Brak opodatkowania udostępnienia lokalu na rzecz powiatu w celu świadczenia usług nieodpłatnej pomocy prawnej. - Interpretacja - 0114-KDIP4-1.4012.611.2023.1.RMA

ShutterStock

Interpretacja indywidualna z dnia 23 lutego 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-1.4012.611.2023.1.RMA

Temat interpretacji

Brak opodatkowania udostępnienia lokalu na rzecz powiatu w celu świadczenia usług nieodpłatnej pomocy prawnej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

19 grudnia 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 18 grudnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku opodatkowania podatkiem nieodpłatnego udostępnienia lokalu i pobieranych zryczałtowanych kosztów utrzymania. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Gmina jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług (dalej: „VAT”).

Stosownie do art. 7 ust. 1 pkt 6, 6a, 8 i 16 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 2023 r. poz. 40, ze zm.; dalej: „ustawa o samorządzie gminnym”) do zadań własnych Gminy należą m.in. sprawy z zakresu pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, edukacji publicznej oraz polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej.

Gmina podpisała z Powiatem (…) (dalej: „Powiat”) porozumienie w celu realizacji przez Powiat zadania polegającego na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej (dalej: „Porozumienie”). Zgodnie bowiem z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 945; dalej: „ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej”) Powiat realizując zadania określone w art. 8 ust. 1 ww. ustawy może zawierać porozumienia z gminami na obszarze tego powiatu, określające w szczególności:

1.wykaz planowanych dyżurów na terenie gminy zawierający:

a.dni oraz, jeżeli to możliwe, godziny, w których planuje się dyżury,

b.informację, czy dyżur przeznaczony będzie na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej czy świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego,

c.informację o rodzaju podmiotu udzielającego nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczącego nieodpłatne poradnictwo obywatelskie podczas dyżurów,

d.preferowaną specjalizację dyżurów, o ile stwierdzono potrzebę określenia specjalizacji,

e.adresy lokali, w których planuje się dyżury;

2.zasady współpracy w zakresie zapewnienia warunków lokalowych i urządzeń technicznych podmiotom udzielającym nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczącym nieodpłatne poradnictwo obywatelskie.

Zgodnie z postanowieniami zawartymi w Porozumieniu, Gmina, w celu realizacji zadania Powiatu polegającego na udzielaniu nieodpłatanej pomocy prawnej oddała w nieodpłatne użyczenie Powiatowi w okresie od 1 stycznia 2023 do 31 grudnia 2023 r. lokal o powierzchni 40 m2 znajdujący się w budynku jednostki budżetowej Gminy, tj. Miejsko-Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej, w którym został zlokalizowany punkt nieodpłatnej pomocy prawnej (dalej: „Lokal”). Lokal zapewnia dostęp do sieci energetycznej, telekomunikacyjnej, internetu oraz właściwe warunki przystosowane do oczekiwań osób chcących uzyskać nieodpłatną pomoc prawną. Dodatkowo Lokal posiada wyodrębnione pomieszczenie umożliwiające zachowanie dyskrecji przy udzielaniu pomocy prawnej oraz jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych.

Gmina zobowiązała się do utrzymania ww. Lokalu w szczególności w zakresie: dostawy mediów i utrzymania czystości, utrzymania w należytym stanie wyposażenia, zapewnienia połączenia telefonicznego oraz łącza internetowego, a także do zapewnienia obsługi technicznej, materiałów biurowych niezbędnych do udzielania porad oraz wykonywania wydruków materiałów informacyjnych / oświadczeń. Jednocześnie za utrzymanie ww. Lokalu Gmina, zgodnie z zawartymi w Porozumieniu ustaleniami, obciąża co miesiąc Powiat kwotą 330 zł pokrywającą ww. zryczałtowane koszty ponoszone przez Gminę na utrzymanie przedmiotowego Lokalu. Powyższa kwota obciążenia Powiatu stanowi kwotę określoną w art. 20 ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej – tj. część dotacji celowej na realizację zadania zleconego z zakresu administracji rządowej realizowanego przez Powiat przeznaczonej na pokrycie kosztów obsługi organizacyjno-technicznej punktu nieodpłatnej pomocy prawnej.

