Brak opodatkowania wpłat mieszkańców na budowę POŚ na ich posesjach, brak prawa do odliczenia podatku naliczonego od wydatków poniesionych na POŚ, brak opodatkowania dofinansowania na POŚ.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

20 marca 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 18 marca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy:

• braku opodatkowania wpłat mieszkańców zainteresowanych budową przydomowych oczyszczalni ścieków na ich posesjach,
• braku prawa do odliczenia podatku naliczonego od wydatków poniesionych na wykonanie przydomowych oczyszczalni ścieków,
• braku opodatkowania dofinansowania z Funduszu Polski Ład przeznaczonego na realizację zadania pn. „(…)”.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 16 kwietnia 2024 r. (wpływ 16 kwietnia 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Gmina (…) (dalej: „Gmina” lub „Wnioskodawca”) jest jednostką samorządu terytorialnego oraz czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Wnioskodawca realizuje zadania własne wynikające z art. 7 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 40 ze zm.) samodzielnie lub poprzez powołane gminne jednostki organizacyjne. Część zadań realizowanych jest przez Gminę na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 3, do których zalicza się m.in. sprawy wodociągów, zaopatrzenia w wodę, kanalizacji i oczyszczania ścieków komunalnych. Wyżej wymienione zadania odbywają się na podstawie umów cywilno-prawnych zawartych z mieszkańcami, instytucjami i przedsiębiorstwami. Gmina dostarcza też wodę oraz odbiera ścieki od własnych jednostek organizacyjnych takich jak Szkoły oraz budynki Ochotniczych Straży Pożarnych. W zakresie infrastruktury wodno-kanalizacyjnej gmina świadczy odpłatne usługi w zakresie dostawy wody i odprowadzania ścieków. Gmina pobiera z tego tytułu opłaty i dokumentuje je fakturami VAT. Gmina realizuje zadania własne z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odbioru ścieków. Zadania z zakresu gospodarki wodno-kanalizacyjnej gmina realizuje samodzielnie tzn. w strukturze gminy nie ma spółki komunalnej, zakładu komunalnego ani przedsiębiorstwa które by realizowały zadania z zakresu zaopatrzenia w wodę i odbioru ścieków.

Do zadań realizowanych przez Gminę na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 należą sprawy ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej. Gmina, realizując wyżej wymienione zadania własne, występuje w charakterze organu władzy publicznej, a nie jako podatnik podatku od towarów i usług, bowiem w większości przypadków nie realizuje tych zadań na rzecz wspólnoty lokalnej na podstawie umów cywilnoprawnych, które wiązałyby się z pobieraniem wynagrodzenia w zamian za korzystanie z określonych efektów działania Wnioskodawcy. W wybranych przypadkach może pojawić się pewna forma odpłatności lub partycypacji w kosztach przez mieszkańców w ramach realizacji zadań publicznych przez Gminę, ale samo zaistnienie określonego obowiązku mieszkańców do uiszczenia pewnej odpłatności nie warunkuje istnienia stosunku cywilnoprawnego pomiędzy Gminą a osobą fizyczną, czy podmiotem gospodarczym prowadzącym działalność na terenie Gminy, a tym samym nie skutkuje występowaniem przez Wnioskodawcę w tych relacjach jako czynny podatnik VAT prowadzący działalność gospodarczą.

Gmina zamierza realizować inwestycję „(…)”. Całość inwestycji zostanie dofinansowana z Programu Rządowego Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych. Dofinansowanie przyznawane jest w kwocie brutto i jest bezzwrotne. Program nie przewiduje finansowania w kwocie netto. Środki zostaną wypłacone przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Dofinansowanie wynosi 95%, a wkład własny gminy 5% zgodnie z zasadami programu. Całość inwestycji zostanie podzielona na 2 zadania:

• Zadanie nr 1 (…).
• Zadanie nr 2 (…).

Na realizację wyżej wymienionej inwestycji zostanie ogłoszony przetarg z podziałem na dwa odrębne zadania (części).

Przedmiotem niniejszego wniosku jest Zadanie nr 2 (…). W ramach tej inwestycji Gmina ma wykonać budowę (…) sztuk przydomowych oczyszczalni ścieków na nieruchomościach mieszkańców najbardziej oddalonych od istniejącej sieci kanalizacyjnej.

