Interpretacja indywidualna z dnia 7 maja 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-1.4012.153.2024.2.JKU
Temat interpretacji
Brak obowiązku odprowadzania podatku VAT z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej.
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
6 marca 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 6 marca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku obowiązku odprowadzania podatku VAT z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismami z 1 maja 2024 r. (wpływ 1 maja 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
W ramach prowadzonej działalności gospodarczej współpracuje Pan na podstawie umowy zlecenia z Fundacją (…). W dniu 9 grudnia 2023 r. zostało wydane zaświadczenie, zgodnie z którym ukończył Pan szkolenie z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego z oceną pozytywną.
Zgodnie z umową zlecenia jest Pan zobowiązany do realizacji, na zlecenie Fundacji, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, w godzinach oraz miejscu określonym przez Fundację realizację zadań Fundacji, co najmniej przez 4 godziny dziennie, dwa dni w tygodniu. Również prowadzi i będzie Pan prowadzić szkolenia jako doradca obywatelski dla seniorów z zakresu prawa spadkowego, zagrożeń czyhających na seniorów w wirtualnej przestrzeni oraz prawa konsumentów. Wynagrodzenie będzie płatne po wystawieniu faktury i jest niezależne od liczby udzielonych porad, czy liczby osób, które zjawią się na szkoleniu. Świadcząc porady obywatelskie działa Pan jako doradca obywatelski pozostający w dyspozycji Fundacji i Starostwa. Korzysta Pan ze wskazanego przez Fundacje wyposażonego pomieszczenia, sprzętu i materiałów (meble, drukarka, materiały papiernicze), zaplecza technicznego (media, Internet). Realizując umowę zlecenia nie ponosi Pan ryzyka gospodarczego i ekonomicznego za czynności wykonywane z tytułu zawartej umowy z Fundacją.
Uzupełnienie opisu sprawy
1. Zgodnie z kodem PKD prowadzi Pan działalność gospodarczą jako – 69.10.Z działalność prawnicza.
2. Będzie Pan świadczyć na rzecz Fundacji jako doradca obywatelski porady oraz konsultacje, a także szkolenia.
3. Nie ma Pan wpływu na wysokość przyznanego Panu wynagrodzenia wynikającego z zawartej z Fundacją umowy – przyjmuje Pan dane wynagrodzenie lub nie. Wynagrodzenie to wynika z kwoty dofinansowania przyznanego na punkt poradnictwa obywatelskiego.
4. Umowa przewiduje wynagrodzenie uzależnione od ilości dyżurów, na których będzie Pan uczestniczył. Wynagrodzenie za jeden dyżur jest stałe.
5. Wynagrodzenie, jakie otrzyma Pan od Fundacji, nie będzie stanowić przychodów, o których mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem nie będzie Pana łączyć z Fundacją stosunek pracy i jemu podobny.
6. Wynagrodzenie, jakie otrzyma Pan od Fundacji za wykonywanie czynności na podstawie umowy zlecenia, stanowi przychody, o których mowa w art. 13 punkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia uzyskiwane wyłącznie od osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej.
7. Będzie wyrażał Pan oświadczenia jako doradca obywatelski. Instytucja doradcy obywatelskiego została opisana szczegółowo w art. 11 ust. 3a ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Będzie Pan udzielał odpowiedzi na pytania osób umówionych na konsultację obywatelską, które mogą dotyczyć zasiłków, pomocy osobom uzależnionym od alkoholu, czy w kryzysie bezdomności. Świadcząc usługi nie ma potrzeby, aby składał Pan oświadczenia woli w imieniu i na rzecz Fundacji.
8. Nie będzie Pan ponosił odpowiedzialności wobec osób trzecich, będzie ponosić je Fundacja.
9. Nie wykonuje Pan żadnych świadczeń w ramach punktu nieodpłatnej pomocy prawnej, bowiem nie jest to punkt nieodpłatnej pomocy prawnej, a punkt konsultacji społeczno-prawnych, gdzie udziela Pan świadczeń jako doradca obywatelski, które zgodnie z ustawą obejmuje działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierzające do podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu, w tym, w razie potrzeby, sporządzenie wspólnie z osobą uprawnioną planu działania i pomoc w jego realizacji. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego.
