W związku z nabyciem opisanych wierzytelności trudnych nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, tym samym transakcja ta pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług, otrzymane wynagrodzenie w postaci odsetek od Obligacji nie będzie stanowić wynagrodzenia za czynności podlegające opodatkowaniu, w konsekwencji brak obowiązku stosowania przepisów o sposobie określenia proporcji (tj. art. 86 ust. 2a-2h ustawy o VAT).

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

8 marca 2024 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych zakupu Wierzytelności oraz Obligacji.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca, A (dalej: „Fundusz”, „Wnioskodawca”) jest osobą prawną, funduszem wierzytelności utworzonym na podstawie art. 183 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 681 ze zm., dalej: „ustawa o FI”).

Fundusz zarządzany jest przez B (dalej: „TFI”).

Wnioskodawca działa w oparciu o przepisy ustawy o FI oraz Statut Funduszu (dalej: „Statut”). Zgodnie z postanowieniami Statutu wyłącznym zakresem działalności Wnioskodawcy jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania certyfikatów inwestycyjnych w wierzytelności, papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe określone w Statucie. W ramach prowadzenia działalności windykacyjnej, Fundusz przeprowadza transakcje zakupu/sprzedaży nieruchomości, stanowiących zabezpieczenie ww. wierzytelności.

W ramach prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności, będzie on nabywał na podstawie umów sprzedaży wierzytelności pieniężne, które będą transferowane na Wnioskodawcę przez pierwotnego wierzyciela (dalej: „Umowy”). Przedmiotem Umów będą wierzytelności już wymagalne stanowiące tzw. wierzytelności trudne, tj. wierzytelności, których dotychczasowa egzekucja była bezskuteczna i które cechują się wysokim ryzykiem nieściągalności (dalej: „Wierzytelności trudne”). Wszystkie Wierzytelności trudne nabywane przez Fundusz będą wymagalne, bezsporne i pozbawione wad prawnych. Jednocześnie w stosunku do Wierzytelności trudnych będą mogły być prowadzone postępowania egzekucyjne lub sądowe.

Planowane transakcje nabycia wierzytelności przez Fundusz będą obejmować portfele wierzytelności różnej wielkości, które będą nabywane w głównej mierze od podmiotów działających na rynku bankowym, ale również od podmiotów działających na innych rynkach. Fundusz będzie skupował portfele wierzytelności niezabezpieczonych i zabezpieczonych.

Wierzytelności trudne nabyte zostaną przez Fundusz w jego własnym imieniu. Jednocześnie, Wnioskodawca nie planuje dokonywać dalszej odsprzedaży nabytych Wierzytelności trudnych.

Z uwagi na zawarcie Umów Fundusz będzie wstępował w miejsce obecnych wierzycieli, tj. podmiotów przenoszących Wierzytelności trudne, i przysługiwać mu będą wszelkie wynikające z tego prawa, w tym będzie on uprawniony do otrzymywania kwot wynikających ze spłaty Wierzytelności trudnych. W efekcie, z przelewami Wierzytelności trudnych będzie się łączyć przejście na Wnioskodawcę ryzyk i korzyści ekonomicznych i prawnych związanych z Wierzytelnościami trudnymi.

Fundusz będzie nabywał Wierzytelności trudne za określoną cenę, która będzie zawsze równa lub niższa od wartości nominalnej tych wierzytelności. Przedmiotowa cena będzie odzwierciedlać rzeczywistą ekonomiczną wartość nabywanych Wierzytelności trudnych w chwili ich nabycia przez Fundusz.

Poza przekazaniem tej ceny przez Fundusz nie dojdzie do żadnych innych płatności pomiędzy samym Funduszem a podmiotami przenoszącymi wierzytelności. W szczególności, na podstawie żadnej z Umów ani w oparciu o inne ustalenia pomiędzy Funduszem a przenoszącymi wierzytelności nie zostanie przewidziane jakiekolwiek dodatkowe wynagrodzenie należne Funduszowi w związku z cesją Wierzytelności trudnych na Fundusz.

Umowy zawierane przez Fundusz będą zawierać klauzule o zwrotnym przeniesieniu Wierzytelności trudnych na zbywcę w przypadku np. oszustw, śmierci dłużnika czy spłaty zobowiązania wynikającego z wierzytelności przed dokonaniem nabycia przez Fundusz.

Ponadto, Fundusz zamierza nabywać nieruchomości zabudowane i niezabudowane w toku postępowań egzekucyjnych prowadzonych przez komorników sądowych (dalej: „Nieruchomości”). Zapłatą za Nieruchomości będą Wierzytelności trudne (przy czym w przypadkach, w których nabycie Nieruchomości będzie opodatkowane VAT kwota odpowiadająca podatkowi VAT będzie uiszczana przez Fundusz przelewem). Ponadto, Nieruchomości mogą być nabywane przez Fundusz w drodze tzw. datio in solutum, tj. zbywca Nieruchomości będący dłużnikiem Wierzytelności trudnej Funduszu przeniesie na Fundusz Nieruchomość w celu zwolnienia się z zobowiązania wskutek czego Wierzytelność trudna ulegnie zaspokojeniu.

Fundusz będzie nabywał Nieruchomości w celu ich dalszej sprzedaży na rzecz osób trzecich. Zgodnie z wiążącymi Fundusz regulacjami, Fundusz jest zobowiązany odsprzedać Nieruchomości w ciągu 1 roku od daty ich nabycia.

Ponadto, Fundusz będzie obejmować/nabywać obligacje wyemitowane przez przedsiębiorców w celu lokowania swoich nadwyżek środków finansowych pochodzących z bieżącej działalności (dalej: „Obligacje”). Celem Funduszu jest osiągnięcie przychodów z odsetek od Obligacji przy akceptowalnym poziomie ryzyka (podobnie jak w przypadku lokat bankowych, z zastrzeżeniem wyższego ryzyka i oprocentowania Obligacji w stosunku do lokat bankowych).

Fundusz będzie nabywał towary i usługi, które będą służyć zarówno:

• działalności polegającej na nabywaniu i sprzedaży Nieruchomości oraz
• działalności polegającej na nabywaniu Wierzytelności trudnych i Obligacji oraz czerpaniu pożytków w postaci spłat Wierzytelności trudnych oraz odsetek od Obligacji.

Jednocześnie, nie będzie możliwe przypisanie ww. towarów i usług wyłącznie do działalności Wnioskodawcy w zakresie nabywania sprzedaży Nieruchomości.

W związku z powyższym, Wnioskodawca powziął wątpliwość, czy:

• odpłatne nabycie Wierzytelności trudnych przez Wnioskodawcę będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT;
• odsetki od Obligacji będą stanowiły dla Wnioskodawcy wynagrodzenie za czynności podlegające ustawie o VAT;
• w związku z nabywaniem Wierzytelności trudnych i Obligacji oraz pożytków w postaci spłat Wierzytelności trudnych oraz odsetek od Obligacji na Wnioskodawcy będzie ciążył obowiązek stosowania przepisów o sposobie określenia proporcji (tzw. pre‑współczynniku VAT), o których mowa w art. 86 ust. 2a-2h ustawy o VAT.