Pytania

1.Czy nieodpłatne udostępnienie przez Gminę Lokalu Powiatowi podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?

2.Czy pobieranie od Powiatu zryczałtowanych kosztów utrzymania Lokalu podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

1.Nieodpłatne udostępnienie przez Gminę Lokalu Powiatowi nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

2.Pobieranie od Powiatu zryczałtowanych kosztów utrzymania Lokalu nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Uzasadnienie

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, za podatników uznaje się osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Zgodnie natomiast z ust. 6 tej regulacji, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zapis cytowanego powyżej art. 15 ust. 6 ustawy o VAT jest odzwierciedleniem art. 13 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. Nr 347 str. 1 ze zm.), zgodnie z którym krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami. Jednakże w przypadku, gdy podejmują one takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do tych działań lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji.

W konsekwencji, kryterium uznania jednostki samorządu terytorialnego za podatnika VAT jest charakter wykonywanych przez nią czynności, tj. dokonywanie czynności wyłącznie o charakterze publicznoprawnym zasadniczo wyłącza te podmioty z kategorii podatników VAT, natomiast dokonywanie czynności w reżimie cywilnoprawnych skutkuje zasadniczo uznaniem tych podmiotów za podatników, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu VAT.

W myśl art. 2 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 tej ustawy, do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy z zakresu pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, edukacji publicznej oraz polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej (pkt 6, 6a, 8 i 16 cytowanego przepisu).

Istotne jest zatem ustalenie czy Gmina nieodpłatnie udostępniając Lokal oraz pobierając od Powiatu zryczałtowane koszty utrzymania Lokalu występuje jako typowy uczestnik obrotu gospodarczego. Zdaniem Gminy, nieodpłatne udostępnianie Lokalu oraz pobieranie zryczałtowanych kosztów jego utrzymania ma na celu wyłącznie realizację ustawowych zadań własnych Gminy w zakresie pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, edukacji publicznej oraz polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej. Gmina przede wszystkim nie czerpie z tego tytułu zysków (przychodów). Osiąganie zysku nie jest bowiem celem takiej działalności Gminy, którym jest / będzie wyłącznie zaspokojenie potrzeb mieszkańców Gminy oraz wsparcie Powiatu w realizacji jego zadań własnych. W konsekwencji, Gmina nie występuje w analizowanej sprawie w roli przedsiębiorcy i nie dokonuje typowych (lub podobnych) dla uczestników obrotu gospodarczego czynności. Gmina nieodpłatnie udostępnia bowiem Lokal w celu realizacji zadań własnych nałożonych na Gminę na podstawie odrębnych ustaw. Zadania takie nie są natomiast przypisane innym uczestnikom obrotu gospodarczego – np. typowym przedsiębiorcom.

Jednocześnie Gmina pragnie podkreślić, co zostało wskazane w treści stanu faktycznego, że kwota obciążenia Powiatu zryczałtowanymi kosztami utrzymania Lokalu wynika z art. 20 ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej i stanowi część dotacji celowej na realizację zadania zleconego z zakresu administracji rządowej realizowanego przez Powiat przeznaczonej na pokrycie kosztów obsługi organizacyjno-technicznej punktu nieodpłatnej pomocy prawnej. Powyższa kwota stanowi jedynie zwrot poniesionych przez Gminę wydatków niezbędnych do realizacji przez Powiat zadania polegającego na udzielaniu nieodpłatanej pomocy prawnej i została ona Gminie (oraz Powiatowi) odgórnie narzucona przepisami ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej. Jednocześnie Gmina nie czerpie z tego tytułu żadnych zysków, a otrzymywana od Powiatu kwota stanowi jedynie zryczałtowany zwrot poniesionych kosztów utrzymania Lokalu. W ocenie Gminy jest to odmienna działalność niż działalność typowych przedsiębiorców, którzy oprócz zwrotu kosztów ponoszonych na swoją działalność przeważnie osiągają także „przychód z marży”.

Z uwagi na powyższe, nie można uznać, że Gmina nieodpłatnie udostępniając Lokal na cele społeczne i pobierając zryczałtowaną opłatę za jego koszty utrzymania działa w charakterze podatnika VAT.

