Zniesienie współwłasności nieruchomości z mocy wyroku orzekającego zniesienie współwłasności.

Interpretacja indywidualna - stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

17 listopada 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 17 listopada 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych zniesienia współwłasności nieruchomości z mocy wyroku orzekającego zniesienie współwłasności. Uzupełniła go Pani - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 22 stycznia 2024 r. (data wpływu 22 stycznia 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

We wrześniu 2017 r. kupiła Pani 50% udziałów w czterech nowo wybudowanych lokalach użytkowych oraz trzech miejscach postojowych/garażowych (łącznie siedem odrębnych nieruchomości). Pozostałe udziały w tych nieruchomościach nabyła inna osoba fizyczna, niebędąca podmiotem powiązanym z Panią w rozumieniu przepisów podatkowych. Każdy z ww. lokali i miejsc postojowych/garażowych stanowi Państwa współwłasność w częściach ułamkowych (każdy współwłaściciel posiada 50% udziałów) w rozumieniu art. 195 i art. 196 § 1 Kodeksu Cywilnego.

Zarówno w przypadku Pani, jak i w przypadku współwłaściciela, zakup ww. nieruchomości nastąpił w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie przez każde z Państwa. Transakcja podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT i nie korzystała ze zwolnienia z tego podatku.

Pani, w odniesieniu do swoich 50% udziałów:

a)dokonała obniżenia kwoty podatku należnego VAT o kwoty podatku naliczonego i otrzymała od organu podatkowego zwrot wynikłej z tego nadwyżki podatku naliczonego nad należnym,

b)wprowadziła je do ewidencji środków trwałych i amortyzuje je według rocznej stawki 2,5% (okres amortyzacji: 40 lat),

c)wykorzystuje ww. nieruchomości wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej i jednocześnie wyłącznie do czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT i nie korzystających ze zwolnienia z tego podatku.

Podatek dochodowy od osób fizycznych rozlicza Pani na zasadach ogólnych, tj. według skali podatkowej, w oparciu o prowadzoną podatkową księgę przychodów i rozchodów.

W bliskiej przyszłości dojdzie do sądowego zniesienia współwłasności ww. obiektów w ten sposób, że wyłączna własność dwóch lokali oraz jednego miejsca postojowego/garażowego zostanie przyznana Pani, a wyłączna własność pozostałych nieruchomości - drugiemu współwłaścicielowi. Jednocześnie, sąd zasądzi od tego ostatniego na rzecz Pani spłatę w kwocie X. Kwota X będzie stanowiła połowę różnicy pomiędzy sumą wycenionych przez biegłego sądowego wartości nieruchomości przyznanych wyłącznie drugiemu współwłaścicielowi a sumą wartości nieruchomości przyznanych wyłącznie Pani.

W momencie uprawomocnienia się wyroku znoszącego współwłasność spełnione będą warunki objęcia dostawy tych nieruchomości zwolnieniem z VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

Wskazała Pani zakres prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej:

PKD 68.20.Z - Wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi.

Każdy z czterech nowo wybudowanych lokali użytkowych posiada odrębną księgę wieczystą.

Trzy miejsca postojowe/garażowe są częścią lokalu garażowego (posiadającego odrębną księgę wieczystą), w którym na zasadzie podziału quad usum wydzielone zostały konkretne miejsca postojowe/garażowe. Zbycie konkretnego miejsca postojowego/garażowego oznacza zbycie udziału w prawie własności lokalu garażowego wraz z przynależnym mu prawem użytkowania konkretnego miejsca postojowego/garażowego. Miejsca postojowe/garażowe nie stanowią pomieszczeń przynależnych do ww. lokali użytkowych w rozumieniu ustawy o własności lokali, lecz są częściami budynku w myśl przepisów ustawy prawo budowlane.