Pytania

1.Czy odpłatne nabycie Wierzytelności trudnych przez Wnioskodawcę na podstawie zawieranych przez Fundusz Umów będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT?

2.Czy odsetki od Obligacji będą stanowiły dla Wnioskodawcy wynagrodzenie za czynności podlegające ustawie o VAT?

3.Czy w związku z nabywaniem Wierzytelności trudnych i Obligacji oraz czerpaniem pożytków w postaci spłat Wierzytelności trudnych oraz odsetek od Obligacji na Wnioskodawcy będzie ciążył obowiązek stosowania przepisów o sposobie określenia proporcji (tzw. pre-współczynniku VAT), o których mowa w art. 86 ust. 2a-2h ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

1.Zdaniem Wnioskodawcy odpłatne nabycie Wierzytelności trudnych przez Fundusz na podstawie Umów nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

2.Zdaniem Wnioskodawcy, odsetki od Obligacji nie będą stanowiły dla Wnioskodawcy wynagrodzenia za czynności podlegające ustawie o VAT.

3.Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z nabywaniem Wierzytelności trudnych i Obligacji oraz czerpaniem pożytków w postaci spłat Wierzytelności trudnych oraz odsetek od Obligacji na Wnioskodawcy nie będzie ciążył obowiązek stosowania przepisów o sposobie określenia proporcji (tzw. pre-współczynniku VAT), o których mowa w art. 86 ust. 2a-2h ustawy o VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Ad 1.

Stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT - przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, świadczeniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT, w tym również:

• przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
• zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
• świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o VAT zalicza do usług każde świadczenie niebędące dostawą towarów.

Należy zauważyć, że pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Taka konstrukcja definicji usługi pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej. Pojęcie usługi według ustawy jest także szersze od definicji usługi w rozumieniu klasyfikacji statystycznych. Oznacza to, że w definicji tej mieszczą się również określone zachowania, które nie zostały sklasyfikowane w PKWiU jako klasyfikacji, o której mowa w art. 5a ustawy o VAT.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy o VAT.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym, przepisy ustawy o VAT nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”) przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o VAT bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Jednocześnie, skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższej analizy, dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Wnioskodawca wskazuje również, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Kwestie związane z instytucją przelewu wierzytelności zostały uregulowane w przepisach ustawy z dnia 26 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej: „k.c.”).

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Natomiast stosownie do § 2 ww. artykułu wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Ponadto, stosownie do dyspozycji wskazanej w art. 510 § 1 k.c. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Skutkiem przelewu wierzytelności jest więc przejście praw przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Nabywca wierzytelności, w zamian za nabywaną wierzytelność zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz zbywcy wierzytelności.

Powyższe rozumienie przelewu wierzytelności jako usługi znajduje potwierdzenie w wyrokach polskich sądów administracyjnych.

Przykładowo, w wyroku WSA w Warszawie z 25 lutego 2010 r., sygn. akt 1766/99 wskazano: „Tymczasem w przypadku cesji wierzytelności podmiot, który wstąpił w prawa i obowiązki wierzyciela może dokonać na swoją rzecz windykacji nabytej należności, może też podjąć inne czynności takie jak potrącenie wierzytelności czy też konwersja wierzytelności na inne prawa majątkowe czy też wreszcie dokonać dalszej cesji wierzytelności. (...) Transakcja zawierana pomiędzy cedentem a cesjonariuszem dotyczy jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza. W żadnym razie z wniosku nie wynika natomiast, by Skarżąca zobowiązała się do jakichkolwiek działań polegających na ściąganiu długu na rzecz innego podmiotu. Jest to zresztą logiczne, skoro nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność za własne środki finansowe podatnik wchodzi w miejsce dotychczasowego wierzyciela. Z tą chwilą wykonana zostaje transakcja pomiędzy cedentem a cesjonariuszem. Dalsze losy wierzytelności są poza tą transakcją. Ewentualne podjęcie przez Skarżącą działań zmierzających do ściągnięcia długu nie będzie już wynikało z transakcji zawartej wcześniej z cedentem. Istniejący nadal dług Skarżąca będzie ściągała dla siebie, a nie dla innego podmiotu”.

W orzeczeniu z 6 listopada 2009 r. sygn. akt I SA/Po 628/09 WSA w Poznaniu stwierdził: "Biorąc pod uwagę powyższe Sąd podziela pogląd organów podatkowych, że wierzytelność nie jest towarem, a zakup wierzytelności jest usługą. Istotą tej usługi jest zdjęcie z dotychczasowego wierzyciela (zbywcy) ciężaru egzekucji, czy też niewypłacalności dłużnika. Usługa ta wyraża się w tym, że usługodawca uzyskuje zysk generowany »kosztem zbywcy«. Zbywca w tym wypadku otrzymuje za wierzytelność cenę niższą od jej wartości nominalnej. Z drugiej strony zbywca uzyskuje konkretne świadczenie w postaci zdjęcia z niego: ryzyka niewypłacalności dłużnika, konieczności prowadzenia postępowania egzekucyjnego, czy też opóźnień związanych z egzekwowaniem gotówki. Przenosząc powyższe rozważania na grunt analizowanej sprawy należy podkreślić, że stosunek cywilnoprawny pomiędzy zbywcą i nabywcą wierzytelności kończy się po dokonaniu tej czynności prawnej. Po zbyciu wierzytelności, zbywca nie ma wpływu na dalszy byt wierzytelności i nie jest zainteresowany dalszym postępowaniem nabywcy w tym względzie. Nie można więc przyjąć, że usługa trwa od chwili nabycia wierzytelności do czasu jej zbycia albo wyegzekwowania”.

Natomiast w kwestii sprzedaży wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się TSUE w wyroku z 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, że artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

Z powołanego wyżej orzeczenia wynika zatem, że o ile ustalona przez strony umów przelewu (cesji) wierzytelności cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności a ceną jej sprzedaży, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, nie możemy mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Jednocześnie w wyroku TSUE z 3 marca 1994 r., w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przyjmuje się, że do opodatkowania usługi podatkiem VAT niezbędne jest istnienie dwóch podmiotów - usługodawcy i usługobiorcy oraz istnienie stosunku prawnego pomiędzy tymi dwoma podmiotami, z których jeden świadczy usługę a drugi płaci za nią wynagrodzenie, przy czym pomiędzy czynnością podlegającą opodatkowaniu, a wynagrodzeniem otrzymanym z tytułu jej spełnienia musi istnieć bezpośredni, czytelny i dostrzegalny związek.

Analogiczne wnioski wynikają również z orzecznictwa polskich sądów administracyjnych (tj. m.in. z wyroku WSA w Warszawie z 19 maja 2009 r., sygn. akt III SA/Wa 252/08, wyroku NSA z 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11 oraz wyroku NSA z 17 grudnia 2013 r., sygn. akt I FSK 29/13).

Podobnie również wskazał NSA w wyroku z 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11, w uzasadnieniu, do którego NSA stwierdził, że: „Należy zatem przyjąć, że podstawowym i koniecznym warunkiem uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego) jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę. Badając zatem konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący - cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując, poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy‑cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli płynącego odwrotnie niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia bowiem wymaga, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że dochodzi do świadczenia takiej usługi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 p.t.u.”.

