Interpretacja indywidualna z dnia 27 listopada 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP1-1.4012.339.2023.2.MM
Temat interpretacji
Brak obowiązku zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, o którym mowa w art. 145e ust. 1 ustawy VAT, do transakcji nabycia energii elektrycznej na pokrycie strat i obowiązek zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, o którym mowa w art. 145e ust. 1 ustawy VAT, do transakcji odsprzedaży nadwyżek energii elektrycznej na pokrycie strat oraz prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT z faktur z tytułu dostawy energii elektrycznej na pokrycie strat.
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
15 czerwca 2023 r. wpłynął wniosek Państwa Spółki z 14 czerwca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy:
- braku obowiązku zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, o którym mowa w art. 145e ust. 1 ustawy VAT, do transakcji nabycia energii elektrycznej na pokrycie strat;
- obowiązku zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, o którym mowa w art. 145e ust. 1 ustawy VAT, do transakcji odsprzedaży nadwyżek energii elektrycznej na pokrycie strat;
- prawa do odliczenia podatku naliczonego VAT z faktur z tytułu dostawy energii elektrycznej na pokrycie strat.
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego
A S.A. (dalej: „A” lub „Spółka” albo „Wnioskodawca”) jest spółką akcyjną posiadającą siedzibę na terytorium Polski, zarejestrowaną jako podatnik VAT czynny, a jej sprzedaż nie jest zwolniona z podatku VAT na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 Ustawy o VAT.
(...)
Podstawowym przedmiotem działalności Wnioskodawcy jest świadczenie usług (…).
(...)
Wnioskodawca posiada koncesję na (...), która została udzielona A przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (Decyzją nr (…)).
Wnioskodawca zgodnie z Prawem energetycznym nie może prowadzić działalności w zakresie obrotu energią elektryczną, w związku z czym nie posiada wydanej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki koncesji na obrót energią elektryczną (tzw. „unbundling” w prawie energetycznym, czyli separacja, rozdzielenie od siebie działalności (...) bądź dystrybucji energii elektrycznej od działalności, która polega na wytwarzaniu tej energii lub obrocie tą energią; art. 9d Prawa energetycznego).
Świadczenie usług (…) przez Wnioskodawcę stanowi czynność opodatkowaną VAT. W szczególności, z tytułu świadczenia tych usług na rzecz usługobiorców posiadających siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności na terytorium kraju Wnioskodawca wystawia faktury zawierające kwoty VAT.
W ramach działalności w zakresie (…) Spółka (…), jest zobowiązana do zakupu energii elektrycznej w celu (...) oraz do stosowania (…) przy zakupie tej energii. Nabywana przez Spółkę (...) jest energią (...) w systemie elektroenergetycznym.
Zasadniczym celem, dla którego Wnioskodawca dokonuje zakupu Energii na pokrycie strat, jest zatem realizacja (…) związanego z koniecznością pokrycia strat energii elektrycznej powstałych w sieci przesyłowej podczas świadczenia przez Spółkę usług (…).
Jednocześnie w określonych prawem sytuacjach, A (…) może dokonywać odsprzedaży nadwyżek zakupionej Energii na pokrycie strat w przypadkach wynikających ze zmiany zapotrzebowania na tę energię (tj. gdy ilość poprzednio nabytej przez Wnioskodawcę energii elektrycznej, przewyższa w danej godzinie rzeczywiste zapotrzebowanie na tę energię, wynikające ze zmiany wielkości strat związanych z (…)), pod warunkiem dokonywania tej odsprzedaży na: giełdach towarowych, rynku regulowanym, zorganizowanej platformie obrotu (dalej: „OTF”), w ramach Jednolitego łączenia Rynków Dnia Następnego lub Jednolitego łączenia Rynków Dnia Bieżącego.
W praktyce, Wnioskodawca nabywa Energię na pokrycie strat na giełdzie towarowej i OTF prowadzonych przez Towarową Giełdę Energii (...) (dalej: „TGE”) oraz dokonuje odsprzedaży nadwyżek tej energii na giełdzie towarowej prowadzonej przez TGE. Zarówno nabycie Energii na pokrycie strat, jak i odsprzedaż nadwyżek tej energii, jest dokonywane w ramach transakcji zawieranych za pośrednictwem uprawnionego podmiotu, tj. domu maklerskiego w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych (dalej: „DM”). DM jest spółką akcyjną z siedzibą na terytorium kraju, zarejestrowaną jako podatnik VAT czynny, której sprzedaż nie jest zwolniona z podatku VAT na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 Ustawy o VAT.
Konsekwentnie, w stanie prawnym obowiązującym do końca marca 2023 r.:
- w przypadku nabywania Energii na pokrycie strat przez A, DM wystawiał na rzecz Wnioskodawcy fakturę dokumentującą dostawę tej energii, zawierającą kwotę należnego VAT;
- w przypadku odsprzedaży nadwyżek Energii na pokrycie strat przez A, to Spółka wystawiała fakturę na rzecz DM, dokumentującą dostawę tej energii, zawierającą kwotę należnego VAT.
W celu zapewnienia kompletności opisu stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego Wnioskodawca wskazuje ponadto, że (…) obszarem działalności Spółki (…) jest (...) systemu elektroenergetycznego w obszarze Rynku (...). (…). Co do zasady, transakcje dokonywane w ramach tych rozliczeń z perspektywy podatku VAT kwalifikowane są odpowiednio jako nabycie lub dostawa energii (...) przez Spółkę.
(…).
Rozliczenia z tytułu energii elektrycznej (…) nie są dokonywane w ramach transakcji zawartych na giełdzie towarowej w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych czy też rynku regulowanym lub OTF w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.