W stosunku do dwóch lokali użytkowych, których wyłączna własność zostanie przyznana przez Panią drugiemu współwłaścicielowi w ramach sądowego zniesienia współwłasności, nie ponosiła i nie poniesie Pani do momentu planowanego zniesienia współwłasności tych nieruchomości wydatków na ulepszenie (w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym) tych lokali, stanowiące co najmniej 30% ich wartości początkowej.

W stosunku do dwóch miejsc postojowych/garażowych, których wyłączna własność zostanie przyznana przez Panią drugiemu współwłaścicielowi w ramach sądowego zniesienia współwłasności, nie ponosiła i nie poniesie Pani do momentu planowanego zniesienia współwłasności tych nieruchomości wydatków na ulepszenie (w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym) tych miejsc postojowych/garażowych (będących odrębnymi nieruchomościami), stanowiących co najmniej 30% ich wartości początkowej.

Cztery lokale użytkowe oraz trzy miejsca postojowe/garażowe w dniu przyjęcia do używania były kompletne i zdatne do użytku.

Pytania

W związku ze zniesieniem współwłasności i zasądzoną spłatą:

1)(pytanie nr 3 we wniosku)

Czy utrata własności udziałów w czterech nieruchomościach w zamian za nabycie udziałów w trzech innych nieruchomościach oraz dopłatę w kwocie X, które to zdarzenia zajdą z mocy wyroku orzekającego zniesienie współwłasności będzie stanowiła dla Pani odpłatną dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT?

2)(pytanie nr 4 we wniosku)

Czy w celu skutecznej rezygnacji ze zwolnienia z VAT przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, w odniesieniu do udziałów każdej z czterech nieruchomości, których własność przejdzie z Pani na ich współwłaściciela, Pani oraz współwłaściciel będą zobowiązani do złożenia, przed dniem uprawomocnienia wyroku, oświadczenia, o którym mowa w art. 43 ust. 10 pkt 2 lit. a), zawierającego m.in. przewidywany dzień uprawomocnienia wyroku, rozumiany w tym kontekście jako przewidywany dzień dokonania dostawy towaru („zawarcia umowy”)?

Pani stanowisko w sprawie

Do pytania nr 3 (nr wskazany we wniosku)

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, przez odpłatną dostawę towarów, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Utrata własności udziałów czterech nieruchomościach w zamian za nabycie udziałów w trzech innych nieruchomościach oraz dopłatę w kwocie X, które to zdarzenia zachodzą z mocy wyroku orzekającego zniesienie współwłasności stanowi więc, według Pani, odpłatną dostawę towarów (udziałów w tych czterech nieruchomościach).

Do pytania nr 4 (nr wskazany we wniosku)

Pani zdaniem, dostawa ta objęta jednak będzie zwolnieniem z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, chyba że Pani i drugi współwłaściciel skutecznie z niego zrezygnują.

Zgodnie z art. 43 ust. 10 pkt 2 ustawy o VAT, podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 10, i wybrać opodatkowanie dostawy budynków, budowli lub ich części, pod warunkiem że dokonujący dostawy i nabywca budynku, budowli lub ich części:

a)złożą przed dniem dokonania dostawy tych obiektów właściwemu dla ich nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego lub

b)w akcie notarialnym, do zawarcia którego dochodzi w związku z dostawą tych obiektów - zgodne oświadczenie, że wybierają opodatkowanie dostawy budynku, budowli lub ich części.

Dostawa towarów (Pani udziałów) na rzecz współwłaściciela nieruchomości nastąpi w dniu uprawomocnienia się wyroku sądu orzekającego o podziale współwłasności. Przeniesienie własności tych udziałów nastąpi mocą wyroku, a nie aktu notarialnego.

Zatem skuteczne skorzystanie z rezygnacji ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT wymaga złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 43 ust. 10 pkt 2 lit. a) ustawy o VAT, tj. w szczególności złożenia go przed dniem uprawomocnienia się ww. wyroku sądu.