Jednocześnie, Wnioskodawca pragnie podkreślić, że czynności polegającej na nabyciu wierzytelności nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług, pod pojęciem towaru.

Jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę będzie on nabywał Wierzytelności trudne we własnym imieniu i na własne ryzyko po cenie równej lub niższej od wartości nominalnej tych wierzytelności. Jednocześnie z chwilą zawarcia Umów, na Wnioskodawcę będą przechodzić ryzyka i korzyści ekonomiczne i prawne związane z Wierzytelnościami trudnymi. Ponadto Wnioskodawca nie zobowiązał się względem podmiotów przenoszących Wierzytelności trudne do ściągnięcia długu na jego rzecz w zamian za wynagrodzenie. Fundusz nie będzie również świadczyć jakichkolwiek usług dodatkowych na rzecz zbywców przedmiotowych wierzytelności, a co za tym idzie nie będzie otrzymywać on jakiegokolwiek wynagrodzenia z tytułu nabytych Wierzytelności trudnych. Wszystkie nabywane wierzytelności będą również wymagalne oraz będą się cechować wysokim ryzykiem nieściągalności. Będą one również bezsporne i pozbawione wad prawnych.

W związku z nabywanymi wierzytelnościami, Fundusz nie będzie świadczył żadnych usług na rzecz zbywców przedmiotowych wierzytelności, a co za tym idzie nabywanie przez Wnioskodawcę wierzytelności za cenę równą lub niższą od wartości nominalnej tych wierzytelności nie powoduje, że dochodzi do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ustawy o VAT. Między Wnioskodawcą a zbywcami wierzytelności nie będzie istniał żaden odrębny stosunek prawny rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz Wnioskodawcy, a w konsekwencji Fundusz nie będzie otrzymywał od zbywców wierzytelności żadnego przysporzenia (wynagrodzenia) w związku z zawarciem Umowy. Relacje ze zbywcami wierzytelności zakończą się w momencie zakupu wierzytelności i zapłaty ceny.

Mając zatem na względzie przedstawione przez Wnioskodawcę zdarzenie przyszłe, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że w związku z nabywaniem przez Wnioskodawcę Wierzytelności trudnych nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, bowiem samo nabycie wierzytelności trudnych prowadzi wyłącznie do zmiany osoby wierzyciela i wstąpienia nabywcy - cesjonariusza w miejsce zbywcy - cedenta. Jednocześnie nabycie tych wierzytelności nie będzie stanowić również dostawy towarów w rozumieniu ustawy o VAT.

Jednocześnie Wnioskodawca wskazuje, iż stanowisko, które przedstawia Fundusz w zakresie braku opodatkowania podatkiem VAT nabycia wierzytelności trudnych było wielokrotnie potwierdzane przez DKIS w wydawanych interpretacjach indywidualnych, które dotyczyły zbliżonych stanów faktycznych, tj:

• interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: „DKIS”) z 24 maja 2019 r., nr 0112-KDIL2-3.4012.80.2019.3.IP, w której organ uznał, że czynności wykonywane przez Fundusz na rzecz Przenoszących Wierzytelności na podstawie Umowy (...), których przedmiotem będą wierzytelności już wymagalne, stanowiące tzw. wierzytelności trudne, nie będą stanowić ani dostawy towarów, ani świadczenia usług i w konsekwencji nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług,
• interpretacji indywidualnej DKIS z 1 marca 2021 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.902.2020.6.ICZ, w której organ podatkowy wskazał, że czynności wykonywane przez Wnioskodawcę na rzecz Inicjatora na podstawie Umowy sekurytyzacji, których przedmiotem będą wierzytelności już wymagalne, zagrożone nieściągalnością, w stosunku do których prowadzone będą postępowania egzekucyjne oraz sądowe stanowiące tzw. wierzytelności trudne, nie będą stanowić ani dostawy towarów, ani świadczenia usług i w konsekwencji nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług,

• interpretacji indywidualnej z 7 lipca 2023 r., nr 0114-KDIP4-3.4012.240.2023.1.RK,
• interpretacji indywidualnej z 14 lipca 2023 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.339.2023.6.ICZ.

Reasumując, w ocenie Wnioskodawcy odpłatne nabycie Wierzytelności trudnych przez Fundusz na podstawie Umów nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Ad 2.

Stosownie do ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (t.j. Dz. U. 2022 r. poz. 2244 z dnia 3 listopada 2022 r.) obligacja jest papierem wartościowym o charakterze dłużnym, w którym emitent wyraża zobowiązanie do spełnienia określonego świadczenia na rzecz właściciela obligacji (obligatariusza). W praktyce, emisja obligacji stanowi formę pozyskania kapitału przez emitenta, przy czym emitent zobowiązuje się do jego zwrotu właścicielowi obligacji wraz z odsetkami.

Należy podkreślić, że na gruncie podatku VAT, by dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika działającego w takim charakterze.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W świetle art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W zakresie uznania za podatnika VAT podmiotu lokującego kapitał w obligacje należy zwrócić uwagę na wyrok TSUE z 6 lutego 1997 r., w sprawie C-80/95 Harnas and Helm, w którym stwierdzono, iż: „(…) nabycie na własność i posiadanie obligacji, które nie służą innej działalności przedsiębiorstwa oraz otrzymywanie z tego tytułu dochodu nie stanowi działalności gospodarczej, która przyznaje wykonawcy tych czynności status podatnika. W konsekwencji działalność posiadacza obligacji może być zdefiniowana jako forma lokaty kapitału mieszcząca się w pojęciu zwykłego zarządzania majątkiem i jeśli generuje ona dochód w postaci odsetek, to wynikają one ze zwykłego posiadania obligacji. Jednakże nie mogą być one uważane za wynagrodzenie w zamian za dokonanie czynności lub wykonywanie działalności gospodarczej przez tego, kto takie odsetki otrzymuje.”

W świetle tego wyroku należy przyjąć, że odsetki otrzymywane przez posiadacza obligacji nie stanowią wynagrodzenia za czynności podejmowane w ramach działalności gospodarczej, a wynikają jedynie z samego prawa własności do obligacji, o ile wskazane obligacje nie służą innej działalności przedsiębiorstwa podatnika.

Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, Fundusz będzie obejmować/nabywać Obligacje w celu lokowania swoich nadwyżek środków finansowych. Celem Funduszu jest osiągnięcie przychodów z odsetek od Obligacji przy akceptowalnym ryzyku (podobnie jak w przypadku lokat bankowych z zastrzeżeniem wyższego ryzyka i oprocentowania Obligacji w stosunku do lokat bankowych).

W tym kontekście należy zwrócić uwagę, że w odniesieniu do Obligacji Wnioskodawca wykonuje jedynie prawo własności do tych Obligacji, w związku z czym odsetki te nie stanowią wynagrodzenia z tytułu jakiejkolwiek dokonywanej w ramach działalności gospodarczej Wnioskodawcy czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.

