Dostawa 3 wydzielonych działek w ramach wywłaszczenia przez Gminę w zamian za odszkodowanie nie powinna być opodatkowana podatkiem VAT.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług – jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

8 marca 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 5 marca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy opodatkowania podatkiem VAT dostawy – w ramach wywłaszczenia przez Gminę w zamian za odszkodowanie – nieruchomości (3 działek).

Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 14 maja 2024 r. (wpływ 15 maja 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

W roku 1996 Wnioskodawca wraz z żoną nabył nieruchomość gruntową w gminie. Nieruchomość składała się 3 działek, rozdzielonych drogą gminą oraz drogą dojazdową do lasu należącą również do Gminy. Nabyte nieruchomości stanowią łąki, pastwiska, nieużytki oraz las. W związku z nabyciem nieruchomości Wnioskodawcy nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku od towarów i usług.

W dniu zakupu, nabyta nieruchomość nie posiadała obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W tym samym okresie, gmina przystąpiła do opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla działek sąsiednich.

Od dnia nabycia, do dnia sporządzenia wniosku, nieruchomość nie była wykorzystywana na cele gospodarcze i pozostawała niezagospodarowana. Wnioskodawca okresowo wykaszał na niej trawę oraz usuwał zbędne krzewy i zarośla.

W marcu 1999 r. Wnioskodawca jako współwłaściciel, złożył do gminy wniosek o sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla wszystkich trzech działek (działki: 4, 1 i 11) – złożony wniosek Wnioskodawcy jako współwłaściciela nieruchomości. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy został zatwierdzony przez Radę Gminy Uchwałą.

23 kwietnia 2021 r. do Wójta Gminy zostało złożone pismo w sprawie przejęcia (kupna) nieczynnej, dojazdowej drogi gminnej, scalenia działek i podziału scalonej nieruchomości.

W sierpniu 2021 r. przystąpiono do prac geodezyjnych. W wyniku tych prac zostały wydzielone nieruchomości, które poszerzają publiczną drogę gminną, wydzielają: ciąg pieszo-rowerowy, zieleń naturalną i leśną, część zabudowy mieszkalno-usługowej.

W miesiącu wrześniu 2023 r. zostały przeprowadzone zmiany w istniejącej księdze wieczystej.

8 grudnia 2023 r. Urząd Gminy zawiadomił zainteresowanych o wszczęciu postępowania w sprawie przejęcia nieruchomości poszerzających drogę gminną, na własność Gminy.

12 stycznia 2024 r. została przekazana zainteresowanym Decyzja Wójta Gminy z 2024 r. w sprawie ustalenia odszkodowania za nieruchomości przejęte przez Gminę na poszerzenie publicznej drogi gminnej. Wysokość odszkodowania została ustalona przez Rzeczoznawcę majątkowego. Decyzja Wójta Gminy, operat szacunkowy z określenia wartości rynkowej. Wnioskodawca do dnia sporządzenia wniosku nie odebrał należnego odszkodowania.

12 stycznia 2024 r. pismem Urzędu Gminy z 11 stycznia 2024 r., został przekazany protokół rokowań w sprawie sprzedaży nieruchomości (będącej nieczynną drogą dojazdową, rozdzielającej nieruchomości) – pismo Gminy, operat szacunkowy z określenia wartości rynkowej. Protokół rokowań do dnia sporządzenia wniosku nie został podpisany.

Rozpoczęto ponowne rozmowy z Gminą S o sprzedaży gminie S nieruchomości (znajdującej się przy granicy z gminą), pod potrzeby posadowienia lokalnej przepompowni ścieków. Dotychczas została wydzielona działka i posadowiona przepompownia.

Wnioskodawca planuje w przyszłości:

·    przeprowadzenie transakcji kupna od gminy, nieczynnej gminnej drogi dojazdowej rozdzielającej nieruchomości Wnioskodawcy, podpisanie protokołu rokowań i sporządzenie aktu notarialnego kupna nieruchomości;

·    sprzedaż nieruchomości wydzielonej pod potrzeby Gminy, sporządzenie operatu szacunkowego z określenia wartości rynkowej nieruchomości, podpisanie aktu notarialnego sprzedaży nieruchomości;

·    przystąpienie do scalenia nieruchomości będących dotychczasową własnością zainteresowanego (działki 7, 8) oraz zakupionej od Gminy drogi dojazdowej rozdzielającej wskazane nieruchomości uzyskanie decyzji gminy zatwierdzającej projekt scalenia nieruchomości, wypis z rejestru gruntów, zmiany w prowadzonej księdze wieczystej;