Pytania
1.Czy nabywając energię na pokrycie strat w stanie prawnym obowiązującym od 1 kwietnia 2023 r., Wnioskodawca jest zobowiązany do zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, o którym mowa w 145e ust. 1 Ustawy o VAT, polegającego na przesunięciu obowiązku rozliczenia VAT z tytułu dostawy Energii na pokrycie strat z DM na Spółkę?
2.Czy dokonując odsprzedaży nadwyżek Energii na pokrycie strat w stanie prawnym obowiązującym od 1 kwietnia 2023 r., Wnioskodawca jest zobowiązany do zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, o którym mowa w 145e ust. 1 Ustawy o VAT, polegającego na przeniesieniu obowiązku rozliczenia VAT z tytułu dostawy nadwyżek Energii na pokrycie strat ze Spółki na DM?
3.Czy w stanie prawnym obowiązującym od 1 kwietnia 2023 r. Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia VAT wykazanego na fakturach wystawionych na rzecz Spółki przez DM z tytułu dostawy Energii na pokrycie strat?
Państwa stanowisko w sprawie
Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy
Wprowadzenie
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Stosownie do art. 15 ust. 1 Ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Z dniem 1 kwietnia 2023 r., na podstawie art. 4 ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw Dz. U. z 2023 r. poz. 556 (dalej: „Nowelizacja”) do Ustawy o VAT dodano rozdział 1c wprowadzający regulacje dotyczące ustanowienia czasowego odwrotnego obciążenie podatkiem gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych.
Zgodnie z dodanym art. 145e ust. 1 Ustawy o VAT od dnia 1 kwietnia 2023 r. do dnia 28 lutego 2025 r. w przypadku dostawy gazu w systemie gazowym, dostawy energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i świadczenia usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, o których mowa w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1092, 1576, 1967 i 2687), podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące nabywcą tego gazu, tej energii lub usługobiorcą tych uprawnień, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:
1)w przypadku dostawy tego gazu lub tej energii - nabywcą jest podatnik zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4, którego główna działalność w odniesieniu do nabywania gazu lub energii elektrycznej polega na ich odprzedaży i którego własne zużycie tych towarów jest nieznaczne;
2)w przypadku świadczenia tych usług - usługobiorcą jest podatnik zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4;
3)dostawa tych towarów lub świadczenie tych usług są dokonywane w ramach transakcji zawartej bezpośrednio lub za pośrednictwem uprawnionego podmiotu na:
a)giełdzie towarowej w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych,
b)rynku regulowanym lub OTF w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;
4)dostawcą lub usługodawcą jest podatnik zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9.
Stosownie natomiast do art. 145f ust. 1 Ustawy o VAT w przypadku czynności, o których mowa w art. 145e ust. 1, dostawca lub usługodawca nie rozlicza podatku należnego.
Mając na uwadze powyższe, krajowym mechanizmem odwrotnego obciążenia została objęta dostawa gazu w systemie gazowym, dostawa energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym oraz świadczenie usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Dla zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, tj. przesunięcia obowiązku rozliczenia VAT na podatnika, na rzecz którego dokonywana jest dostawa lub świadczenie usług (odpowiednio na nabywcę lub usługobiorcę), konieczne jest jednak spełnienie warunków, o których mowa w art. 145e ust. 1 Ustawy o VAT, w sposób łączny.
Katalog podatników, tj. odpowiednio nabywców lub usługobiorców, na których może zostać przerzucony obowiązek rozliczenia VAT w ramach ww. mechanizmu odwrotnego obciążenia określa art. 145e ust. 2 Ustawy o VAT.
Zgodnie z art. 145e ust. 2 Ustawy o VAT za nabywcę lub usługobiorcę, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lub 2, uważa się w szczególności podatnika zarejestrowanego zgodnie z art. 96 ust. 4:
1)będącego spółką prowadzącą giełdę towarową w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych;
2)będącego towarowym domem maklerskim lub domem maklerskim w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych;
3)będącego spółką prowadzącą giełdową izbę rozrachunkową w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych S.A. lub spółką, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;
4)będącego spółką prowadzącą jednocześnie izbę rozliczeniową i izbę rozrachunkową w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;
5)posiadającego koncesję wydaną przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne, umożliwiającą obrót towarami wskazanymi w ust. 1 lub posiadającego rachunek w rejestrze Unii, o którym mowa w art. 8 ust. 5 ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.
Powyżej wskazany przepis zawiera otwarty katalog podmiotów wprost uznawanych za odpowiednio „nabywcę” lub „usługodawcę” w rozumieniu art. 145e ust. 1 pkt 1 oraz 2 Ustawy o VAT (o czym świadczy użycie sformułowania „w szczególności”).
Oznacza to, że także podmioty niewymienione w nim bezpośrednio mogą zostać uznane za „nabywcę” lub „usługodawcę” dla celów stosowania przepisów o odwrotnym obciążeniu (o ile spełniają przesłankę wynikającą z art. 145e ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, tj. są zarejestrowani jako podatnicy VAT, a w przypadku dostawy gazu w systemie gazowym oraz dostawy energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym, ich główna działalność w odniesieniu do nabywania gazu lub energii elektrycznej polega na ich odprzedaży i którego własne zużycie tych towarów jest nieznaczne).
W przypadku zatem dostawy energii elektrycznej, mechanizm odwrotnego obciążenia, o którym mowa w art. 145e ust. 1 Ustawy o VAT, znajdzie zastosowanie, jeżeli łącznie spełnione zostaną następujące warunki:
1)przedmiotem dostawy jest energia elektryczna w systemie elektroenergetycznym;
2)nabywcą jest zarejestrowany podatnik VAT;
3)główna działalność nabywcy w odniesieniu do nabywania energii elektrycznej polega na jej odprzedaży, a własne zużycie tej energii jest nieznaczne;
4)dostawa energii elektrycznej jest dokonywana w ramach transakcji zawartej bezpośrednio lub za pośrednictwem uprawnionego podmiotu na:
a)giełdzie towarowej w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych,
b)rynku regulowanym lub OTF w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;
5)dostawcą jest zarejestrowany podatnik VAT, który nie korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT.