Gmina wyłoni mieszkańców zainteresowanych udziałem w zadaniu na podstawie zgłoszeń potencjalnych uczestników, z mieszkańcami zainteresowanymi wybudowaniem na ich nieruchomości przydomowych oczyszczalni Gmina podpisze umowy cywilnoprawne, których celem jest ustalenie wzajemnych zobowiązań organizacyjnych i finansowych związanych z budową na ich nieruchomości przydomowych oczyszczalni ścieków. Stosownie do postanowień Umów, budowa przydomowych oczyszczalni ścieków będzie częściowo finansowana przez mieszkańców, w zamian na wykonanie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków mieszkańcy będą zobowiązani do wpłaty wynagrodzenia. Gmina zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1710 ze zm.) wyłoni firmę która zrealizuje inwestycję dostawy i budowy (...) sztuk przydomowych oczyszczalni ścieków. Po stronie Gminy będzie również ustalenie harmonogramu prac montażowych, sprawowanie bieżącego nadzoru inwestorskiego oraz organizacyjnego nad przebiegiem prac, przeprowadzenie odbiorów końcowych oraz rozliczenie finansowe. Po zakończeniu inwestycji, przydomowe oczyszczalnie ścieków zostaną przekazane na własność właścicielom nieruchomość. Właściciele zobowiązani są również do ponoszenia innych opłat, w szczególności kosztów opróżniania i wywozu nieczystości. Każdy użytkownik oczyszczalni winien podpisać umowę z wybraną przez siebie firmą zajmującą się odbiorem nieczystości ciekłych z terenu Gminy i zlecać wykonanie odbioru osadu przynajmniej raz w roku.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym do zadań własnych gminy należy kanalizacja, usuwanie i oczyszczanie ścieków komunalnych. Gmina realizuje zadanie kanalizacji poprzez rozbudowę sieci kanalizacyjnej. Na chwilę obecną kanalizacja jest tylko w czterech miejscowościach z jedenastu, jakie znajdują się na terenie Gminy. Na terenie gminy znajdują się miejscowości, gdzie gęstość zaludnienia jest bardzo mała, zabudowa jest rozrzucona (kolonie), oddalone od głównej drogi. Koszy wybudowania sieci kanalizacyjnej i podłączenia mieszkańców byłby bardzo wysoki i niewspółmierny do kosztu budowy przydomowych oczyszczalni ścieków.

Celem budowy POŚ jest poprawa warunków ochrony środowiska poprzez zmniejszenie ilości ścieków odprowadzanych do gruntu, obniżenie kosztów wywozu nieczystości ciekłych, poprawa warunków życia mieszkańców na obszarach o najmniejszych perspektywach rozwojowych. Zadania gmin z zakresu ochrony środowiska i przyrody są zadaniami własnymi zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o samorządzie gminnym.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach właściciele nieruchomości, którzy pozbywają się z terenu nieruchomości nieczystości ciekłych, obowiązani są do udokumentowania – w formie umowy i dowodu uiszczenia opłaty – korzystania z usług wykonywanych przez gminną jednostkę organizacyjną lub przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych lub osadników w instalacjach POŚ i transportu nieczystości ciekłych.

Gmina ani gminna jednostka organizacyjna nie świadczy usług odbioru i transportu osadu i nieczystości ciekłych do gminnej oczyszczalni ścieków.

Na ternie Gminy działa czterech przedsiębiorców, którzy mają wpis do rejestru działalności regulowanej i mogą odbierać nieczystości ciekłe z szamb oraz osadniki z POŚ.

Gmina bezpośrednio nie będzie uzyskiwać dochodów od właścicieli nieruchomości, na których będą wybudowane przydomowe oczyszczalnie ścieków. Każdy mieszkaniec będzie zobowiązany do zawarcia umowy z wybraną przez siebie jedną z czterech firm świadczących usługi wywozu osadu i to na rzecz firmy świadczącej usługi będzie uiszczał opłaty zgodnie z umową. Przedsiębiorca dokona zrzutu pobranych osadów do wybranej przez siebie oczyszczalni, z którą ma podpisaną umowę. Gmina posiada podpisaną umowę na odbiór (zrzut) osadu do gminnej oczyszczalni tylko z jednym przedsiębiorcą i z tego tytułu pobierane są opłaty przez gminę.

