Określenie momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu Wpłat Częściowych, dokonywanych przez Korzystających na poczet wykupu przedmiotu leasingu.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

30 stycznia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 29 stycznia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy określenia momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu Wpłat Częściowych, dokonywanych przez Korzystających na poczet wykupu przedmiotu leasingu. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Uwagi ogólne

A. Sp. z o. o. (dalej: „A.”, „Spółka”, „Wnioskodawca”, „Finansujący”) prowadzi działalność finansową polegającą przede wszystkim na zawieraniu umów leasingu z klientami (dalej „Korzystający”).

Zgodnie z umowami leasingu zawieranymi pomiędzy A. a Korzystającymi oraz Ogólnymi Warunkami Umowy Leasingu (dalej: „OWUL”) stanowiącymi integralną część umowy leasingu (dalej: „Umowa Leasingu”), Finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, oddać Korzystającemu przedmiot leasingu do używania przez okres wskazany w Umowie Leasingu, a Korzystający zobowiązuje się zapłacić Finansującemu określone w ww. umowie wynagrodzenie.

Wynagrodzenie Finansującego składa się z opłaty wstępnej oraz opłat leasingowych, płaconych miesięcznie, których wysokość określa Umowa Leasingu. Liczba miesięcznych opłat leasingowych jest równa liczbie miesięcy składających się na okres leasingu określony w Umowie Leasingu. Wynagrodzenie Finansującego obejmuje również wartość końcową przedmiotu leasingu określoną w Umowie Leasingu, za którą Korzystający ma prawo nabyć przedmiot leasingu po zakończeniu Umowy Leasingu. Wynagrodzenie Finansującego nie może być niższe aniżeli końcowa cena przedmiotu leasingu określona w Umowie Leasingu.

Zgodnie z Umową Leasingu, Korzystający jest zobowiązany do terminowego płacenia opłat leasingowych bez wcześniejszego wezwania go przez Finansującego, niezależnie od tego, czy przed terminem zapłaty otrzyma fakturę, a Finansujący do wystawiania faktur dokumentujących usługę leasingu. W przypadku, gdy Korzystający nie otrzyma faktury, niezwłocznie powiadomi o tym Finansującego.

W przypadku opóźnienia Korzystającego z uiszczeniem jakiejkolwiek płatności z tytułu Umowy Leasingu jest on zobowiązany, bez dodatkowego wezwania uiścić, razem z wymagalną opłatą leasingową, odsetki za opóźnienie w wysokości równej podwójnym odsetkom ustawowym za opóźnienie. Niezależnie od zapłaty odsetek Korzystający zobowiązany jest do zapłaty na rzecz Finansującego opłat za upomnienie oraz opłat windykacyjnych, których wysokość określa Tabela Opłat i Prowizji.

Po zakończeniu Umowy Leasingu, Korzystającemu przysługuje prawo do nabycia przedmiotu leasingu za wartość końcową określoną w Umowie Leasingu albo prawo do dalszego użytkowania przedmiotu leasingu na podstawie zawartej z A. Umowy Leasingu. Co istotne, prawo do nabycia przedmiotu leasingu za wartość końcową określoną w Umowie Leasingu przysługuje po spełnieniu następujących warunków (dalej łącznie jako „Warunki Wykupu”):

I.wszystkie należne opłaty leasingowe oraz inne należności wynikające z Umowy Leasingu zostały zapłacone,

II.zamiar nabycia albo dalszego użytkowania przedmiotu leasingu przez Korzystającego zostanie zgłoszony na piśmie, najpóźniej 14 dni przed wygaśnięciem Umowy Leasingu,

III.Korzystający ubezpieczy przedmiot leasingu, zachowując ciągłość ubezpieczenia.

Ponadto, zgodnie z Umową Leasingu, jeden z warunków stanowi, iż: „w przypadku zamiaru nabycia przedmiotu leasingu kwota równa wartości końcowej przedmiotu leasingu, powiększona o VAT, zostanie wpłacona na konto A., w terminie 7 dni przed wygaśnięciem Umowy Leasingu, a w przypadku zamiaru dalszego użytkowania przedmiotu leasingu przez Korzystającego – wydłużenie Umowy Leasingu za zgodą A. po zaakceptowaniu przedstawionych warunków przez Korzystającego, nastąpi najpóźniej w dniu wygaśnięcia Umowy Leasingu”. Ze względu na przedmiot niniejszego wniosku o interpretację, który dotyczy właśnie dokonywania wpłat na poczet kwoty wykupu, warunek ten został pominięty w Warunkach Wykupu.

W przypadku nieskorzystania przez Korzystającego z uprawnień do nabycia przedmiotu leasingu albo dalszego korzystania, o których mowa powyżej, po zakończeniu Umowy Leasingu, Korzystający jest zobowiązany do niezwłocznego wydania przedmiotu leasingu podmiotowi wskazanemu przez Finansującego. Wraz z przedmiotem leasingu Korzystający jest zobowiązany do zwrotu wszystkich związanych z nim dokumentów i przedmiotów otrzymanych przy jego odbiorze.

