Obowiązek odprowadzenia podatku VAT z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia za realizację świadczeń z zakresu npp, npo i mediacji oraz dokumentowania tych czynności.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług – jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 stycznia 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 28 grudnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku odprowadzania podatku VAT od uzyskiwanego wynagrodzenia z tytułu świadczenia usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji oraz udokumentowania tych czynności (pytania oznaczone we wniosku nr 1 i nr 2). Uzupełniła go Pani w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 23 lutego 2024 r. (wpływ 28 lutego 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego (ostatecznie przedstawiony w piśmie z 23 lutego 2024 r.)

Wnioskodawca, zwany w umowie „Zleceniobiorcą” zawarł jako radca prawny, mediator, doradca obywatelski, prowadzący działalność gospodarczą pod określoną firmą, umowę z Fundacją na realizację zadania publicznego w zakresie prowadzenia punktów nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji w roku 2024, na zasadach określonych ustawą z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim i edukacji prawnej. Umowa została zawarta pod warunkiem, że Fundacja wygra przetarg i dostanie dotacje na prowadzenie punktów npp i npo. Zatem, Wnioskodawca zawarł umowę z Fundacją na świadczenie usług npp, npo i mediacji.

Podmiotem zlecającym wykonanie usług npp, npo i mediacji jest Fundacja. § 2 ust. 1 umowy stanowi wprost, że Fundacja zleca realizację nieodpłatnej pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego i mediacji w godzinach i miejscu określonym przez podmiot administracji publicznej, co najmniej 4 godziny dziennie, 5 dni w tygodniu.

W ramach zawartej umowy, Wnioskodawca będzie świadczyć usługi nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i w razie potrzeby mediacji, w zakresie określonym ustawą z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim i edukacji prawnej. Usługi będą świadczone na rzecz Fundacji.

Usługi npp, npo i mediacji, Wnioskodawca świadczy w określony dzień tygodnia i w określonych godzinach samodzielnie, bez udziału innych osób. W każdy dzień usługi świadczy inna osoba, bądź może jedna osoba świadczyć usługi kilka dni w tygodniu – zależy to od ustaleń z Fundacją.

Za świadczone usługi npp, npo i mediacji wynagrodzenie Wnioskodawcy wypłaca (…) na podstawie dotacji pobranej od Fundacji, chociaż Wnioskodawca nie realizuje ww. usług na rzecz (…), tylko na rzecz Fundacji. Wnioskodawca nie ma pełnej wiedzy o okolicznościach takiego sposobu rozliczania – dlaczego nie bezpośrednio z podmiotem zlecającym (Fundacją). To są wewnętrzne uzgodnienia Fundacji z (…), o których Wnioskodawca nie został poinformowany.

Nie ma Pani żadnego wpływu na wysokość przyznanego Pani wynagrodzenia wynikającego z zawartej z Fundacją umowy. Wynagrodzenie jest określone w stałej kwocie za jeden dyżur – 4 godziny, niezmiennie przez cały rok trwania umowy. Jego ostateczna wartość waha się jedynie w poszczególnych miesiącach w zależności od tego, czy są 4 czy 5 dni, w których pełni Pani dyżury.

Faktury/rachunki wystawiane na (…) dokumentują usługi npp, npo i mediacji świadczone w rzeczywistości na rzecz Fundacji. Nie jest w gestii Wnioskodawcy, aby dociekać takiego rozwiązania w zakresie sposobu rozliczania. Fundacja nawet nie chciała udzielić Wnioskodawcy informacji w tym zakresie. Zgodnie z umową (…) pełni funkcję merytoryczną w Fundacji, bowiem wypełnia zadania w zakresie edukacji prawnej, opracowuje treści edukacyjne, wzory dokumentów, przeprowadza warsztaty i szkolenia. Zadania z zakresu edukacji prawnej są nałożone na organizację pozarządową przez ustawę z roku 2015 i Fundacja powierzyła wykonanie tych zadań konkretnemu podmiotowi – (…) – stąd jest on jako stroną (Wykonawcą) w umowie obok Pani. Poza tym, (…) jest Prawnikiem Koordynatorem, który może udzielić Wnioskodawcy wsparcia merytorycznego w skomplikowanych sprawach. Wnioskodawca może zadzwonić do (…) w celu zasięgnięcia konsultacji w trudniejszych sprawach prawnych, z którymi przychodzą petenci do punktu npp bądź npo. (…) ma uprawnienie do kontroli merytorycznej realizacji doradztwa. Taka jest jego rola. Stąd, po wygranym przetargu Wnioskodawca zawarł ustalenia do umowy z Prawnikiem koordynatorem w ww. zakresie –wsparcia merytorycznego i wypłaty wynagrodzenia. Wnioskodawca nie świadczy żadnych usług na (…).