Oświadczenie to, musi także zawierać przewidywaną datę uprawomocnienia się wyroku. Wynika to z art. 43 ust. 11 pkt 2 ustawy o VAT, stanowiącym, iż oświadczenie musi również zawierać planowaną datę zawarcia umowy dostawy budynku, budowli lub ich części - w przypadku, o którym mowa w ust. 10 pkt 2 lit. a).

Wprawdzie w niniejszej sprawie podstawą dokonania dostawy towarów jest wyrok sądowy, a nie umowa, jednakże interpretując ten przepis systemowo należy uznać, że przewidywana data dostawy powinna zostać umieszczona w oświadczeniu w każdym przypadku, gdy oświadczenie składane jest przed tą datą.

Oczywistym założeniem ustawodawcy jest danie podatnikowi możliwości rezygnacji ze zwolnienia pod warunkiem podjęcia takowej decyzji nie później niż w dniu dokonania dostawy, a oświadczenie o odpowiedniej treści i złożone w odpowiedni sposób i w odpowiednim czasie stanowi formalny środek dowodowy podjęcia takowej decyzji.

Reasumując, w celu skutecznej rezygnacji ze zwolnienia z vat przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, w odniesieniu do udziałów każdej z czterech nieruchomości, których własność przejdzie z Pani na ich współwłaściciela, Pani oraz współwłaściciel będą zobowiązani do złożenia, przed dniem uprawomocnienia wyroku, oświadczenia, o którym mowa w art. 43 ust. 10 pkt 2 lit. a), zawierającego m.in. przewidywany dzień uprawomocnienia wyroku, rozumiany w tym kontekście jako przewidywany dzień dokonania dostawy towaru („zawarcia umowy”).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku, jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Jak stanowi art. 2 pkt 6 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach - rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Towarem jest także udział w prawie własności. Jest to zgodne z normami unijnymi, bowiem w myśl art. 15 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r. s. 1 ze zm.), zwanej dalej „Dyrektywą 2006/112/WE”:

Państwa członkowskie mogą uznać za rzeczy:

1)określone udziały w nieruchomości,

2)prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości,

3)udziały i inne równoważne udziałom tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części.

W związku z powyższym, sprzedaż udziału w prawie własności gruntu, budynku lub budowli należy traktować jako dostawę towarów, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy, która mieści się w zakresie przedmiotowym opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Treść powołanego art. 7 ust. 1 ustawy wskazuje, że ustawa o podatku od towarów i usług posługuje się w odniesieniu do dostawy towarów sformułowaniem „przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel”. W określeniu „jak właściciel” zawiera się możliwość uznania za dostawę faktycznego przeniesienia władztwa nad rzeczą. W rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług „dostawa” oznacza wszelkiego rodzaju rozporządzanie towarem (sprzedaż, zamiana, darowizna, oraz każda inna transakcja, która w aspekcie ekonomicznym będzie prowadziła do podobnego rezultatu). Takie zdefiniowanie konstytutywnego aspektu dostawy towarów, odwołując się do ekonomicznego władztwa nad rzeczą sprawia, że przedmiotem opodatkowania może być nie tylko sprzedaż, czy zamiana rzeczy, jako fizycznie wyodrębnionych dóbr materialnych, ale również inne transakcje wywierające, z ekonomicznego punktu widzenia, podobne skutki.

Jednocześnie należy wskazać, że kwestia współwłasności została uregulowana w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.), zwanej dalej „Kodeksem cywilnym”.

W myśl art. 195 Kodeksu cywilnego:

Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).

Współwłasność nie jest instytucją samodzielną, lecz stanowi odmianę własności i charakteryzuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom. Do współwłasności stosuje się - jeśli co innego nie wynika z przepisów poświęconych specjalnie tej instytucji - przepisy odnoszące się do własności.

Współwłasność nie cechuje się fizycznym rozgraniczeniem własności w określonej rzeczy. Nie można przypisać jej określonego fizycznego składnika w rzeczy wspólnej.