Jeżeli w Umowie Leasingu zastrzeżono całkowity limit przejechanych kilometrów (limit kilometrów), w przypadku przekroczenia całkowitego limitu kilometrów, Korzystający zapłaci Finansującemu określoną w Umowie Leasingu dodatkową opłatę za każdy przejechany kilometr ponad ustalony limit. Opłaty za przekroczenie całkowitego limitu kilometrów nie nalicza się, jeżeli Korzystający skorzystał z prawa do nabycia przedmiotu leasingu po zakończeniu Umowy Leasingu.

Zgodnie z Umową Leasingu, należności Finansującego zaliczane są na najstarsze wymagalne należności z uwzględnieniem następującej kolejności:

a)koszty sądowe, koszty egzekucyjne,

b)opłaty za upomnienia lub wezwania do zapłaty, opłaty windykacyjne,

c)odsetki od wymagalnych należności,

d)opłata wstępna,

e)opłaty leasingowe,

f)pozostałe należności

- dalej łącznie jako: „Należności”.

Wykup przedmiotu leasingu przez Korzystającego

Niniejszy wniosek dotyczy konsekwencji wykupu przedmiotu leasingu przez Korzystającego. Wnioskodawca wskazuje, że w praktyce występują przypadki, kiedy Korzystający dokonuje wpłat na poczet wykupu (dalej: „Wpłata”):

a)przed spełnieniem Warunków Wykupu albo

b)po spełnieniu Warunków Wykupu.

Jeżeli Korzystający dokonuje Wpłaty po spełnieniu Warunków Wykupu, która:

• pokrywa całość kwoty wykupu – Finansujący wystawia fakturę dokumentującą sprzedaż przedmiotu leasingu na rzecz Korzystającego,
• pokrywa część kwoty wykupu – Finansujący wystawia odpowiednią fakturę, tj. fakturę zaliczkową dokumentującą otrzymaną część należności.

Jednakże, czasem Korzystający dokonuje Wpłat na poczet wykupu jeszcze przed spełnieniem Warunków Wykupu. Wpłata może wówczas stanowić część kwoty wykupu wynikającej z Umowy Leasingu (dalej: „Wpłata częściowa”), albo jej całość (dalej: „Wpłata całościowa”).

Wnioskodawca wyjaśnia, że wpłaty są dokonywane czasami nawet kilka miesięcy przed zakończeniem umownego okresu Umowy Leasingu. W takiej sytuacji nie wszystkie raty leasingowe wynikające z Umowy Leasingu zostały udokumentowane fakturami, w tym nie zostały przez Korzystającego opłacone. Wnioskodawca nie uznaje wówczas takich Wpłat za zaliczki na poczet wykupu ze względu na brak spełnienia Warunków Wykupu.

W szczególności, w przypadku, gdy Wpłaty są dokonywane przed uiszczeniem opłat leasingowych (i ich odpowiednim udokumentowaniem fakturami), które Korzystający może na podstawie wniosku zaliczyć na poczet, np. bieżących Należności wynikających z Umowy Leasingu. Dodatkowo, strony są związane postanowieniami Umowy Leasingu w zakresie kolejności zaliczania dokonywanych wpłat na poczet Należności Finansującego co oznacza, że w przypadku powstania jakichkolwiek Należności, np. kosztów sądowych czy odsetek, Wpłata może zostać zaliczona na ich poczet (nie zaś na poczet wykupu przedmiotu leasingu).

Dopiero zatem w momencie, w którym (i) Warunki Wykupu są spełnione i jednocześnie (ii) nie powstały Należności, których zaspokojenie – zgodnie z Umową Leasingu – ma pierwszeństwo, Wnioskodawca uznaje Wpłaty za zaliczki na poczet wykupu przedmiotu leasingu i odpowiednio je dokumentuje i opodatkowuje VAT.

Pytanie

Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym Wpłaty Częściowe, dokonywane przez Korzystających na poczet wykupu przedmiotu leasingu, stanowią zaliczki rodzące obowiązek podatkowy w VAT na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy o VAT dopiero po spełnieniu Warunków Wykupu, w szczególności, gdy wszystkie należne opłaty leasingowe oraz inne Należności wynikające z Umowy Leasingu zostały udokumentowane i zapłacone?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, Wpłaty Częściowe dokonywane przez Korzystających na poczet wykupu przedmiotu leasingu, stanowią zaliczki rodzące obowiązek podatkowy w VAT na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy o VAT dopiero po spełnieniu Warunków Wykupu, w szczególności, gdy wszystkie należne opłaty leasingowe oraz inne Należności wynikające z Umowy Leasingu zostały udokumentowane i zapłacone.

Według Wnioskodawcy, w opisanej sytuacji obowiązek podatkowy VAT na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy o VAT w odniesieniu do Wpłaty Częściowej powstanie z chwilą spełnienia Warunków Wykupu.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

1. Uwagi ogólne

Umowa leasingu jest umową nazwaną, uregulowaną w art. 709 (1) Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. Umowa leasingu powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.

Zgodnie natomiast z art. 17a pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, umowa leasingu definiowana jest jako umowa nazwana w Kodeksie cywilnym, a także każda inna umowa, na mocy której jedna ze stron, zwana dalej „finansującym”, oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie, zwanej dalej „korzystającym”, podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty oraz prawo wieczystego użytkowania gruntów.