Struktura udziału poszczególnych źródeł jest następująca: 95% dofinansowanie z programu Rządowego Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych, 5% wkład własny gminy pochodzący z wpłat od mieszkańców zainteresowanych budową POŚ na nieruchomościach mieszkańców.

Właściciele nieruchomości, u których będą budowane przydomowe oczyszczalnie ścieków oprócz wpłaty wynagrodzenia będą zobowiązani do ponoszenia innych opłat taki jak: wywóz nieczystości (osadu) przynajmniej raz w roku, zakup biopreparatów, usługa serwisu. Pisząc „innych opłatach” wnioskodawca miał na myśli wyżej wymienione opłaty.

Pytania

1.Czy wpłaty, które Gmina otrzyma od mieszkańców zainteresowanych budową na ich posesji przydomowych oczyszczalni ścieków, podlegają opodatkowaniu VAT na podstawie art. 15 ust. 1 - 2 oraz art. 8 ust. 1 i 2a oraz art. 29a ust. 1 ustawy o VAT?

2.Czy Gmina ma prawo do odliczenia całości lub części podatku naliczonego od wydatków poniesionych na realizację zadania nr 2 pn. „(…)”, tj. z faktur wystawionych przez Wykonawcę, dokumentujących wykonanie przez niego przydomowych oczyszczalni ścieków, na podstawie art. 86 ust. 1, 2a-2b ustawy o VAT?

3.Czy kwota dofinansowania uzyskana przez Gminę z Funduszu Polski Ład, przeznaczona na realizację zadania nr 2 pn. „(…)” stanowiąca równowartość 95% wartości inwestycji, będzie podlegała opodatkowaniu VAT w dacie jej wpływu na konto Wnioskodawcy?

Państwa stanowisko w sprawie

1.Zdaniem Gminy, wpłaty, które otrzyma od mieszkańców zainteresowanych budową na ich posesji przydomowych oczyszczalni ścieków, nie będą podlegać opodatkowaniu.

2.Gmina nie ma prawa do odliczenia ani części ani całości podatku naliczonego od wydatków poniesionych na realizację zadania nr 2 „(…)”.

3.Kwota dofinansowania pochodząca z Funduszu, przeznaczona na realizację zadania nr 2 pn. „(…)”, stanowiąca równowartość 95% wartości inwestycji, nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT w dacie jej wpływu na konto Wnioskodawcy, ponieważ stanowi dotację do wykonania zadania publicznego przez Gminę, a nie dotację do ceny w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy o VAT.

Uzasadnienie Państwa stanowiska

Ad 1.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu VAT podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy. Usługą może być nie tylko wykonanie określonych czynności, ale również powstrzymanie się od działania, albo tolerowanie określonych czynności, jak również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę.

W myśl art. 8 ust. 2a ustawy o VAT, w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Stosownie zaś do treści art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, nie uznaje się za podatników organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie umów cywilnoprawnych.

Z powołanych przepisów wynika, że jednostki samorządu terytorialnego nie są podatnikami VAT w związku z realizacją zadań, które podejmują jako podmioty prawa publicznego, nawet jeśli pobierają z tego tytułu należności, opłaty lub składki. Podmioty te są natomiast podatnikami VAT w przypadku wykonywanych przez nie czynności na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Czynności o charakterze cywilnoprawnym, wpisujące się w definicję działalności gospodarczej i wiążące się z odpłatną dostawą towarów lub usług na rzecz mieszkańców lub innych podmiotów, co do zasady skutkują uznaniem Gminy za podatnika VAT, jednak w tym przypadku musi również dochodzić do zdefiniowania korzyści u konkretnego beneficjenta w zamian za ustaloną adekwatną cenę dla wykonania tej korzyści.

Ad 2.

Zgodnie z przepisem art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług ( t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej „ustawą o VAT”, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Gmina uważa, iż zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym we wniosku realizując inwestycję „(…)” nie będzie świadczyć na rzecz mieszkańców zainteresowanych budową na ich posesji przydomowych oczyszczalni ścieków usług podlegających opodatkowaniu VAT. Gmina nie będzie występowała w charakterze podatnika VAT oraz nabywanych od wykonawcy usług nie będzie wykorzystywała do czynności opodatkowanych podatkiem VAT.