Jak stanowi art. 196 § 1 Kodeksu cywilnego:

Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną.

Zgodnie z art. 196 § 2 Kodeksu cywilnego:

Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy niniejszego działu.

W przypadku współwłasności w częściach ułamkowych każdy ze współwłaścicieli ma określony ułamkiem udział w rzeczy. Udział wyraża zakres uprawnień współwłaściciela względem rzeczy wspólnej. Współwłaściciel ma względem swego udziału pozycję wyłącznego właściciela. Ze względu na charakter udziału, jako wyłącznego prawa współwłaściciela, zasadą jest, stosownie do art. 198 Kodeksu cywilnego, że:

Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.

Tak więc każdy ze współwłaścicieli jest odrębnym podmiotem prawa w przypadku współwłasności, każdy może rozporządzać swoim udziałem w oderwaniu od pozostałych współwłaścicieli. Jednak nie dochodzi przy tym do fizycznego wyodrębnienia masy majątkowej stanowiącej tę współwłasność.

Stosownie natomiast do art. 210 § 1 Kodeksu cywilnego:

Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Z powyższej normy wynika więc, że ustawodawca przyznaje każdemu ze współwłaścicieli roszczenie o zniesienie współwłasności. Jego zaspokojenie może nastąpić w trybie umownego zniesienia współwłasności lub na drodze orzeczenia sądowego. Żaden ze współwłaścicieli nie może zaś skutecznie sprzeciwiać się zniesieniu współwłasności.

Ponadto, na podstawie art. 212 § 1 Kodeksu cywilnego:

Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi.

W wyniku umowy zniesienia współwłasności następuje podział rzeczy wspólnej, który prowadzi do likwidacji stosunku współwłasności poprzez unicestwienie bytu prawnego dotychczasowej rzeczy wspólnej (jako przedmiotu współwłasności), wyodrębnienie (powstanie) z rzeczy macierzystej nowych rzeczy oraz ich nabycie na wyłączną własność przez poszczególnych współwłaścicieli. Gdy czynność ta ma charakter umowny (wolicjonalny) pomiędzy współwłaścicielami, w ujęciu VAT ma charakter rozporządzenia rzeczą wspólną (towarem) przez współwłaścicieli w taki sposób, który umożliwia jej podział prowadzący do uzyskania przez każdego z nich wyłącznego prawa własności do nowego towaru. Należy jednak przy tym uwzględnić, że jeżeli czynności tej nie towarzyszy dopłata pieniężna, mająca na celu wyrównanie wartości poszczególnych udziałów, nie ma ona charakteru odpłatnego, w tym też na gruncie VAT. Wydzielone bowiem (bez dopłaty) w wyniku zniesienia współwłasności nowe rzeczy swoją wartością powinny odpowiadać wielkości poszczególnych udziałów, co oznacza, że żaden ze współwłaścicieli nie uzyskuje w wyniku tej czynności przysporzenia majątkowego (ekonomicznego), a jedynie prawo umożliwiające mu dysponowanie nowym towarem jak właściciel. Oznacza to, że tego rodzaju umowne zniesienie współwłasności rzeczy, które nie ma charakteru odpłatnego, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nabyła Pani 50% udziałów w czterech nowo wybudowanych lokalach użytkowych oraz trzech miejscach postojowych/garażowych (łącznie siedem odrębnych nieruchomości). Pozostały udział w ww. nieruchomościach nabył inny współwłaściciel, również w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Każdy z czterech nowo wybudowanych lokali użytkowych posiada odrębną księgę wieczystą.

Trzy miejsca postojowe/garażowe są częścią lokalu garażowego (posiadającego odrębną księgę wieczystą), w którym na zasadzie podziału quad usum wydzielone zostały konkretne miejsca postojowe/garażowe. Zbycie konkretnego miejsca postojowego/garażowego oznacza zbycie udziału w prawie własności lokalu garażowego wraz z przynależnym mu prawem użytkowania konkretnego miejsca postojowego/garażowego. Miejsca postojowe/garażowe są częściami budynku, w myśl przepisów ustawy prawo budowlane.

