Brak prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących nabycie towarów/usług w związku z realizacją projektu.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że stanowisko Państwa Instytutu w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

24 października 2023 r. wpłynął wniosek Państwa Instytutu z 16 października 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących nabycie towarów/usług w związku z realizacją projektu pn. „...”.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Instytut ... (dalej: Wnioskodawca lub Instytut) jest instytutem badawczym, funkcjonującym na podstawie ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (tekst jedn. Dz. U. z 2022 poz. 1498 z późn. zm.). Wnioskodawca posiada osobowość prawną. Zgodnie z przepisami ustawy o instytutach badawczych, do podstawowej działalności Instytutu należy prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych, przystosowywanie wyników badań naukowych i prac rozwojowych do potrzeb praktyki oraz ich wdrażanie. W związku z prowadzoną działalnością podstawową Instytut może upowszechniać wyniki badań naukowych i prac rozwojowych.

Program badawczy Instytutu obejmuje (...).

Instytut może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie określonym w statucie. Działalność gospodarcza jest wyodrębniona pod względem finansowym i rachunkowym z działalności statutowej Instytutu.

Wnioskodawca jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług.

Instytut uczestniczy w projekcie „...” (dalej jako: Projekt lub Operacja).

Projekt będzie wspierał naukowo (...) w realizacji celu, jakim jest (...). W szczególności zajmie się (...).

Projekt zoptymalizuje, zwaliduje i zademonstruje ... innowacyjne technologie. Projekt utworzy ... ośrodków demonstracyjnych i wdroży kompleksowy zakres działań w zakresie upowszechniania, komunikacji i wykorzystania, aby zmaksymalizować wpływ oczekiwanych wyników i technologii.

Projekt ma za zadanie upowszechniać i zwiększać skalę stosowania nowatorskich technologii oraz wspierać (...) poprzez szkolenia i kształcenie w celu (...).

Projekt ma charakter międzynarodowy i jest realizowany w partnerstwie ... podmiotów z Unii Europejskiej, Chin i Zjednoczonego Królestwa: instytucji naukowych, uczelni oraz podmiotów (...). Grupa występuje jedynie jako forma współpracy na potrzeby Projektu. Poprzez jej zawiązanie nie jest tworzony odrębny podmiot ani spółka. Wnioskodawca wchodzi w jej skład jako jedyny podmiot z Polski.

Ogólnie ujmując prace badawcze w ramach Projektu będą podzielone na 7 pakietów roboczych (Work Packages - WP):

‒WP1 - (...);

‒WP2 - (...);

‒WP3 - (...);

‒WP4 - (...);

‒WP5 - (...);

‒WP6 - (...);

‒WP7 - (...).

Poszczególne czynności w ramach pakietów są szczegółowo podzielone na uczestników partnerstwa.

Liderem (koordynatorem) konsorcjum jest podmiot grecki – Uniwersytet .... Zadaniem lidera w Projekcie jest koordynacja zadań naukowo-badawczych i wszystkich działań w projekcie. Kontrola i koordynacja prac badawczo-rozwojowych partnerów projektu.

Instytut zaangażowany będzie w realizację zadań w ramach pakietów: WP1, WP2, WP4, WP6, oraz WP 7.

Zarówno Lider, jak i pozostali członkowie partnerstwa (w tym Wnioskodawca), będą uczestniczyć w rozpowszechnianiu wniosków z wyników badań.

Projekt podzielony jest na zadania, przyporządkowane do poszczególnych z członków grupy (w ramach wspomnianych siedmiu pakietów). Każdy z parterów wykonuje zadania, które są jemu przyporządkowane. Wszystkie zadania mają jednak zasadniczo wspólny cel naukowo-badawczy.

Projekt korzysta z dofinansowania ze środków unijnych - pochodzących od Komisji Europejskiej (KE).

Wszelkie płatności na rzecz konsorcjum dokonywane są za pośrednictwem koordynatora, który ma obowiązek dokonać dystrybucji otrzymanych środków od partnerów zgodnie z zapisami Umowy grantowej oraz Umowy konsorcjum. W trakcie realizacji Komisja Europejska dokonuje następujących płatności: zaliczka po rozpoczęciu realizacji projektu; płatność pośrednia po złożeniu raportu okresowego oraz płatność bilansująca po złożeniu raportu okresowego.

Płatności okresowe są wypłacane na podstawie zaakceptowanych kosztów dotyczących danego okresu, wynikających ze sprawozdań finansowych. Płatność bilansująca następuje po zakończeniu ostatniego okresu sprawozdawczego o przyjęciu raportu końcowego. Komisja Europejska prześle płatności za pośrednictwem koordynatora na rzecz konsorcjum w terminie do 90 dni od daty wpłynięcia sprawozdań.

Faktury dokumentujące nabycie towarów i usług związanych z realizacją Projektu, w części realizowanej przez Wnioskodawcę, będą wystawiane na Wnioskodawcę.