·    przystąpienie do podziału oraz podział nieruchomości, uzyskanej w drodze przeprowadzonego scalania gruntów – przedmiotem podziału nieruchomości będzie wyodrębnienie w następującej kolejności:

• drogi podstawowej,
• dróg pomocniczych,
• działki technicznej pod budowę stacji energetycznej,
• działek pod zabudowę mieszkalno-usługową,
• działek pod zabudowę rekreacyjną

– zatwierdzenie podziału nieruchomości przez Gminę, wypis z rejestru gruntów sporządzony przesz Starostwo;

·    przystąpienie do sporządzenie budowlanego projektu technicznego budowy dróg i uzbrojenia terenu w: sieć wodociągową, kanalizacji sanitarnej, sieć energetyczną i telekomunikacyjną – uzyskanie stosownych decyzji zatwierdzającej projekt i pozwoleń na rozpoczęcie prac budowlanych;

·    wybór wykonawcy robót budowlanych zawarcie umowy o wykonanie prac budowlanych;

·     przystąpienie do rozpoczęcia budowy dróg i infrastruktury technicznej uzyskanie decyzji na użytkowanie dróg i infrastruktury technicznej;

·     przygotowanie planu marketingowego sprzedaży nieruchomości – plan marketingowy sprzedaży nieruchomości;

·    w międzyczasie przystąpienie do sprzedaży wydzielonych nieruchomości przeznaczonych pod zabudowę mieszkalno-użytkową (nieruchomości posiadają dostęp do drogi gminnej), zawarcie aktów notarialnych sprzedaży nieruchomości;

·    przystąpienie do sprzedaży wydzielonych nieruchomości pod zabudowę rekreacyjną (po wykonaniu dróg pomocniczych, zapewniających dojazd) – zawarcie aktów notarialnych sprzedaży nieruchomości;

·    podjęcie działań zmierzających do przekazania drogi podstawowej, ewentualnie dróg pomocniczych i wybudowanej infrastruktury technicznej Gminie.

Wnioskodawca w dniu składania wniosku nie prowadził i nie prowadzi działalności gospodarczej związanej z obrotem nieruchomościami. Wszystkie wykonane i planowane zdarzenia związane są z przygotowaniem do sprzedaży nieruchomości.

Uzupełnienie opisu zdarzenia przyszłego

Wywłaszczeniem objęte są działki: nr 30, 33 i 1. Ww. działki objęte są wspólnością majątkową małżeńską.

Wymienione działki są wynikiem podziału działek nr 29 oraz nr 3, które Wnioskodawca wraz z żoną nabył w roku 1996 – w celu inwestycyjnym. Wydzielenie działek nr 30, nr 33 (z działki nr 29), nr 1 (z działki nr 3) nastąpiło w roku 2023. Zatem, działki będące przedmiotem wywłaszczenia powstały z podziału działek wcześniej zakupionych. Tym samym nie zostały bezpośrednio nabyte.

Działka:

·nr 30 od momentu nabycia/wydzielenia do momentu wywłaszczenia nie była przez Wnioskodawcę w żaden sposób wykorzystywana, była jedynie koszona;

·nr 33 od momentu nabycia/wydzielenia do momentu wywłaszczenia nie była przez Wnioskodawcę w żaden sposób wykorzystywana, była jedynie koszona;

·nr 1 od momentu nabycia/wydzielenia do momentu wywłaszczenia nie była przez Wnioskodawcę w żaden sposób wykorzystywana, była jedynie koszona.

Do momentu wywłaszczenia:

·    działka nr 30 nie była, nie jest i nie będzie wykorzystywana przez Wnioskodawcę do prowadzenia działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361, zwanej ustawą), w tym działalności rolniczej, o której mowa w art. 2 pkt 15 ustawy, takiej działalności Wnioskodawca nie prowadził, nie prowadzi i nie będzie prowadził;

·    działka nr 33 nie była, nie jest i nie będzie wykorzystywana przez Wnioskodawcę do prowadzenia działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361, zwanej ustawą), w tym działalności rolniczej, o której mowa w art. 2 pkt 15 ustawy, takiej działalności Wnioskodawca nie prowadził, nie prowadzi i nie będzie prowadził;

·    działka nr 1 nie była, nie jest i nie będzie wykorzystywana przez Wnioskodawcę do prowadzenia działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361, zwanej ustawą), w tym działalności rolniczej, o której mowa w art. 2 pkt 15 ustawy, takiej działalności Wnioskodawca nie prowadził, nie prowadzi i nie będzie prowadził.

