń z tytułu podatku VAT, przypadającego do zapłaty lub zapłaconego w trakcie prowadzonej działalności gospodarczej. Wspólny system podatku VAT gwarantuje w ten sposób, że wszelka działalność gospodarcza, niezależnie od jej celu lub rezultatu, jest opodatkowana w sposób całkowicie neutralny pod warunkiem, że działalność ta podlega temu podatkowi (por. wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej - zwanego dalej TSUE - w sprawach: C-268/83, C-408/98). Dokonując wykładni art. 86 ust. 1 ustawy, w zakresie charakteru związku pomiędzy zakupami a sprzedażą opodatkowaną, w zgodzie z przepisami dyrektywy VAT, należy zauważyć, że aby można było przyznać podatnikowi prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT i określić zakres tego prawa, zasadniczo konieczne jest istnienie bezpośredniego i ścisłego związku pomiędzy konkretną transakcją powodującą naliczenie podatku, a jedną lub kilkoma transakcjami objętymi podatkiem należnym, które rodzą prawo do odliczenia. Prawo do odliczenia zostaje również przyznane podatnikowi nawet w przypadku braku bezpośredniego i ścisłego związku pomiędzy konkretną transakcją powodującą naliczenie podatku, a jedną lub większą liczbą transakcji objętych podatkiem należnym, które rodzą prawo do odliczenia, gdy koszty omawianych usług należą do jego kosztów ogólnych i jako takie stanowią elementy cenotwórcze dostarczanych towarów lub świadczonych usług. Koszty te zachowują bowiem bezpośredni i ścisły związek z całą działalnością gospodarczą podatnika (por. wyrok TSUE w sprawie: C-29/08). Zatem istnienie prawa do odliczenia ustalane jest na podstawie transakcji objętych podatkiem należnym, do których transakcje powodujące naliczenie podatku są przyporządkowane. Jeżeli nie ma to miejsca, należy zbadać, czy wydatki poczynione celem nabycia towarów lub usług powodujących naliczenie podatku należą do wydatków ogólnych, związanych z całością opodatkowanej działalności gospodarczej podatnika. Prawo do odliczenia dotyczy całego podatku VAT, obciążającego wydatki podatnika w związku z różnymi świadczeniami wykonanymi na jego rzecz w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, o ile wszystkie czynności tego podatnika w ramach jego działalności gospodarczej są opodatkowane (por. wyrok TSUE w sprawie: C-465/03).

Katalog czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług zawiera art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Są nimi odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, przy czym dostawa towarów została zdefiniowana jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy), natomiast świadczenie usług jako każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (art. 8 ust. 1 ustawy).

Należy zauważyć, że powyższe czynności podlegają opodatkowaniu, jeżeli są wykonywane przez podatnika, podatkiem od towarów i usług. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2 (art. 15), bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. W zakresie zadań realizowanych przez Park w ramach przedmiotowego projektu (…) nie będzie świadczył na niczyją rzecz usług opodatkowanych, a działalność ta nie przyniesie dochodów. Cele projektu mają charakter działalności statutowej stanowiącej dobro publiczne (ochrona przyrody). Wobec powyższego, zdaniem Parku jako Wnioskodawcy, prawo do odliczenia podatku naliczonego określonego w otrzymanych fakturach dokumentujących nabycie towarów i usług związanych z realizacją projektu pn. (…) nie przysługuje.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361), zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy:

Natomiast stosownie do art. 88 ust. 4 ustawy:

Zatem, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych.

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego przez podmiot niebędący czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT oraz podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku i niepodlegających temu podatkowi. Podkreślić należy, że ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Aby podmiot mógł skorzystać z prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony związany z dokonanym nabyciem towarów i usług, w pierwszej kolejności winien spełnić przesłanki umożliwiające uznanie go - dla tej czynności - za podatnika podatku od towarów i usług, działającego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy:

Z treści powołanych przepisów art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy wynika, że za podatnika podatku od towarów i usług będzie uznany tylko taki podmiot, który dokonuje czynności zmierzających do wykorzystania nabytych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

Z wniosku wynika, że Park jest państwową osobą prawną. Park jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług w myśl art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Przedmiotem projektu jest ochrona czynna gatunków i siedlisk zlokalizowanych na obszarach chronionych, w tym kompleksowa, ponadregionalna ochrona gatunkowa populacji dwóch gatunków (głuszca i cietrzewia) zasiedlających obszary Natura 2000 i siedliska poza nimi. W ramach projektu Park planuje wykonać monitoring genetyczny, zbiór 300 prób w trakcie całego projektu, monitoring za pomocą fotopułapek, wykonać ocenę siedliska metodą HSI, doposażenie w niezbędny sprzęt w celu realizacji wniosku w tym zakup: fotopułapek, rejestratora dźwiękowego, zestawów skiturowych, specjalistyczną lornetkę, lawionowe ABC, plecaki skiturowe, zakup opon zimowych. Park w ramach projektu pn. (…) nie będzie świadczył na niczyją rzecz usług opodatkowanych, a działalność ta nie przyniesie dochodów. Cele projektu mają charakter działalności statutowej stanowiącej dobro publiczne (ochrona przyrody).

Państwa wątpliwości dotyczą braku prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku z realizacją projektu pn. (…).

Jak wynika z powołanych przepisów prawa, rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ust. 1 ustawy uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane przez zarejestrowanego czynnego podatnika podatku VAT w ramach działalności gospodarczej do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. W analizowanej sprawie warunki uprawniające do odliczenia podatku VAT naliczonego nie będą spełnione. W rozpatrywanej sprawie, jak wskazano we wniosku, realizowane działania nie będą miały związku z prowadzoną przez Państwa działalnością gospodarczą. Park w ramach projektu nie będzie świadczył na niczyją rzecz usług opodatkowanych, a działalność ta nie przyniesie dochodów. Ponadto cele projektu mają charakter działalności statutowej stanowiącej dobro publiczne (ochrona przyrody). Zatem z wniosku wynika, że nabyte przez Państwa w trakcie realizacji projektu towary i usługi nie będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. Tym samym, nie będą spełnione przesłanki z art. 86 ust. 1 ustawy uprawniające do odliczenia podatku naliczonego i nie będą Państwo mieli prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z realizowanym projektem, pn. (…).

Tym samym Państwa stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem zdarzenia przyszłego, Państwo ponoszą ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym jego przedstawieniem. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).