W bliskiej przyszłości dojdzie do sądowego zniesienia współwłasności ww. obiektów w ten sposób, że wyłączna własność dwóch lokali oraz jednego miejsca postojowego (garażowego) zostanie przyznana Pani, a wyłączna własność pozostałych nieruchomości - drugiemu współwłaścicielowi.

Ad 1

Pani wątpliwości w pierwszej kolejności dotyczą kwestii czy utrata własności udziałów w czterech nieruchomościach w zamian za nabycie udziałów w trzech innych nieruchomościach oraz dopłatę w kwocie X, które to zdarzenia zajdą z mocy wyroku orzekającego zniesienie współwłasności, będzie stanowiła dla Pani odpłatną dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Odnosząc zatem przytoczone przepisy prawa na grunt rozpatrywanej sprawy należy zauważyć, że w myśl zasady wyrażonej w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów. Aby więc mówić o dostawie towarów, musi nastąpić czynność polegająca na przeniesieniu prawa do rozporządzania (dysponowania) towarem jak właściciel.

Jednocześnie należy wskazać, że jeśli w związku ze zniesieniem współwłasności nieruchomości z dopłatą ma miejsce wydanie nieruchomości w zamian za świadczenie pieniężne na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług - mamy do czynienia z dostawą towarów zdefiniowaną w art. 7 ust. 1 ustawy.

Na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług w momencie zniesienia współwłasności z dopłatą współwłaściciel będzie dokonywał odpłatnej dostawy towarów na rzecz drugiego współwłaściciela, w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 7 ust. 1 ustawy. W tym przypadku dojdzie do sytuacji analogicznej jak w przypadku zbycia udziału w nieruchomości, gdy jeden podmiot (tj. współwłaściciel) zbywa na rzecz drugiego określony udział w nieruchomości otrzymując wynagrodzenie w postaci ceny sprzedaży. Zniesienie współwłasności nieruchomości, wywołuje w kontekście ekonomicznym skutki analogiczne, jak sprzedaż udziału w nieruchomości. W związku z czym na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług zniesienie współwłasności - gdy dokonywane są między współwłaścicielami dopłaty - należy traktować jako równoważne sprzedaży udziału. Wskazać należy, iż zbycie udziału w nieruchomości prowadzi do przeniesienia na nabywcę takiego udziału prawa do rozporządzania towarem (nieruchomością) tak jak właściciel, w związku z czym stanowi dostawę towarów.

W analizowanej sprawie zgodnie z koncepcją zniesienia współwłasności:

Zamierza Pani przekazać drugiemu współwłaścicielowi udziały w dwóch lokalach użytkowych i dwóch miejscach postojowych (garażowych), po czym wyłączna własność tych czterech nieruchomościach przypadnie drugiemu współwłaścicielowi. W zamian przypadną Pani na wyłączną własność dwa lokale użytkowe i jedno miejsce postojowe (garażowe). Tym samym, łączna wartość trzech nieruchomości nabytych przez Panią z puli siedmiu nieruchomości nie będzie równa łącznej wartości lokali użytkowych i miejsc postojowych nabytych na wyłączną własność przez drugiego współwłaściciela. Omawiane zniesienie współwłasności nastąpi za określoną dopłatą, bowiem wskazała Pani we wniosku, że sąd zasądzi od drugiego współwłaściciela na rzecz Pani spłatę, która będzie stanowiła połowę różnicy pomiędzy sumą wycenionych przez biegłego sądowego wartości nieruchomości przyznanych wyłącznie drugiemu współwłaścicielowi a sumą wartości nieruchomości przyznanych wyłącznie Pani.