10.Jako doradca obywatelski wykonuje Pan czynności, jakie są wymienione w ust. 9 niniejszego pisma oraz szkolenia, gdzie na zlecenie Fundacji wybiera się Pan zazwyczaj do klubu seniora, biblioteki lub gminnego centrum kultury i przed kilkudziesięcioma osobami tłumaczy Pan istotne zagadnienia związane z prawa mieszkaniowego, zabezpieczenia społecznego oraz istotne kwestie związane z zadłużeniem, a także inne aspekty prawa, zgodnie z prezentacją przygotowaną przez Fundację.
11.Będzie Pan prowadził te szkolenia w imieniu Fundacji.
12.Wykonuje Pan ww. szkolenia na rzecz Fundacji oraz na zlecenie fundacji.
13.Umowa zlecenia z Fundacją została zawarta na wykonanie usług: na prowadzenie szkoleń jako doradca obywatelski oraz konsultacji jako doradca obywatelski.
14.Umowa zawarta z Fundacją również reguluje kwestie szkoleń, w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami. Zobowiązuje się Pan do stawienia w danym miejscu ze sprzętem i prezentacją Fundacji, jej rollapami, gdzie prowadzi Pan szkolenie. To Fundacja prowadzi akcję promocyjną danego szkolenia, które jest głównie skierowane do seniorów.
15.Świadczone usługi szkoleń są prowadzone w siedzibie Fundacji oraz przy użyciu sprzętu i materiałów Fundacji. Szkolenia są organizowane w miejscach wskazanych przez Fundację (biblioteki, kluby seniora, domy kultury).
16.Jest Pan zobligowany do przeprowadzenia szkolenia, które należy zdefiniować jako „cykl wykładów z jakiegoś przedmiotu, zorganizowanych w celu uzupełnienia czyjegoś wykształcenia lub czyichś wiadomości z jakiejś dziedziny”. Słownik języka polskiego PWN. W sposób przystępny omawia Pan prezentację przygotowaną przez Fundację, którą wyświetla Pan na ścianie przy użyciu rzutnika Fundacji.
17.Punkt konsultacji społeczno-prawnych powstał, bowiem Fundacja wygrała konkurs, w wyniku którego zawarła z Gminą (…) umowę o realizację zadania publicznego, o którym mowa w art. 16 ust. 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Podstawą prawną do ogłoszonego konkursu było:
· Artykuł 4 ustęp 1 punkt 10 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2023 r. poz. 571);
· Uchwały numer (…) Rady Miejskiej (…) z dnia 19 października 2023 r. w sprawie programu współpracy Miasta (…) z organizacjami pozarządowymi w roku 2024;
· Uchwały numer (…) Rady Miejskiej (…) z dnia 21 października 2021 r. w sprawie wieloletniego programu współpracy Miasta (…) z organizacjami pozarządowymi w latach 2023-2027.
18.Otrzymuje Pan wynagrodzenie za każdy przeprowadzony dyżur oraz za każde przeprowadzone szkolenie osobno.
Pytanie
Czy w ramach nieodpłatnej pomocy prawnej działa Pan jako podatnik VAT, i czy w związku z tym powinien go Pan opłacić?
Pana stanowisko w sprawie
W Pana ocenie, podziela Pan stanowisko wyrażone w interpretacjach KIS KDIPT1-1.4012.851.2021.1.AK 6/15 oraz r 0114-KDIP4-2.4012.214.2022.3.MC, zgodnie z którymi usługi doradztwa obywatelskiego nie stanowią samodzielnej działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. Usługi te nie podlegają VAT, nawet gdy osoba je świadcząca prowadzi również działalność gospodarczą w innym zakresie, opodatkowaną VAT.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361), zwanej dalej „ustawą”:
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy:
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).
Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy:
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.
W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.
Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność winna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.
W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:
Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy:
Pod pojęciem działalności gospodarczej rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Stosownie do art. 15 ust. 3 ustawy:
Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności:
1) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;
2) (uchylony);
3) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
W myśl art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):
Za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się:
1) (uchylony)
2) przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, przychody z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych;
3) przychody z działalności duchownych, osiągane z innego tytułu niż umowa o pracę;
4) przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi;
5) przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7;
6) przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9;
7) przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych;
7a) przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych;
8) przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:
a) osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
b) właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością,
c) przedsiębiorstwa w spadku
- z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9;
9) przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej – z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7.
Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 (1) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11 grudnia 2006, Nr 347, str. 1, ze zm.) zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady:
„Działalność gospodarcza” obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.
W akapicie pierwszym, artykuł 9 (1) Dyrektywy 2006/112/WE Rady wskazano, że:
„Podatnikiem” jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.
W myśl art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:
Warunek, o którym mowa w art. 9 ust. 1, przewidujący, że działalność gospodarcza jest prowadzona samodzielnie wyklucza opodatkowanie VAT pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą umową o pracę lub jakimikolwiek innymi więzami prawnymi tworzącymi stosunek prawny między pracodawcą a pracownikiem w zakresie warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniach sprecyzował, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością (orzeczenia w sprawie C-202/90, C-235/85).
Pana wątpliwości dotyczą ustalenia, czy w ramach nieodpłatnej pomocy prawnej działa Pan jako podatnik VAT, i czy w związku z tym powinien Pan opłacić podatek VAT.
Z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy o podatku od towarów i usług, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności co do warunków:
- wykonywania tych czynności,
- wynagrodzenia oraz
- odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
Użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.
Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.
Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala jednocześnie wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.
Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawno-podatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej nie powodującej powstania podmiotowości prawno-podatkowej na gruncie ustawy.
W opisie sprawy wskazał Pan, że wynagrodzenie, które otrzymuje Pan od Fundacji, za wykonywanie czynności na podstawie będącej przedmiotem wniosku umowy, nie stanowi przychodów, o których mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednocześnie wskazał Pan, że wynagrodzenie, które otrzymuje Pan od Fundacji za wykonywanie czynności na podstawie zawartej umowy, stanowi przychody, o których mowa w przepisach art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zatem należy przeanalizować, czy w tej sprawie zostały spełnione pozostałe warunki, o których mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy.
Zauważyć należy, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.
O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać winno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.
Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy zleceniobiorcą – Panem a zleceniodawcą – Fundacją wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, o których mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, to nie można uznać Pana za podatnika podatku od towarów i usług. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że występuje Pan w charakterze podatnika podatku od towarów i usług.
Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności. Należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest pomoc prawna – świadczona przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego – w niniejszej sprawie Fundacji.
W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie – warunek drugi).
Warunek drugi – wynagrodzenie. Zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony, w praktyce sprowadza się do weryfikacji czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez zleceniobiorcę.
Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich. Warunek będzie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.
Zatem mając na uwadze przedstawione we wniosku okoliczności sprawy oraz obowiązujące przepisy prawa podatkowego należy stwierdzić, że w analizowanym przypadku, świadczenie przez Pana usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie umowy zlecenia zawartej z Fundacją, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym nie jest Pan z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania tego podatku.
Z opisu sprawy wynika, że:
· współpracuje Pan na podstawie umowy zlecenia z Fundacją,
· zgodnie z umową zlecenia jest Pan zobowiązany do realizacji, na zlecenie Fundacji, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, w godzinach oraz miejscu określonym przez Fundację realizację zadań Fundacji, co najmniej przez 4 godziny dziennie, dwa dni w tygodniu. Również prowadzi i będzie Pan prowadzić szkolenia jako doradca obywatelski dla seniorów z zakresu prawa spadkowego, zagrożeń czyhających na seniorów w wirtualnej przestrzeni oraz prawa konsumentów,