Wynagrodzenie, które otrzyma Pani za wykonywane czynności, będzie stanowić przychody, o których mowa w art. 13 pkt 8a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia, uzyskiwane od osoby prawnej, jaką jest Fundacja. Nie będą to natomiast przychody, o których mowa w art. 12 ust. 1-6 ustawy. Nie ma tu znaczenia, że wynagrodzenie wypłaca (…), bo ona też zawiera się w punkcie 8a – jest osobą fizyczną, prowadzącą działalność gospodarczą. Poza tym, Kancelaria tylko pośredniczy w wypłacie wynagrodzenia, które pochodzi w całości z dotacji na realizację zadania publicznego i zależy od uzyskania dotacji przez Fundację.

Umowa przewiduje stałe, miesięczne wynagrodzenie za jeden dyżur – 4 godziny, niezmienne przez cały rok trwania umowy. Jego ostateczna wartość waha się jedynie w poszczególnych miesiącach w zależności od tego czy są 4 czy 5 dni, w których pełni Pani dyżury.

Wnioskodawca w pełni wykorzystuje infrastrukturę i organizację wewnętrzną – biuro, wyposażenie, sprzęt techniczny typu drukarka, komputer, telefon, internet zapewnione przez Starostwo, zgodnie z Rozporządzeniem MS z 21 grudnia 2018 r. W umowie z Fundacją jest zapis, iż ma Pani mieć własnego laptopa, ale w rzeczywistości nie ma takiej potrzeby, bowiem wszystko to jest zapewnione. Nie ponosi Pani żadnych wydatków związanych z realizacją ww. usług, ani nie musi Pani zapewnić żadnego sprzętu do ich realizacji we własnym zakresie.

Za czynności wykonywane w ramach umowy nie ponosi Pani ryzyka gospodarczego ani ekonomicznego. Ponosi je Gmina i Fundacja. W zakresie wypłaty wynagrodzenia ryzyko gospodarcze ponosi Gmina i Fundacja. Gmina dostaje dotację od państwa, przelewa ją Fundacji, a Fundacja (…), która wypłaca z niej Wykonawcy wynagrodzenie. Kancelaria jest pośrednikiem w wypłacie Wykonawcy wynagrodzenia i płaci je pod warunkiem uzyskania dotacji od Fundacji. Takie rozwiązanie wynika z wewnętrznych uzgodnień Fundacji z Kancelarią i nie są Pani znane jego przyczyny. Natomiast, w zakresie obowiązku dostarczenia lokalu, jego wyposażenia, infrastruktury, sieci, bazy aktów prawnych ryzyko ekonomiczne ponosi Gmina, bowiem ona ma obowiązek to wszystko zapewnić zgodnie z zapisami Rozporządzenia MS z 21 grudnia 2018 r. Jak wskazała Pani powyżej, nie są Pani znane przyczyny takiego sposobu rozliczania się – dlaczego przez Kancelarię, a nie bezpośrednio przez Fundację, która dostaje dotację, a z tych dotacji płaci Kancelaria. W umowach z innymi Fundacjami czy Stowarzyszeniami zawsze one płacą bezpośrednio Wykonawcy.

Świadcząc usługi w ramach umowy zawartej z Fundacją – w Pani ocenie – wyraża Pani oświadczenia woli w imieniu i na rzecz Fundacji, bowiem z nimi ma Pani umowę, chociaż usługi świadczy Pani osobiście, bowiem Pani ma uprawnienia radcy prawnego, doradcy obywatelskiego oraz mediatora.

Odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich.

Warunek będzie spełniony, jeżeli zgodnie z umową, odpowiedzialność jest po stronie Zlecającego, a nie po stronie faktycznego Wykonawcy – Zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności. Bez znaczenia pozostaje w tym kontekście odpowiedzialność wynikająca z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa. Nie ma tutaj znaczenia, kto będzie ponosił tą odpowiedzialność w rzeczywistości. Ważne jest to, że na gruncie ustawy o podatku VAT milczenie umowy w kwestii odpowiedzialności wobec osób trzecich uważa się za spełnienie warunku braku tej odpowiedzialności po stronie Wykonawcy – Zleceniobiorcy. Umowa z Fundacją przewiduje wobec Pani możliwość wyciągnięcia konsekwencji finansowych za nienależyte wykonanie umowy – spóźnienia w rozpoczęciu dyżurów, w dostarczaniu oświadczeń i list obecności, skracaniu dyżurów, niepoinformowanie o niemożliwości realizacji dyżuru. Jest to jednakże Pani odpowiedzialność przewidziana w umowie wobec Fundacji, a nie wobec osób trzecich.