Z kolei z art. 19a ust. 1 ustawy VAT wynika, że obowiązek podatkowy w VAT co do zasady powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Wyjątkiem od ww. reguły są m.in. usługi leasingu, w przypadku których obowiązek podatkowy na gruncie VAT powstaje, co do zasady, w momencie wystawienia faktury – zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b) tiret trzecie ustawy VAT (chyba, że podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem, wówczas obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury, a w przypadku, gdy nie określono takiego terminu – z chwilą upływu terminu płatności).

Jeśli jednak przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, to – w świetle art. 19a ust. 8 ustawy o VAT – obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty, z wyłączeniem m.in. dostawy towarów i świadczenia usług, w stosunku do których obowiązek podatkowych powstaje w sposób, o którym mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy o VAT (m.in. usług leasingu).

Wskazać w tym miejscu należy, iż nie każda płatność dokonana przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi jest zaliczką/przedpłatą w ww. znaczeniu, tj. kreującą obowiązek podatkowy w VAT. Mogą bowiem występować sytuacje, w których nabywca dokonuje na rzecz dostawcy płatności przed dokonaniem dostawy (wykonaniem usługi) na poczet nieokreślonych transakcji w przyszłości. Takie wpłaty, jako niemożliwe do powiązania z konkretnymi czynnościami opodatkowanymi, pozostają poza zakresem opodatkowania VAT.

Ustawodawca nie zdefiniował wprawdzie pojęć, którymi posługuje się w art. 19a ust. 8 ustawy o VAT, takich jak „przedpłata” czy „zaliczka”, niemniej powszechnie przyjmuje się, że w tym zakresie należy posłużyć się przede wszystkim tezami z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „Trybunał” lub „TSUE”), np. z wyroku z dnia 21 lutego 2006 r. w sprawie BUPA Hospitals Ltd (sygn. akt C-419/02), w którym Trybunał wskazał, że aby uznać wpłatę za zaliczkę z perspektywy VAT (tj. której otrzymanie wiąże się z powstaniem obowiązku podatkowego) wszelkie okoliczności mające znaczenie dla zaistnienia zdarzenia podatkowego, tzn. przyszłej dostawy lub przyszłego świadczenia usług muszą już być znane, a zatem w szczególności, w momencie dokonania takiej zapłaty, towary i usługi powinny być szczegółowo określone.

TSUE podkreślił również, że opodatkowaniu VAT podlegają dostawy towarów i świadczenie usług, a nie płatności dokonane z tytułu tych transakcji (vide wyrok z dnia 9 października 2001 r. w sprawie C-108/99 Cantor Fitzgerald International). Tym samym, opodatkowaniu VAT nie powinny podlegać płatności za dostawy towarów i świadczenie usług, których okoliczności nie zostały określone w sposób wyczerpujący/wyraźny.

Wyrok ten jest powszechnie akceptowany/przytaczany w orzecznictwie polskich sądów administracyjnych, np. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: „NSA”) z dnia 5 marca 2015. (sygn. akt I FSK 231/14), czy z dnia 28 lipca 2009 r. (sygn. akt I FSK 932/08), zgodnie z którym, dla uznania danej wpłaty jako zaliczki istotnym jest, aby przyszłe świadczenie było określone w sposób jednoznaczny co do rodzaju towaru bądź usługi, tzn. w sposób umożliwiający ich identyfikację, a dodatkowo strony tego świadczenia, w momencie wpłaty zaliczki, nie mają woli dokonywania jego zmian w przyszłości.

Takie samo stanowisko NSA przyjął również w wyroku z dnia 25 sierpnia 2010 r. (sygn. I FSK 1100/09) wskazując, iż „Obowiązek podatkowy na podstawie art. 19 ust. 11 u.p.t.u. powstaje jedynie wówczas, gdy zapłata dokonana przed wykonaniem dostawy lub świadczeniem usług, następuje w sytuacji, gdy wszelkie okoliczności mające znaczenie dla zaistnienia zdarzenia podatkowego, tzn. przyszłej dostawy lub świadczenia usług, są jednoznacznie i niezmiennie określone pod względem podmiotowym i przedmiotowym, a nie ma ona jedynie charakteru zabezpieczającego wykonanie nie do końca jeszcze sprecyzowanej czynności opodatkowanej”.

W konsekwencji, w przypadku otrzymania przez podatnika płatności/wpłaty, obowiązek podatkowy powstanie, zgodnie z art. 19a ust. 8 ustawy o VAT, o ile:

• zapłata zostanie dokonana na poczet konkretnej transakcji (przyszłe świadczenie będzie określone co do rodzaju w sposób jednoznaczny, poprzez określenie cech identyfikujących rodzaj towaru lub usługi),
• konkretyzacja przyszłego świadczenia powinna być wystarczająco dokładna dla określenia zasad opodatkowania świadczenia, tj. w szczególności należy móc określić miejsce świadczenia i stawkę opodatkowania,
• w momencie dokonania zaliczki strony nie mają intencji zmiany świadczenia w przyszłości.