Ww. podejście znajduje potwierdzenie w szeregu interpretacji indywidualnych Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 1 sierpnia 2022 r. sygn. 0114-KDIP4-3.4012.274.2022.2.RK: „Analiza przedstawionych okoliczności oraz powołanych przepisów prawa i orzecznictwa w tym zakresie prowadzi do stwierdzenia, że nie działają/nie będą Państwo działać jako podatnik podatku VAT z tytułu czynności nabywania obligacji wewnątrzgrupowych oraz korporacyjnych. Jak Państwo wskazali, nabywają Państwo obligacje w celu lokowania wolnych środków pieniężnych na własne potrzeby. W przedmiotowej sprawie nie występują przesłanki do uznania, że w transakcji nabycia obligacji działają Państwo w sposób profesjonalny, zorganizowany i ciągły wskazujący na działanie w charakterze podatnika podatku od towarów i usług. Zatem otrzymane wynagrodzenie w postaci odsetek lub dyskonta od obligacji nie stanowi/nie będzie stanowić czynności podlegającej opodatkowaniu. W konsekwencji, nie działają/nie będą Państwo działać jako podatnik VAT w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy w odniesieniu do czynności obejmowania wskazanych obligacji.”

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 21 lipca 2022 r., 0113-KDIPT1-2.4012.362.2022.2.KW: „Lokują Państwo własne środki pieniężne na własne potrzeby. Działalność Państwa w aspekcie bycia posiadaczem obligacji czy założenia lokaty opiera się na zwykłym zarządzaniu majątkiem, a otrzymywane odsetki wynikają z posiadania obligacji czy lokaty. Jak wskazano wyżej przedmiotem opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest dostawa towarów i świadczenie usług. Czynności te zostały zdefiniowane w powołanych przepisach art. 7 i art. 8 ustawy. Będąca przedmiotem Państwa pytania nr 1 czynność lokowania własnych środków pieniężnych w instrumenty finansowe (obligacje, lokaty, depozyty overnight) nie jest żadną z ww. czynności. Wobec powyższego stwierdzić należy, że czynność lokowania własnych środków pieniężnych w instrumenty finansowe (obligacje, lokaty, depozyty overnight) nie jest/nie będzie u Wnioskodawcy czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.”

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 21 lipca 2022 r., 0113-KDIPT1-2.4012.363.2022.2.AM: „(…) przedmiotem opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest dostawa towarów i świadczenie usług. Czynności te zostały zdefiniowane w powołanych przepisach art. 7 i art. 8 ustawy. Czynność polegająca na lokowaniu środków pieniężnych w instrumenty finansowe nie jest żadną z ww. czynności. Wobec powyższego stwierdzić należy, że czynność lokowania przez Państwa środków pieniężnych Użytkowników Portalu w instrumenty finansowe, takie jak obligacje i inne wskazane w Rozporządzeniu nie jest/nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.”

Reasumując, zdaniem Wnioskodawcy, odsetki od Obligacji nie będą stanowiły dla Wnioskodawcy wynagrodzenia za czynności podlegające ustawie o VAT.

Ad 3.

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Z kolei w świetle art. 86 ust. 2a ustawy o VAT, w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, oraz celów, o których mowa w art. 8 ust. 5 - w przypadku, o którym mowa w tym przepisie, gdy przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe, kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ust. 2, oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej, zwanym dalej "sposobem określenia proporcji" (w praktyce określanego jako „pre-współczynnik VAT”). Sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć.

Mając na uwadze powyższe, warunkiem koniecznym zastosowania przepisu art. 86 ust. 2a ustawy o VAT jest wykorzystywanie przez podatnika VAT nabytych towarów i usług do „celów innych niż działalność gospodarcza”. W związku z tym, kluczowa dla dokonania wykładni przepisu art. 86 ust. 2a ustawy o VAT jest interpretacja pojęcia „działalność gospodarcza” użyta w tym przepisie.

Zdaniem Wnioskodawcy, cenne wskazówki w ww. zakresie dostarcza uzasadnienie do projektu nowelizacji wprowadzającej powołany powyżej art. 86 ust. 2a ustawy o VAT (Ustawa z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 605). [druk nr 3077]: „cele prowadzonej działalności gospodarczej należy rozpatrywać w kontekście definicji działalności gospodarczej, określonej przepisami art. 15 ust. 2 i 3 ustawy o VAT. Mieścić będą się tutaj również działania czy sytuacje występujące w ramach działalności gospodarczej, jednakże niegenerujące opodatkowania podatkiem VAT, przykładowo otrzymanie odszkodowań umownych czy odsetek za nieterminowe dokonywanie płatności od kontrahentów, sprzedaż wierzytelności „trudnych” itp. Natomiast przez cele inne rozumie się sferę działalności danego podmiotu niebędącą działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 i 3 ustawy o VAT (przykładowo działalność podmiotu w charakterze organu władzy czy nieodpłatną działalność statutową), a także cele prywatne, z definicji niemające nic wspólnego z działalnością gospodarczą podatnika”.

W tym kontekście należy zauważyć, iż zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Wnioskodawca wskazuje, iż definicja działalności gospodarczej unormowana w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT jest bardzo szeroka i nie ogranicza się wyłącznie do czynności podlegających opodatkowaniu VAT. Innymi słowy, sam fakt, iż dany podmiot wykonuje czynności, które nie podlegają opodatkowaniu VAT, nie oznacza automatycznie, że są one wykonywane poza zakresem jego działalności gospodarczej.

Powyższe znajduje potwierdzenie w broszurze informacyjnej Ministra Finansów z 17 lutego 2016 r. dotyczącej zasad odliczenia podatku od towarów i usług przez podatników prowadzących działalność o charakterze mieszanym, z uwzględnieniem zmian wprowadzonych od 1 stycznia 2016 r., w której wskazano, że: „w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej u podatnika mogą wystąpić działania czy sytuacje, które nie generują opodatkowania VAT. „Towarzyszą” one działalności gospodarczej i nie stanowią obok niej odrębnego przedmiotu działalności podatnika. Nie podlegają one opodatkowaniu VAT, jednakże ich występowanie nie oznacza, że u podatnika występują czynności wykonywane poza działalnością gospodarczą”.

Jako przykłady takich działań lub sytuacji ww. broszura wymienia:

• otrzymanie odszkodowań umownych czy odsetek za nieterminowe dokonywanie płatności od kontrahentów,
• sprzedaż wierzytelności „trudnych”,
• otrzymanie dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze niemających bezpośredniego wpływu na cenę dostarczanych przez podatnika towarów lub usług przez niego świadczonych, lecz wykorzystywanych w całości do wykonywania działalności gospodarczej objętej podatkiem VAT,
• działania pracodawcy polegające na dokonaniu zakupów od osób trzecich, których nabycie w całości następuje ze środków funduszu tworzonego na podstawie ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych w celu udostępnienia ich nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie osobom uprawnionym na zasadach wymienionych w tej ustawie,
• obowiązki pracodawcy wynikające z ustawy o związkach zawodowych, np. udostępnienie pomieszczeń i urządzeń technicznych niezbędnych do wykonywania działalności związkowej w zakładzie pracy,
• otrzymanie przez komorników sądowych zwrotu wydatków gotówkowych poniesionych w toku egzekucji (zwrotu wydatków takich jak np. należności biegłych, koszty ogłoszeń w pismach, koszty transportu specjalistycznego, przejazdu poza miejscowość, która jest siedzibą komornika, przechowywania i ubezpieczania zajętych ruchomości, koszty doręczenia środków pieniężnych przez pocztę lub przelewem bankowym, koszty uzyskiwania informacji niezbędnych do prowadzenia postępowania egzekucyjnego lub wykonania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia).

Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, w ramach swojej działalności Wnioskodawca będzie nabywał towary i usługi, które będą służyć zarówno:

• działalności polegającej na nabywaniu i sprzedaży Nieruchomości oraz
• działalności polegającej na nabywaniu Wierzytelności trudnych i Obligacji oraz czerpaniu pożytków w postaci spłat Wierzytelności trudnych oraz odsetek od Obligacji.

Jednocześnie, nie będzie możliwe przypisanie ww. towarów i usług wyłącznie do działalności Wnioskodawcy w zakresie nabywania i sprzedaży Nieruchomości.

W tym kontekście, w ocenie Wnioskodawcy, nabywanie Wierzytelności trudnych i Obligacji oraz czerpanie pożytków w postaci spłat Wierzytelności trudnych oraz odsetek od Obligacji ma miejsce w kontekście prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, w tym przypadku występuje działanie, o którym mowa w powołanych wyżej fragmentach uzasadnienia do projektu nowelizacji wprowadzającej art. 86 ust. 2a ustawy o VAT oraz broszury informacyjnej Ministra Finansów, które wprawdzie nie generuje opodatkowania VAT, to jednak nie stanowi odrębnego od działalności gospodarczej przedmiotu działalności Funduszu.

Ww. podejście znajduje potwierdzenie w szeregu interpretacji indywidualnych organów podatkowych.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 15 maja 2017 r., 0112-KDIL4.4012.53.2017.1.JK: „Głównym przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest nabywanie pakietów wierzytelności na własny rachunek oraz ich windykacja, a także windykacja wierzytelności obcych (windykacja prowadzona na rzecz zewnętrznych podmiotów). Działalność polegająca na nabywaniu pakietów wierzytelności na własny rachunek w celu ich windykacji pozostaje poza zakresem ustawy VAT (zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą – w tym m.in. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 GFKL Financial Services oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 czerwca 2014 r., sygn. akt I FSK 1130/13).”

„Wskazana we wniosku działalność polegająca na nabywaniu pakietów wierzytelności na własny rachunek w celu ich windykacji – jak wskazał Wnioskodawca – pozostająca poza zakresem ustawy VAT, mieści się w pojęciu „celów związanych z działalnością gospodarczą”, którym ustawodawca posłużył się w art. 86 ust. 2a ustawy. Na taką klasyfikację nie ma wpływu fakt, że zdarzenia gospodarcze generujące przychody z tej działalności, nie stanowią czynności opodatkowanych VAT. Pomimo faktu, że czynności te nie są traktowane jako czynności podlegające opodatkowaniu mają one nieodłączny związek z prowadzoną przez Wnioskodawcę, jako podatnika VAT, działalnością gospodarczą polegającą na windykacji wierzytelności, czy świadczeniu usług monitorujących spłatę należności oraz przygotowywaniu raportów handlowych odnośnie aktualnej sytuacji finansowej kontrahenta. Uznać więc należy, że powyższe świadczenie stanowi czynność związaną z działalnością gospodarczą.”

„Podsumowując, działalność Wnioskodawcy związana z windykacją wierzytelności nabytych (działalność pozostająca poza zakresem ustawy VAT) stanowi/będzie stanowić działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Tym samym w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych również do działalności związanej z windykacją wierzytelności nabytych Spółka nie jest/nie będzie zobowiązana do stosowania sposobu określenia proporcji, o której mowa w art. 86 ust. 2a-2h ustawy.”

Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 12 stycznia 2017 r., 1462-IPPP1.4512.1086.2016.1.AW: „Spółka prowadzi działalność m.in. w obszarze usług finansowych obejmujących usługi faktoringu oraz windykacji wierzytelności obcych. W ramach tej działalności Spółka nabywa we własnym imieniu i na własną rzecz wierzytelności, które następnie we własnym zakresie windykuje. Realizacja ww. czynności nie stanowi po stronie Spółki odpłatnego świadczenia usług zwolnionych z VAT.”

„(…) nabywanie wierzytelności oraz ich późniejsza windykacja niewątpliwie prowadzą do maksymalizacji zysków Wnioskodawcy i stanowią przejaw działalności gospodarczej polegającej na wykorzystaniu wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. W konsekwencji, zasadnym jest uznanie, że nabywanie wierzytelności/pakietów wierzytelności przez Spółkę stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, i jako takie nie będzie obligować Wnioskodawcy do kalkulacji proporcji, stosownie do uregulowań art. 86 ust. 2a ustawy VAT.

Stanowisko Spółki znajduje potwierdzenie m.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora IS w Poznaniu z 24 marca 2016 r., nr ILPP2/4512-1-13/16-2/MN oraz interpretacji indywidualnej Dyrektora IS w Katowicach z 27 kwietnia 2016 r., nr IBPP3/4512-152/16/SR. W pierwszej z nich Dyrektor IS stwierdził wprost, że „pomimo, iż wykonywane czynności nie stanowią odpłatnego świadczenia usług, to jednak ich wykonywanie stanowi przejaw działalności gospodarczej Spółki, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy. Zatem, działalność Spółki związana z nabywaniem wierzytelności trudnych stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Tym samym, mając na względzie okoliczności wskazane we wniosku, w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych również do działalności związanej z nabywaniem takich wierzytelności, Spółka nie będzie obowiązana do odliczenia kwoty podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2 ustawy zgodnie ze sposobem określenia proporcji, o której mowa w art. 86 ust. 2a-2h ustawy”.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 1 czerwca 2023 r., 0114-KDIP4-3.4012.259.2023.2.DS: „Analiza okoliczności sprawy w kontekście obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa pozwala stwierdzić, że nie mają/nie będą mieli Państwo obowiązku określania kwot podatku naliczonego do odliczenia zgodnie ze „sposobem określenia proporcji”, o którym mowa w art. 86 ust. 2a ustawy, w związku z otrzymywaniem przez Państwa odsetek od Obligacji oszczędnościowych. Przychody te - jak wynika z okoliczności sprawy - związane są z prowadzoną przez Państwa działalnością gospodarczą. Wskazali Państwo, że lokują Państwo nadwyżki środków finansowych poprzez obejmowanie/nabywanie Obligacji oszczędnościowych. Celem ich nabywania jest wyłącznie zagospodarowanie dostępnej nadwyżki środków finansowych wygenerowanej w ramach prowadzonej przez Państwa działalności gospodarczej, nie podejmują Państwo w związku z tym żadnej działalności niezwiązanej z przedmiotem działalności gospodarczej.

Tym samym, otrzymywane przez Państwa odsetki od Obligacji oszczędnościowych należy uznać za związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, w związku z czym nie są/nie będą Państwo obowiązani do stosowania art. 86 ust. 2a ustawy w związku z ich otrzymywaniem.

A zatem, pomimo, iż Wierzytelności trudne nie będą generować obrotu podlegającego VAT, to ich nabywanie oraz czerpanie pożytków w postaci spłat Wierzytelności trudnych należy uznać za element działalności gospodarczej Funduszu w rozumieniu przepisów o VAT.