Zakres nieodpłatnej pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego i mediacji wynika wprost z ustawy z 5 sierpnia 2015 r. i Wnioskodawca nie wykracza poza ten zakres. Jest to tylko wycinek usług, jakimi Wnioskodawca zajmuje się w swojej działalności gospodarczej. Ww. usługi obejmują porady prawne i sporządzenie projektu pisma – czyli szkicu za wyjątkiem pism w toku sprawy. Wnioskodawca pism nie podpisuje, nie sygnuje swoją pieczątką, nie używa szyldu kancelarii, nie reprezentuje klientów przed sądem, nie ma wpływu na dobór klientów, nie może brać od klientów pieniędzy za świadczoną pomoc ani polecać im swoich prywatnych usług i innych osób. Wnioskodawca jest dla klientów osobą anonimową pozostającą w dyspozycji Starostwa i Fundacji. Świadcząc ww. usługi Wnioskodawca nie działa pod szyldem swojej kancelarii, lecz z ramienia Fundacji i w ograniczonym ustawą o npp zakresie pomimo, że umowę zawiera jako Kancelaria Radcy Prawnego. W poradnictwie obywatelskim pism nie pisze się w ogóle, tylko pomaga osobie w samodzielnym jego sporządzeniu.

Stosunek prawny łączący strony jest zbliżony do stosunku pracy, bowiem Pani musi przestrzegać zapisów umowy i ustawy w zakresie świadczonych usług npp, npo i mediacji. Poza tym, ma Pani obowiązek stawienia się w punkcie w określonym w umowie dniu i godzinach tam wyznaczonych oraz zalogowania się w systemie teleinformatycznym Ministra Sprawiedliwości i jest to kontrolowane – zarówno przez Fundację jak i Gminę. Stanowi to swoistego rodzaju podległość organizacyjną co pozbawia Panią samodzielności i niezależności, jak ma to miejsce przy podmiotach gospodarczych.

Pytania

1.Czy w opisanym stanie faktycznym i przyszłym zawierając z Fundacją umowę jako Kancelaria Rady Prawnego reprezentowana przez (…), Wnioskodawca jest zobowiązany do odprowadzenia podatku VAT od uzyskiwanego wynagrodzenia z tytułu świadczenia usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji?

2.Jeżeli ww. usługi nie będą opodatkowane VATem, to w jaki sposób Wnioskodawca ma się rozliczyć z Fundacją – fakturą VAT z adnotacją – zwolnienie od VAT, rachunkiem, czy może jako kancelaria Radcy Prawnego wystawić notę księgową?

Pani stanowisko w sprawie (ostatecznie wyrażone w piśmie z 23 lutego 2024 r.)

W ocenie Wnioskodawcy, udzielanie nieodpłatnych porad prawnych, obywatelskich i mediacji, w ramach umowy zlecenia z Fundacją nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług – VAT.

Kluczowym w tym zakresie jest art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, który stanowi, jakich czynności nie uznaje się za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą. Aby odpłatne świadczenie usług było opodatkowane VATem muszą one być świadczone w ramach prowadzonej działalności gospodarczej podatnika, który w związku z jej wykonaniem będzie podatnikiem podatku VAT. Wnioskodawca uważa, że npp, npo i mediacja jest czymś innym niż jego działalność gospodarcza, bowiem jest tu na tyle szeroka podległość organizacyjna, iż Wnioskodawca nie świadczy usług, jako samodzielny i niezależny podmiot gospodarczy. Wnioskodawca nie ma wpływu na wybór lokalu, sprzętu, infrastruktury, na wysokość przyznanego wynagrodzenia, na godziny świadczenia usług, na dobór Klientów, a nawet na zakres świadczonej pomocy prawnej i obywatelskiej, bowiem wszystkie te sprawy reguluje ustawa o npp i umowa. Wnioskodawca świadczy pomoc prawną/obywatelską i mediację w ograniczonym zakresie, określonym ustawą. Nie podpisuje Pani projektów, sporządzanych pism, nie używa pieczątki firmy ani szyldu, nie reprezentuje klientów przed sądem. Nie wykonuje Pani zatem typowych czynności, jakie wykonuje Pani w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Ponadto, poradnictwo obywatelskie nie mieści się w zakresie działalności prawniczej, bowiem jest klasyfikowane wg innego kodu.

Przychody z tytułu wykonywania czynności są przychodami z tytułu działalności wykonywanej osobiście, o których mowa w art. 13 pkt 8a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z tytułu wykonania zleconych czynności, Zleceniobiorca jest związany ze Zlecającym wykonaniem tych czynności więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy Zlecającym a wykonującym zlecenie, czynności, co do warunków wykonywania tych czynności wynagrodzenia i odpowiedzialności Zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich stosunek prawny pomiędzy stronami jest zbliżony do stosunku pracy, bowiem Zleceniobiorca jest podporządkowany organizacyjnie Fundacji i Starostwu, a zakres świadczonych usług jest określony ustawą o npp i umową.

Zleceniobiorca musi stawić się do punktu określonego w umowie – wyznaczona miejscowość, ulica, godziny pracy, klienci zapisywani przez Starostwo, obowiązek logowania się w godzinach dyżuru teleinformatycznym.