W związku z powyższym, zdaniem Gminy, nie będzie przysługiwało jej prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, wynikającego z faktur dokumentujących nabycie towarów i usług związanych z realizacją Zadania z uwagi na niespełnienie podstawowej przesłanki warunkującej prawo do odliczenia podatku naliczonego, jaką jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Ad 3.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Przepis art. 29a ust. 1 ustawy o VAT jest odpowiednikiem art. 73 Dyrektywy VAT, zgodnie z którym podstawa opodatkowania obejmuje wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z subwencjami związanymi bezpośrednio z ceną takiej dostawy lub świadczenia.

Kryterium uznania dotacji za stanowiącą podstawę opodatkowania jest zatem stwierdzenie, że dotacja dokonywana jest w celu sfinansowania konkretnej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT. Natomiast dotacje niedające się powiązać z konkretnymi czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT, nie stanowią podstawy opodatkowania w rozumieniu przepisu art. 29a ust. 1 ustawy o VAT. Wnioskodawca pragnie zauważyć, że dofinansowanie nie funkcjonuje samodzielnie, tj. nie podlega opodatkowaniu jako odrębna kwota, lecz wyłącznie w odniesieniu do czynności, do której jest wypłacana. Jeżeli czynność, do której dopłata jest przyznawana, nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, to i dopłata do tej czynności nie stanowi elementu ceny oraz nie może być włączona do podstawy opodatkowania. Analiza powyższego prowadzi zatem do wniosku, że w przypadku Gminy nie wystąpi związek pomiędzy dofinansowaniem z Programu Rządowego Polski Ład, które Gmina otrzymała na realizację Inwestycji, a czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT. Przedmiotowe dofinansowanie stanowi dotację do realizacji zadania publicznego przez Gminę.

Wobec powyższego Gmina uważa, iż otrzymane przez nią dofinansowanie do realizacji zadania nr 2 „(…)” będzie stanowiło zwrot kosztów poniesionych w związku z realizacją zadania, wobec czego dofinansowanie z Programu Rządowego Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych nie spełnia przesłanek dotacji wynikających z art. 29a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług a tym samym nie będzie stanowiło obrotu opodatkowanego podatkiem VAT. Mając na uwadze powyższe Gmina stwierdza, że pozyskane dofinansowanie będzie przeznaczone na pokrycie poniesionych kosztów w ramach zadania, co oznacza, że w opisanej sytuacji wystąpi dotacja o charakterze zakupowym, a nie dotacja mająca na celu sfinansowanie ceny sprzedaży.

W podobnych zadaniach realizowanych przez gminy – mianowicie w projektach OZE dotyczących montażu odnawialnych źródeł energii na nieruchomościach mieszkańców sprawa C-612/21 oraz usuwania azbestu z nieruchomości mieszkańców sprawa C-616/21 – Trybunał Sprawiedliwości 30 marca 2023 r. orzekł, iż w tego typu projektach jednostki samorządu terytorialnego nie wykonują działalności gospodarczej, a w efekcie czego podejmowane przez nią czynności nie podlegają opodatkowaniu VAT. Dotacje otrzymane na realizację projektów/zadań nie podlegają opodatkowaniu. Gmina nie będzie miała prawa do odliczenia VAT naliczonego z faktur VAT otrzymanych od Wykonawcy w związku z realizacją zadania oraz nie będzie podejmowała w ramach realizacji zadania świadczenia usług dla mieszkańców gminy podlegającego opodatkowaniu. Planowana przez Gminę realizacja inwestycji „(…)” ma podobny charakter do przedstawionych wyżej w wyrokach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 30 marca 2023 r.

Gmina realizując inwestycję w zakresie Usuwania folii rolniczych, i innych odpadów pochodzących z działalności rolniczej otrzymała dnia 15 września 2023 r. interpretację indywidulana nr (…), w której organ podzielił stanowisko gminy w zakresie:

• braku uznania czynności, które Gmina będzie podejmowała w ramach realizacja zadania jako świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT,
• braku uznania Dotacji, którą Gmina otrzyma na realizację Zadania jako element podstawy opodatkowania VAT,
• braku prawa do odliczenia pełnych kwot podatku naliczonego z faktur otrzymanych od Wykonawcy w związku z realizacją zadania.