Należy również zwrócić uwagę, iż Wierzytelności trudne będą także stanowiły zapłatę za kupowane przez Fundusz Nieruchomości, w związku z czym nabywanie Wierzytelności trudnych będzie jednocześnie wkomponowane w działalność gospodarczą Funduszu polegającą na nabywaniu i sprzedaży Nieruchomości.

Podobnie, działalność polegająca na nabywaniu Obligacji oraz czerpaniu pożytków w postaci odsetek od Obligacji należy uznać za przejaw działalności gospodarczej Funduszu na gruncie podatku VAT (pomimo, iż odsetki od Obligacji nie można uznać za wynagrodzenie Funduszu za czynność podlegającą VAT).

Wymaga podkreślenia, że Obligacje będą nabywane w celu zagospodarowania nadwyżki środków pochodzących z działalności gospodarczej Funduszu (polegającej na nabywaniu oraz czerpaniu pożytków w postaci spłat Wierzytelność trudnych, a także na nabywaniu i sprzedaży Nieruchomości).

Reasumując, zdaniem Wnioskodawcy, w związku z nabywaniem Wierzytelności trudnych i Obligacji oraz czerpaniem pożytków w postaci spłat Wierzytelności trudnych oraz odsetek od Obligacji na Wnioskodawcy nie będzie ciążył obowiązek stosowania przepisów o sposobie określenia proporcji (tzw. pre-współczynniku VAT), o których mowa w art. 86 ust. 2a-2h ustawy o VAT.

W świetle przywołanych argumentów, Wnioskodawca zwraca się z prośbą o potwierdzenie, że przedstawione stanowisko i rozumienie treści przepisów prawa podatkowego jest prawidłowe.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361), zwanej dalej ustawą:

Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 i w art. 8 ustawy.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy,

Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy,

Natomiast, jak wskazano w art. 8 ust. 1 ustawy,

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do katalogu usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności, musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

• istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
• wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
• istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,
• odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,
• istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie: po pierwsze – dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie – czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem działa jako podatnik VAT.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy:

Według ust. 2 powołanego artykułu:

Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie ma na tyle uniwersalny charakter, że pozwala na objęcie pojęciem „podatnika” te wszystkie podmioty, które prowadzą określoną działalność występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym.

Wobec przytoczonych wyżej przepisów stwierdzić należy, że dostawa towarów lub świadczenie usług podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywane będą przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy towarów lub świadczenia usług mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Dla opodatkowania podatkiem od towarów i usług określonej czynności można uznać, że nie ma znaczenia, czy rodzaj takiej działalności został wymieniony jako główny przedmiot działalności. Status podatnika podatku od towarów i usług jest kategorią obiektywną, niezależną od tego, jakim zakresem objęta jest główna działalność.

Z opisu sprawy wynika, że są Państwo funduszem wierzytelności utworzonym na podstawie art. 183 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnym (ustawa o FI). Fundusz zarządzany jest przez B (TFI).

Działają Państwo w oparciu o przepisy ustawy o FI oraz Statut Funduszu. Zgodnie z postanowieniami Statutu wyłącznym zakresem Państwa działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania certyfikatów inwestycyjnych w wierzytelności, papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe określone w Statucie. W ramach prowadzenia działalności windykacyjnej, przeprowadzają Państwo transakcje zakupu/sprzedaży nieruchomości, stanowiących zabezpieczenie ww. wierzytelności.

W ramach prowadzonej przez Państwa działalności, będą Państwo nabywali na podstawie umów sprzedaży wierzytelności pieniężne, które będą transferowane na Państwa przez pierwotnego wierzyciela (Umowy). Przedmiotem Umów będą wierzytelności już wymagalne stanowiące tzw. wierzytelności trudne, tj. wierzytelności, których dotychczasowa egzekucja była bezskuteczna i które cechują się wysokim ryzykiem nieściągalności (Wierzytelności trudne). Wszystkie Wierzytelności trudne nabywane przez Państwa będą wymagalne, bezsporne i pozbawione wad prawnych. Jednocześnie w stosunku do Wierzytelności trudnych będą mogły być prowadzone postępowania egzekucyjne lub sądowe.

Planowane przez Państwa transakcje nabycia wierzytelności będą obejmować portfele wierzytelności różnej wielkości, które będą nabywane w głównej mierze od podmiotów działających na rynku bankowym, ale również od podmiotów działających na innych rynkach. Będą Państwo skupowali portfele wierzytelności niezabezpieczonych i zabezpieczonych.

Wierzytelności trudne nabyte zostaną przez Państwa we własnym imieniu. Nie planują Państwo dokonywać dalszej odsprzedaży nabytych Wierzytelności trudnych.

Z uwagi na zawarcie Umów będą Państwo wstępowali w miejsce obecnych wierzycieli, tj. podmiotów przenoszących Wierzytelności trudne, i przysługiwać będą Państwu wszelkie wynikające z tego prawa, w tym będą Państwo uprawnieni do otrzymywania kwot wynikających ze spłaty Wierzytelności trudnych. W efekcie, z przelewami Wierzytelności trudnych będzie się łączyć przejście na Państwa ryzyk i korzyści ekonomicznych i prawnych związanych z Wierzytelnościami trudnymi.

Będą Państwo nabywali Wierzytelności trudne za określoną cenę, która będzie zawsze równa lub niższa od wartości nominalnej tych wierzytelności. Cena będzie odzwierciedlać rzeczywistą ekonomiczną wartość nabywanych Wierzytelności trudnych w chwili ich nabycia przez Państwa. Poza przekazaniem tej ceny przez Państwa nie dojdzie do żadnych innych płatności pomiędzy Państwem a podmiotami przenoszącymi wierzytelności. W szczególności, na podstawie żadnej z Umów ani w oparciu o inne ustalenia pomiędzy Państwem a przenoszącymi wierzytelności nie zostanie przewidziane jakiekolwiek dodatkowe wynagrodzenie należne Państwu w związku z cesją Wierzytelności trudnych na Państwa. Umowy zawierane przez Państwa będą zawierać klauzule o zwrotnym przeniesieniu Wierzytelności trudnych na zbywcę w przypadku np. oszustw, śmierci dłużnika czy spłaty zobowiązania wynikającego z wierzytelności przed dokonaniem nabycia przez Państwa.

Ponadto, zamierzają Państwo nabywać nieruchomości zabudowane i niezabudowane w toku postępowań egzekucyjnych prowadzonych przez komorników sądowych (Nieruchomości). Zapłatą za Nieruchomości będą Wierzytelności trudne (przy czym w przypadkach, w których nabycie Nieruchomości będzie opodatkowane VAT kwota odpowiadająca podatkowi VAT będzie uiszczana przez Państwa przelewem). Ponadto, Nieruchomości mogą być nabywane przez Państwa w drodze tzw. datio in solutum, tj. zbywca Nieruchomości będący dłużnikiem Wierzytelności trudnej Funduszu przeniesie na Fundusz Nieruchomość w celu zwolnienia się z zobowiązania wskutek czego Wierzytelność trudna ulegnie zaspokojeniu.