Do momentu wywłaszczenia:

·    działka nr 30 nie była, nie jest i nie będzie wykorzystywana przez żonę do prowadzenia działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361, zwanej ustawą), w tym działalności rolniczej, o której mowa w art. 2 pkt 15 ustawy, takiej działalności nie prowadziła, nie prowadzi i nie będzie prowadziła;

·    działka nr 33 nie była, nie jest i nie będzie wykorzystywana przez żonę do prowadzenia działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361, zwanej ustawą), w tym działalności rolniczej, o której mowa w art. 2 pkt 15 ustawy, takiej działalności nie prowadziła, nie prowadzi i nie będzie prowadziła;

·    działka nr 1 nie była, nie jest i nie będzie wykorzystywana przez żonę do prowadzenia działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361, zwanej ustawą), w tym działalności rolniczej, o której mowa w art. 2 pkt 15 ustawy, takiej działalności nie prowadziła, nie prowadzi i nie będzie prowadziła.

Ani żona ani Wnioskodawca, nie prowadzili ww. działalności gospodarczej, w tym rolniczej. Nie byli czynnymi podatnikami podatku od towarów i usług. Zatrudnieni byli na umowę o pracę w innej działalności gospodarczej – przedsiębiorstwach. Obecnie korzystają ze świadczenia emerytalnego.

Niżej wymienione działki:

·działka nr 30 nie była przedmiotem najmu, dzierżawy lub umów o podobnym charakterze,

·działka nr 33 nie była przedmiotem najmu, dzierżawy lub umów o podobnym charakterze,

·działka nr /1 nie była przedmiotem najmu, dzierżawy lub umów o podobnym charakterze.

Do momentu wywłaszczenia podjęto następujące działania:

·    na wniosek Wnioskodawcy została przeprowadzona zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy dla działek należących do Wnioskodawcy i żony, plan został zatwierdzony Uchwałą Rady Gminy z 2017 r.;

·    uprawomocnienie planu miejscowego umożliwiło przeprowadzenie geodezyjnego wydzielenia działek: nr 30, nr 33, nr 1, później będących przedmiotem wywłaszczenia;

·    wyodrębnienie ww. działek w prowadzonej księdze wieczystej, odłączenie działek z księgi wieczystej;

·    przeprowadzenie, w ramach wywłaszczenia, procedury przekazania działek Gminie.

Koszty wymienionych działań zostały pokryte z budżetu Wnioskodawcy i żony.

Po wydzieleniu działek: nr 30, nr 33, nr 1, w pierwszej połowie roku 2023, nie zostały podjęte żadne działania związane z ich uatrakcyjnieniem, które miałyby wpływ na zwiększenie wartości działek. Wydzielone działki umożliwią Gminie dokończenie modernizacji odcinka drogi gminnej do granicy z sąsiednią Gminą.

Dla ww. działek nie zamieszczał Wnioskodawca celem zbycia żadnych ogłoszeń o sprzedaży w środkach masowego przekazu.

Na moment wywłaszczenia ww. działki były skutkiem wcześniej uchwalonego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, przeznaczone zostały na drogi publiczne. Ww. działki z chwilą wydzielenia z mocy prawa przeszły na własność Gminy. Nowego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie uchwalano. Nie jest wiadome Wnioskodawcy, by Gmina, która dokonała wywłaszczenia działek, uzyskała decyzje o warunkach zabudowy dot. rozbudowy drogi gminnej.

Ww. działki są przeznaczone w miejscowym planie zagospodarowania na drogi publiczne. Zatem Gmina nie może dokonać ich zbycia. Przed wywłaszczeniem działek, nie prowadził Wnioskodawca na nich żadnej działalności objętej podatkiem VAT.

Ww. działki na moment wywłaszczenia stanowiły grunt niezabudowany.

Pytanie

Czy otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowanie za nieruchomości przejęte przez Gminę na poszerzenie publicznej drogi gminnej winno być opodatkowane podatkiem VAT po zgłoszeniu się Wnioskodawcy jako czynnego podatnika podatku od towarów i usług?

Pana stanowisko w sprawie

Wnioskodawca uważa, że otrzymane przez niego odszkodowanie za nieruchomości przejęte przez Gminę na poszerzenie publicznej drogi gminnej winno być opodatkowane podatkiem VAT po zgłoszeniu się Wnioskodawcy jako czynnego podatnika podatku od towarów i usług.