Skoro dokonanemu przez Panią zniesieniu udziałów we współwłasności czterech ww. nieruchomości z mocy wyroku orzekającego zniesienie współwłasności towarzyszyło będzie przeniesienie prawa do rozporządzania towarami (udziałami w prawie własności dwóch lokali użytkowych i dwóch miejsc postojowych/garażowych) jak właściciel, a dodatkowo w analizowanej sprawie wystąpi element odpłatności, to tym samym czynność ta stanowiła będzie dla Pani dostawę towarów w rozumieniu z art. 7 ust. 1 ustawy.

W związku z powyższym, oceniając całościowo Pani stanowisko odnoszące się do pytania nr 1 (pytanie nr 3 we wniosku), uznaję je za prawidłowe, ponieważ wywiodła Pani prawidłowy skutek w odniesieniu do opisanej transakcji.

Ad 2

Pani wątpliwości dotyczą także kwestii czy w celu skutecznej rezygnacji ze zwolnienia z VAT przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, w odniesieniu do udziałów każdej z czterech nieruchomości, których własność przejdzie z Pani na ich współwłaściciela, Pani oraz współwłaściciel będą zobowiązani do złożenia, przed dniem uprawomocnienia wyroku, oświadczenia, o którym mowa w art. 43 ust. 10 pkt 2 lit. a), zawierającego m.in. przewidywany dzień uprawomocnienia wyroku, rozumiany w tym kontekście jako przewidywany dzień dokonania dostawy towaru („zawarcia umowy”).

Nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ, aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Pojęcia „podatnik” i „działalność gospodarcza”, na potrzeby podatku od towarów i usług, zostały określone w art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy.

Według art. 15 ust. 1 ustawy:

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W kontekście powyższego, uwzględniając definicję działalności gospodarczej, należy stwierdzić, że dostawa towarów będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług tylko w sytuacji, gdy dokonana zostanie przez podmiot o statusie podatnika, który będzie działał w takim charakterze w odniesieniu do tej konkretnie czynności. Natomiast dla stwierdzenia, że dla danej transakcji podmiot jest podatnikiem podatku od towarów i usług, konieczne jest prowadzenie przez niego działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy.

Posiadane przez Panią udziały w dwóch lokalach użytkowych i dwóch miejscach postojowych (garażowych) stanowią składniki majątku wykorzystywane przez Panią - czynnego podatnika podatku VAT w prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, której zakresem jest wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi, do wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. Przedmiotowa dostawa wypełni więc przesłanki określone w art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy. W konsekwencji, transakcja ta będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatna dostawa towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy.

Dokonywana czynność, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, może albo być opodatkowana podatkiem VAT, albo może korzystać ze zwolnienia od tego podatku.

Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy:

Zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:

a)dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,

b)pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Z powyższego uregulowania wynika, że dostawa budynków, budowli lub ich części jest - co do zasady - zwolniona od podatku od towarów i usług. Wyjątek stanowi dostawa w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz jeżeli pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Zatem dla ustalenia zasad opodatkowania dostawy budynków, budowli lub ich części kluczowym jest ustalenie, kiedy nastąpiło pierwsze zasiedlenie i jaki upłynął okres od tego momentu.

Zgodnie z art. 2 pkt 14 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o pierwszym zasiedleniu - rozumie się przez to oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi lub rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne budynków, budowli lub ich części, po ich:

a)wybudowaniu lub

b)ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Pierwszym zasiedleniem jest więc szeroko rozumiane pierwsze zajęcie nieruchomości do używania. Przykładowo, pierwsze zasiedlenie budynku lub jego części ma miejsce zarówno w sytuacji, gdy po wybudowaniu budynku oddany zostanie on w najem, jak też w przypadku, gdy będzie on wykorzystywany na potrzeby działalności gospodarczej - w obu przypadkach dojdzie do korzystania z budynku.

W przypadku dostawy budynków, budowli lub ich części niespełniających przesłanek do zwolnienia od podatku na podstawie powołanego wyżej przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, ustawodawca umożliwia podatnikom - po spełnieniu określonych warunków - skorzystanie ze zwolnienia wskazanego w pkt 10a tego przepisu.