Mając na uwadze powyższe argumenty Gmina uważa, iż realizując inwestycję „(…)” dofinansowaną z Programu Rządowego Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych nie występuje w charakterze podatnika podatku VAT tylko jako organ władzy publicznej. Realizując inwestycję gmina ma na celu ochronę środowiska i nie zamierza budować przydomowych oczyszczalni ścieków w celach zarobkowych. Wobec powyższego pobierane przez Wnioskodawcę wpłaty od mieszkańców nie podlegają opodatkowaniu VAT, Gmina nie ma prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego z faktur zakupowych poniesionych na realizację zadania. Kwota otrzymanego dofinansowania nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku, jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zasady opodatkowania podatkiem od towarów i usług określa ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361), zwana dalej „ustawą”.

Art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy:

Art. 2 pkt 6 i 22 ustawy:

Art. 7 ust. 1 ustawy:

Art. 8 ust. 1 ustawy:

Art. 8 ust. 2a ustawy:

Definicja „świadczenia usług” ma charakter dopełniający definicję „dostawy towarów” i odzwierciedla zasadę powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji, które są wykonywane przez podatników w ramach ich działalności gospodarczej.

Usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. Przez świadczenie usług należy więc rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby, które nie jest dostawą. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Aby czynność podlegała opodatkowaniu, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy jej wykonaniem a otrzymanym świadczeniem wzajemnym. W ten sposób zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną czynność w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny. Zatem pod pojęciem odpłatności rozumieć należy prawo, aby podmiot sprzedający towar lub świadczący usługę żądał zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego) od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej.

Przepisy dotyczące funkcjonowania podatku VAT w krajach członkowskich Unii Europejskiej podlegają harmonizacji na zasadach określonych w dyrektywie 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11 grudnia 2006 r. str. 1 ze zm.), zwanej dalej „Dyrektywą 2006/112/WE”. Uszczegółowieniem zasad obowiązywania i funkcjonowania podatku VAT określonych w Dyrektywie 2006/112/WE są wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć TSUE. W dorobku orzecznictwa Trybunału przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie – jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu – to jednak nie musi być w tej formie dokonane.

Na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług nie ma znaczenia, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. Przepisy nie określają formy zapłaty, zatem wynagrodzenie (zapłata) może mieć postać zarówno świadczenia pieniężnego, jak i rzeczowego (określonego w naturze), np. w przypadku dostawy towaru w zamian za świadczenie usługi czy też w sytuacji zamiany towarów bądź usług.

Reasumując, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Jednocześnie, aby dana czynność była opodatkowana podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku VAT.

Art. 15 ust. 1 ustawy:

Art. 15 ust. 2 ustawy:

Na mocy art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE:

Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą.

Rolę gminy szczegółowo określa ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 609).

Art. 2 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym:

Art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym:

Art. 7 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy o samorządzie gminnym:

Z opisu sprawy wynika, że są Państwo jednostką samorządu terytorialnego oraz czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Zamierzają Państwo zrealizować Zadanie pn. „(…)”, w ramach którego planują Państwo wybudować (…) przydomowych oczyszczalni ścieków (POŚ) na nieruchomościach mieszkańców najbardziej oddalonych od istniejącej sieci kanalizacyjnej.

Zdecydowali się Państwo na budowę POŚ na nieruchomościach mieszkańców, aby realizować następujące cele:

• poprawa warunków ochrony środowiska poprzez zmniejszenie ilości ścieków odprowadzanych do gruntu,
• obniżenie kosztów wywozu nieczystości ciekłych,
• poprawa warunków życia mieszkańców na obszarach o najmniejszych perspektywach rozwojowych.

Podkreślili Państwo, że zadania z zakresu ochrony środowiska i przyrody są zadaniami własnymi gmin zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o samorządzie gminnym.