Zleceniobiorca nie ponosi ryzyka ekonomicznego za wykonywane usługi, bowiem, zgodnie z § 5 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 21 grudnia 2018 r. w lokalu świadczenia npp, npo i mediacji zapewnia się pomieszczenia, dostęp do instalacji elektrycznej, telekomunikacyjnej, do internetu, zapewnia się komputer z oprogramowaniem do edycji tekstów, z bazą aktów prawnych, orzecznictwa, dostęp do drukarki oraz wyposażenie zapewniające bezpieczne przechowywanie dokumentów. Nie zmienia tego zapis w umowie, że mają Państwo mieć laptopa, bo to wszystko j.w. ma obowiązek zapewnić Gmina/Starostwo.

Jedynym wydatkiem, jakim może Zleceniobiorca ponieść z tytułu realizacji umowy są koszty dojazdu do punktu i koszty korespondencji, ale w przypadku tej konkretnej umowy, tych kosztów nie będzie, bowiem punkt npp/npo mieści się w miejscu zamieszkania Zleceniobiorcy, a dokumentacja miesięczna będzie przekazywana do Starostwa osobiście.

Zleceniobiorca nie ponosi również ryzyka gospodarczego za wykonywane usługi, bowiem otrzymuje stałe wynagrodzenie za 1 dyżur i nie ma żadnego wpływu na wysokość przyznanego wynagrodzenia. Zdaniem Wnioskodawczyni, można powiedzieć, że ryzyko ekonomiczne za wykonywane czynności ponosi Gmina/Starostwo, bo to ona zapewnia sprzęt i infrastrukturę, a ryzyko gospodarcze ponosi Gmina i Fundacja, bowiem Fundacja płaci Zleceniobiorcom wynagrodzenie na podstawie dotacji otrzymanych od Gminy.

Jeżeli chodzi o odpowiedzialność wobec osób trzecich, to wg wytycznych Ministra Finansów warunek uważa się za spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje takiej odpowiedzialności. Bez znaczenia zostaje w tym kontekście odpowiedzialność Zleceniobiorcy, wynikająca z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa. Z wytycznych tych wynika, że odpowiedzialność Zleceniobiorcy na gruncie art. 15 ust. 3 pkt. 3 ustawy o VAT, jest niezależna od jego odpowiedzialności przewidzianej w innych przepisach prawa.

Reasumując:

1.Zleceniobiorca z tytułu realizacji umowy z Fundacją nie będzie ponosił żadnych wydatków.

2.Świadcząc usługi w ramach umowy, udziela Pani porad osobiście, bowiem to Pani ma uprawnienia radcy prawnego/doradcy obywatelskiego/mediatora, lecz działa Pani z ramienia Fundacji, bowiem z nią ma Pani umowę. Zdaniem Zleceniobiorcy, usługi świadczy Pani osobiście, ale oświadczenia woli wyraża Pani w imieniu i na rzecz Fundacji, bowiem z nią ma Pani umowę.

3.Nie ponosi Pani ryzyka gospodarczego ani ekonomicznego za świadczone usługi. Ryzyko gospodarcze ponosi Gmina i Fundacja, bowiem Fundacja płaci Zleceniobiorcom, po otrzymanej dotacji od Gminy, a ryzyko ekonomiczne ponosi Gmina, bowiem ona zapewnia lokal, sprzęt, oprogramowanie, dostęp do sieci itp.

4.Zleceniobiorca nie ma żadnego wpływu na wysokość przyznanego wynagrodzenia, które jest określone w stałej kwocie za 1 dyżur i jest niezmienne przez cały rok trwania umowy. Jego kwota może się różnić w niektórych miesiącach, w zależności od ilości dni – czy będzie 4 czy 5 dyżurów.

5.W umowie nie zawarto postanowienia, w ramach którego Fundacja wzięłaby na siebie jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Zleceniobiorcę, nie ma również takiego postanowienia wobec Zleceniodawców. Jest jedynie przewidziana odpowiedzialność Wykonawcy wobec Fundacji za nienależyte wykonanie umowy wobec spełnienia łącznie przez Wykonawcę wszystkich przesłanek z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT – nie jest zobowiązany do odprowadzenia podatku VAT od uzyskiwanego od Fundacji wynagrodzenia za usługi npp, npo i mediacji, w ramach zawartej umowy zlecenie, jako Kancelaria Radcy Prawnego.

Wnioskodawca zamierza w przyszłości zawierać analogiczne umowy, które mogą różnić się miastem, dniem i godzinami świadczenia usług oraz kwotą wynagrodzenia i Pani zdaniem, moc wiążąca interpretacji będzie rozciągała się do analogicznych umów zawieranych w przyszłości.

Odpowiedzi od 1-5 odnoszą się zarówno do usług nieodpłatnej pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego i mediacji.

Wskazuje Pani, że wszędzie tam, gdzie użyła Pani liczby mnogiej „Zleceniobiorcy” „Wykonawcy”, „Wnioskodawcy” to chodzi o liczbę pojedynczą Zleceniobiorca, Wykonawca, Wnioskodawca – czyli Pani. Liczba mnoga jest omyłką pisarską. Przedstawione przez Panią stanowisko w sprawie dotyczy wyłącznie Pani sytuacji prawno-podatkowej – chodzi o wypłatę wynagrodzenia Zleceniobiorcy oraz jego odpowiedzialności wobec osób trzecich i odpowiedzialności Wykonawcy wobec Fundacji i spełnienia przesłanek z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT.

