Możliwość wystawiania faktury VAT m.in. za opłaty eksploatacyjne, opłaty za media i opłaty kanalizacyjne na osoby trzecie na wniosek właściciela lokalu lub osoby, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług – jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

Państwa wniosek z 1 marca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości wystawiania faktury VAT m.in. za opłaty eksploatacyjne, opłaty za media i opłaty kanalizacyjne na osoby trzecie na wniosek właściciela lokalu lub osoby, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, wpłynął 25 marca 2024 r.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Spółdzielnia Mieszkaniowa zarządza lokalami mieszkalnymi i użytkowymi.

Zgodnie z art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych członkowie spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, członkowie spółdzielni będący właścicielami lokali oraz właściciele lokali niebędących członkami spółdzielni są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni oraz części wspólnych nieruchomości zgodnie z postanowieniami statutu.

Spółdzielnia wystawia właścicielom lokali użytkowych, którymi zarządza, co miesiąc, faktury za należne opłaty eksploatacyjne, opłaty za media i pozostałe opłaty przypadające na dany lokal użytkowy zgodnie z obowiązującą stawką podatku od towarów i usług.

Właściciel lokalu użytkowego wynajął podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą swój lokal użytkowy. Właściciel lokalu użytkowego zwrócił się do Spółdzielni, aby faktury za opłaty eksploatacyjne, opłaty za media i pozostałe opłaty były wystawiane bezpośrednio na podmiot, który lokal użytkowy wynajął od właściciela lokalu. Właściciela lokalu użytkowego i najemcę wiąże umowa najmu.

Spółdzielnia wystawia również faktury właścicielom lokali mieszkalnych na ich życzenie za należne opłaty eksploatacyjne, media i pozostałe opłaty ze stawką podatku zwolnioną.

Również właściciel lokalu mieszkalnego wynajął podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą swój lokal mieszkalny. Właściciel lokalu mieszkalnego również zwrócił się do Spółdzielni, z pisemną prośbą, aby faktury za opłaty eksploatacyjne, media i pozostałe opłaty były wystawiane bezpośrednio na podmiot, który lokal mieszkalny wynajął.

Właściciela lokalu mieszkalnego i podmiot wynajmujący wiąże umowa najmu.

Pytanie

Czy spółdzielnia może wystawić faktury za opłaty eksploatacyjne, opłaty za media (m.in. energia cieplna, woda) odpady komunalne i inne opłaty na osoby trzecie, z którymi nie łączy ją żaden stosunek prawno-gospodarczy na wniosek:

a)właściciela lokalu użytkowego,

b)właściciela lokalu mieszkalnego,

c)osoby, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego,

d)osoby, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Spółdzielni nie może ona wystawiać faktur za opłaty eksploatacyjne, media i pozostałe opłaty na osoby trzecie, z którymi nie łączy Spółdzielni stosunek prawno-gospodarczy, nawet jeśli właściciel lokalu użytkowego, jak również właściciel lokalu mieszkalnego złoży do Spółdzielni pisemne oświadczenie.

Oświadczenie lub wniosek właściciela lokalu lub osoby, która posiada spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu w sprawie wystawiania faktur osobie trzeciej (która jest najemcą lokalu) Spółdzielnia powinna rozpatrzeć negatywnie.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 361), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT:

Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 i w art. 8 ww. ustawy.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy:

W myśl natomiast art. 8 ust. 1 ustawy:

Ustawa o podatku od towarów i usług posługuje się w odniesieniu do dostawy towarów sformułowaniem „przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel” (art. 7 ust. 1 ustawy), a towarami w świetle tej ustawy – co do zasady – są rzeczy oraz ich części (art. 2 pkt 6 ustawy).

Takie zdefiniowanie konstytutywnego aspektu dostawy towarów, odwołując się do ekonomicznego władztwa nad rzeczą sprawia, że przedmiotem opodatkowania może być nie tylko sprzedaż czy zamiana rzeczy jako fizycznie wyodrębnionych dóbr materialnych, ale również inne transakcje wywierające, z ekonomicznego punktu widzenia, podobne skutki.

Co należy rozumieć przez „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel”, określił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-320/88. W orzeczeniu tym stwierdził, że dla uznania danej czynności za opodatkowaną dostawę towarów, nie ma znaczenia to, czy dochodzi do przeniesienia własności według prawa właściwego dla danego kraju. Regulacja ta ma zastosowanie do każdego przeniesienia prawa do rozporządzania towarem na inny podmiot, które to przeniesienie skutkuje tym, że strona ta uzyskuje de facto możliwość korzystania z rzeczy tak jak właściciel, nawet jeżeli nie wiąże się to z przeniesieniem własności. W tym orzeczeniu, odnosząc się do dostawy towarów, Trybunał posłużył się terminem przeniesienia „własności w sensie ekonomicznym”, podkreślając tym samym uniezależnienie opodatkowania od przeniesienia własności towarów. Oznacza to więc, że na gruncie przedmiotowego przepisu kluczowym elementem jest przeniesienie, w istocie rzeczy, praktycznej kontroli nad rzeczą i możliwości dysponowania nią.

Innymi słowy pojęcie „przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel” dotyczy tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności, zatem zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawa własności”. Idąc dalej należy wskazać, że czynności przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym, bowiem „dostawa towarów” nie ogranicza się wyłącznie do prawa własności rzeczy.

Przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Pod pojęciem usługi należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

-w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

-świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Przy ocenie charakteru świadczenia, jako usługi, należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów, zgodnie z art. 7 ustawy. Dodatkowo, warto wskazać, że pojęcie „świadczenia” wywodzi się z prawa cywilnego i należy je rozumieć zgodnie z ukształtowaną w tej gałęzi prawa definicją jako „każde zachowanie się na rzecz innej osoby”.