W przypadku natomiast braku spełnienia chociażby jednego z powyżej wskazanych warunków, dostawa energii elektrycznej powinna zostać rozliczona na zasadach ogólnych, tj. zobowiązanym do rozliczenia VAT jest podatnik dokonujący przedmiotowej dostawy energii elektrycznej.
Ad 1
Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku dostawy Energii na pokrycie strat dokonywanej na rzecz Spółki, należy uznać za spełnione wyłącznie warunki wskazane ww. pkt 1-2 oraz 4-5, tj.:
- przedmiotem transakcji jest dostawa Energii na pokrycie strat, tj. energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym;
- nabywcą Energii na pokrycie strat jest Wnioskodawca, który jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;
- dostawa Energii na pokrycie strat jest dokonywana w ramach transakcji zawartej za pośrednictwem uprawnionego podmiotu, tj. DM na giełdzie towarowej w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych lub OTF w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi prowadzonych przez Towarową Giełdę Energii (...)
- dostawcą Energii na pokrycie strat jest DM, który jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.
Natomiast w ocenie Wnioskodawcy w przypadku nabywania przez niego Energii na pokrycie strat nie jest spełniony warunek, o którym mowa w ww. pkt 3, gdyż główna działalność Spółki w odniesieniu do nabywania tej energii nie polega na jej odprzedaży.
Jak bowiem zostało wskazane w opisie stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego, zasadniczym celem nabywania przez A Energii na pokrycie strat jest realizacja obowiązku związanego z koniecznością pokrywania strat energii elektrycznej powstałych w sieci przesyłowej podczas świadczenia przez Spółkę usług (…). Zatem (...) jest nabywana przez Wnioskodawcę w związku ze świadczonymi usługami (…) nie może podlegać dalszej odsprzedaży przez A – (…), tj. w przypadku zmiany w danej godzinie zapotrzebowania na Energię na pokrycie strat, gdzie odsprzedaży podlega wyłącznie ta część uprzednio zakupionej przez Spółkę energii, która w związku ze zmianą zapotrzebowania nie została wykorzystana zgodnie z pierwotnym celem, dla którego została nabyta.
Zatem, zdaniem Wnioskodawcy, skoro ewentualna odsprzedaż w danej godzinie nadwyżek Energii na pokrycie strat stanowi wyłącznie skutek uboczny wcześniejszego nabycia tej energii w ilości przewyższającej faktyczne zapotrzebowanie, nie sposób uznać, że główna działalność Spółki w odniesieniu do nabywania tej energii polega na jej odprzedaży.
W szczególności, w ocenie Spółki, kryterium „głównej działalności” podatnika w odniesieniu do nabywanej energii, o którym mowa w art. 145e ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, należy rozpatrywać w kontekście przeznaczenia konkretnej energii nabywanej w ramach transakcji ocenianych z perspektywy obowiązku stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia (tu: pokrywanie strat przesyłowych).
Dlatego dla celów oceny spełnienia warunku wskazanego w pkt 3 powyżej w kontekście nabywania Energii na pokrycie strat nie powinien być brany pod uwagę obszar działalności Wnioskodawcy związany (...) systemu elektroenergetycznego (…) (w szczególności biorąc pod uwagę, że są to transakcje, do których mechanizm odwrotnego obciążenia zgodnie z art. 145e Ustawy o VAT w ogóle nie możne mieć zastosowania, gdyż nie są to transakcje dokonywane na giełdzie towarowej, rynku regulowanym lub OTF).
Należy również zauważyć, że Spółka nie została wprost wymieniona w katalogu podmiotów uznawanych za nabywcę, na którego może zostać przerzucony obowiązek rozliczenia VAT w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia.
Zdaniem Wnioskodawcy, brak wskazania bezpośrednio Spółki (…), w katalogu podmiotów wymienionych w art. 145e ust. 2 Ustawy o VAT, również wskazuje na to, że celem ustawodawcy nie było nałożenie na Wnioskodawcę obowiązku rozliczania VAT z tytułu nabywania energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym.
Mając zatem na uwadze powyższe, zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku dostawy Energii na pokrycie strat na rzecz A nie są spełnione łącznie wszystkie warunki, o których mowa w art. 145e ust. 1 Ustawy o VAT. Oznacza to, że Spółka nabywając Energię na pokrycie strat, nie jest zobowiązana do zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia. Zatem to DM w związku z dostawą Energii na pokrycie strat na rzecz Wnioskodawcy jest zobowiązany do rozliczenia VAT na zasadach ogólnych, a nie Spółka jako nabywca tej energii.
Konsekwentnie, nabywając Energię na pokrycie strat w stanie prawnym obowiązującym od 1 kwietnia 2023 r. Wnioskodawca nie jest zobowiązany do zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, o którym mowa w 145e ust. 1 Ustawy o VAT, tj. nie dochodzi do przesunięcia obowiązku rozliczenia VAT z tytułu dostawy Energii na pokrycie strat z DM na Spółkę.
Ad 2
Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku odsprzedaży nadwyżek Energii na pokrycie strat przez Spółkę na rzecz DM, wszystkie warunki wskazane ww. pkt 1-5, konieczne dla zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, o którym mowa w 145e ust. 1 Ustawy o VAT należy uznać za spełnione, z uwagi na to, że:
- przedmiotem transakcji jest dostawa Energii na pokrycie strat, tj. energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym;
- nabywcą Energii na pokrycie strat jest DM, który jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;
- główna działalność nabywcy, tj. DM w odniesieniu do nabywania energii elektrycznej polega na jej odprzedaży, a własne zużycie tej energii jest nieznaczne;
- dostawa Energii na pokrycie strat jest dokonywana w ramach transakcji zawartej za pośrednictwem uprawnionego podmiotu, tj. DM na giełdzie towarowej w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych prowadzonej przez TGE;
- dostawcą Energii na pokrycie strat jest Spółka, który jest zarejestrowana jako podatnik VAT czynny.