Będą Państwo nabywali Nieruchomości w celu ich dalszej sprzedaży na rzecz osób trzecich. Zgodnie z wiążącymi Państwa regulacjami, są Państwo zobowiązani odsprzedać Nieruchomości w ciągu 1 roku od daty ich nabycia.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy, Państwa wątpliwości dotyczą w pierwszej kolejności tego, czy odpłatne nabycie przez Państwa Wierzytelności trudnych na podstawie zawieranych Umów podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (pytanie nr 1).

Odnosząc się do powyższych wątpliwości, w pierwszej kolejności wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).

Stosownie do treści art. 509 § 1 tej ustawy:

W myśl art. 509 § 2 cyt. ustawy:

Z kolei art. 510 § 1 ww. ustawy stanowi, że:

Zatem wierzytelność jest prawem jednego podmiotu do żądania od drugiego podmiotu pewnego zachowania się zwanego świadczeniem (wyrażalnym pieniężnie). Wierzytelność jest więc prawem majątkowym, będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności.

W świetle powyższych przepisów stwierdzić należy, że czynności polegającej na zbyciu wierzytelności nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i  usług. Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z  innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi). W tym miejscu wskazać należy, że w przypadku zbycia wierzytelności własnych o świadczeniu usług można mówić jedynie w odniesieniu do nabywcy tych wierzytelności.

W wyniku przelewu wierzytelności, prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność nabywca zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz zbywcy. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy zbywca przeniesie wierzytelność na nabywcę, a on zapłaci mu cenę za przenoszoną wierzytelność (w sytuacji, kiedy transakcja ta będzie miała charakter odpłatny).

Nabycie wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 ustawy, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też innego jej wykorzystania do celów prawno-gospodarczych. Zatem zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności, a jej nabywcą. Jednakże jak wskazano na wstępie ww. usługa podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie.

W kwestii nabycia wierzytelności trudnych po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, że:

W pkt 25 ww. orzeczenia, Trybunał wskazał, że

Podkreślić należy, że ww. wyrok TSUE odwołuje się do wierzytelności „trudnych”, tj. wymagalnych, o wątpliwej perspektywie spłaty. Odnosząc się do sytuacji przedstawionej we wniosku wskazać należy, że przedmiotem zawieranych przez Państwa Umów będą wierzytelności już wymagalne stanowiące tzw. wierzytelności trudne, tj. wierzytelności, których dotychczasowa egzekucja była bezskuteczna i które cechują się wysokim ryzykiem nieściągalności. Wszystkie Wierzytelności nabywane przez Państwa będą wymagalne, bezsporne i pozbawione wad prawnych. Jednocześnie w stosunku do Wierzytelności trudnych będą mogły być prowadzone postępowania egzekucyjne lub sądowe. Wierzytelności trudne nabyte zostaną przez Państwa we własnym imieniu. Nie planują Państwo dokonywać dalszej odsprzedaży nabytych Wierzytelności trudnych. Będą Państwo nabywali Wierzytelności trudne za określoną cenę, która będzie zawsze równa lub niższa od wartości nominalnej tych wierzytelności. Przedmiotowa cena będzie odzwierciedlać rzeczywistą ekonomiczną wartość nabywanych Wierzytelności trudnych w chwili ich nabycia przez Państwa. Poza przekazaniem tej ceny przez Państwa nie dojdzie do żadnych innych płatności pomiędzy Państwem a podmiotami przenoszącymi wierzytelności. Na podstawie żadnej z Umów ani w oparciu o inne ustalenia pomiędzy Państwem a przenoszącymi wierzytelności nie zostanie przewidziane jakiekolwiek dodatkowe wynagrodzenie należne Państwu w związku z cesją Wierzytelności trudnych na Państwa.

W konsekwencji powyższego, w opisanej sytuacji w związku z nabyciem opisanych Wierzytelności trudnych nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, tym samym transakcja ta pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług - nie stanowi usługi w rozumieniu ustawy o VAT i nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.

Wskazali Państwo, że będą obejmować/nabywać obligacje wyemitowane przez przedsiębiorców w celu lokowania swoich nadwyżek środków finansowych pochodzących z bieżącej działalności (Obligacje). Państwa celem jest osiągnięcie przychodów z odsetek od Obligacji przy akceptowalnym poziomie ryzyka (podobnie jak w przypadku lokat bankowych, z zastrzeżeniem wyższego ryzyka i oprocentowania Obligacji w stosunku do lokat bankowych).

W związku z tym mają Państwo wątpliwości, czy odsetki od Obligacji będą stanowiły dla Państwa wynagrodzenie za czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT (pytanie nr 2).

W odniesieniu do powyższych kwestii wskazać należy, że stosownie do art. 3 ust. 1 lit. a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 646 ze zm.),

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2244 ze zm.),

Jak wynika z art. 5 ust. 1 ww. ustawy o obligacjach,

Z powyżej cytowanej definicji wynika, że obligacje są to papiery wartościowe o charakterze dłużnym. Dłużny papier wartościowy oznacza papier wartościowy wyemitowany na podstawie właściwego aktu prawnego, w którym emitent wyraża zobowiązanie do zapłaty właścicielowi dłużnego papieru wartościowego należności głównej i należności ubocznej (odsetek). Zatem nabycie obligacji, dla sprzedawcy, emitenta tych papierów wartościowych stanowi formę pozyskania kapitału, w zamian za którą nabywca otrzyma wynagrodzenie (odsetki).

Czynność nabycia obligacji mieści się w definicji usług zawartej w art. 8 ust. 1 ustawy. W takiej sytuacji będzie można bowiem zidentyfikować beneficjenta świadczenia wykonanego przez nabywcę obligacji, którym będzie jej emitent, mogący korzystać z kapitału udostępnionego mu przez nabywcę papieru wartościowego. Ponadto usługa będzie miała charakter odpłatny, z uwagi na to, że nabywca wraz z nabyciem dłużnego papieru wartościowego zachowuje prawo do wypłaty wynagrodzenia. Ponadto nabywca może swobodnie dysponować posiadanym papierem wartościowym, tj. może w dniu wykupu zrealizować wynikające z niego prawa, odzyskując tym samym udostępnione emitentowi środki pieniężne wraz z nadwyżką będącą wynagrodzeniem w postaci odsetek, bądź też, nie czekając do dnia wykupu, sprzedać instrument finansowy na rynku wtórnym, po cenie zaakceptowanej przez kontrahenta. Zatem nabywca obligacji - obligatariusz wyświadczy usługę w postaci udostępnienia kapitału, w zamian za którą w ostatecznym rozrachunku zachowuje prawo do wypłaty wynagrodzenia w formie odsetek. W tym kontekście nabycie obligacji może stanowić usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Jednakże jak już wskazano, aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dokonując tej czynności będzie działał jako podatnik, w rozumieniu cyt. art. 15 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług.

