Podatek od towarów i usług w zakresie braku obowiązku do odprowadzania podatku VAT od otrzymywanego wynagrodzenia z tytułu zawartej umowy z Powiatem, której przedmiotem jest świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług – jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 lipca 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 4 lipca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie braku obowiązku do odprowadzania podatku VAT od otrzymywanego wynagrodzenia z tytułu zawartej umowy z Powiatem, której przedmiotem jest świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej. Uzupełniła go Pani pismami z 28 lipca 2024 r. (wpływ 28 lipca 2024 r.) oraz z 4 września 2024 r. (wpływ 4 września 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą od 3 października 2022 r. pod firmą Kancelaria adwokacka AB, prowadzoną pod adresem (...), zarejestrowaną w CEIDG pod nr NIP (...) i nr REGON (...), pod kodem PKD: 69.10.Z Działalność prawnicza. Przedmiotem prowadzonej działalności jest świadczenie usług prawniczych.

Wnioskodawca zawarł z Powiatem umowę o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej. Umowa została zawarta pomiędzy Powiatem a Wnioskodawcą prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą wskazaną powyżej, zwanym w Umowie Zleceniobiorcą.

W § 1 umowy zapisano, że Powiat zleca a Zleceniobiorca zobowiązuje się do osobistego świadczenia za wynagrodzeniem usług prawnych zgodnie z przepisami ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, o nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej.

Przedmiot umowy będzie wykonywany w lokalu udostępnionym Zleceniobiorcy nieodpłatnie pod adresem wskazanym w umowie. Lokal wyposażony jest w komputer, drukarkę, biurko, szafkę na klucz, krzesła. Powiat zobowiązuje się do udostępnienia lokalu, a także dostępu do poszczególnych sieci w tym telefonicznej, teleinformatycznej, Internetu wraz z bazą aktów prawnych. Lokal może być wykorzystywany wyłącznie dla celów świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach zawartej z Powiatem umowy.

Powiat zapłaci Zleceniobiorcy wynagrodzenie ryczałtowe za każdy miesiąc od stycznia do grudnia, którego wysokość została określona w umowie.

Zleceniobiorca wykonywać będzie zlecenie osobiście w miejscu i czasie określonym przez Zleceniodawcę i wskazanym w umowie.

Dalsze zapisy umowy dotyczą sytuacji, gdy Zleceniobiorca nie może osobiście świadczyć pomocy. Musi o tym niezwłocznie powiadomić Powiat, wskazać osobę zastępującą Jego kwalifikacje oraz liczbę i czas zastępstw.

Umowa jest zawarta na czas oznaczony od stycznia do grudnia 2024 r. Każda ze stron może rozwiązać umowę z jednomiesięcznym wypowiedzeniem.

Zmiany umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.

W sprawach nieuregulowanych umową stosuje się przepisy kodeksu cywilnego.

Z tytułu realizacji umowy współpracy z Powiatem Zleceniobiorca ponosi jedynie koszty związane z dojazdem do lokalu przeznaczonego na świadczenie przedmiotu umowy, brak ryzyka ekonomicznego i gospodarczego.

Świadcząc usługi w ramach umowy Wnioskodawca działa w imieniu i na rzecz Powiatu. Umowę Wnioskodawca zawarł, jako Kancelaria adwokacka i w taki też sposób rozlicza się z Powiatem, jednakże, w ocenie Wnioskodawcy, nie działa, jako podmiot prowadzący swoją działalność gospodarczą, lecz jako osoba fizyczna pozostająca w dyspozycji Powiatu.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego (ostatecznie przedstawione w piśmie z 4 września 2024 r.)

1.  Na pytanie o treści „Czy świadcząc usługi w ramach umowy o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej wyraża Pani oświadczenie woli w imieniu i na rzecz Powiatu?” wskazała Pani, że: „Tak, świadcząc usługi w ramach umowy o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej wyraziła Pani oświadczenie woli w imieniu i na rzecz Powiatu. Jest Pani Zleceniobiorcą ww.”.

2.  Na pytanie o treści „Czy wynagrodzenie, które Pani otrzymuje od Powiatu za wykonywane usługi, będące przedmiotem wniosku, stanowi przychód, o których mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych? Należy wskazać konkretny ustęp art. 12 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych” wskazała Pani, że: „Nie”.