Odszkodowanie ma związek z posiadaną przez Wnioskodawcę nieruchomością, dla której Wnioskodawca dokonał w przeszłości i planuje w przyszłości dokonać szeregu czynności opisanych w stanie faktycznym wniosku, mających na celu doprowadzić do korzystnej finansowo z punktu widzenia Wnioskodawcy sprzedaży wydzielonych nieruchomości pod zabudowę mieszkalno-usługową i pod zabudowę rekreacyjną. Wszystkie wykonane dotychczas działania jak również działania planowane w przyszłości mają związek z przyszłymi czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług.

Przyszła dostawa tych wydzielonych nieruchomości będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 15 ust. 1 i 2 w związku z art. 113 ust. 13 pkt. 1 lit d) ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Wnioskodawca uważa, że w związku z posiadaniem i wykorzystaniem nieruchomości opisanych w stanie faktycznym jest podatnikiem podatku od towarów i usług prowadzącym działalność gospodarczą, a otrzymane przez Wnioskodawcę od Gminy odszkodowanie za przejęte w związku z poszerzeniem publicznej drogi gminnej nieruchomości jest, na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, objęte opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku – jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361) – zwanej dalej ustawą:

Na podstawie art. 2 pkt 22 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy:

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy:

Zgodnie z przedstawionymi przepisami, grunt spełnia definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy, a jego sprzedaż jest traktowana jako czynność odpłatnej dostawy towarów na terytorium kraju.

Zaznaczenia wymaga, że na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, również zbycie udziału w towarze (np. współwłasności nieruchomości) stanowi odpłatną dostawę towarów. Powyższe potwierdził NSA w uchwale 7 sędziów z 24 października 2011 r., sygn. akt I FPS 2/11.

Kwestie stosunków majątkowych pomiędzy małżonkami reguluje ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 ze zm.).

Stosownie do art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Zatem, istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

W świetle art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Jak stanowi art. 36 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

W myśl natomiast art. 36 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Z uwagi na powyższe regulacje prawne w akcie notarialnym dokumentującym tego rodzaju nabycie nieruchomości wymieniani są oboje małżonkowie, jeżeli istnieje między nimi ustawowa wspólność majątkowa. Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną uprawniającą do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego, a w czasie jej trwania żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego.

Na mocy zapisu zawartego w art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Małżeństwo nie należy do żadnej kategorii podmiotów wymienionych w ww. art. 15 ust. 1 ustawy. Powyższe stwarza dla małżonków prowadzących działalność gospodarczą szczególną sytuację prawną. Należy zauważyć, że żaden z przepisów ustawy nie zabrania małżonkom prowadzenia działalności gospodarczej jako odrębnym podatnikom. Nie ma przy tym przeszkód, aby pomiędzy małżonkami prowadzącymi odrębne działalności istniała ustawowa wspólność majątkowa.

W oparciu o definicję zawartą w art. 2 pkt 6 ustawy, należy przyjąć, że zbycie udziałów w nieruchomościach gruntowych (działce), traktowane jest jako czynność odpłatnej dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy.

Z przywołanego powyżej przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług (a więc także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa).

W takiej sytuacji uznać należy, że ma miejsce dostawa towarów w zamian za odszkodowanie, natomiast odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną – objętą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy podlega jednak opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

W rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy:

Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że do tego, aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności, konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik. Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Ponadto działalność gospodarczą stanowi wykorzystywanie towarów w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Przez ciągłe wykorzystywanie składników majątku należy rozumieć takie wykorzystywanie majątku, które charakteryzuje się powtarzalnością lub długim okresem trwania. Zatem czerpanie dochodów ze składnika majątku wskazuje na prowadzenie działalności gospodarczej.

Analizując powyższe przepisy należy stwierdzić, że dostawa towarów podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana będzie przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Właściwym zatem jest wykluczenie osób fizycznych z grona podatników w przypadku, gdy dokonują sprzedaży, przekazania, aportu, darowizny towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży bądź nie był wykorzystywany w celu wykonywania działalności gospodarczej.

Zatem jeśli osoba fizyczna dokonuje sprzedaży swojego majątku osobistego (np. nieruchomości), a czynność ta wykonywana jest okazjonalnie i nie zmierza do nadania jej stałego, profesjonalnego charakteru, nie oznacza to prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

W kontekście powyższego nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych lub okazjonalnych transakcji, za które nie jest przewidziana ściśle regularna zapłata oraz nie prowadzi zorganizowanej, czy zarejestrowanej działalności gospodarczej. Dokonywanie określonych czynności poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej, również nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.