Powyższe znajduje odzwierciedlenie m.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej sygn. 2461-IBPP3.4512.105.2017.2.SR, w której organ wskazał, że „(…) oddanie do bezpłatnego używania na podstawie umowy użyczenia jest nieodpłatnym świadczeniem usług. Jak wskazano powyżej, podstawą do traktowania nieodpłatnej usługi jako podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jest spełnienie określonych warunków. Z przedstawionych w opisie sprawy okoliczności wynika, że nieodpłatne przekazanie nieruchomości na rzecz Gminy nie ma związku z prowadzeniem działalności gospodarczej przez Powiat. Przekazanie nieruchomości na rzecz Gminy dokonane zostało celem realizacji zadań publicznych Gminy. Jednakże zasadniczą przesłanką decydującą o braku obowiązku opodatkowania nieodpłatnego użyczenia przez Wnioskodawcę ww. nieruchomości na rzecz Gminy, jest brak prawa do odliczenia podatku naliczonego. W konsekwencji Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do naliczania podatku należnego z tego tytułu - w przedmiotowej sprawie nie będą bowiem wypełnione przesłanki określone w art. 8 ust. 2 ustawy o VAT.

Podsumowując, czynność nieodpłatnego użyczenia przez Wnioskodawcę nieruchomości na rzecz Gminy nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W konsekwencji stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym czynność jako nieodpłatne świadczenie usług nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jest prawidłowe, jednakże na podstawie innych argumentów niż wskazane przez Wnioskodawcę”.

Reasumując, z tytułu nieodpłatnego udostępniania przez Gminę Lokalu oraz pobierania od Powiatu zryczałtowanych kosztów utrzymania Lokalu Gmina nie jest zobowiązana do naliczenia podatku VAT należnego, bowiem w ramach wskazanych czynności Gmina nie działa jako podatnik VAT, lecz wyłącznie jako organ władzy publicznej realizujący swoje zadania ustawowe.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (…) podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie zaś do art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do  rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na  rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść. Wskazać należy bowiem, że czynnikiem wyróżniającym określoną czynność jako czynność usługową (usługę) jest przede wszystkim to, że świadczenie tej czynności zmierza do bezpośredniego zaspokojenia określonej potrzeby zamawiającego.

Nie każde działanie, powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy. Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

  • w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
  • świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu świadczącego usługę do żądania od odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W cytowanym wyżej przepisie art. 8 ust. 1 ustawy przyjęto generalną zasadę, zgodnie z którą usługami są wszelkie odpłatne świadczenia, niebędące dostawą towarów. Stąd też definicja „świadczenia usług” ma charakter dopełniający definicję „dostawy towarów” i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Jednocześnie należy mieć na uwadze, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Jak stanowi art. 15 ust. 2 ustawy:

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy:

Nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w  zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Art. 15 ust. 6 ustawy stanowi implementację art. 13 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 poz. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą, zgodnie z którym:

Krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami.

Jednakże w przypadku gdy podejmują one takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w  odniesieniu do tych działań lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji.

W każdych okolicznościach podmioty prawa publicznego są uważane za podatników w związku z czynnościami określonymi w załączniku I, chyba że niewielka skala tych działań sprawia, że mogą być one pominięte.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej dokonując wykładni art. 13 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE wielokrotnie wskazywał, że dla zastosowania ww. przepisu, konieczne jest spełnienie łącznie dwóch warunków – działalność musi być wykonywana przez podmiot prawa publicznego i musi być ona wykonywana jako organ władzy publicznej (m.in. wyroki w sprawach C-202/90 i C-288/07). Odnosząc się do drugiej z wymienionych przesłanek, TSUE stwierdził, że działalnością wykonywaną w charakterze organu władzy publicznej w rozumieniu tego przepisu jest działalność wykonywana przez podmioty prawa publicznego w ramach właściwego dla nich reżimu prawnego, z wyłączeniem tej działalności, która jest wykonywana przez nie na tych samych warunkach prawnych, co prywatni przedsiębiorcy (np. wyroki C-107/84, C-235/85, C-446/98, C-288/07, C-260/98, C-408/97).