Koszty w tym dokumentowane fakturami, jakie ponosić będzie Instytut w ramach realizacji Projektu to m.in.: usługi ..., napraw sprzętów, tłumaczenia publikacji, zakup materiałów i drobnego sprzętu do realizacji celów Projektu.

Przeprowadzenie Projektu zależy od otrzymania dofinansowania. Instytut nie realizowałaby Projektu w przypadku braku dofinansowania.

Każdy z uczestników partnerstwa otrzymuje dofinansowanie na swoje działania. Instytut nie odpowiada za działania pozostałych uczestników.

Każdy z partnerów Projektu, wykonuje przyjęte na siebie zadania i ponosi pełną odpowiedzialność za ich realizację. Każdy z partnerów ponosi koszty kwalifikowalne w zależności od przypisanego zadania we własnym imieniu.

Instytut nie planuje wykorzystywania wyników Projektu w sposób komercyjny. Uzyskane wyniki posłużą do: opracowania nowych (...) oraz do ich upowszechnienia w Polsce i w krajach partnerów projektu. Instytut nie będzie sprzedawał wyników projektu. Będą one wykorzystane przez Konsorcjum projektu zgodnie z zapisami w projekcie i Umowie Konsorcjum.

Wyniki realizacji projektu w formie danych naukowych wykorzystane będą do opracowania: publikacji do czasopism naukowych, artykułów popularnych do prasy branżowej, doniesień i posterów na konferencjach naukowych, materiałów upowszechnieniowych w formie ulotek i broszur oraz poradników i zaleceń (...). Wnioskodawca nie będzie otrzymywać jakiegokolwiek wynagrodzenia za te działania (upowszechnianie wiedzy).

Wiedza o Projekcie będzie upowszechniana w sposób nieodpłatny poprzez publikacje, artykuły popularno-naukowe, demonstracje nowych produktów i technologii, wykłady, szkolenia.

Instytut nie będzie świadczył odpłatnie usług ani nie będzie dokonywał odpłatnej dostawy towarów w ramach projektu, ani po jego zakończeniu.

Dofinansowanie stanowi refundację poniesionych przez Instytut kosztów kwalifikowalnych operacji. W ramach Projektu, Instytut nie będzie wykorzystywał zakupionych towarów i usług do wykonywania czynności opodatkowanych. Podobnie będzie po zakończeniu Projektu.

Z perspektywy Instytutu, wyniki realizacji Projektu to upowszechnianie zdobytej wiedzy. Wiedza uzyskiwana w Projekcie ma w założeniu być udostępniana publicznie (w sposób nieodpłatny).

Wyniki są własnością Strony, która je wygenerowała. Każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do korzystania ze wspólnie posiadanych Wyników w niekomercyjnej działalności badawczej i dydaktycznej na zasadzie nieodpłatności i bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody pozostałych współwłaścicieli.

Każdy ze współwłaścicieli będzie uprawniony do innego sposobu korzystania ze wspólnie posiadanych Wyników oraz do udzielania niewyłącznych licencji osobom trzecim (bez prawa do udzielania sublicencji), jeżeli pozostali współwłaściciele otrzymają: (a) co najmniej 45 dni kalendarzowych wcześniejszego powiadomienia; oraz (b) uczciwe i uzasadnione wynagrodzenie.

Współwłaściciele powinni wcześniej uzgodnić wszelkie środki ochrony i podział związanych z nimi kosztów.

Komisja Europejska ma prawo do wykorzystywania wyników projektu w swoich działaniach komunikacyjnych.

Beneficjentem końcowym wyników prac badawczych są rolnicy, producenci działający w sektorze rolniczym, związki rolnicze, doradcy, przedsiębiorstwa wolno-spożywcze, decydenci polityczni, ministerstwa, społeczność naukowa.

Ewentualnie wyniki, czyli powstałe prawa do efektów realizowanego projektu (np. utwory) będą własnością tego z członków partnerstwa, który je wytworzył. Instytutowi będą przysługiwać prawa stosownie do wykonanych przez Instytut czynności (finansowanych w całości z dofinansowania). Wnioskodawca docelowo nie zamierza przenosić (ani udostępniać, np. w drodze licencji) odpłatnie żadnych praw do wyników badań powstałych w związku z realizacją przedmiotowego projektu na rzecz innych podmiotów.

Docelowymi faktycznymi beneficjentami wyników prac badawczych są rolnicy, producenci działający w sektorze rolniczym, związki rolnicze, doradcy, przedsiębiorstwa wolno-spożywcze, decydenci polityczni, ministerstwa, społeczność naukowa.

Nieodpłatne rozpowszechnianie wyników (wiedzy) stanowić będzie przejaw działalności statutowej Wnioskodawcy - niebędącej działalnością gospodarczą.