Działalność gospodarcza powinna bowiem cechować się stałością, powtarzalnością i niezależnością jej wykonywania, gdyż związana jest z profesjonalnym obrotem gospodarczym. Nie jest natomiast działalnością handlową, a zatem i gospodarczą, sprzedaż majątku osobistego, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży i nie jest związany z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W kwestii związanej z opodatkowaniem sprzedaży nieruchomości stanowiącej majątek prywatny wypowiedział się także Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który w orzeczeniu z 15 września 2011 r., w sprawie C-180/10 wskazał m.in., że czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności nie mogą same z siebie być uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej. Sama liczba i zakres transakcji sprzedaży nie mogą stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania Dyrektywy, a czynnościami stanowiącymi działalność gospodarczą. Podobnie – zdaniem Trybunału – okoliczność, że przed sprzedażą zainteresowany dokonał podziału gruntu na działki w celu osiągnięcia wyższej ceny łącznej. Całość powyższych elementów może bowiem odnosić się do zarządzania majątkiem prywatnym zainteresowanego.

Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, że uznanie, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy. W przypadku zbywania nieruchomości ocenie podlegać muszą przede wszystkim okoliczności związane z nabyciem, wykorzystaniem nieruchomości, czy działania, jakie podejmuje zbywca w celu dokonania sprzedaży.

Na podstawie art. 112 ust. 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 344 ze zm.):

W myśl art. 128 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami:

Z powołanych przepisów wynika zatem, że istotą wywłaszczenia jest pozbawienie lub ograniczenie m.in. prawa własności nieruchomości. Dokonuje się tego za odszkodowaniem wypłaconym na rzecz osoby (podmiotu) wywłaszczanego, co poprzedza wydanie aktu prawnego w randze decyzji. Nieruchomość objęta taką procedurą staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Z tak określonych zapisów ustawowych wynika, że podmiotem podejmującym cały katalog czynności prawnych jest organ administracji. Nie wymaga się tu współdziałania, czy jakiejkolwiek innej inicjatywy ze strony podmiotu wywłaszczanego.

Zgodnie z przywołanym wyżej art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, wywłaszczenie nieruchomości, czyli przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie, stanowi dostawę towarów i – co do zasady – w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu VAT.

Należy jednak zaznaczyć, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów – przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że nabył Pan wraz z żoną nieruchomość gruntową, składającą się z 3 działek. Nieruchomość objęta jest ustawową wspólnością majątkową małżeńską. Nieruchomość nie była wykorzystywana na cele gospodarcze i pozostawała niezagospodarowana, okresowo wykaszał Pan na niej trawę oraz usuwał zbędne krzewy i zarośla. Na Pana wniosek został sporządzony miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Również na Pana wniosek została przeprowadzona zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, która umożliwiła przeprowadzenie wydzielenia z nieruchomości kolejnych 3 działek. Wójt Gminy zawiadomił Pana o wszczęciu postępowania w sprawie przejęcia 3 wydzielonych działek w zamian za odszkodowanie. Następnie organ gminy wydał decyzję, w której ustalił wysokość odszkodowania. Wydzielone działki nie były do momentu wywłaszczenia wykorzystywane w prowadzonej działalności, zarówno przez Pana, jak i żonę, nie były też przedmiotem najmu, dzierżawy lub umów o podobnym charakterze. Względem wywłaszczanych działek nie zostały podjęte żadne działania związane z ich uatrakcyjnieniem, które miałyby wpływ na zwiększenie ich wartości. Nie zamieszczał Pan, celem zbycia działek, żadnych ogłoszeń o sprzedaży w środkach masowego przekazu. Wywłaszczane działki stanowią grunt niezabudowany. Wydzielone działki, zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, przeznaczone są pod zabudowę – na drogi publiczne.

Pana wątpliwości dotyczą kwestii opodatkowania podatkiem VAT dostawy – w ramach przejęcia w zamian za odszkodowanie przez Gminę – 3 wydzielonych działek niezabudowanych.

Jak wynika z dokonanej wyżej analizy przepisów, warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie: po pierwsze dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie – czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Dostawa towarów (np. nieruchomości) podlega zatem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana jest przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działający w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Dopiero po zdefiniowaniu podmiotu jako podatnika VAT – co do zasady – mają dla określenia jego praw i obowiązków zastosowanie przepisy ustawy o podatku od towarów i usług.