Pani stanowiska w sprawie nie zmienia fakt, iż w rzeczywistości wynagrodzenie płaci Pani (…). Jak wskazała Pani powyżej, Kancelaria jest pośrednikiem i płaci to wynagrodzenie z dotacji otrzymanej od Fundacji, a Fundacja od Gminy. Zatem, warunkiem wypłaty przez nią wynagrodzenia jest otrzymanie dotacji od Fundacji, a Fundacja od gminy. W Pani ocenie – ryzyko gospodarcze w zakresie wypłaty wynagrodzenia ponosi Gmina i Fundacja.

Odnośnie warunku odpowiedzialności zlecającego wobec osób trzecich uzupełnia Pani swoje stanowisko, iż Minister Finansów w odniesieniu do warunku odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich wskazał w Interpretacji ogólnej: „Warunek będzie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie spółki, a nie po stronie faktycznego wykonawcy (zarządzającego), co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności. Bez znaczenia pozostaje w tym kontekście odpowiedzialność zarządzającego wynikająca z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa, w tym w szczególności odpowiedzialność członków zarządu wynikająca z przepisów Kodeksu spółek handlowych. Przykładowo, jeżeli dana umowa przewiduje, że zarządzający ponosi odpowiedzialność wobec spółki oraz wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w czasie wykonywania przez niego przedmiotu umowy, będące następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków zarządzającego wynikających z umowy lub z przepisów prawa – przy czym, odpowiedzialność ta jest niezależna od odpowiedzialności zarządzającego, którą ponosi on z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu, określonej przepisami prawa (w szczególności na mocy k.s.h.) – niniejszy warunek nie będzie spełniony” por. Komentarz do art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT Jacek Matarewicz.

Ponadto, w wyroku NSA z 12 lipca 2022 r. (sygn. akt I FSK 1585/18) Sąd potwierdził również, że odpowiedzialności takiej nie można wywodzić z zasad ogólnych wynikających z innych przepisów prawnych. Innymi słowy Sąd potwierdził, że w celu uznania danej osoby za podatnika VAT (a usług świadczonych przez taką osobę za opodatkowane VAT) niezbędne jest uregulowanie kwestii odpowiedzialności bezpośrednio w umowie. Nie wystarczy więc domniemywanie takiej odpowiedzialności z ogólnych przepisów prawa. Powyższe oznacza, że brak w umowie z Fundacją wyraźnego zapisu o odpowiedzialności Wykonawcy wobec osób trzecich – czyli milczenie umowy w tej kwestii – uważa się za spełnienie warunku braku tej odpowiedzialności bez względu na to, kto faktycznie tą odpowiedzialność ponosi.

Odnośnie własnego stanowiska, w sprawie, co do sposobu rozliczania się z Fundacją – Pani zdaniem, najbardziej właściwym wydaje się wystawianie jako Kancelaria Radcy Prawnego noty księgowej. Skoro bowiem opisane w stanie faktycznym usługi nie będą opodatkowane VATem to nie będzie podstaw do wystawiania faktury z tego tytułu. Jeżeli ww. usługi nie będą uznane za samodzielnie wykonywaną działalność gospodarczą to nie będzie także podstaw do wystawienia rachunku.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku w zakresie obowiązku odprowadzania podatku VAT z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji oraz udokumentowania tych czynności (pytania oznaczone we wniosku nr 1 i 2) – jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy:

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność powinna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

W oparciu o art. 15 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

Według art. 15 ust. 3 ustawy:

Na mocy art. 13 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

W opisie sprawy wskazała Pani, że wynagrodzenie, które otrzyma Pani za wykonywane czynności, będzie stanowić przychody, o których mowa w art. 13 pkt 8a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia, uzyskiwane od osoby prawnej, jaką jest Fundacja.

Z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności co do warunków:

·wykonywania tych czynności,

·wynagrodzenia, oraz

·odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zatem, użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym, kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.

Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala jednocześnie wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy o podatku VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie ustawy.

Istotna jest w tym przypadku analiza istoty odpowiedzialności, wynikającej z charakteru stosunku prawnego łączącego Panią oraz Fundację.

Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11.12.2006 Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady. Na podstawie tego artykułu:

Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą.

W akapicie pierwszym, art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, określa osobę, która może stać się podatnikiem, jako każdą osobę, która niezależnie prowadzi w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

Przepis art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady wyjaśnia znaczenie terminu „samodzielnie” użytego w art. 9. Jak stanowi ww. art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

W celu określenia granic pojęcia „działalności gospodarczej” i „podatnika” należy przypomnieć art. 9 ust. 2 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady.

Przepis art. 9 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady stwierdza, że:

Przy czym, zgodnie z art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

Dyrektywa 2006/112/WE Rady wskazuje na bardzo szeroki zakres działalności gospodarczej, obejmujący wszystkie etapy produkcji, dystrybucji i dostarczania towarów i usług.