W wyroku C-430/04 TSUE stwierdził, że art. 4(5) VI Dyrektywy służy zapewnieniu przestrzegania zasady neutralności podatkowej, która sprzeciwia się w szczególności temu, aby świadczenie podobnych usług, które są względem siebie konkurencyjne, było traktowane w różny sposób z punktu widzenia podatku VAT. Skoro bowiem sformułowanie „w charakterze władzy publicznej” nawiązuje do sposobu wykonywania działalności, a art. 4(5) warunkuje wyłączenie z opodatkowania od okoliczności, jaką jest wykonywanie działalności w charakterze władzy publicznej, to zakresem wyłączenia objęta jest działalność, której wykonywanie poddane jest przepisom prawa publicznego, a nie prawa prywatnego.

Kryterium podziału stanowi więc charakter wykonywanych czynności: czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają te podmioty z kategorii podatników, natomiast czynności o charakterze cywilnoprawnym skutkują uznaniem tych podmiotów za podatników podatku od towarów i usług, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenia usług podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Z treści powołanego przepisu art. 15 ust. 6 ustawy wynika, że wyłączenie z kategorii podatników VAT organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy ma miejsce wówczas, gdy spełnione zostaną łącznie dwie przesłanki:

  • podmiotem dokonującym czynności jest organ władzy publicznej lub urząd obsługujący ten organ oraz
  • czynność mieści się w zakresie zadań nałożonych odrębnymi przepisami na ten podmiot, dla realizacji których został on powołany i jednocześnie czynność ta nie jest wykonywana na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Wyżej wymieniona norma nakazuje zatem uznać, że w przypadku czynności wykonywanych na podstawie umów cywilnoprawnych, dany podmiot nie działa w charakterze organu, lecz występuje jako zwykły uczestnik obrotu gospodarczego. Wykonywanie bowiem czynności na podstawie umów cywilnoprawnych mogłoby prowadzić do nierówności konkurencyjnej podmiotów działających na rynku oraz „organu władzy”, który korzystałby z wyłączenia z opodatkowania na podstawie ww. przepisu.

Stosownie do przepisu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 40 ze zm.):

Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym:

Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym:

Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:

(…)

6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych;

6a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;

(…)

8) edukacji publicznej;

16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej;

(…).

Zgodnie z art. 8 ust. 1-2a ustawy o samorządzie gminnym:

1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.

2. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia z organami tej administracji.

2a. Gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z zakresu właściwości województwa na podstawie porozumień z tymi jednostkami samorządu terytorialnego.

Stosownie do art. 10 ust. 1-2 ustawy o samorządzie gminnym:

1. Wykonywanie zadań publicznych może być realizowane w drodze współdziałania między jednostkami samorządu terytorialnego.

2. Gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom samorządu terytorialnego udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 107):

Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Zakres zadań własnych powiatu wskazany został w art. 4 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym.

Stosownie do art. 4 ust. 3 ustawy o samorządzie powiatowym:

Ustawy mogą określać inne zadania powiatu.

W myśl art. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 945), zwanej dalej „ustawą o nieodpłatnej pomocy prawnej”:

Ustawa określa zasady udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, a także zasady realizacji zadań z zakresu edukacji prawnej.

Stosownie do art. 4 ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej:

Nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie przysługują osobie uprawnionej, która nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej, w tym osobie fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą niezatrudniającą innych osób w ciągu ostatniego roku.

Zgodnie z art. 8 ust. 1, 2, 3 i 10 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej:

1. Zadania polegające na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej, o których mowa w art. 11 ust. 7 zdanie drugie, są zadaniami zleconymi z zakresu administracji rządowej realizowanymi przez powiat w porozumieniu z gminami albo samodzielnie.

2. Na każdy powiat przypada liczba punktów odpowiadająca mnożnikowi, o którym mowa w art. 20 ust. 4.

3. Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego odbywa się w punkcie w przeciętnym wymiarze 5 dni w tygodniu podczas dyżuru trwającego co najmniej 4 godziny dziennie, z wyłączeniem dni, o których mowa w art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1920).