Należy również zauważyć, że DM jest wprost wymieniony w katalogu podmiotów uznawanych za nabywcę, na którego może zostać przerzucony obowiązek rozliczenia VAT w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia, tj. w art. 145e ust. 2 pkt 2 Ustawy o VAT.
W związku z tym, że w przypadku odsprzedaży nadwyżek Energii na pokrycie strat, zdaniem Wnioskodawcy wszystkie warunki, o których mowa w art. 145e ust. 1 Ustawy o VAT, należy uznać za spełnione, zatem przy odsprzedaży tej energii znajdzie zastosowanie mechanizm odwrotnego obciążenia. Zatem to DM jako podatnik nabywający tę energię, a nie Spółka, jest zobowiązany do rozliczenia VAT w związku z dostawą Energii na pokrycie strat dokonywaną przez Wnioskodawcę.
Jednocześnie należy wskazać, że zgodnie z art. 145g Ustawy o VAT, w takiej sytuacji faktura dokumentująca dokonanie czynności, o których mowa w art. 145e ust. 1:
1)nie zawiera danych określonych w art. 106e ust. 1 pkt 12-14;
2)zawiera wyrazy, o których mowa w art. 106e ust. 1 pkt 18.
Zatem w przypadku dostaw energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia zgodnie z art. 145e ust. 1 Ustawy o VAT faktury dokumentujące te dostawy nie powinny zawierać w szczególności stawki i kwoty VAT. Należy na nich natomiast zamieścić wyrazy „odwrotne obciążenie”.
Konsekwentnie, dokonując odsprzedaży nadwyżek Energii na pokrycie strat w stanie prawnym obowiązującym od 1 kwietnia 2023 r. Wnioskodawca jest zobowiązany do zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, o którym mowa w 145e ust. 1 Ustawy o VAT, polegającego na przeniesieniu obowiązku rozliczenia VAT z tytułu dostawy nadwyżek Energii na pokrycie strat ze Spółki na DM. Faktury wystawiane z tego tytułu przez Wnioskodawcę na rzecz DM nie powinny zawierać kwot podatku VAT, natomiast powinny zawierać oznaczenie „odwrotne obciążenie”.
Ad 3
Zgodnie z art. 86 ust. 1 Ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.
Kwotę podatku naliczonego, stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a Ustawy o VAT stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.
Z powyższych regulacji prawnych wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje podatnikowi VAT, który nabywa opodatkowane VAT towary i usługi w celu ich wykorzystania do czynności opodatkowanych.
Tak jak wskazano w opisie stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego, w ramach działalności polegającej na (…) (tj. działalności opodatkowanej VAT) Wnioskodawca jest zobowiązany nabywać Energię na pokrywanie strat. Zasadniczo zatem, wystawiane przez DM faktury dokumentujące dostawy Energii na pokrycie strat dotyczą energii wykorzystywanej do celów świadczenia przez Spółkę opodatkowanych VAT usług (…) (ew. w razie powstania nadwyżek tej energii, taka nadwyżka jest odsprzedawana).
Zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 7 Ustawy o VAT, nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy wystawiono faktury, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze - w części dotyczącej tych czynności.
Zgodnie ze stanowiskiem Wnioskodawcy przedstawionym w odniesieniu do pytania nr 1, w stanie prawnym obowiązującym od 1 kwietnia 2023 r. w przypadku dostaw Energii na pokrycie strat na rzecz Spółki podatnikiem zobowiązanym do rozliczenia VAT (a więc również wykazania kwoty VAT na fakturze) pozostanie DM, gdyż nie są spełnione wszystkie przesłanki zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia zgodnie z art. 145e ust. 1 Ustawy o VAT.
Zatem wyłączenie określone w art. 88 ust. 3a pkt 7 tej ustawy nie znajdzie zastosowania w odniesieniu do przedmiotowych faktur wystawianych przez DM, dokumentujących nabywanie przez Wnioskodawcę Energii na pokrycie strat.
Konsekwentnie, biorąc pod uwagę, że:
- w stanie prawnym od 1 kwietnia 2023 r. DM pozostanie podatnikiem odpowiedzialnym za rozliczenie VAT z tytułu dokonywanych na rzecz Spółki dostaw Energii na pokrycie strat,
- Spółka wykorzystuje nabywaną Energię na pokrycie strat do wykonywania czynności opodatkowanych VAT,
- zdaniem Wnioskodawcy spełnione są przesłanki prawa do odliczenia przez niego VAT na podstawie przedmiotowych faktur.
Natomiast, pozbawienie Wnioskodawcy prawa do odliczenia podatku naliczonego w zakresie przedmiotowej transakcji, podważałoby podstawową zasadę podatku VAT jaką jest zasada neutralności.
Reasumując, w stanie prawnym obowiązującym od 1 kwietnia 2023 r. Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia VAT wykazanego na fakturach wystawionych na rzecz Spółki przez DM z tytułu dostawy Energii na pokrycie strat.
W efekcie, zdaniem Wnioskodawcy, stanowisko Spółki należy uznać za prawidłowe.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:
Opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
W odniesieniu do art. 7 ust. 1 ustawy:
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).
Natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.
Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy:
Towarami są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.