W świetle powyższego, aby wyjaśnić Pana wątpliwości należy ustalić, czy w okolicznościach niniejszej sprawy, tj. w związku z przeniesieniem prawa własności nieruchomości (3 działek) na rzecz Gminy, w zamian za odszkodowanie, działa Pan w charakterze podatnika VAT zdefiniowanego w art. 15 ust. 1 ustawy.

Uznanie, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy.

Jak wyjaśniono wyżej – odwołując się zarówno do treści przepisów ustawy, jak i stanowiska judykatury – w przypadku osób fizycznych, które dokonują zbycia towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej, należy szczególnie wnikliwie przeanalizować okoliczności w jakich będzie realizowana transakcja. Co do zasady bowiem osoby fizyczne, które dokonują transakcji w ramach zarządu majątkiem prywatnym, wykluczone są z grona podatników VAT.

Uwzględniając powyższe przepisy oraz orzecznictwo należy stwierdzić, że w analizowanej sprawie brak jest podstaw do uznania Pana – w związku z opisaną czynnością, tj. przeniesieniem prawa własności nieruchomości na rzecz Gminy, w ramach wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie – za podatnika podatku od towarów i usług. Z informacji przedstawionych we wniosku nie wynika bowiem taka aktywność, która wykraczałaby poza ramy czynności związanych ze zwykłym wykonywaniem prawa własności. Co istotne, działki nie były przedmiotem najmu czy dzierżawy. Ponadto nie wykorzystywał Pan działek będących przedmiotem wywłaszczenia w działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Działki od momentu nabycia nie były wykorzystywane w żaden sposób – pozostawały niezagospodarowane, były jedynie koszone. Jak również wynika z opisu sprawy nie podejmował Pan żadnych działań, które mogłyby prowadzić do wzrostu wartości nieruchomości.

Wobec powyższego należy uznać, że przeniesienie prawa własności działek na rzecz Gminy, nie stanowi działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż brak jest przesłanek świadczących o takiej Pana aktywności w przedmiocie niniejszej transakcji, która byłaby porównywalna do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem (brak przesłanek zawodowego – stałego i zorganizowanego charakteru takiej działalności). Nie wystąpił bowiem ciąg zdarzeń, które jednoznacznie przesądzają, że zbycie przez Pana nieruchomości gruntowej wypełnia przesłanki działalności gospodarczej. Nie podjął Pan aktywnych działań w zakresie obrotu nieruchomościami, które świadczyłyby o angażowaniu środków w sposób podobny do wykorzystywanych przez handlowców.

Konsekwentnie, w przedmiotowej sprawie, brak jest przesłanek pozwalających uznać Pana za podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, który prowadzi działalność gospodarczą, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy, polegającą na handlu nieruchomościami. Działania podejmowane przez Pana należą zatem do zakresu zwykłego zarządu majątkiem prywatnym. W przedmiotowej transakcji przenosząc na rzecz Gminy prawo własności 3 wydzielonych działek korzysta Pan z przysługującego prawa do rozporządzania własnym majątkiem, która to czynność oznacza działanie w sferze prywatnej, do której nie mają zastosowania przepisy ustawy o podatku od towarów i usług.

Mając na uwadze powołane przepisy oraz okoliczności analizowanej sprawy należy stwierdzić, że dokonując dostawy działek korzysta Pan z przysługującego prawa do rozporządzania majątkiem prywatnym, co nie jest wykonywaniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Brak tego statusu pozbawia Pana cech podatnika podatku VAT, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy, w zakresie dostawy ww. działek, a ich dostawę, cech czynności podlegającej opodatkowaniu, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Skoro dostawa działek nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT, tym samym, nie będzie ona opodatkowana tym podatkiem.

Podsumowując, stwierdzam, że dostawa 3 wydzielonych działek w ramach wywłaszczenia przez Gminę w zamian za odszkodowanie nie powinna być opodatkowana podatkiem VAT.

Zatem Pana stanowisko uznałem jako nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Należy zauważyć, że stosownie do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Zatem, należy zaznaczyć, że niniejsza interpretacja dotyczy tylko Pana i nie wywołuje skutków podatkowych dla pozostałych współwłaścicieli.

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem zdarzenia przyszłego. Ponosi Pan ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu zdarzenia przyszłego. Podkreślenia wymaga, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z tym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem Pana wniosku (pytania). Inne kwestie przedstawione w opisie zdarzenia przyszłego, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być rozpatrzone zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, w myśl którego:

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·    w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·    w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).