3.  Na pytanie o treści „Czy wynagrodzenie, które otrzymuje Pani od Powiatu za wykonywane usługi, będące przedmiotem wniosku, stanowi przychód, o których mowa w przepisach art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych? Należy wskazać konkretny punkt art. 13 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych” wskazała Pani, że: „Tak, wynagrodzenie, które Pani otrzymuje od Powiatu za wykonywane usługi będące przedmiotem wniosku stanowi przychód, o którym mowa w przepisach art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.

4.  Na pytanie o treści „Czy ma Pani wpływ na wysokość przyznanego Pani wynagrodzenia wynikającego z zawartej z Powiatem umowy? Jeśli tak, to w jaki sposób?” wskazała Pani, że: „Nie”.

5.  Na pytanie o treści „Czy ww. umowa przewiduje stałe, miesięczne wynagrodzenie wypłacane Pani za świadczenie usług nieodpłatnej pomocy prawnej, o której mowa w zadanym pytaniu? Należy szczegółowo opisać sytuację wskazała Pani, że: „Wynagrodzenie jest stałe bez względu na liczbę przepracowanych godzin lub przyjętych klientów”.

6.  Na pytanie o treści „Kto ponosi ryzyko gospodarcze, ekonomiczne za czynności wykonywane przez Panią z tytułu zawartej umowy?” wskazała Pani, że: „Ministerstwo Sprawiedliwości, jako koordynator programu nieodpłatnej pomocy prawnej”.

7.  Na pytanie o treści „Czy w umowie zawarto postanowienia, w ramach których Powiat wziąłby na siebie jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Panią na ich rzecz?” wskazała Pani, że: „Nie”.

8.  Na pytanie o treści „Kto ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności, które Pani wykonuje w ramach umowy zawartej z Powiatem?” wskazała Pani, że: „Umowa stron nie zawiera postanowień dot. odpowiedzialności stron wobec osób trzecich, Powiat nie zobowiązał Pani do zawarcia umów ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich, w związku z powyższym, odpowiedzialność wobec osób trzecich ponosi Powiat, z którym Pani ma zawartą umowę”.

9.  Na pytanie o treści „Czy zawarta z Powiatem umowa stanowi umowę zlecenia – jeśli nie, prosimy wskazać rodzaj zawartej umowy” wskazała Pani, że: „Jest to umowa o świadczenie usług prawnych”.

Pytanie

Czy Wnioskodawca, zawierając umowę na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej z Powiatem, jako osoba prawna i jako Kancelaria adwokacka, zwana w umowie Zleceniobiorcą, której przedmiotem jest świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w oparciu o ustawę z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, jest obowiązany do odprowadzenia podatku VAT od otrzymywanego wynagrodzenia?

Pani stanowisko w sprawie

Zdaniem Pani, stan faktyczny dotyczy Wnioskodawcy, jako Kancelarii adwokackiej – bo tak Wnioskodawca zawarł umowę z Powiatem, jednak – Wnioskodawca uważa – że świadcząc usługi w ramach umowy w lokalu wyznaczonym przez Powiat, Wnioskodawca nie działa pod szyldem swojej kancelarii – tak jak to ma miejsce przy swojej działalności – lecz jako adwokat – osoba fizyczna. Ludzie przychodzą do Wnioskodawcy, jak do osoby fizycznej, której często nawet nie znają z imienia i nazwiska.

Wnioskodawca nie ma na nic wpływu, tak jak to jest przy swojej działalności – wszystko narzucone jest w umowie – lokal, sprzęt, usytuowanie punktu, godziny pracy, dzień dyżuru, wynagrodzenie. Klienci również umawiani są za pośrednictwem Starostwa Powiatowego.

Wnioskodawca w ramach świadczonej umowy nie może udzielać informacji, czy dostarczać wizytówek dotyczących jakichkolwiek odpłatnych świadczeń swoich w ramach działalności gospodarczej ani innych osób. W punkcie nie używa swojego szyldu, pieczątki, nie podpisuje sporządzanych projektów pism, nie reprezentuje klientów przed sądem. Nie wykonuje zatem typowych czynności, które wykonuje w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Wnioskodawca nie ponosi odpowiedzialności za świadczone usługi wobec osób trzecich.