Według zapisu art. 15 ust. 1 ustawy:
Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
W myśl z art. 145e ust. 1 ustawy:
W okresie od dnia 1 kwietnia 2023 r. do dnia 28 lutego 2025 r. w przypadku dostawy gazu w systemie gazowym, dostawy energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i świadczenia usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, o których mowa w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1092, 1576, 1967 i 2687), podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące nabywcą tego gazu, tej energii lub usługobiorcą tych uprawnień, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:
1)w przypadku dostawy tego gazu lub tej energii - nabywcą jest podatnik zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4, którego główna działalność w odniesieniu do nabywania gazu lub energii elektrycznej polega na ich odprzedaży i którego własne zużycie tych towarów jest nieznaczne;
2)w przypadku świadczenia tych usług - usługobiorcą jest podatnik zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4;
3)dostawa tych towarów lub świadczenie tych usług są dokonywane w ramach transakcji zawartej bezpośrednio lub za pośrednictwem uprawnionego podmiotu na:
a) giełdzie towarowej w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych,
b) rynku regulowanym lub OTF w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;
4)dostawcą lub usługodawcą jest podatnik zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9.
Zgodnie z art. 145e ust. 2 ustawy:
Za nabywcę lub usługobiorcę, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lub 2, uważa się w szczególności podatnika zarejestrowanego zgodnie z art. 96 ust. 4:
1)będącego spółką prowadzącą giełdę towarową w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych;
2)będącego towarowym domem maklerskim lub domem maklerskim w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych;
3)będącego spółką prowadzącą giełdową izbę rozrachunkową w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych S.A. lub spółką, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;
4)będącego spółką prowadzącą jednocześnie izbę rozliczeniową i izbę rozrachunkową w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;
5)posiadającego koncesję wydaną przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne, umożliwiającą obrót towarami wskazanymi w ust. 1 lub posiadającego rachunek w rejestrze Unii, o którym mowa w art. 8 ust. 5 ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.
Stosownie do art. 145f:
1. W przypadku czynności, o których mowa w art. 145e ust. 1, dostawca lub usługodawca nie rozlicza podatku należnego.
2. W przypadku czynności, o których mowa w art. 145e ust. 1, kwotę podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 1, stanowi kwota podatku należnego z tytułu nabycia towaru lub usługi.
3. W przypadku obniżenia podstawy opodatkowania dla czynności, o których mowa w art. 145e ust. 1, nabywca lub usługobiorca jest obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym dokonał korekty podstawy opodatkowania.
Pozostałe uregulowania wskazano w art. 145g – 145k ustawy.
Przepisy art. 145e – 145k zostały wprowadzone ustawą z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 556) – art. 4, którym dodano do ustawy Rozdział 1c. Czasowe odwrotne obciążenie podatkiem gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych.
Zgodnie z art. 145g ustawy:
Faktura dokumentująca dokonanie czynności, o których mowa w art. 145e ust. 1:
1) nie zawiera danych określonych w art. 106e ust. 1 pkt 12-14;
2) zawiera wyrazy, o których mowa w art. 106e ust. 1 pkt 18.
Art. art. 106e ust. 1 pkt 12-14 i pkt 18 ustawy stanowi:
1. Faktura powinna zawierać:
12) stawkę podatku albo stawkę podatku od wartości dodanej w przypadku korzystania z procedur szczególnych, o których mowa w dziale XII w rozdziałach 6a, 7 i 9;
13) sumę wartości sprzedaży netto, z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku;
14) kwotę podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku;
18) w przypadku dostawy towarów lub wykonania usługi, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca towaru lub usługi - wyrazy „odwrotne obciążenie”.
Wprowadzając powyższe przepisy ustawodawca skorzystał z przysługujących uprawnień wskazanych w Dyrektywie Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, str. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE.
Zgodnie z art. 199a Dyrektywy 2006/112/WE:
1. Państwa członkowskie mogą postanowić, do dnia 31 grudnia 2026 r., że osobą zobowiązaną do zapłaty VAT jest podatnik, na rzecz którego wykonywana jest dowolna usługa lub dostarczany dowolny towar spośród poniżej wymienionych:
a) przeniesienie pozwoleń na emisję gazów cieplarnianych, o których mowa w art. 3 dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie, które podlegają przenoszeniu zgodnie z art. 12 tej dyrektywy;
(…)
e) dostawy gazu i energii elektrycznej na rzecz podatnika-pośrednika, zgodnie z definicją w art. 38 ust. 2;
(…)
1a. Państwa członkowskie mogą określić warunki stosowania mechanizmu, o którym mowa w ust. 1.
1b. Stosowanie mechanizmu przewidzianego w ust. 1 do dostaw wszelkich towarów lub usług wymienionych w lit. c)-j) tego ustępu jest uzależnione od wprowadzenia właściwych i skutecznych obowiązków sprawozdawczych dla podatników dostarczających towary lub usługi, do których ma zastosowanie mechanizm, o którym mowa w ust. 1.
(…).
Jak wynika z opisu sprawy Państwa Spółka jest zarejestrowana jako podatnik VAT czynny, a jej sprzedaż nie jest zwolniona z podatku VAT na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 Ustawy o VAT. (…) Podstawowym przedmiotem Państwa działalności jest świadczenie usług (…). Posiadają Państwo koncesję na (...) energii elektrycznej, która została udzielona A przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (Decyzją z (…)).
Zgodnie z Prawem energetycznym Państwa Spółka nie może prowadzić działalności w zakresie obrotu energią elektryczną, w związku z czym nie posiada wydanej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki koncesji na obrót energią elektryczną (tzw. „unbundling” w Prawie energetycznym, czyli separacja, rozdzielenie od siebie działalności (...) bądź dystrybucji energii elektrycznej od działalności, która polega na wytwarzaniu tej energii lub obrocie tą energią; art. 9d Prawa energetycznego). Świadczenie usług (…) przez Państwa Spółkę stanowi czynność opodatkowaną VAT. W szczególności, z tytułu świadczenia tych usług na rzecz usługobiorców posiadających siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności na terytorium kraju wystawiają Państwo faktury zawierające kwoty VAT.