Wskazać ponadto należy, że w myśl art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy:

Zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa w pkt 10, pod warunkiem, że:

a)w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,

b)dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.

Jeżeli natomiast nie zostaną spełnione przesłanki zastosowania zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 bądź pkt 10a ustawy, należy przeanalizować możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku w oparciu o przepis art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy:

Zwalnia się od podatku dostawę towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

W tym miejscu należy wskazać, że kwestię opodatkowania dostawy gruntu, na którym posadowione zostały budynki, budowle lub ich części rozstrzyga przepis art. 29a ust. 8 ustawy, zgodnie z którym:

W przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu.

W świetle tego przepisu przy sprzedaży budynków, budowli lub ich części dokonywanej wraz z dostawą gruntu, na którym są one posadowione, grunt dzieli byt prawny budynków, budowli lub ich części w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Oznacza to, że do dostawy gruntu stosuje się analogicznie opodatkowanie podatkiem VAT, jak przy dostawie budynków, budowli lub ich części trwale z gruntem związanych.

Jeżeli dostawa budynków albo budowli lub ich części podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, opodatkowana jest również dostawa gruntu, na którym obiekt jest posadowiony.

W myśl natomiast art. 43 ust. 10 ustawy:

Podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 10, i wybrać opodatkowanie dostawy budynków, budowli lub ich części, pod warunkiem że dokonujący dostawy i nabywca budynku, budowli lub ich części:

1)są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni;

2)złożą:

a)przed dniem dokonania dostawy tych obiektów właściwemu dla ich nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego lub

b)w akcie notarialnym, do zawarcia którego dochodzi w związku z dostawą tych obiektów

- zgodne oświadczenie, że wybierają opodatkowanie dostawy budynku, budowli lub ich części.

Według art. 43 ust. 11 ustawy:

Oświadczenie, o którym mowa w ust. 10 pkt 2, musi również zawierać:

1)imiona i nazwiska lub nazwę, adresy oraz numery identyfikacji podatkowej dokonującego dostawy oraz nabywcy;

2)planowaną datę zawarcia umowy dostawy budynku, budowli lub ich części - w przypadku, o którym mowa w ust. 10 pkt 2 lit. a;

3)adres budynku, budowli lub ich części.

Ustawodawca daje więc podatnikom dokonującym dostawy budynków, budowli lub ich części spełniających przesłanki do korzystania ze zwolnienia od podatku wskazanego w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy - po spełnieniu określonych warunków - możliwość rezygnacji z ww. zwolnienia i opodatkowania transakcji na zasadach ogólnych. Przy czym, podkreślić należy, że niniejsze prawo zostało zawężone tylko do rezygnacji ze zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

Od września 2017 r., czyli od momentu zakupu przez Panią 50% udziałów w prawie własności czterech części budynku, tj. udziałów w dwóch lokalach użytkowych i udziałów w prawie własności lokalu garażowego wraz z przynależnym mu prawem użytkowania konkretnych dwóch miejsc postojowych (garażowych), nie ponosiła i nie poniesie Pani, do momentu planowanego zniesienia współwłasności tych nieruchomości, wydatków na ich ulepszenie (w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym), stanowiących co najmniej 30% ich wartości początkowej. Ponadto, posiadany udział w ww. nieruchomościach wykorzystuje Pani na potrzeby działalności gospodarczej.

Stwierdzić tym samym należy, że doszło już do pierwszego zasiedlenia ww. części budynku, zgodnie z art. 2 pkt 14 ustawy. W związku z powyższym, planowana przez Panią dostawa ww. udziałów w czterech nieruchomościach nie będzie dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia ani przed nim. Pomiędzy pierwszym zasiedleniem czterech ww. części budynku a momentem dostawy posiadanego przez Panią udziału w tych nieruchomościach, upłynie okres dłuższy niż 2 lata.