10. Punkt może być usytuowany w jednym albo większej liczbie lokali, do którego tytuł prawny posiada powiat lub gmina, w ramach posiadanych zasobów. W jednym lokalu może być usytuowany więcej niż jeden punkt. Lokale powinny być usytuowane z uwzględnieniem konieczności zapewnienia dogodnego dostępu do nich osób uprawnionych, w tym w zakresie połączeń komunikacyjnych na terenie powiatu. Jeżeli specjalizacja dyżuru jest powiązana tematycznie z usługami z zakresu pomocy społecznej, lokale, w których odbywają się te dyżury, powinny być usytuowane, w miarę możliwości, w pobliżu miejsca świadczenia tych usług.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej:

Powiat, realizując zadania, o których mowa w art. 8 ust. 1, może zawierać porozumienia z gminami na obszarze tego powiatu, określające w szczególności:

1) wykaz planowanych dyżurów na terenie gminy zawierający:

a) dni oraz, jeżeli to możliwe, godziny, w których planuje się dyżury,

b) informację, czy dyżur przeznaczony będzie na udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej czy świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego,

c) informację o rodzaju podmiotu udzielającego nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczącego nieodpłatne poradnictwo obywatelskie podczas dyżurów,

d) preferowaną specjalizację dyżurów, o ile stwierdzono potrzebę określenia specjalizacji,

e) adresy lokali, w których planuje się dyżury;

2) zasady współpracy w zakresie zapewnienia warunków lokalowych i urządzeń technicznych podmiotom udzielającym nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczącym nieodpłatne poradnictwo obywatelskie.

Stosownie do art. 19 ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej:

Zadania, o których mowa w art. 8 ust. 1, są finansowane z budżetu państwa z części będącej w dyspozycji wojewodów przez udzielanie dotacji celowej powiatom.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej:

Dotacja, o której mowa w art. 19 ust. 1, jest przeznaczana w 91% na wynagrodzenia z tytułu umów, o których mowa w art. 6, natomiast w przypadku powierzenia prowadzenia punktu organizacji pozarządowej - na rzecz wyłonionej organizacji pozarządowej, w 6% - na pokrycie kosztów obsługi organizacyjno-technicznej zadań, a w 3% - na zadania z zakresu edukacji prawnej powierzone organizacji pozarządowej w trybie art. 11 ust. 7 zdanie drugie.

Z opisu sprawy wynika, że są Państwo zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Podpisali Państwo z Powiatem porozumienie w celu realizacji przez Powiat zadania polegającego na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej.

Zgodnie z postanowieniami zawartymi w Porozumieniu, w celu realizacji ww. zadania Powiatu oddali Państwo w nieodpłatne użyczenie Powiatowi w okresie od 1 stycznia 2023 do 31 grudnia 2023 r. lokal o powierzchni 40 m2 znajdujący się w budynku Państwa jednostki budżetowej. Zobowiązali się Państwo do utrzymania ww. Lokalu w szczególności w zakresie: dostawy mediów i utrzymania czystości, utrzymania w należytym stanie wyposażenia, zapewnienia połączenia telefonicznego oraz łącza internetowego, a także do zapewnienia obsługi technicznej, materiałów biurowych niezbędnych do udzielania porad oraz wykonywania wydruków materiałów informacyjnych / oświadczeń. Jednocześnie za utrzymanie ww. Lokalu, zgodnie z zawartymi w Porozumieniu ustaleniami, obciążają Państwo co miesiąc Powiat kwotą 330 zł pokrywającą ww. zryczałtowane koszty ponoszone przez Państwa. Powyższa kwota obciążenia Powiatu stanowi kwotę określoną w art. 20 ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej.

Państwa wątpliwości dotyczą opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności udostępnienia Lokalu Powiatowi i pobieranych z tego tytułu kosztów jego utrzymania.

Jak wyżej wskazano, na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy wyłącza się z kategorii podatników podatku od towarów i usług podmioty, które spełniają przesłanki:

  • świadczący usługę musi być organem władzy publicznej albo urzędem obsługującym taki organ;
  • realizowane zadania muszą być nałożone odrębnymi przepisami prawa;
  • świadczący usługę musi być powołany do realizacji tych zadań;
  • podstawą wykonywania tych zadań nie mogą być zawarte umowy cywilnoprawne.