Powyższe przesłanki/warunki kreujące powstanie obowiązku podatkowego w VAT dla zaliczek potwierdza również Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: „DKIS”) w wydawanych interpretacjach indywidualnych, m.in. w interpretacji z dnia 9 lutego 2023 r. (sygn. 0114-KDIP1-1.4012.682.2022.2.MM) czy z dnia 24 maja 2022 r. (sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.133.2022.1.ALN).

2. Wpłaty Częściowe jako kwoty niestanowiące zaliczki/przedpłaty

Zdaniem Wnioskodawcy, Wpłaty Częściowe dokonywane przez Korzystających na poczet wykupu przedmiotu leasingu (a więc odpłatnej dostawy towarów), stanowią zaliczki rodzące obowiązek podatkowy w VAT na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy o VAT dopiero po spełnieniu Warunków Wykupu, w szczególności, gdy wszystkie należne opłaty leasingowe oraz inne Należności wynikające z Umowy Leasingu zostały udokumentowane i zapłacone.

W ocenie Spółki, nie sposób bowiem uznać, że w okolicznościach przedstawionych w opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, tj. przed spełnieniem Warunków Wykupu, spełnione są warunki uznania Wpłat Częściowych w momencie ich otrzymania przez Spółkę za zaliczki/przedpłaty na poczet konkretnej dostawy towarów.

Wprawdzie Korzystający, uiszczając Wpłatę Częściową, czyni to z intencją przeznaczenia tej kwoty na poczet ceny przedmiotu leasingu (tj. konkretnej dostawy towarów), ale nie zostały spełnione w tym zakresie wszystkie warunki, zatem sama intencja Korzystającego, to w ocenie Wnioskodawcy przesłanka niewystarczająca aby możliwe było w tym zakresie uznanie wpłaconej kwoty za zaliczkę na gruncie VAT.

Poza tym, Wnioskodawca podkreśla, że okoliczność, czy Wpłata Częściowa faktycznie zostanie zaliczona na poczet dostawy towaru (przedmiotu leasingu) nie jest przesądzone/pewne w momencie jej wpłaty, gdyż rozstrzygnie się to dopiero po spełnieniu Warunków Wykupu/względnie po bezskutecznym upływie czasu na ich spełnienie.

Zatem aby móc ostatecznie/definitywnie przypisać Wpłacie Częściowej walor zaliczki na poczet wykupu przedmiotu leasingu, konieczne jest w pierwszej kolejności:

(i)opłacenie wszystkich Należności wynikających z Umowy Leasingu oraz ustalenie czy w międzyczasie nie powstały/nie stały się wymagalne nowe Należności mające pierwszeństwo w zaspokojeniu (co jednocześnie oznacza, iż konieczny jest upływ okresu leasingu określony w Umowie Leasingu, bowiem do jego upływu Finansujący nie będzie mógł ocenić/przewidzieć, czy Należności takie jak, np. odsetki powstaną/staną się wymagalne),

(ii)ustalenie, czy zamiar nabycia przedmiotu leasingu przez Korzystającego został zgłoszony w wymaganym Umową Leasingu terminie,

(iii)zweryfikowanie, czy Korzystający ubezpieczył przedmiot leasingu, zachowując ciągłość ubezpieczenia.

W momencie otrzymania przez Wnioskodawcę Wpłaty Częściowej (jeśli ma to miejsce przed spełnieniem Warunków Wykupu) Spółka nie jest w stanie przypisać tej kwoty na poczet wykupu przedmiotu leasingu, gdyż do momentu spełnienia Warunków Wykupu przez Korzystającego (do czego zasadniczo wymagany jest przede wszystkim upływ okresu Umowy Leasingu) kwota ta może zostać zaliczona/przeznaczona m.in. na zaległe raty leasingowe, opłaty windykacyjne, koszty sądowe, odsetki czy inne Należności, jak również może zostać częściowo lub w całości zwrócona Korzystającemu w przypadku niespełnienia wszystkich Warunków wykupu w wymaganym terminie.

Podkreślić należy, że Finansującemu w takim przypadku znana jest jedynie intencja Korzystającego towarzysząca dokonaniu Wpłaty Częściowej, którą jest nabycie przedmiotu leasingu, niemniej nie są spełnione Warunki Wykupu i nie ma żadnej pewności, że Warunki Wykupu będą spełnione. Spółka nie jest w stanie przewidzieć, czy po dokonaniu Wpłaty Częściowej Korzystający, który nie dokonał płatności wszystkich rat leasingowych przed dokonaniem Wpłaty Częściowej (bowiem nie były one jeszcze wymagalne), nie popadnie w zaległość z ich spłatą lub też nie naruszy innych postanowień Umowy Leasingu, skutkujących powstaniem Należności mających pierwszeństwo zaspokojenia.