Należy zauważyć, że odnośnie uznania za podatnika podatku od towarów i usług podmiotu lokującego kapitał w obligacje wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 6 lutego 1997 r., w sprawie C-80/95 Harnas & Helm, w którym wskazał, że:

Zatem w przypadku nabywania przez Państwa Obligacji, analiza przedstawionych okoliczności oraz powołanych przepisów prawa i orzecznictwa w tym zakresie prowadzi do stwierdzenia, że nie będą Państwo działać jako podatnik podatku VAT z tytułu tej czynności. Jak Państwo wskazali, nabywają Państwo obligacje w celu lokowania swoich nadwyżek środków finansowych pochodzących z bieżącej działalności. Państwa celem jest osiągnięcie przychodów z odsetek od Obligacji przy akceptowalnym poziomie ryzyka. Będą Państwo lokowali własne środki pieniężne na własne potrzeby. Państwa działalność w aspekcie bycia posiadaczem obligacji opiera się na zwykłym zarządzaniu majątkiem, a otrzymywane odsetki wynikają z posiadania obligacji. Przedmiotem opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest dostawa towarów i świadczenie usług – co zostało zdefiniowane w powołanych wyżej art. 7 i art. 8 ustawy. Lokowanie własnych środków pieniężnych w instrumenty finansowe – w tym przypadku w obligacje nie jest żadną z tych czynności, a więc nie będzie u Państwa czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem otrzymane wynagrodzenie w postaci odsetek od Obligacji nie będzie stanowić wynagrodzenia za czynności podlegające opodatkowaniu.

Tym samym Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 2 jest prawidłowe.

W opisie sprawy wskazali Państwo również, że Fundusz będzie nabywał towary i usługi, które będą służyć zarówno:

• działalności polegającej na nabywaniu i sprzedaży Nieruchomości oraz
• działalności polegającej na nabywaniu Wierzytelności trudnych i Obligacji oraz czerpaniu pożytków w postaci spłat Wierzytelności trudnych oraz odsetek od Obligacji.

W odniesieniu do powyższego Państwa wątpliwości dotyczą kwestii, czy w związku z nabywaniem Wierzytelności trudnych i Obligacji oraz otrzymywaniem pożytków w postaci spłat Wierzytelności trudnych oraz odsetek od Obligacji, ciąży na Państwu obowiązek stosowania przepisów o sposobie określenia proporcji, o których mowa w art. 86 ust. 2a-2h ustawy o VAT (pytanie nr 3 z wniosku).

Podstawowa zasada dotycząca prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego zawarta została w art. 86 ust. 1 ustawy, w myśl którego:

Zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Z cytowanych wyżej przepisów wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego, jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Podkreślić należy, że ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Wyrażoną w cytowanym powyżej art. 86 ust. 1 ustawy generalną zasadę uprawniającą do odliczenia podatku naliczonego, uzupełniają regulacje zawarte w art. 86 ust. 2a i następne ustawy.

Stosownie do art. 86 ust. 2a ustawy:

Według art. 86 ust. 2b ustawy:

Zgodnie z art. 86 ust. 2c ustawy:

Stosownie do art. 86 ust. 2d ustawy:

Na podstawie art. 86 ust. 2g ustawy:

Zgodnie z art. 86 ust. 2h ustawy:

Według art. 86 ust. 22 ustawy:

Cele prowadzonej działalności gospodarczej należy rozpatrywać w kontekście definicji działalności gospodarczej, określonej w art. 15 ust. 2 i ust. 3 ustawy. W związku z prowadzeniem działalności gospodarczej u podatnika mogą wystąpić działania czy sytuacje, które nie generują opodatkowania VAT. „Towarzyszą” one działalności gospodarczej i nie stanowią obok niej odrębnego przedmiotu działalności podatnika. Nie podlegają one opodatkowaniu VAT, jednakże ich występowanie nie oznacza, że u podatnika występują czynności wykonywane poza działalnością gospodarczą. Za czynności zrównane z czynnościami wykonywanymi w ramach działalności gospodarczej uznaje się także nieodpłatną dostawę towarów lub nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste, w przypadkach o których mowa w art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy. Uzasadnia to fakt, że chociaż czynności te z definicji nie mają związku z działalnością gospodarczą, w przypadkach określonych w tych przepisach następuje obowiązek naliczenia VAT. Natomiast przez cele inne rozumie się sferę działalności danego podmiotu niebędącą działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 i ust. 3 ustawy (przykładowo działalność podmiotu w charakterze organu władzy czy nieodpłatną działalność statutową).

Należy ponownie podkreślić, że podstawową przesłanką warunkującą stosowanie przepisu art. 86 ust. 2a ustawy, jest wykonywanie przez podatnika czynności „innych niż działalność gospodarcza” (z wyjątkiem wykorzystania na cele osobiste, do których może mieć zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy). Dla stwierdzenia, czy działalność lub czynności stanowią „cele inne niż związane z działalnością gospodarczą” znaczenie ma, czy mieszczą się one w przedmiocie działalności danego podmiotu. W przypadku więc wykonywania obok czynności, które podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT, również czynności niegenerujących opodatkowania tym podatkiem – w pierwszej kolejności należy dokonać oceny, czy czynności te należy uznać za odrębny, obok działalności gospodarczej, przedmiot działalności podatnika, czy też czynności te towarzyszą działalności gospodarczej. W przypadku stwierdzenia, że czynności niegenerujące podatku należnego stanowią odrębny obok działalności gospodarczej przedmiot działalności, wówczas, w celu odliczenia podatku naliczonego (jeżeli nie będzie możliwe przypisanie go w całości do działalności gospodarczej), należy stosować zasady, o których mowa w art. 86 ust. 2a i następne ustawy.

W celu dokonania oceny czynności polegających na nabywaniu Wierzytelności trudnych i Obligacji, oraz otrzymywanymi przez Państwa przysporzeniami w postaci spłat Wierzytelności trudnych oraz odsetek od Obligacji, pod względem skutków, jakie mogą wywołać w świetle przepisów dotyczących podatku od towarów i usług, punktem wyjścia powinna być ocena, czy czynności te należy uznać za odrębny, obok działalności gospodarczej, przedmiot działalności podatnika, czy też czynności te „towarzyszą” działalności gospodarczej.

Analiza okoliczności sprawy w kontekście obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa pozwala stwierdzić, że w opisanej sytuacji nie będą Państwo mieli obowiązku określania kwot podatku naliczonego do odliczenia zgodnie ze „sposobem określenia proporcji”, o którym mowa w art. 86 ust. 2a i nast. ustawy. Przychody te – jak wynika z okoliczności sprawy – związane są z prowadzoną przez Państwa działalnością gospodarczą. Wskazali Państwo, że nabywają Wierzytelności trudne w ramach prowadzonej działalności, a także - w celu lokowania swoich nadwyżek środków finansowych pochodzących z bieżącej działalności - będą Państwo obejmować/nabywać obligacje wyemitowane przez przedsiębiorców. Nie podejmują Państwo w związku z tym żadnej działalności niezwiązanej z przedmiotem działalności gospodarczej.

Tym samym, w związku z nabywaniem Wierzytelności trudnych i Obligacji oraz czerpaniem pożytków w postaci spłat Wierzytelności trudnych oraz odsetek od Obligacji nie będzie na Państwu ciążył obowiązek stosowania przepisów o sposobie określenia proporcji (tj. art. 86 ust. 2a-2h ustawy o VAT).

Zatem Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 3 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).