Jednocześnie w zakresie poboru należności (opłaty) za wykonywane czynności organ władzy publicznej i urząd obsługujący ten organ nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług w przypadku, gdy należność ta (opłata) ma charakter należności publicznoprawnej stanowiącej dochód publiczny, pobieranej na podstawie i w wysokości określonej przepisami prawa przez upoważniony organ władzy publicznej realizujący zadania publiczne.

Odnosząc ww. zasady do sytuacji przedstawionej w złożonym wniosku należy uznać, że ww. warunki są spełnione.

Jako Gmina jesteście Państwo organem władzy publicznej realizującym zadania własne w zakresie zbiorowych potrzeb wspólnoty. Udostępniając ww. Lokal Powiatowi będą Państwo realizować zadania, które są nałożone odrębnymi przepisami prawa na podmiot, który został powołany do ich wykonania. Ww. ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej, jak wynika z jej art. 1, określa zasady udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, a także zasady realizacji zadań z zakresu edukacji prawnej. Art. 8 ust. 1 tej ustawy wskazuje, że ww. czynności są zleconymi powiatowi zadaniami z zakresu administracji rządowej. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że powiat, realizując te zadania, może czynić to samodzielnie lub w porozumieniu z gminami. Z art. 9 ust. 1 pkt 2 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej wynika, że powiat zawierając z gminą wskazane porozumienie może określić w nim w szczególności zasady dotyczące zapewnienia warunków lokalowych i urządzeń technicznych podmiotom udzielającym nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczącym nieodpłatne poradnictwo obywatelskie.

Tym samym opisane we wniosku udostępnienie Lokalu Powiatowi przez Państwa (gminę) należy uznać za czynność dotyczącą realizacji zadań zleconych realizowaną na podstawie Porozumienia z Powiatem, zawieranego na mocy ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej. Zawierane w tym wypadku Porozumienie jest środkiem do wykonania zadania w zakresie nieodpłatnej pomocy prawnej na rzecz obywateli - osób uprawnionych, które nie są w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej.

Jednocześnie należy mieć na uwadze, że otrzymywana przez Państwa od Powiatu kwota 330 zł za utrzymanie ww. Lokalu pokrywa wyłącznie zryczałtowane koszty ponoszone przez Państwa na utrzymanie Lokalu. Zgodnie bowiem z Porozumieniem, oddając Powiatowi Lokal w cele realizacji przez niego zadania polegającego na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, zobowiązali się Państwo do utrzymania tego Lokalu w szczególności w zakresie: dostawy mediów i utrzymania czystości, utrzymania w należytym stanie wyposażenia, zapewnienie połączenia telefonicznego oraz łącza internetowego, a także zapewnienia obsługi technicznej, materiałów biurowych niezbędnych do udzielania porad oraz wykonywania wydruków materiałów informacyjnych/oświadczeń. Jak Państwo wskazują, nie czerpią Państwo z tego tytułu żadnych zysków. Z wniosku wynika ponadto, że wskazana kwota obciążenia stanowi kwotę określoną w art. 20 ust. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, tj. część dotacji celowej na realizację zadania zleconego z zakresu administracji rządowej realizowanego przez Powiat przeznaczonej na pokrycie kosztów obsługi organizacyjno-technicznej punktu nieodpłatnej pomocy prawnej.

Tym samym ww. kwoty nie można rozpatrywać w kategorii opodatkowanego wynagrodzenia z tytułu świadczonych usług.

Zatem z tytułu nieodpłatnego udostępniania przez Państwa Lokalu oraz pobierania od Powiatu zryczałtowanych kosztów jego utrzymania nie są Państwo zobowiązani do naliczenia podatku VAT należnego, bowiem w ramach wskazanych czynności nie działają Państwo jako podatnik VAT, lecz jako organ władzy publicznej realizujący czynności o charakterze publicznoprawnym.

Stanowisko w zakresie pytań nr 1 i 2 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

  • Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
  • Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

  • Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

  • w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
  • w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).