W ocenie Wnioskodawcy, świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach zawartej z Powiatem umowy na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej, zawartej z Kancelarią adwokacką, zwaną w umowie Zleceniobiorcą, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (VAT).

Wnioskodawca uważa, że spełnił łącznie wszystkie przesłanki z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT i nie musi płacić podatku VAT od świadczenia na rzecz Powiatu usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nawet zawierając umowę, jako Kancelaria adwokacka.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku – jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług  (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy:

Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy:

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje  w zamian za to świadczenie.

Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy:

W świetle art. 15 ust. 3 ustawy:

Według art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.), dalej jako „ustawa o PIT”:

W opisie sprawy wskazała Pani, że wynagrodzenie, które otrzymuje Pani od Powiatu za wykonywane usługi będące przedmiotem wniosku stanowi przychód, o którym mowa w przepisach art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z przywołanego wyżej przepisu art. 15 ust. 3 ustawy wynika, że warunkiem dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy o podatku od towarów i usług, jest uznanie przychodów osiąganych z tytułu wykonywanych czynności za przychody wymienione w art. 12 ust. 1-6 (przychody z wykonywanej pracy) lub w art. 13 pkt 2-9 (przychody z działalności wykonywanej osobiście) ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wskazać należy, że z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności co do warunków:

·wykonywania tych czynności,

·wynagrodzenia, oraz

·odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zatem, użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia  i odpowiedzialności pracodawcy.

Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o PIT, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się  na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność  za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej,  w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia  i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.

Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne  ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku  z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala jednocześnie wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy o podatku VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie ustawy.

Istotna jest w tym przypadku analiza istoty odpowiedzialności, wynikającej z charakteru stosunku prawnego łączącego Panią z Powiatem.

Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11.12.2006 Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady. Na podstawie tego artykułu:

Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać  za działalność gospodarczą.

W akapicie pierwszym, art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, określa osobę, która może stać się podatnikiem, jako każdą osobę, która niezależnie prowadzi w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

Przepis art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady wyjaśnia znaczenie terminu „samodzielnie” użytego w art. 9. Jak stanowi ww. art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE:

W celu określenia granic pojęcia „działalności gospodarczej” i „podatnika” należy przypomnieć art. 9 ust. 2 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady.

Przepis art. 9 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady stwierdza, że:

Przy czym, zgodnie z art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

Dyrektywa 2006/112/WE Rady wskazuje na bardzo szeroki zakres działalności gospodarczej, obejmujący wszystkie etapy produkcji, dystrybucji i dostarczania towarów  i usług.

To, że działalność gospodarcza, która ma być traktowana jako taka, nie jest działalnością wykonywaną okazjonalnie, nie oznacza, że działalność ta, aby mieścić się w zakresie podatku VAT, musi osiągnąć pewną liczbę operacji lub osiągnąć określony poziom dochodu. Decydującym elementem jest wola lub zamiar osoby dokonującej czynności,  aby brać udział w produkcji, dystrybucji lub dostarczaniu dóbr lub usług. Elementem definiującym działalność gospodarczą na gruncie przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady jest to, że osoba, w celu wykonywania swoich działań, wykorzystuje zasoby ludzkie lub rzeczowe w taki sam sposób, jak są one wykorzystywane przez producenta, handlowca lub osoby świadczące usługi. Działalność gospodarcza w rozumieniu Dyrektywy 2006/112/WE Rady będzie miała miejsce, gdy zaistnieje zamiar wykorzystania  i zorganizowania środków w celu wzięcia udziału w produkcji, dystrybucji towarów lub świadczeniu usług.

Przedmiotowe zagadnienie było również przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento  de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributos de las Zonas Primera y Segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów). TSUE  w ww. orzeczeniach wskazał, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością.

Ponadto, zgodnie z opinią RG M.G. Tesauro z 4 czerwca 1991 r. do sprawy C-202/90,  co się tyczy warunków pracy należy przeanalizować czy pracownik jest niejako zintegrowany z organizacją pracodawcy (...) czy i w jakim zakresie może swobodnie zorganizować swoją działalność. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny. Jednakże poddanie się niektórym dyrektywom jak też pewnej kontroli czy władzy dyscyplinarnej pracodawcy, które odnajdujemy również w stosunku pracy nie wykluczają charakteru samodzielnego działalności. Co się tyczy warunków wynagrodzenia, okoliczność, że wynagrodzenie (także to określone ustawą) jest proporcjonalne do usług  i charakter przypadkowy, który z tego wynika stanowią jasne wskaźniki istnienia stosunku samodzielnej pracy. Nie ma wątpliwości, że ryzyko w ramach stosunku pracy podporządkowanej spoczywa tylko na pracodawcy. W zakresie odpowiedzialności wskazano, że należy badać czy pracownik jest odpowiedzialny wobec osób trzecich  za czynności i działania, które można mu przypisać (pkt 6).