Tym samym, w ocenie Wnioskodawcy w sytuacji, kiedy otrzymuje on Wpłatę Częściową przed spełnieniem Warunków Wykupu (w szczególności przed zakończeniem umownego okresu Umowy Leasingu, gdy raty leasingowe wynikające z Umowy Leasingu nie zostały udokumentowane fakturami / nie zostały przez Korzystającego opłacone), w momencie otrzymania tej Wpłaty:

1)nie jest ostatecznie / definitywnie znane świadczenie, które zostanie zaspokojone tą kwotą, tj. czy będzie to dostawa towaru (przedmiotu leasingu) czy, świadczenie usług za które przysługują Należności,

2)nie jest wiadome, czy do transakcji (dostawy przedmiotu leasingu) dojdzie, tj. czy Warunki Wykupu zostaną spełnione,

3)nie można jednoznacznie stwierdzić, że w momencie dokonania Wpłaty Częściowej przez Korzystającego nie nastąpi zmiana świadczenia – Korzystający jest świadomy, że pomimo tego, że wpłaca daną kwotę docelowo na poczet transakcji wykupu przedmiotu leasingu, to jeśli w międzyczasie powstanie i stanie się wymagalna którakolwiek z Należności, kwota ta zostanie zaliczona na poczet innego świadczenia (np. zaległych rat leasingowych czy odsetek).

Podkreślić w tym miejscu ponownie należy, że – jak wskazano w opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego – z OWUL (które stanowią integralną część Umowy Leasingu) wynika, że w sytuacji otrzymania płatności (w tym Wpłaty Częściowej) przez Spółkę od Korzystającego, w pierwszym kroku należy stosować ogólne zasady dotyczące kolejności zaliczania Należności. W konsekwencji, wpłata Korzystającego tytułem wykupu przedmiotu leasingu może być zaliczona na najstarsze wymagalne Należności z uwzględnieniem następującej kolejności:

a)koszty sądowe, koszty egzekucyjne,

b)opłaty za upomnienia lub wezwania do zapłaty, opłaty windykacyjne

c)odsetki od wymagalnych należności,

d)opłata wstępna,

e)opłaty leasingowe,

f)pozostałe należności.

Zgodnie z Umową Leasingu, do momentu, w którym wszystkie należne opłaty leasingowe oraz inne Należności wynikające z Umowy Leasingu nie zostaną zapłacone, Wpłaty nie powinny być zaliczone na poczet wykupu przedmiotu leasingu.

Jednocześnie/dodatkowo, w każdej chwili – na wniosek Korzystającego – Wnioskodawca może zmienić kwalifikację płatności Korzystającego z wpłaty na wykup przedmiotu leasingu, na wpłatę na poczet opłat leasingowych lub innych Należności. Dopiero w momencie, gdy wszystkie należne opłaty leasingowe oraz inne Należności wynikające z Umowy Leasingu zostały zapłacone, Wnioskodawca może uznać Wpłaty Częściowe za wpłaty na poczet wykupu przedmiotu leasingu.

Co istotne, brak zaległości wobec Spółki nie oznacza automatycznie, że otrzymana kwota staje się zaliczką/zostaje zaliczona na poczet wykupu przedmiotu leasingu. Finansujący przechodzi bowiem wówczas do weryfikacji pozostałych Warunków wykupu, takich jak (i) formalne powiadomienie Spółki przez Korzystającego o zamiarze nabycia przedmiotu leasingu najpóźniej 14 dni przed wygaśnięciem Umowy Leasingu oraz (ii) ubezpieczenie przedmiotu leasingu i przedstawienie dokumentu ubezpieczenia przez Korzystającego. Jeśli Korzystający nie spełni ww. Warunków Wykupu, nie ma możliwości wykupu przedmiotu leasingu nawet wówczas, gdy uiścił już Wpłatę Częściową.

Jeśli jednak Warunki Wykupu zostaną spełnione, a co za tym idzie Korzystający stanie się uprawniony do nabycia przedmiotu leasingu, Spółka jest/będzie zobowiązana rozpoznać obowiązek podatkowy na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy o VAT w odniesieniu do Wpłaty Częściowej (jako zaliczki na poczet dostawy towaru, tj. przedmiotu leasingu).

Podsumowując, skoro w sytuacji, kiedy Finansujący otrzymuje Wpłatę Częściową przed spełnieniem Warunków Wykupu (względnie zanim upłynie okres/czas na ich spełnienie przez Korzystającego), nie są spełnione cytowane powyżej warunki, tj. przede wszystkim Spółka nie jest w stanie definitywnie/precyzyjnie ustalić świadczenia, które zostanie zaspokojone z tej kwoty (świadczenie to może się zmieniać w zależności od czynników, takich jak powstanie/wymagalność Należności, czy decyzja Korzystającego o zmianie przeznaczenia tej kwoty), to nie można mówić o występowaniu zaliczki rodzącej obowiązek podatkowy z art. 19a ust. 8 ustawy VAT.

A contrario, otrzymywane Wpłaty Częściowe będą stanowić z perspektywy Wnioskodawcy zaliczki na poczet konkretnej dostawy towaru (przedmiotu leasingu) w rozumieniu ww. przepisu jako wiążące się z powstaniem obowiązku podatkowego na gruncie VAT, jedynie w przypadku/po spełnieniu Warunków Wykupu (dopiero wówczas Finansujący może definitywnie wykluczyć zaliczenie tej kwoty na poczet innych świadczeń, np. Należności).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm., t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361), zwanej dalej ustawą:

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy:

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy:

W myśl art. 709¹ ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.), zwanej dalej „Kodeksem cywilnym”:

Natomiast zgodnie z art. 709¹⁶ Kodeksu cywilnego:

Leasing operacyjny jest umową, na podstawie której leasingobiorca nabywa jedynie prawo do korzystania z przedmiotu leasingu, a formą wynagrodzenia za powyższą usługę jest czynsz.