· wynagrodzenie będzie płatne po wystawieniu faktury i jest niezależne od liczby udzielonych porad, czy liczby osób, które zjawią się na szkoleniu. Świadcząc porady obywatelskie działa Pan jako doradca obywatelski pozostający w dyspozycji Fundacji i Starostwa,
· korzysta Pan ze wskazanego przez Fundacje wyposażonego pomieszczenia, sprzętu i materiałów (meble, drukarka, materiały papiernicze), zaplecza technicznego (media, Internet),
· realizując umowę zlecenia nie ponosi Pan ryzyka gospodarczego i ekonomicznego za czynności wykonywane z tytułu zawartej umowy z Fundacją,
· będzie Pan świadczyć na rzecz Fundacji jako doradca obywatelski porady oraz konsultacje, a także szkolenia,
· nie ma Pan wpływu na wysokość przyznanego Panu wynagrodzenia wynikającego z zawartej z Fundacją umowy – przyjmuje Pan dane wynagrodzenie lub nie,
· będzie wyrażał Pan oświadczenia jako doradca obywatelski. Instytucja doradcy obywatelskiego została opisana szczegółowo w art. 11 ust. 3a ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Będzie Pan udzielał odpowiedzi na pytania osób umówionych na konsultację obywatelską, które mogą dotyczyć zasiłków, pomocy osobom uzależnionym od alkoholu, czy w kryzysie bezdomności. Świadcząc usługi nie ma potrzeby, aby składał Pan oświadczenia woli w imieniu i na rzecz Fundacji,
· nie będzie Pan ponosił odpowiedzialności wobec osób trzecich, będzie ponosić ją Fundacja,
· nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego,
· jako doradca obywatelski wykonuje Pan również szkolenia, gdzie na zlecenie Fundacji wybiera się Pan zazwyczaj do klubu seniora, biblioteki lub gminnego centrum kultury i przed kilkudziesięcioma osobami tłumaczy Pan istotne zagadnienia związane z prawa mieszkaniowego, zabezpieczenia społecznego oraz istotne kwestie związane z zadłużeniem, a także inne aspekty prawa, zgodnie z prezentacją przygotowaną przez Fundację. Będzie Pan prowadził te szkolenia w imieniu Fundacji. Wykonuje Pan ww. szkolenia na rzecz Fundacji oraz na zlecenie fundacji. Umowa zlecenia z Fundacją została zawarta na wykonanie usług: na prowadzenie szkoleń jako doradca obywatelski oraz konsultacji jako doradca obywatelski. Umowa zawarta z Fundacją również reguluje kwestie szkoleń, w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami. Zobowiązuje się Pan do stawienia w danym miejscu ze sprzętem i prezentacją Fundacji, jej rollapami, gdzie prowadzi Pan szkolenie. To Fundacja prowadzi akcję promocyjną danego szkolenia, które jest głównie skierowane do seniorów. Świadczone usługi szkoleń są prowadzone w siedzibie Fundacji oraz przy użyciu sprzętu i materiałów Fundacji. Szkolenia są organizowane w miejscach wskazanych przez Fundację (biblioteki, kluby seniora, domy kultury).
Skoro ww. umowy przewiduje stałe wynagrodzenie za jeden dyżur nie można mówić o ponoszeniu ryzyka gospodarczego. Jednocześnie, nie ma Pan wpływu na wysokość przyznanego Panu wynagrodzenia wynikającego z zawartej z Fundacją umowy – przyjmuje Pan dane wynagrodzenie lub nie. Wynagrodzenie to wynika z kwoty dofinansowania przyznanego na punkt poradnictwa obywatelskiego. Nie będzie Pan ponosił odpowiedzialności wobec osób trzecich, będzie ponosić ją Fundacja. Realizując umowę zlecenia nie ponosi Pan ryzyka gospodarczego i ekonomicznego za czynności wykonywane z tytułu zawartej umowy z Fundacją.
W konsekwencji należy wskazać, że zawarcie opisanej we wniosku umowy z Fundacją powoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach którego jest Pan związany ze zleceniodawcą – Fundacją – więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności zleceniodawcy wobec osób trzecich.
Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wykonywane przez Pana czynności na rzecz Fundacji, tj. usługi nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym, otrzymane z tego tytułu wynagrodzenie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w analizowanej sprawie nie powstaje obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonych na podstawie umowy zlecenia usług nieodpłatnej pomocy prawnej.
Podsumowanie
W ramach nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczonej przez Pana na podstawie umowy zlecenia zawartej z Fundacją, nie działa Pan jako podatnik VAT, i w związku z tym nie powinien Pan opłacać podatku VAT.
Tym samym Pana stanowisko należało uznać za prawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.
Wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem Pana wniosku (zapytania). Inne kwestie przedstawione w opisywanym stanie sprawy lub własnym stanowisku, które nie zostały objęte pytaniem – nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone. W interpretacji udzielono odpowiedzi tylko w zakresie zadanego pytania, które dotyczy nieodpłatnej pomocy prawnej.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.
· Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
· Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
· w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).