To, że działalność gospodarcza, która ma być traktowana jako taka, nie jest działalnością wykonywaną okazjonalnie, nie oznacza, że działalność ta, aby mieścić się w zakresie podatku VAT, musi osiągnąć pewną liczbę operacji lub osiągnąć określony poziom dochodu. Decydującym elementem jest wola lub zamiar osoby dokonującej czynności, aby brać udział w produkcji, dystrybucji lub dostarczaniu dóbr lub usług. Elementem definiującym działalność gospodarczą na gruncie przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady jest to, że osoba, w celu wykonywania swoich działań, wykorzystuje zasoby ludzkie lub rzeczowe w taki sam sposób, jak są one wykorzystywane przez producenta, handlowca lub osoby świadczące usługi. Działalność gospodarcza w rozumieniu Dyrektywy 2006/112/WE Rady będzie miała miejsce, gdy zaistnieje zamiar wykorzystania i zorganizowania środków w celu wzięcia udziału w produkcji, dystrybucji towarów lub świadczeniu usług.

Przedmiotowe zagadnienie było również przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributos de las Zonas Primera y Segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów). TSUE w ww. orzeczeniach wskazał, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością.

Ponadto, zgodnie z opinią RG M.G. Tesauro z 4 czerwca 1991 r. do sprawy C-202/90, co się tyczy warunków pracy należy przeanalizować czy pracownik jest niejako zintegrowany z organizacją pracodawcy (...) czy i w jakim zakresie może swobodnie zorganizować swoją działalność. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny. Jednakże poddanie się niektórym dyrektywom jak też pewnej kontroli czy władzy dyscyplinarnej pracodawcy, które odnajdujemy również w stosunku pracy nie wykluczają charakteru samodzielnego działalności. Co się tyczy warunków wynagrodzenia, okoliczność, że wynagrodzenie (także to określone ustawą) jest proporcjonalne do usług i charakter przypadkowy, który z tego wynika stanowią jasne wskaźniki istnienia stosunku samodzielnej pracy. Nie ma wątpliwości, że ryzyko w ramach stosunku pracy podporządkowanej spoczywa tylko na pracodawcy. W zakresie odpowiedzialności wskazano, że należy badać czy pracownik jest odpowiedzialny wobec osób trzecich za czynności i działania, które można mu przypisać (pkt 6).

Zauważyć też należy, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy zleceniobiorcą – Panią a zleceniodawcą – Fundacją wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, to nie można uznać Pani za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że zleceniobiorca występuje w charakterze podatnika VAT.

Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności: należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest poradnictwo obywatelskie, mediacje oraz pomoc prawna świadczone przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego – w niniejszej sprawie Fundacji.

W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie – warunek drugi).

Warunek drugi – wynagrodzenie: zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, to nie można mówić o ponoszeniu przez zleceniobiorcę ryzyka ekonomicznego.

Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich: warunek będzie spełniony, jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Z opisu sprawy wynika, że zawarła Pani jako radca prawny, mediator, doradca obywatelski, prowadzący działalność gospodarczą pod określoną firmą, umowę z Fundacją na realizację zadania publicznego w zakresie prowadzenia punktów nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji w roku 2024, na zasadach określonych ustawą z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim i edukacji prawnej. Usługi te będą świadczone na rzecz Fundacji. Podmiotem zlecającym wykonanie usług npp, npo i mediacji jest Fundacja. Będzie Pani świadczyć ww. usługi w określony dzień tygodnia, w określonych godzinach samodzielnie, bez udziału innych osób. Za świadczone usługi npp, npo i mediacji wynagrodzenie wypłaca Kancelaria (…) na podstawie dotacji pobranej od Fundacji, chociaż nie realizuje Pani ww. usług na rzecz (…), tylko na rzecz Fundacji. Pani wynagrodzenie wynikające z zawartej z Fundacją umowy jest określone w stałej kwocie za jeden dyżur – 4 godziny, niezmiennie przez cały rok trwania umowy. Faktury/rachunki wystawiane na Pana (…) dokumentują usługi npp, npo i mediacji świadczone w rzeczywistości na rzecz Fundacji. Zgodnie z umową (…) pełni funkcję merytoryczną w Fundacji. Poza tym, (…) jest Prawnikiem Koordynatorem, który może udzielić Pani wsparcia merytorycznego w skomplikowanych sprawach. Nie świadczy Pani żadnych usług na rzecz (…). Wynagrodzenie, które otrzyma Pani za wykonywane ww. czynności, będzie stanowić przychody, o których mowa w art. 13 pkt 8a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia, uzyskiwane od osoby prawnej, jaką jest Fundacja. Nie będą to natomiast przychody, o których mowa w art. 12 ust. 1-6 ustawy. Kancelaria (…) tylko pośredniczy w wypłacie wynagrodzenia, które pochodzi w całości z dotacji na realizację zadania publicznego i zależy od uzyskania dotacji przez Fundację. Wykorzystuje Pani w pełni infrastrukturę i organizację wewnętrzną – biuro, wyposażenie, sprzęt techniczny typu drukarka, komputer, telefon, internet zapewnione przez Starostwo, zgodnie z Rozporządzeniem MS z 21 grudnia 2018 r. Nie ponosi Pani żadnych wydatków związanych z realizacją ww. usług, ani nie musi Pani zapewnić żadnego sprzętu do ich realizacji we własnym zakresie. Za czynności wykonywane w ramach umowy nie ponosi Pani ryzyka gospodarczego ani ekonomicznego. Wyraża Pani oświadczenia woli w imieniu i na rzecz Fundacji, bowiem z nimi ma Pani umowę, chociaż usługi świadczy Pani osobiście, bowiem Pani ma uprawnienia radcy prawnego, doradcy obywatelskiego oraz mediatora. Umowa z Fundacją przewiduje wobec Pani możliwość wyciągnięcia konsekwencji finansowych za nienależyte wykonanie umowy – spóźnienia w rozpoczęciu dyżurów, w dostarczaniu oświadczeń i list obecności, skracaniu dyżurów, niepoinformowanie o niemożliwości realizacji dyżuru. Jest to jednakże Pani odpowiedzialność przewidziana w umowie wobec Fundacji, a nie wobec osób trzecich.