W świetle ustawy o podatku od towarów i usług leasing operacyjny jest usługą. Po zakończeniu podstawowego okresu trwania umowy leasingu operacyjnego – jednym z wariantów jest sprzedaż przedmiotu umowy leasingobiorcy. Opcja wykupu samochodu będącego przedmiotem umowy leasingu operacyjnego jest uprawnieniem, z którego leasingobiorca może skorzystać, ale nie musi. Zatem należy przyjąć, że wykup przedmiotu leasingu, także przed upływem okresu na jaki umowa obowiązuje, jest odrębną czynnością – dostawą towaru – niezwiązaną z samą umową leasingu.

Na podstawie art. 19a ust. 1 ustawy:

Stosownie do treści art. 19a ust. 8 ustawy:

Zatem obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dostawy towaru bądź wykonania usługi, co oznacza, że podatek jest wymagalny w rozliczeniu za okres, w którym dostarczono towar bądź świadczono usługę i powinien być rozliczony za ten okres.

Jednakże, w sytuacji, gdy przed wykonaniem usługi podatnik otrzyma całość lub część zapłaty, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty.

Ustawodawca nie zamieścił w treści ustawy definicji zaliczki ani przedpłaty. Zgodnie więc ze Słownikiem języka polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., strona internetowa – www.sjp.pwn.pl), zaliczka to część należności wpłacana lub wypłacana z góry na poczet należności. Zatem zaliczkę wpłaca się na poczet przyszłej dostawy towarów lub przyszłego wykonania usługi przed faktyczną dostawą lub faktycznym wykonaniem usługi. Natomiast przez przedpłatę należy rozumieć określoną sumę pieniędzy, stanowiącą część ceny towaru lub usługi, wpłacaną z góry w celu uzyskania gwarancji zakupu lub wykonania usługi w określonym terminie. Stosownie do powyższego, zaliczka jak również przedpłata jako zapłata na poczet przyszłej należności musi być powiązana z konkretną transakcją.

Aby uznać wpłacaną kwotę za zaliczkę/przedpłatę na poczet przyszłych dostaw towarów lub świadczenia usług, istotne jest aby przyszłe świadczenie było jasno określone w sposób umożliwiający jego identyfikację, a strony świadczenia, w momencie wpłaty zaliczki/przedpłaty, nie miały woli dokonywania jego zmian w przyszłości.

Obowiązek podatkowy nie powstanie w sytuacji, gdy strony nie dokonały ostatecznego skonkretyzowania przyszłych dostaw, na poczet których dokonano wcześniej wpłaty.

W wyroku z 21 lutego 2006 r. w sprawie C-419/02 BUPA Hospitals Ltd i Goldsborough Developments Ltd przeciwko Commissioners of Customs & Excise, TSUE stwierdził, że w zakresie art. 10 ust. 2 akapit drugi VI Dyrektywy VAT, nie mieści się przedpłata dokonana w kwocie ryczałtowej na towary wskazane w sposób ogólny w wykazie, który może zostać w każdej chwili zmieniony za porozumieniem nabywcy i sprzedawcy, z którego nabywca może ewentualnie wybrać towary, na podstawie umowy, którą może on w każdej chwili rozwiązać, odzyskując w całości niewykorzystaną przedpłatę. Należy wskazać, że art. 10 ust. 2 akapit drugi powyższej Dyrektywy stanowi, że w przypadku gdy zapłata następuje przed wykonaniem dostawy towarów lub świadczenia usług, podatek staje się wymagalny w momencie otrzymania płatności i od jej wysokości.

W powyższym wyroku TSUE podkreślił również, że „(...) w przypadku dokonania płatności zaliczkowej obowiązek podatkowy w podatku VAT powstaje zanim dostawa towarów lub świadczenie usług zostaną wykonane. Aby obowiązek podatkowy powstał w takiej sytuacji, wszelkie okoliczności mające znaczenie dla zaistnienia zdarzenia podatkowego, tzn. przyszła dostawa lub przyszłe świadczenie usług muszą już być znane, a zatem w szczególności, (...) w momencie dokonania takiej zapłaty, towary i usługi powinny być szczegółowo określone”.

Powyższy wyrok TSUE zachowuje swoją aktualność na gruncie obecnie obowiązującej Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r. s. 1 ze zm.).

Zatem, aby zapłatę na poczet przyszłych należności uznać za zaliczkę, przedpłatę muszą zostać spełnione następujące przesłanki:

• zapłata musi zostać dokonana na poczet konkretnej transakcji, tj. przyszłe świadczenie powinno być określone co do rodzaju w sposób jednoznaczny (określone powinny być cechy identyfikujące rodzaj towaru bądź usługi),
• konkretyzacja przyszłego świadczenia powinna być wystarczająco dokładna dla określenia zasad opodatkowania świadczenia, tj. w szczególności należy móc określić miejsce świadczenia i stawkę opodatkowania,
• w momencie dokonania zaliczki strony nie mają intencji zmiany świadczenia w przyszłości.