Otrzymają Państwo 95% dofinansowania na realizację Zadania z Programu Rządowego Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych. Pozostałe 5%, stanowiące Państwa wkład własny, pokryły wpłaty mieszkańców, którzy zdecydowali się wziąć udział w Zadaniu.

Po zakończeniu inwestycji, przydomowe oczyszczalnie ścieków zostaną przekazane na własność właścicielom nieruchomości. Każdy użytkownik oczyszczalni winien podpisać umowę z wybraną przez siebie firmą zajmującą się odbiorem nieczystości ciekłych z terenu Gminy i zlecać wykonanie odbioru osadu przynajmniej raz w roku. W związku z tym użytkownik POŚ będzie ponosił koszty takie jak wywóz nieczystości (osadu), zakup biopreparatów, usługa serwisu.

Nie będą Państwo pobierać innych niż wkład własny opłat od właścicieli nieruchomości, na których będą wybudowane przydomowe oczyszczalnie ścieków. Opłaty eksploatacyjne związane z POŚ mieszkańcy będą ponosić na rzecz wybranych przez siebie przedsiębiorców.

Państwa wątpliwości dotyczą braku opodatkowania:

• wpłat, które otrzymają Państwo od mieszkańców oraz
• kwoty dofinansowania uzyskanej przez Państwa z Funduszu Polski Ład.

Art. 29a ust. 1 ustawy:

Art. 29a ust. 6 ustawy:

Aby określić, czy dane dotacje (subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze) są, czy też nie są opodatkowane, należy przeanalizować szczegółowe warunki  ich przyznawania, określające cele dofinansowania.

Dotacja stanowi podstawę opodatkowania, gdy jest dokonywana w celu sfinansowania konkretnej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast dotacje, których nie można powiązać z konkretnymi czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT, nie stanowią podstawy opodatkowania w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy.

Samo otrzymanie dofinansowania (dotacji, dopłaty) nie stanowi żadnej czynności ani zdarzenia opodatkowanego. Dotacje (dopłaty) podlegają opodatkowaniu jako składnik ceny czynności, z którą są związane. Dotacje, które stanowią dopłatę do ceny sprzedawanych towarów, czy świadczonych usług, są ściśle związane z daną usługą lub towarem i podlegają opodatkowaniu.

W pierwszej kolejności należy przeanalizować, czy realizacja Zadania – tj. budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na nieruchomościach mieszkańców – będzie przez Państwa wykonywana w ramach działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 15 ust. 2 ustawy.

Wytyczne do oceny charakteru podjętych przez Państwa działań znajdują się w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z 30 marca 2023 r. w sprawie C-612/21 – Gmina O. przeciwko Dyrektorowi Krajowej Informacji Skarbowej.

W wyroku tym TSUE wskazał, że:

Trybunał zwrócił uwagę na istotne elementy stanu faktycznego, które zaistniały w sprawie będącej przedmiotem ww. postępowania:

Na podstawie powyższej analizy TSUE doszedł do wniosku, że:

Ostatecznie Trybunał orzekł, że:

Aby określić czy budowa przydomowych oczyszczalni ścieków będzie przez Państwa realizowana w ramach działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 15 ust. 2 ustawy, kluczowa jest analiza przesłanek wskazanych w wyroku TSUE, tj.:

• brak zarobkowego charakteru podejmowanych czynności – czynność nie ma na celu osiągnięcia stałego dochodu,
• brak równorzędnego ekwiwalentu ekonomicznego ze strony ostatecznego beneficjenta inwestycji (mieszkańca Gminy),
• zgoda mieszkańca na wykonanie usługi na jego nieruchomości,
• uzyskanie dofinansowania,
• zlecenie zrealizowania inwestycji wyspecjalizowanemu podmiotowi trzeciemu.

W Państwa sprawie przesłanki te są spełnione.

Realizując zadanie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków na nieruchomościach mieszkańców, mają Państwo na celu poprawę warunków ochrony środowiska i poprawę warunków życia mieszkańców. Nie mają Państwo na celu osiągania stałego dochodu. Wprawdzie możliwe jest, że przedsiębiorstwo asenizacyjne dokona zrzutu osadów z POŚ do gminnej oczyszczalni ścieków, ale na rynku (terenie Gminy) funkcjonuje kilka przedsiębiorstw, które mają wpis do rejestru działalności regulowanej i mogą odbierać osadniki z POŚ, a tylko jedno ma umowę z Państwem na zrzut osadu. Trudno więc dopatrywać się w podjętym przez Państwa działaniu zamiaru osiągania stałego zysku, skoro może go w ogóle nie być.