Pani wątpliwości dotyczą w pierwszej kolejności ustalenia, czy zawierając z Fundacją umowę jako Kancelaria Radcy Prawnego reprezentowana przez (…), jest Pani zobowiązana do odprowadzenia podatku VAT od uzyskiwanego wynagrodzenia z tytułu świadczenia usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego lub mediacji.

Mając na uwadze powołane powyżej przepisy prawa na tle przedstawionego przez Panią opisu sprawy należy wskazać, że świadczenie przez Panią nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji na podstawie zawartej umowy z Fundacją, nie będzie mieściło się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym nie będzie Pani z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania tego podatku.

Nie ponosi bowiem Pani – jak wynika z okoliczności sprawy – ryzyka gospodarczego i ekonomicznego za wykonane czynności wynikające z umowy, które świadczy Pani na rzecz Fundacji. Wynagrodzenie, które otrzyma Pani za wykonywane czynności, będzie stanowić przychody, o których mowa w art. 13 pkt 8a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia, uzyskiwane od osoby prawnej, jaką jest Fundacja. Usługi te będą świadczone na rzecz Fundacji. Podmiotem zlecającym wykonanie usług npp, npo i mediacji jest Fundacja. Pani wynagrodzenie wynikające z zawartej z Fundacją umowy jest określone w stałej kwocie za jeden dyżur – 4 godziny, niezmiennie przez cały rok trwania umowy. Umowa z Fundacją przewiduje wobec Pani możliwość wyciągnięcia konsekwencji finansowych za nienależyte wykonanie umowy – spóźnienia w rozpoczęciu dyżurów, w dostarczaniu oświadczeń i list obecności, skracaniu dyżurów, niepoinformowanie o niemożliwości realizacji dyżuru. Jest to jednakże Pani odpowiedzialność przewidziana w umowie wobec Fundacji, a nie wobec osób trzecich. W umowie nie zawarto postanowienia, w ramach którego Fundacja wzięłaby na siebie jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Zleceniobiorcę, nie ma również takiego postanowienia wobec Zleceniodawcy. Ponadto, przy realizacji opisanych świadczeń w pełni wykorzystuje Pani infrastrukturę i organizację wewnętrzną – biuro, wyposażenie, sprzęt techniczny typu drukarka, komputer, telefon, internet zapewnione przez Starostwo, zgodnie z Rozporządzeniem z 21 grudnia 2018 r.

Wobec powyższego, w odniesieniu do świadczonych przez Panią usług z zakresu pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji, zaistnieją przesłanki z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, co oznacza, że zostaną spełnione kryteria wyłączające świadczenie ww. usług, objętych zawartą umową współpracy z Fundacją, z czynności podlegających ustawie. Zatem świadczenie przez Panią, w okolicznościach przedstawionych we wniosku, opisanych usług pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji, nie stanowi wykonywanej samodzielnie działalności gospodarczej, i w efekcie nie jest Pani z tego tytułu podatnikiem podatku od towarów i usług, a wykonywane czynności nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Podsumowując, w opisanym stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym, zawierając z Fundacją umowę, jako Kancelaria Radcy Prawnego reprezentowana (…), nie jest Pani zobowiązana do odprowadzenia podatku VAT od uzyskiwanego wynagrodzenia z tytułu świadczenia usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji.

Tym samym, Pani stanowisko w zakresie pytania nr 1 należało uznać za prawidłowe.

W dalszej kolejności Pani wątpliwości dotyczą kwestii dokumentowania ww. usług, w sytuacji, gdy nie będą one opodatkowane podatkiem od towarów i usług

Należy wskazać, że zasady wystawiania faktur zostały uregulowane w Dziale XI ustawy, w Rozdziale 1 – Faktury.