Jednocześnie należy wskazać, że zaliczka, przedpłata nie tworzą samodzielnego bytu podatkowego, lecz są ściśle związane z konkretnym świadczeniem i nie można rozpatrywać ich jako czynności „oderwanej” od sprzedaży. Nie są one dodatkowymi czynnościami, lecz są integralnie związane z dostawą towarów lub świadczeniem usług, na poczet których zostały uiszczone. W przypadku zaliczek, przedpłat ustawa określa jedynie inny moment powstania obowiązku podatkowego, niż w przypadku sprzedaży dokonywanej bez pobrania zaliczki.

Dokonując zatem przyjęcia zaliczki, przedpłaty stawka podatku od towarów i usług powinna być adekwatna do stawki właściwej dla sprzedaży danego towaru, świadczenia danej usługi, której dotyczy regulowana zaliczka bądź przedpłata.

Z opisu sprawy wynika, że prowadzą Państwo działalność finansową polegającą przede wszystkim na zawieraniu umów leasingu z klientami (Korzystający).

Zgodnie z umowami leasingu zawieranymi pomiędzy Państwem a Korzystającymi oraz Ogólnymi Warunkami Umowy Leasingu (OWUL) stanowiącymi integralną część Umowy Leasingu, zobowiązują się Państwo, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, oddać Korzystającemu przedmiot leasingu do używania przez okres wskazany w Umowie Leasingu, a Korzystający zobowiązuje się zapłacić Państwu określone w ww. umowie wynagrodzenie.

Państwa wynagrodzenie składa się z opłaty wstępnej oraz opłat leasingowych, płaconych miesięcznie, których wysokość określa Umowa Leasingu. Liczba miesięcznych opłat leasingowych jest równa liczbie miesięcy składających się na okres leasingu określony w Umowie Leasingu. Państwa wynagrodzenie obejmuje również wartość końcową przedmiotu leasingu określoną w Umowie Leasingu, za którą Korzystający ma prawo nabyć przedmiot leasingu po zakończeniu Umowy Leasingu. Państwa Wynagrodzenie nie może być niższe aniżeli końcowa cena przedmiotu leasingu określona w Umowie Leasingu.

Zgodnie z Umową Leasingu, Korzystający jest zobowiązany do terminowego płacenia opłat leasingowych bez wcześniejszego wezwania go przez Państwa, niezależnie od tego, czy przed terminem zapłaty otrzyma fakturę, a Państwo do wystawiania faktur dokumentujących usługę leasingu. W przypadku, gdy Korzystający nie otrzyma faktury, niezwłocznie powiadomi o tym Państwa.

W przypadku opóźnienia Korzystającego z uiszczeniem jakiejkolwiek płatności z tytułu Umowy Leasingu jest on zobowiązany, bez dodatkowego wezwania uiścić, razem z wymagalną opłatą leasingową, odsetki za opóźnienie w wysokości równej podwójnym odsetkom ustawowym za opóźnienie. Niezależnie od zapłaty odsetek Korzystający zobowiązany jest do zapłaty na rzecz Państwa opłat za upomnienie oraz opłat windykacyjnych, których wysokość określa Tabela Opłat i Prowizji.

Po zakończeniu Umowy Leasingu, Korzystającemu przysługuje prawo do nabycia przedmiotu leasingu za wartość końcową określoną w Umowie Leasingu albo prawo do dalszego użytkowania przedmiotu leasingu na podstawie zawartej z Państwem Umowy Leasingu. Co istotne, prawo do nabycia przedmiotu leasingu za wartość końcową określoną w Umowie Leasingu przysługuje po spełnieniu następujących Warunków Wykupu:

• wszystkie należne opłaty leasingowe oraz inne należności wynikające z Umowy Leasingu zostały zapłacone,
• zamiar nabycia albo dalszego użytkowania przedmiotu leasingu przez Korzystającego zostanie zgłoszony na piśmie, najpóźniej 14 dni przed wygaśnięciem Umowy Leasingu,
• Korzystający ubezpieczy przedmiot leasingu, zachowując ciągłość ubezpieczenia.

Ponadto, zgodnie z Umową Leasingu, jeden z warunków stanowi, że w przypadku zamiaru nabycia przedmiotu leasingu kwota równa wartości końcowej przedmiotu leasingu, powiększona o VAT, zostanie wpłacona na Państwa konto, w terminie 7 dni przed wygaśnięciem Umowy Leasingu.

Zgodnie z Umową Leasingu, Państwa należności zaliczane są na najstarsze wymagalne Należności z uwzględnieniem następującej kolejności:

• koszty sądowe, koszty egzekucyjne,
• opłaty za upomnienia lub wezwania do zapłaty, opłaty windykacyjne,
• odsetki od wymagalnych należności,
• opłata wstępna,
• opłaty leasingowe,
• pozostałe należności.