Pojęcie usługi według ustawy o podatku od towarów i usług jest szersze od usługi w rozumieniu klasyfikacji statystycznych. Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Taka definicja świadczenia usług jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług wszelkich transakcji wykonywanych przez podatników w ramach ich działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy:

Celem faktury jest przede wszystkim udokumentowanie rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych, zarówno pod względem przedmiotu transakcji, jak i podmiotów biorących w niej udział.

Faktury są dokumentem o charakterze sformalizowanym. Co do zasady zatem, faktury muszą być wystawione zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa. Prawidłowość materialnoprawna faktury zachodzi, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze. Oznacza to, że nie można uznać za prawidłową fakturę, gdy sprzecznie z jej treścią wskazuje ona zdarzenie gospodarcze, które w ogóle nie zaistniało bądź zaistniało w innych rozmiarach albo między innymi podmiotami.

Wątpliwości Spółdzielni dotyczą możliwości wystawiania faktur na najemcę lokalu, z którym nie łączy Ją żaden stosunek prawno-gospodarczy na wniosek:

a)właściciela lokalu użytkowego,

b)właściciela lokalu mieszkalnego,

c)osoby, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego,

d)osoby, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego.

W celu zatem ustalenia prawidłowej treści faktury koniecznym jest ustalenie nabywcy konkretnego świadczenia.

Z opisu sprawy wynika, że wystawiają Państwo co miesiąc, właścicielom lokali użytkowych, którymi zarządzacie, faktury za należne opłaty eksploatacyjne, opłaty za media i pozostałe opłaty przypadające na dany lokal użytkowy zgodnie z obowiązującą stawką podatku od towarów i usług.

Wskazali Państwo, że właściciel lokalu użytkowego wynajął podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą swój lokal użytkowy. Właściciel lokalu użytkowego zwrócił się do Państwa, aby faktury za opłaty eksploatacyjne, opłaty za media i pozostałe opłaty były wystawiane bezpośrednio na podmiot, który lokal użytkowy wynajął od właściciela lokalu. Właściciela lokalu użytkowego i najemcę wiąże umowa najmu.

Wystawiają Państwo również faktury właścicielom lokali mieszkalnych na ich życzenie za należne opłaty eksploatacyjne, media i pozostałe opłaty ze stawką podatku zwolnioną.

Również właściciel lokalu mieszkalnego wynajął podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą swój lokal mieszkalny. Właściciel lokalu mieszkalnego również zwrócił się do Państwa, z pisemną prośbą, aby faktury za opłaty eksploatacyjne, media i pozostałe opłaty były wystawiane bezpośrednio na podmiot, który lokal mieszkalny wynajął. Właściciela lokalu mieszkalnego i podmiot wynajmujący wiąże umowa najmu. 

Państwa wątpliwości dotyczą możliwości wystawienia faktury za opłaty eksploatacyjne, opłaty za media (m.in. energia cieplna, woda) odpady komunalne i inne opłaty na osoby trzecie, z którymi nie łączy ją żaden stosunek prawno-gospodarczy na wniosek właściciela lokalu albo osoby, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

Aby odpowiedzieć na to pytanie należy rozstrzygnąć, czy Spółdzielnia dokonuje czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT na rzecz osób trzecich. Inaczej mówiąc czy Spółdzielnia na rzecz tych osób dokonuje dostawy towarów (energii) albo świadczy usługi, które winny być udokumentowane fakturami.

Jakie warunki winny być spełnione aby uznać, że dana czynność (wykonana przez podatnika podatku VAT) stanowi usługę albo dostawę towarów na gruncie podatku VAT była niejednokrotnie przedmiotem rozpatrzenia przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości.

Jak zauważył ETS w wyroku 102/86 „czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem”.

Należy też zwrócić uwagę na wyrok C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie trybunał zauważył, iż czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”. W orzeczenie z dnia 5 lutego 1981r., C-154/80 Trybunał stwierdził, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że czynność uznaje się za odpłatną gdy są spełnione następujące warunki:

- istnieje związek prawny między sprzedawcą (dostawcą, usługodawcą) i nabywcą (towaru, usługi), w ramach którego następuje świadczenie wzajemne;

- wynagrodzenie otrzymane przez sprzedawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za towar albo usługę na rzecz nabywcy;

- istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi;

- odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem;

- istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Zatem, gdy Spółdzielnię nie łączy żaden stosunek prawno-gospodarczy z najemcą lokalu użytkowego oraz mieszkalnego, tj. z osobą trzecią, to nie można uznać, że dokonuje ona dostawy albo świadczy usługę na rzecz tych osób. Tym samym brak jest czynności, którą Spółdzielnia mogłaby udokumentować fakturą wystawioną na rzecz najemców lokali.

Reasumując, skoro Spółdzielnię nie łączy żaden stosunek prawno-gospodarczy z najemcami lokalu mieszkalnego oraz użytkowego, najemcy nie są nabywcami świadczeń ze strony Spółdzielni, zatem Spółdzielnia nie ma podstaw do wskazania w treści faktury (dokumentującej obciążenie z tytułu opłat eksploatacyjnych), w części dotyczącej nabywcy - najemcy lokalu. Obowiązek ten będzie ciążył na właścicielach lokali.

Tym samym Państwa stanowisko należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Zaznaczenia wymaga, że zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego. Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego. Podkreślenia wymaga, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z tym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność. Równocześnie w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Interpretacja indywidualna rozstrzyga wyłącznie w zakresie postawionego pytania. Inne kwestie przedstawione w opisie stanu faktycznego, bądź we własnym stanowisku, które – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – nie zostały objęte pytaniem nie mogą być rozpatrzone.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383, ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634, ze zm.; dalej jako „PPSA”.  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.