W ramach działalności w zakresie (…) Spółka (…), jest zobowiązana do zakupu energii elektrycznej w celu (...) oraz do stosowania (…) przy zakupie tej energii. Nabywana przez Spółkę (...) jest energią (...) w systemie elektroenergetycznym. Zasadniczym celem, dla którego dokonują Państwo zakupu Energii na pokrycie strat, jest zatem realizacja obowiązku związanego z koniecznością pokrycia strat energii elektrycznej powstałych w sieci przesyłowej podczas świadczenia przez Spółkę usług (…). Jednocześnie w określonych prawem sytuacjach, A (…), może dokonywać odsprzedaży nadwyżek zakupionej Energii na pokrycie strat w przypadkach wynikających ze zmiany zapotrzebowania na tę energię (tj. gdy ilość poprzednio nabytej przez Spółkę energii elektrycznej, przewyższa w danej godzinie rzeczywiste zapotrzebowanie na tę energię, wynikające ze zmiany wielkości strat związanych (...) energii elektrycznej), pod warunkiem dokonywania tej odsprzedaży na: giełdach towarowych, rynku regulowanym, zorganizowanej platformie obrotu (dalej: „OTF”), w ramach Jednolitego łączenia Rynków Dnia Następnego lub Jednolitego łączenia Rynków Dnia Bieżącego.
W praktyce, Państwa Spółka nabywa Energię na pokrycie strat na giełdzie towarowej i OTF prowadzonych przez Towarową Giełdę Energii (...) (dalej: „TGE”) oraz dokonuje odsprzedaży nadwyżek tej energii na giełdzie towarowej prowadzonej przez TGE. Zarówno nabycie Energii na pokrycie strat, jak i odsprzedaż nadwyżek tej energii, jest dokonywane w ramach transakcji zawieranych za pośrednictwem uprawnionego podmiotu, tj. domu maklerskiego w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych (dalej: „DM”). DM jest spółką akcyjną z siedzibą na terytorium kraju, zarejestrowaną jako podatnik VAT czynny, której sprzedaż nie jest zwolniona z podatku VAT na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 Ustawy o VAT.
(…) obszarem działalności Spółki (…) jest (...) systemu elektroenergetycznego w obszarze Rynku (...). (…) Co do zasady, transakcje dokonywane w ramach tych rozliczeń z perspektywy podatku VAT kwalifikowane są odpowiednio jako nabycie lub dostawa energii (...) przez Spółkę. Rozliczenia z tytułu energii elektrycznej (…) nie są dokonywane w ramach transakcji zawartych na giełdzie towarowej w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych czy też rynku regulowanym lub OTF w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.
Należy wskazać, że zgodnie z art. 2 ust. 1, 2 6 i 9 ustawy o giełdach towarowych z dnia 13 stycznia 2023 r. (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 380 ze zm.):
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) giełdzie towarowej - rozumie się przez to zespół osób, urządzeń i środków technicznych zapewniający wszystkim uczestnikom obrotu jednakowe warunki zawierania transakcji giełdowych oraz jednakowy dostęp w tym samym czasie do informacji rynkowych, a w szczególności do informacji o kursach i cenach towarów giełdowych oraz o obrotach towarami giełdowymi;
2) towarach giełdowych - rozumie się przez to dopuszczone do obrotu na danej giełdzie towarowej lub do obrotu organizowanego zgodnie z odrębnymi przepisami:
a) oznaczone co do gatunku rzeczy,
b) różne rodzaje energii lub paliwa gazowe w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2022 r. poz. 1385, 1723, 2127, 2243, 2370 i 2687),
c) (uchylona)
d) prawa majątkowe wynikające ze świadectw, o których mowa w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne, oraz ze świadectw pochodzenia i świadectw pochodzenia biogazu rolniczego, o których mowa w ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2022 r. poz. 1378, 1383, 2370 i 2687),
e) (uchylona)
f) prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej, o których mowa w przepisach dotyczących efektywności energetycznej;
6) działalności maklerskiej - rozumie się przez to działalność w zakresie obrotu towarami giełdowymi, realizowaną na giełdzie towarowej;
9) domu maklerskim - rozumie się przez to:
a) domy maklerskie,
b) banki prowadzące działalność maklerską,
c) zagraniczne firmy inwestycyjne lub zagraniczne osoby prawne, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, prowadzące działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
- jeżeli dokonują czynności w zakresie obrotu towarami giełdowymi.
Zgodnie z art. 38e ustawy o giełdach towarowych:
1. Towarowy dom maklerski może nabywać towary giełdowe we własnym imieniu i na własny rachunek.
2. Minister właściwy do spraw gospodarki może określić, w drodze rozporządzenia, inne niż określone w ust. 1 czynności:
1) których wykonywanie przez towarowy dom maklerski nie wymaga uzyskania zezwolenia, o ile czynności te są związane z obrotem towarowym,
2) które mogą być wykonywane przez towarowy dom maklerski po uzyskaniu zezwolenia Komisji
- ustalając zakres i warunki wykonywania tych czynności. Rozporządzenie powinno uwzględniać zapewnienie bezpieczeństwa obrotu towarami giełdowymi oraz należyte zabezpieczenie interesów klientów.
Na podstawie art. 38f ustawy o giełdach towarowych:
1. Towarowy dom maklerski może wykonywać wyłącznie czynności określone w zezwoleniu oraz czynności, o których mowa w art. 38e.
2. Towarowy dom maklerski może prowadzić działalność dotyczącą hurtowych produktów energetycznych, polegającą na:
1) nabywaniu lub zbywaniu hurtowych produktów energetycznych na rachunek własny;
2) wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia hurtowych produktów energetycznych, w tym dokonywaniu rozliczeń transakcji - pod warunkiem posiadania zezwolenia na wykonywanie działalności, o której mowa w art. 38 ust. 2 pkt 2;
3) doradztwie w zakresie obrotu hurtowymi produktami energetycznymi - pod warunkiem posiadania zezwolenia na wykonywanie działalności, o której mowa w art. 38 ust. 2 pkt 4;
4) prowadzeniu rachunków lub rejestrów hurtowych produktów energetycznych - pod warunkiem posiadania zezwolenia na wykonywanie działalności, o której mowa w art. 38 ust. 2 pkt 3.