W praktyce występują przypadki, kiedy Korzystający dokonuje Wpłat na poczet wykupu:

a)przed spełnieniem Warunków Wykupu albo

b)po spełnieniu Warunków Wykupu.

Jeżeli Korzystający dokonuje Wpłaty po spełnieniu Warunków Wykupu, która:

a)pokrywa całość kwoty wykupu – wystawiają Państwo fakturę dokumentującą sprzedaż przedmiotu leasingu na rzecz Korzystającego,

b)pokrywa część kwoty wykupu – wystawiają Państwo odpowiednią fakturę, tj. fakturę zaliczkową dokumentującą otrzymaną część należności.

Jednakże, czasem Korzystający dokonuje Wpłat na poczet wykupu jeszcze przed spełnieniem Warunków Wykupu. Wpłata może wówczas stanowić część kwoty wykupu wynikającej z Umowy Leasingu (Wpłata częściowa), albo jej całość (Wpłata całościowa).

Wpłaty są dokonywane czasami nawet kilka miesięcy przed zakończeniem umownego okresu Umowy Leasingu. W takiej sytuacji nie wszystkie raty leasingowe wynikające z Umowy Leasingu zostały udokumentowane fakturami, w tym nie zostały przez Korzystającego opłacone. Nie uznają wówczas Państwo takich Wpłat za zaliczki na poczet wykupu ze względu na brak spełnienia Warunków Wykupu.

W szczególności, w przypadku, gdy Wpłaty są dokonywane przed uiszczeniem opłat leasingowych (i ich odpowiednim udokumentowaniem fakturami), które mogą Państwo na podstawie wniosku zaliczyć na poczet, np. bieżących Należności wynikających z Umowy Leasingu. Dodatkowo, strony są związane postanowieniami Umowy Leasingu w zakresie kolejności zaliczania dokonywanych wpłat na poczet Państwa Należności co oznacza, że w przypadku powstania jakichkolwiek Należności, np. kosztów sądowych czy odsetek, Wpłata może zostać zaliczona na ich poczet (nie zaś na poczet wykupu przedmiotu leasingu).

Dopiero zatem w momencie, w którym (i) Warunki Wykupu są spełnione i jednocześnie (ii) nie powstały Należności, których zaspokojenie – zgodnie z Umową Leasingu – ma pierwszeństwo, uznają Państwo Wpłaty za zaliczki na poczet wykupu przedmiotu leasingu i odpowiednio je dokumentują i opodatkowują VAT.

Państwa wątpliwości dotyczą kwestii, czy Wpłaty Częściowe, dokonywane przez Korzystających na poczet wykupu przedmiotu leasingu, stanowią zaliczki rodzące obowiązek podatkowy w VAT, na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy, dopiero po spełnieniu Warunków Wykupu, w szczególności, gdy wszystkie należne opłaty leasingowe oraz inne Należności wynikające z Umowy Leasingu zostały udokumentowane i zapłacone.

W analizowanej sprawie Wpłaty Częściowe, dokonywane przez Korzystających nie stanowią/nie będą stanowić zaliczki w momencie ich wpłaty, bowiem na moment dokonania przez Korzystających Wpłat Częściowych ich przeznaczenie nie jest ostatecznie określone. Mogą być one wykorzystane nie tylko na należności na poczet wykupu przedmiotu leasingu, ale przede wszystkim w pierwszej kolejności na uregulowanie Państwa Należności. Z opisu sprawy wynika, że zgodnie z Umową Leasingu, Państwa należności zaliczane są na najstarsze wymagalne Należności z uwzględnieniem następującej kolejności: koszty sądowe, koszty egzekucyjne, za upomnienia lub wezwania do zapłaty, opłaty windykacyjne, odsetki od wymagalnych należności, opłata wstępna, opłaty leasingowe, pozostałe należności. Ponadto wskazali Państwo, że strony są związane postanowieniami Umowy Leasingu w zakresie kolejności zaliczania dokonywanych wpłat na poczet Państwa Należności co oznacza, że w przypadku powstania jakichkolwiek Należności, np. kosztów sądowych czy odsetek, Wpłata może zostać zaliczona na ich poczet (nie zaś na poczet wykupu przedmiotu leasingu).

Charakter Wpłat Częściowych ulega/ulegnie zmianie dopiero w momencie, w którym (i) Warunki Wykupu są/będą spełnione i jednocześnie (ii) nie powstały/nie powstaną Należności, których zaspokojenie – zgodnie z Umową Leasingu – ma pierwszeństwo. Dopiero w tym momencie Wpłaty Częściowe stanowią/będą stanowić zaliczki rodzące obowiązek podatkowy w VAT, na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy.

Tym samym Wpłaty Częściowe, dokonywane przez Korzystających na poczet wykupu przedmiotu leasingu, stanowią/będą stanowić zaliczki rodzące obowiązek podatkowy w VAT, na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy, dopiero po spełnieniu Warunków Wykupu, w szczególności, gdy wszystkie należne opłaty leasingowe oraz inne Należności wynikające z Umowy Leasingu zostały udokumentowane i zapłacone.

Zatem Państwa stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy:

• stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia, oraz
• zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).