Zauważyć też należy, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy.

Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić  w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak  w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego  w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów,  a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast  na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy Zleceniobiorcą – Panią a Zleceniodawcą – Powiatem wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, to nie można uznać Pani za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że zleceniobiorca występuje w charakterze podatnika VAT.

Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności. Należy uznać, że co do zasady  w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest poradnictwo obywatelskie oraz pomoc prawna świadczone przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego.

W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie – warunek drugi).

Warunek drugi – wynagrodzenie. Zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, to nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez doradcę.

Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich. Warunek będzie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Z opisu sprawy wynika, że prowadzi Pani jednoosobową działalność gospodarczą i wykonuje Pani zawód adwokata. Przedmiotem prowadzonej przez Panią działalności jest świadczenie usług prawniczych. Zawarła Pani z Powiatem umowę o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej. Umowa została zawarta pomiędzy Powiatem a Panią prowadzącą działalność gospodarczą, zwaną w Umowie Zleceniobiorcą. W § 1 umowy zapisano, że Powiat zleca a Zleceniobiorca zobowiązuje się do osobistego świadczenia za wynagrodzeniem usług prawnych zgodnie z przepisami ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, o nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Przedmiot umowy będzie wykonywany przez Panią w lokalu udostępnionym Pani nieodpłatnie pod adresem wskazanym w umowie. Lokal wyposażony jest w komputer, drukarkę, biurko, szafkę na klucz, krzesła. Powiat zobowiązuje się do udostępnienia Pani lokalu, a także dostępu do poszczególnych sieci w tym telefonicznej, teleinformatycznej, Internetu wraz z bazą aktów prawnych. Lokal może być wykorzystywany przez Panią wyłącznie dla celów świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach zawartej z Powiatem umowy. Powiat zapłaci Pani wynagrodzenie ryczałtowe za każdy miesiąc od stycznia do grudnia, którego wysokość została określona w umowie. Pani wykonywać będzie zlecenie osobiście w miejscu i czasie określonym przez Powiat i wskazanym w umowie. Dalsze zapisy umowy dotyczą sytuacji, gdy Pani nie może osobiście świadczyć pomocy. Wówczas Pani musi o tym niezwłocznie powiadomić Powiat, wskazać osobę zastępującą Jej kwalifikacje oraz liczbę i czas zastępstw. Umowa jest zawarta z Panią na czas oznaczony od stycznia do grudnia 2024 r. Każda ze stron może rozwiązać umowę z jednomiesięcznym wypowiedzeniem. Zmiany umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. W sprawach nieuregulowanych umową stosuje się przepisy kodeksu cywilnego. Wskazać należy, że z tytułu realizacji umowy współpracy z Powiatem Pani ponosi jedynie koszty związane z dojazdem do lokalu przeznaczonego na świadczenie przedmiotu umowy, brak ryzyka ekonomicznego i gospodarczego. Ponadto, świadcząc usługi w ramach umowy o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej wyraziła Pani oświadczenie woli w imieniu i na rzecz Powiatu, jest Pani Zleceniobiorcą. Zaznaczyć należy, że umowę zawarła Pani, jako Kancelaria adwokacka i w taki też sposób rozlicza się z Powiatem, jednakże, w ocenie Pani, nie działa, jako podmiot prowadzący swoją działalność gospodarczą, lecz jako osoba fizyczna pozostająca w dyspozycji Powiatu. Wynagrodzenie, które Pani otrzymuje od Powiatu za wykonywane usługi, będące przedmiotem wniosku, nie stanowi przychodu, o którym mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Natomiast, wynagrodzenie, które Pani otrzymuje od Powiatu za wykonywane usługi będące przedmiotem wniosku stanowi przychód, o którym mowa w przepisach art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie ma Pani wpływu na wysokość przyznanego Pani wynagrodzenia wynikającego z zawartej z Powiatem umowy. Wynagrodzenie, które Pani otrzymuje jest stałe bez względu na liczbę przepracowanych godzin lub przyjętych klientów. Ryzyko gospodarcze, ekonomiczne za czynności wykonywane przez Panią z tytułu zawartej umowy ponosi Ministerstwo Sprawiedliwości, jako koordynator programu nieodpłatnej pomocy prawnej. Ponadto, w umowie nie zawarto postanowienia, w ramach których Powiat wziąłby na siebie jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Panią na ich rzecz. Umowa stron nie zawiera postanowień dot. odpowiedzialności stron wobec osób trzecich, Powiat nie zobowiązał Pani do zawarcia umów ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich, w związku z powyższym, odpowiedzialność wobec osób trzecich ponosi Powiat, z którym Pani ma zawartą umowę.