3. Do działalności, o której mowa w ust. 2, przepisy art. 73 ust. 4-5e i 5g-6a, art. 73a ust. 5, art. 83a ust. 3a-3c, art. 83b ust. 7 oraz art. 83c ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi stosuje się odpowiednio.
Przedmiotem wątpliwości Państwa Spółki w zakresie pytań oznaczonych nr 1 i 2 we wniosku jest kwestia dotycząca spełnienia przez Państwa Spółkę warunku określonego w art. 145e ust. 1 ustawy o VAT, warunkującego opodatkowanie podatkiem VAT na zasadach mechanizmu odwrotnego obciążenia transakcji nabycia energii elektrycznej na pokrycie strat oraz transakcji odsprzedaży nadwyżek energii elektrycznej nabytej wcześniej na pokrycie strat.
Zgodnie z ww. art. 145e ust. 1 ustawy mechanizm odwrotnego obciążenia znajduje zastosowanie w odniesieniu m.in. do dostawy gazu w systemie gazowym i dostawy energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym dokonywanych bezpośrednio lub za pośrednictwem uprawnionego podmiotu na giełdzie towarowej, rynku regulowanym lub OTF w okresie od dnia 1 kwietnia 2023 r. do dnia 28 lutego 2025 r.
W przypadku dostaw energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym, do rozliczenia podatku należnego będą obowiązane osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące nabywcą energii elektrycznej.
Art. 145e ust. 1 ustawy zawiera warunki, których łączne spełnienie warunkuje stosowanie do dostaw energii i gazu mechanizmu odwrotnego obciążenia tj.:
- w przypadku dostawy gazu lub energii – nabywcą jest podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, którego główna działalność w odniesieniu do nabywania gazu lub energii elektrycznej polega na ich odsprzedaży i którego własne zużycie tych towarów jest nieznaczne,
- dostawa tych towarów lub świadczenie tych usług są dokonywane w ramach transakcji zawartej bezpośrednio lub za pośrednictwem uprawnionego podmiotu na:
- giełdzie towarowej w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych,
- rynku regulowanym lub OTF w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;
- dostawcą lub usługodawcą jest podatnik zarejestrowany na potrzeby podatku VAT, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT.
Przepis art. 145e ust. 2 ustawy zawiera wskazanie podatników zarejestrowanych zgodnie z art. 96 ust. 4, uważanych w szczególności za nabywcę, tj.:
- w pkt 1-4 tego przepisu, wskazano następujące podmioty: będące spółką prowadzącą giełdę towarową w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, będące towarowym domem maklerskim lub domem maklerskim w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, będące spółką prowadzącą giełdową izbę rozrachunkową w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych S.A. lub spółką, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, będące spółką prowadzącą jednocześnie izbę rozliczeniową i izbę rozrachunkową w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
- w pkt 5 tego przepisu wskazano m.in. podatników posiadających koncesję wydaną przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, umożliwiającą obrót energią elektryczną i gazem.
Wskazać należy, że art. 145e ust. 1 pkt 1 ustawy przewiduje dwa wymogi, których zaistnienie jest konieczne dla uznania przesłanki w nim zawartej za spełnioną, tj.:
- wymóg rejestracji nabywcy zgodnie z art. 96 ust. 4 ustawy o VAT oraz
- wymóg prowadzenia przez nabywcę głównej działalności w odniesieniu do nabywania gazu lub energii elektrycznej polegającej na ich odprzedaży oraz nieznaczne własne zużycie ww. towarów.
Analiza art. 145e ust. 1 pkt 1
ustawy wskazuje, że zawarty w tym przepisie wymóg prowadzenia głównej
działalności nabywcy, która polega na odsprzedaży energii i gazu oraz
nieznaczne własne zużycie tych towarów należy odnosić do całości działalności nabywcy w odniesieniu do
nabywania i odsprzedaży ww. towarów.
Jak wskazaliście Państwo w opisie sprawy, nabywana przez Spółkę (...) jest energią (...) w systemie elektroenergetycznym, nabywcą Energii na pokrycie strat jest Państwa Spółka zarejestrowana jako podatnik VAT czynny, nabycie Energii na pokrycie strat jest dokonywane w ramach transakcji zawieranych za pośrednictwem uprawnionego podmiotu, tj. domu maklerskiego w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, który jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, który nie korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Tym samym należy uznać, że warunki wskazane w pkt 3 i 4 art. 145e ust. 1 ustawy VAT zostaną spełnione.
Ponadto zgodnie z Państwa wskazaniem, zasadniczym celem nabywanej przez Państwa Energii na pokrycie strat jest realizacja obowiązku związanego z koniecznością pokrywania strat energii elektrycznej powstałych w sieci przesyłowej podczas świadczenia przez Spółkę usług (…). Posiadają Państwo koncesję na (...) energii elektrycznej, która została udzielona przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (…), natomiast zgodnie z Prawem energetycznym nie mogą Państwo prowadzić działalności w zakresie obrotu energią elektryczną, w związku z czym nie posiadają wydanej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki koncesji na obrót energią elektryczną. Nabywana przez Państwa (...) nie może podlegać dalszej odsprzedaży – (…), tj. w przypadku zmiany w danej godzinie zapotrzebowania na Energię na pokrycie strat, gdzie odsprzedaży podlega wyłącznie ta część uprzednio zakupionej przez Spółkę energii, która w związku ze zmianą zapotrzebowania nie została wykorzystana zgodnie z pierwotnym celem, dla którego została nabyta. Tym samym nie sposób uznać, że główna działalność Państwa w ramach której nabywana jest (...) polega na jej odprzedaży.