W świetle art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy:

Elementy jakie powinna zawierać faktura wymienione zostały w art. 106e ust. 1 ustawy.

Stosownie do art. 106b ust. 2 ustawy:

Według art. 106b ust. 3 ustawy:

Na mocy art. 2 pkt 22 ustawy:

Z powyższych przepisów jednoznacznie wynika, że faktura dokumentuje dokonanie sprzedaży, przez którą rozumie się odpłatne wydanie towaru lub odpłatne świadczenie usług, czyli czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Podatnik wykonujący czynności w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, wystawia fakturę w przypadku sprzedaży towaru lub usługi.

Fakturę wystawia się tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi. Zatem podatnik nie może z tytułu wykonania czynności niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wystawić faktury.

Natomiast zgodnie z art. 87 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.):

Zatem obowiązek wystawienia rachunku ma zastosowanie do podatników, jednakże w ograniczonym zakresie, tj. w przypadkach, gdy z ustawy nie wynika obowiązek wystawienia faktury.

Jak wyżej rozstrzygnięto świadczenie przez Panią usług z zakresu pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji na podstawie zawartej umowy współpracy z Fundacją, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym nie jest Pani z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania tego podatku. Usługi z zakresu pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji na podstawie umowy współpracy, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wykonywane przez Panią czynności na rzecz Fundacji z zakresu pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym, otrzymane z tego tytułu wynagrodzenie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w analizowanej sprawie nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonych na podstawie umowy współpracy pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji.

W konsekwencji brak jest podstaw do wystawienia faktur w celu udokumentowania ww. czynności, bowiem faktury są dowodem dokumentującym wykonanie czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Brak jest również podstaw do wystawienia rachunku, o którym mowa w art. 87 § 1 Ordynacji podatkowej, z tytułu świadczenia pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji, ponieważ w ww. zakresie nie prowadzi Pani działalności gospodarczej.

Podsumowując, jeżeli przedmiotowe usługi nie będą opodatkowane podatkiem od towarów i usług brak jest podstaw do wystawiania przez Panią faktur lub rachunków. Powyższe wynagrodzenie z umowy współpracy zawartej z Fundacją w przedmiocie realizacji świadczeń z zakresu pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji, może być udokumentowane na podstawie innych dokumentów księgowych, w tym not księgowych. Nic nie wskazuje również, że dokumentem takim nie może być umowa cywilnoprawna. Należy jednak zaznaczyć, że nota księgowa jak i umowa nie są dokumentami przewidzianymi przez przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, i jako takie nie są objęte ich regulacją. Brak jest jednakże przeciwwskazań na gruncie przedmiotowych przepisów dla takiego sposobu udokumentowania.

Tym samym, Pani stanowisko w zakresie pytania nr 2 należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy:

-stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia;

-zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze zdarzeniem przyszłym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. Należy zatem zaznaczyć, że wydając przedmiotową interpretację tut. Organ oparł się na informacji, że: „Wnioskodawca w pełni wykorzystuje infrastrukturę i organizację wewnętrzną – biuro, wyposażenie, sprzęt techniczny typu drukarka, komputer, telefon, internet zapewnione przez Starostwo, zgodnie z Rozporządzeniem MS z 21 grudnia 2018 r. (…). Nie ponosi Pani żadnych wydatków związanych z realizacją ww. usług, ani nie musi Pani zapewnić żadnego sprzętu do ich realizacji we własnym zakresie”. „Wnioskodawca zawarł umowę z Fundacją na świadczenie usług npp, npo i mediacji (…). Kancelaria jest pośrednikiem w wypłacie Wykonawcy wynagrodzenia i płaci je pod warunkiem uzyskania dotacji od Fundacji”. „Wynagrodzenie, które otrzyma Pani za wykonywane czynności, będzie stanowić przychody, o których mowa w art. 13 pkt 8a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia, uzyskiwane od osoby prawnej, jaką jest Fundacja”. „Usługi te będą świadczone na rzecz Fundacji. Podmiotem zlecającym wykonanie usług npp, npo i mediacji jest Fundacja”. „Pani wynagrodzenie wynikające z zawartej z Fundacją umowy jest określone w stałej kwocie za jeden dyżur – 4 godziny, niezmiennie przez cały rok trwania umowy”. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że przedmiotowa interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania). Inne kwestie przedstawione we wniosku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone. Dotyczy to w szczególności analizy roli Pana (…) w przedmiotowej umowie.

Ta interpretacja rozstrzyga w zakresie obowiązku odprowadzania podatku VAT od uzyskiwanego wynagrodzenia z tytułu świadczenia usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji oraz udokumentowania tych czynności (pytania oznaczone we wniosku nr 1 i 2). Natomiast w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 3 zostało wydane 8 marca 2024 r. postanowienie o umorzeniu postępowania 0112-KDIL1-1.4012.114.2024.1.DS.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).