Pani wątpliwości dotyczą ustalenia, czy Pani, zawierając umowę na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej z Powiatem, jako osoba prawna i jako Kancelaria adwokacka, zwana w umowie Zleceniobiorcą, której przedmiotem jest świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w oparciu o ustawę z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, jest obowiązana do odprowadzania podatku VAT od otrzymywanego wynagrodzenia.

Mając powyższe na uwadze, na gruncie powołanych przepisów należy stwierdzić, że przy tak przedstawionym opisie sprawy, świadczenie przez Panią nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie zawartej umowy zlecenia z Powiatem, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie, a tym samym nie jest/nie będzie Pani z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania podatku od towarów i usług.

Nie ponosi Pani bowiem – jak wynika z okoliczności sprawy – odpowiedzialności wobec osób trzecich za wykonywane czynności, jak i ryzyka gospodarczego i ekonomicznego. Powiat nie zobowiązał Pani do zawarcia umów ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich, w związku z powyższym, odpowiedzialność wobec osób trzecich ponosi Powiat, z którym Pani ma zawartą umowę. Ponadto, z zawartej przez Panią z Powiatem umowy o świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej wynika, że przedmiot umowy wykonuje/będzie wykonywała Pani w lokalu udostępnionym Pani nieodpłatnie pod adresem wskazanym w umowie. Lokal wyposażony jest w komputer, drukarkę, biurko, szafkę na klucz, krzesła. Powiat zobowiązał się również do udostępnienia Pani dostępu do poszczególnych sieci w tym telefonicznej, teleinformatycznej, Internetu wraz z bazą aktów prawnych. Lokal może być wykorzystywany przez Panią wyłącznie dla celów świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej w ramach zawartej z Powiatem umowy. Co więcej – jak wskazała Pani we wniosku – nie ma Pani wpływu na wysokość przyznanego wynagrodzenia wynikającego z zawartej z Powiatem umowy. Wynagrodzenie wypłacane Pani jest stałe bez względu na liczbę przepracowanych godzin lub przyjętych klientów. Powiat zapłaci Pani wynagrodzenie ryczałtowe za każdy miesiąc od stycznia do grudnia, którego wysokość została określona w umowie.

Zatem, zawarcie opisanej umowy zlecenia powoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach którego Pani – Zleceniobiorca związana jest ze Zleceniodawcą – Powiatem więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności Zleceniodawcy wobec osób trzecich. Jak bowiem wskazano wyżej, warunek ten będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3  pkt 3 ustawy, realizowane przez Panią świadczenie z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej, na podstawie przedmiotowej umowy zlecenia, nie podlega i nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w analizowanej sprawie nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonej – na podstawie umowy zlecenia – usługi nieodpłatnej pomocy prawnej.

Podsumowując, stwierdzam, że nie jest/nie będzie Pani zobowiązana do odprowadzania podatku od towarów i usług od otrzymywanego wynagrodzenia zawierając umowę na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej z Powiatem, jako osoba prawna i jako Kancelaria adwokacka, zwana w umowie Zleceniobiorcą, której przedmiotem jest świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej w oparciu o ustawę z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej.

Tym samym, Pani stanowisko należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy:

·stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia oraz

·zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania intertpretacji.

Ponadto, należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego podanym przez Panią w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy, co oznacza, że w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania). Inne kwestie przedstawione w opisie sprawy, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·    w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·    w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).