Należy zgodzić się z Państwem, że w sytuacji, gdy nabywana przez Państwa Spółkę Energia wykorzystywana jest do podstawowej działalności w zakresie świadczenia usług (…) (w ramach której Spółka jest zobowiązana do zakupu energii na pokrycie strat), a nie do dalszej odsprzedaży, nie zostanie zatem spełniony warunek wskazany w pkt 1 art. 145e ust. 1 ustawy VAT.
W konsekwencji powyższego nie są spełnione łącznie wszystkie warunki, o których mowa w art. 145e ust. 1 Ustawy o VAT. Zatem transakcja nabycia Energii na pokrycie strat nie powinna zostać objęta mechanizmem odwrotnego obciążenia.
Zatem, stanowisko Państwa Spółki odnośnie pytania nr 1 jest prawidłowe.
Odnosząc się do Państwa wątpliwości dotyczących obowiązku zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, o którym mowa w art. 145e ust. 1 ustawy VAT, do transakcji odsprzedaży nadwyżek Energii na pokrycie strat należy uznać, że podstawowy warunek dotyczący możliwości zastosowania odwrotnego obciążenia określonego w art. 145e ust. 1 ustawy, tj. aby była to transakcja dostawy energii elektrycznej (w systemie elektroenergetycznym) - jest zatem spełniony.
W ww. przepisie określono, że podatnikami są nabywcy gazu i energii, gdy spełnione są warunki dotyczące posiadania odpowiedniego statusu przez nabywcę i dostawcę ww. towarów (pkt 1 i 4), jak również miejsca, gdzie jest przeprowadzana transakcja (pkt 3).
W przedmiotowej sytuacji ww. warunki są spełnione. Jak bowiem wynika z okoliczności sprawy, nabywcą Energii na pokrycie strat jest DM, który jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, u którego główna działalność w odniesieniu do nabywania energii elektrycznej polega na jej odprzedaży, a własne zużycie tej energii jest nieznaczne; dostawcą Energii na pokrycie strat jest Państwa Spółka zarejestrowana jako podatnik VAT czynny, dostawa Energii nabytej wcześniej na pokrycie strat jest dokonywana w ramach transakcji zawartej za pośrednictwem uprawnionego podmiotu, tj. domu maklerskiego w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych.
W konsekwencji, dokonując odsprzedaży nadwyżek Energii nabytej wcześniej na pokrycie strat w stanie prawnym obowiązującym od 1 kwietnia 2023 r., są Państwo zobowiązani do zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, o którym mowa w 145e ust. 1 Ustawy o VAT.
Zatem w przypadku dostaw energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym objętych zgodnie z art. 145e ust. 1 ustawy o VAT mechanizmem odwrotnego obciążenia, gdzie DM jako podatnik nabywający Energię jest zobowiązany do rozliczenia podatku VAT - faktury dokumentujące te dostawy zgodnie z art. 145g ust. 1 pkt 2 w powiązaniu z art. 106e ust. 1 pkt 18 powinny zawierać wyrazy „odwrotne obciążenie”.
W świetle powyższego, stanowisko Państwa Spółki w zakresie pytania nr 2, należało uznać za prawidłowe.
Odnośnie kwestii objętej pytaniem nr 3, dotyczącej prawa Spółki do odliczenia podatku naliczonego VAT wynikającego z otrzymanych faktur, z tytułu dostawy Energii na pokrycie strat, należy wskazać, że:
Zgodnie z przepisem art. 86 ust. 1 ustawy:
W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.
W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy:
Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.
Stosownie do art. 88 ust. 3a pkt 7 ustawy:
Nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku, gdy wystawiono faktury, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze - w części dotyczącej tych czynności.
W świetle art. 88 ust. 4 ustawy:
Obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 7.
Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.
Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.
Jak wynika z opisu sprawy Państwa Spółka jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. W przypadku nabywania Energii na pokrycie strat przez Państwa, w stanie prawnym obowiązującym do końca marca 2023 r. DM wystawiał na Państwa rzecz fakturę dokumentującą dostawę tej energii, zawierającą kwotę należnego VAT. Natomiast jak wskazano w odpowiedzi na pytanie 1, w stanie prawnym obowiązującym od 1 kwietnia 2023 r., Państwa Spółka nie spełnia warunków, o którym mowa w art. 145e ust. 1 pkt 1 ustawy, a zatem transakcje dostawy Energii na Państwa rzecz nie będą objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia. W konsekwencji, do otrzymanych przez Państwa faktur nie ma zastosowania art. 88 ust. 3a pkt 7 ustawy.
Zgodnie z powołanymi wyżej przepisami rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ust. 1 ustawy uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.
W omawianej sprawie warunki uprawniające do odliczenia podatku naliczonego objętego zakresem pytania nr 3 wniosku będą spełnione, ponieważ nabywana przez Państwa Spółkę Energia wykorzystywana jest/będzie do czynności opodatkowanych podatkiem VAT w zakresie świadczenia usług (…), ponadto Państwa Spółka jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT.
Mając na uwadze obowiązujące przepisy oraz opis sprawy należy stwierdzić, że Państwa Spółce przysługuje/będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT wynikającego z otrzymanych faktur w odniesieniu do Energii nabywanej przez Spółkę, dla których obowiązek podatkowy powstanie od 1 kwietnia 2023 r. Prawo to będzie przysługiwało pod warunkiem niewystąpienia pozostałych negatywnych przesłanek wskazanych w art. 88 ustawy.
Zatem stanowisko Państwa Spółki w zakresie pytania nr 3 również należało uznać za prawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, a w odniesieniu do zdarzenia przyszłego stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.
Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym/zdarzeniem przyszłym podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383).