W konsekwencji, omawiana dostawa towarów będzie korzystała ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

Tym samym, dalsza analiza zwolnień od podatku VAT dla opisanej dostawy towarów - wynikająca z przepisów art. 43 ust. 1 pkt 10a bądź pkt 2 ustawy - jest w tym przypadku bezzasadna.

W tej sytuacji, ponieważ dostawa udziałów w ww. częściach budynku będzie korzystała ze zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, to zwolnieniem tym - w zw. z art. 29a ust. 8 ustawy - objęta będzie również dostawa gruntu, na którym posadowiony jest przedmiotowy budynek.

Skoro więc ww. dostawa, wynikająca z sądowego zniesienia współwłasności w części dotyczącej przekazywanych przez Panią udziałów podlegała będzie zwolnieniu z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, to w stosunku do tej części będzie Pani przysługiwało prawo do rezygnacji ze zwolnienia - przy spełnieniu warunków określonych w art. 43 ust. 10 i 11 ustawy.

Określony w art. 43 ust. 10 pkt 2 lit. a) ustawy warunek skutecznej rezygnacji ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy i wyboru opodatkowania przedmiotowej dostawy, zostanie spełniony w sytuacji, gdy Pani – (dokonująca dostawy) i drugi współwłaściciel (nabywca), zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, złożą zgodne oświadczenie, o którym mowa w art. 43 ust. 10 pkt 2, że wybierają Państwo opodatkowanie dostawy udziałów w ww. czterech częściach budynku przed dniem dokonania dostawy tych obiektów właściwemu dla ich nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego.

W przypadku sądowego zniesienia współwłasności jest ono skuteczne dopiero w momencie uprawomocnienia się tego orzeczenia (dopiero z tą chwilą nastąpi zniesienie współwłasności i możliwość wpisania przyznanej wyłącznie drugiemu współwłaścicielowi własności do księgi wieczystej). Dopiero w momencie uprawomocnienia się orzeczenia sądu dojdzie do zniesienia współwłasności, co w opisanych okolicznościach będzie momentem dostawy towarów.

Z powyższych względów, zgodne oświadczenia o wyborze opodatkowania dostawy podatkiem VAT powinny zostać złożone nie później niż przed datą uprawomocnienia się orzeczenia sądu w sprawie zniesienia współwłasności.

Jednocześnie, stosownie do art. 43 ust. 11 pkt 2 ustawy, powyższe oświadczenie powinno zawierać, jako jeden z koniecznych elementów, planowaną datę zawarcia umowy dostawy, rozumianą w tym przypadku jako przewidywaną datę uprawomocnienia się orzeczenia sądu w sprawie zniesienia współwłasności.

Tym samym, skuteczne skorzystanie z rezygnacji ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy w odniesieniu do udziałów każdej z czterech nieruchomości, których własność przejdzie z Pani na ich drugiego współwłaściciela, wymaga złożenia - właściwemu dla nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego przed dniem uprawomocnienia się wyroku sądu w sprawie zniesienia współwłasności - oświadczenia, o którym mowa w art. 43 ust. 10 pkt 2 ustawy, zawierającego wszystkie elementy wskazane w art. 43 ust. 11 ustawy, m.in. przewidywany dzień uprawomocnienia ww. wyroku sądu, przy jednoczesnym spełnieniu warunku określonego w art. 43 ust. 10 lit. a) ustawy.

Zatem, oceniając całościowo Pani stanowisko odnoszące się do pytania nr 2 (pytanie nr 4 we wniosku), uznaję je również za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Niniejsza interpretacja rozstrzyga Pani wątpliwości wyłącznie w zakresie podatku od towarów i usług tj. w zakresie pytań nr 3 i nr 4 wniosku. Natomiast w zakresie pytań nr 1 i nr 2 wniosku, dotyczących podatku dochodowego od osób fizycznych, zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).