Mieszkańcy przystąpią do realizacji Zadania dobrowolnie – wyłonią Państwo zainteresowanych na podstawie zgłoszeń, a następnie podpiszą umowy cywilnoprawne.

Wkład własny mieszkańców w inwestycję to zaledwie 5% – zadanie będzie w 95% dofinansowane ze środków publicznych, tj. z Programu Rządowego Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych.

Realizacja inwestycji zostanie zlecona podmiotowi, który wybiorą Państwo zgodnie z przepisami regulującymi zamówienia publiczne. Ustalą Państwo harmonogram prac montażowych, będą sprawować bieżący nadzór inwestorski oraz organizacyjny nad przebiegiem prac, przeprowadzą odbiory końcowe oraz rozliczenie finansowe.

A zatem sprawa, którą przedstawili Państwo we wniosku, wykazuje się licznymi analogiami do sprawy C-612/21, w której TSUE wydał wyrok 30 marca 2023 r..

Państwa działania w związku z realizacją Zadania pn. „(…)” nie będą stanowić odpłatnej dostawy towarów ani odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu ustawy. Zadanie będzie realizowane poza zakresem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Zatem realizacja Zadania nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Wpłaty, które otrzymają Państwo od mieszkańców zainteresowanych budową przydomowych oczyszczalni ścieków na ich nieruchomościach, nie będą stanowiły zapłaty za czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, a w konsekwencji nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W związku z tym nie będzie można uznać uzyskanego przez Państwa dofinansowania z Programu Rządowego Polski Ład za dotację wpływającą na cenę świadczonych przez Państwa usług (dostaw towarów) na rzecz mieszkańców, ponieważ w związku z realizacją Zadania nie będą Państwo wykonywać czynności opodatkowanych. Otrzymane przez Państwa dofinansowanie nie będzie stanowić podstawy opodatkowania, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy, i nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Państwa stanowisko w zakresie pytań 1 i 3 jest prawidłowe.

Pytanie 2 dotyczy prawa do odliczenia podatku naliczonego od wydatków poniesionych na realizację Zadania, tj. z faktur wystawionych przez Wykonawcę, który wykona przydomowe oczyszczalnie ścieków.

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy:

Art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje gdy:

• odliczenia dokonuje zarejestrowany czynny podatnik podatku od towarów i usług,
• towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Odliczyć można w całości podatek naliczony, który jest związany z transakcjami opodatkowanymi podatnika. Ta zasada wyłącza jednocześnie możliwość odliczania podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających opodatkowaniu.

Prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje pod warunkiem, że:

• spełnione zostały przesłanki pozytywne, wynikające z art. 86 ust. 1 ustawy oraz
• nie zaistniały przesłanki negatywne, określone w art. 88 ustawy.

Treść art. 88 określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Aby skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego od towarów i usług zakupionych na potrzeby wykonania określonej czynności, podmiot musi wykonywać tę czynność jako podatnik podatku od towarów i usług, który działa w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Podstawowym warunkiem odliczenia podatku VAT jest związek nabytych towarów i usług ze sprzedażą generującą podatek należny. W omawianej sprawie związek taki nie występuje.

Nie będą Państwo realizować Zadania w ramach swojej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy – nie będą świadczyć Państwo odpłatnych usług ani odpłatnie dostarczać towarów. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na nieruchomościach zainteresowanych mieszkańców zrealizowana zostanie w ramach czynności niepodlegających opodatkowaniu.

W konsekwencji nie będzie spełniona podstawowa pozytywna przesłanka, która pozwala na odliczenie podatku naliczonego, czyli związek nabywanych towarów i usług z czynnościami opodatkowanymi.

Zatem nie będzie Państwu przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającą z faktur wystawionych przez Wykonawcę, dokumentujących wykonanie przez niego przydomowych oczyszczalni ścieków w ramach Zadania pn. „(…)”.

Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 2 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili, i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).