Ponoszone przez Instytut wydatki, związane z realizacją Projektu, nie będą służyły sprzedaży opodatkowanej podatkiem VAT, a efekty operacji nie będą wykorzystywane do czynności opodatkowanych podatkiem VAT.

Pochodzące od Komisji Europejskiej (za pośrednictwem Lidera) środki (dofinansowanie) będą przeznaczone na realizacje zadań Instytutu w ramach Projektu i nie mogą być wydatkowane na inne cele.

Pytanie

Czy Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, jaki wynika z faktur dokumentujących nabycie towarów/usług w toku realizacji Projektu?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT nie przysługuje mu prawo do odliczenia kwot podatku naliczonego wynikających z otrzymanych faktur dokumentujących wydatki poniesione na realizację Projektu.

W świetle art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Dokonanie odliczenia warunkowane jest więc istnieniem związku pomiędzy danym zakupem, a sprzedażą opodatkowaną.

Należy zatem ustalić, czy zakupy finansowane ze środków Projektu mają być wykorzystane do wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, a więc zasadniczo do odpłatnej dostawy towarów lub odpłatnego świadczenia usług.

Powyższa zasada wyklucza skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego w przypadku zakupów wykorzystywanych do wykonywania czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Ponadto, prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje tylko podatnikom, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Stosownie do tego przepisu podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. W myśl art. 15 ust. 2 ustawy o VAT przez działalność gospodarczą rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zaznaczyć należy, że status podatnika VAT powinien być weryfikowany w odniesieniu do każdej wykonywanej przez dany podmiot czynności z osobna. Jak wynika bowiem z art. 2 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE, opodatkowaniu podlegają, z zasady wyłącznie czynności wykonywane przez podatnika VAT działającego w takim charakterze. Regulacja ta daje podstawy do wyciągnięcia wniosku, że ten sam podmiot część czynności może dokonywać jako podatnik VAT, a w części nie działając w takim charakterze. Okoliczność ta została podkreślona w orzecznictwie TSUE, przykładowo w wyroku z 4.10.1995r., C-291/92.

Poza działalnością gospodarczą Instytut wykonuje także działalność niegospodarczą, w ramach której, w szczególności, przeprowadza badania naukowe.

W odniesieniu do konkretnego Projektu podstawowe znaczenie na fakt, że czynności badawcze Instytutu nie są związane z odpłatnym świadczeniem usług; nie mają prowadzić do odpłatnego świadczenia usług w przyszłości; wyniki natomiast będą upowszechniane nieodpłatnie.

Z perspektywy Instytutu, udział w Projekcie wpisuje się natomiast w upowszechnianie wiedzy - poprzez przekazywanie rezultatów operacji do publicznej wiadomości.

Z samej istoty nie występują tutaj określone (wybrane) podmioty, do których kierowana jest wiedza. W konsekwencji, trzeba uznać, że działania Wnioskodawcy nie będą miały wyodrębnionych beneficjentów tj. podmiotów, które można byłoby uznać za odbiorców.

Z powyższego wynika, że sposób działania Instytutu w ramach konkretnego Projektu mieści się w ramach nieodpłatnej działalności statutowej - upowszechniania wiedzy; niestanowiącej działalności gospodarczej.

W rezultacie, Instytut w związku z Projektem nie będzie świadczył odpłatnej dostawy towarów, ani odpłatnego świadczenia usług, tj. wyniki badań nie będą odsprzedawane. W konsekwencji, zakupy finansowane ze środków Projektu nie wykazują związku z działalnością opodatkowaną. Nieodpłatne upowszechnianie wyników badań należy do czynności nieopodatkowanych podatkiem VAT.

W związku z tym, Instytutowi nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od wydatków ponoszonych z tytułu realizacji Projektu.

W zakończeniu warto zauważyć, że identyczne stanowisko zostało wyrażone w interpretacjach prawa podatkowego wydatnych w sytuacjach zbliżonych do rozpatrywanej: interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 15.12.2021 r., znak: 0113-KDIPT1-1.4012.754.2021.2.JK, interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 13.12.2021 r., znak: 0113-KDIPT1-3.4012.868.2021.1.MJ, interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 2.03.2022 r., znak: 0112-KDIL1-1.4012.821.2021.2.JKU; interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 18.03.2022 r., znak: 0114-KDIP4-1.4012.583.2021.2.APR oraz interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29.03.2022 r., znak: 0111-KDIB3-1.4012.73.2022.1.ICZ.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Państwa Instytut przedstawił we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z2023 r. poz. 1570 ze zm.) – zwanej dalej „ustawą”:

Stosownie do treści art. 86 ust. 2 ustawy:

Art. 87 ust. 1 ustawy stanowi:

Na podstawie art. 88 ust. 3a pkt 2 ww. ustawy:

W świetle art. 88 ust. 4 ustawy:

Stosownie do cytowanych wyżej przepisów prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Aby podmiot mógł skorzystać z prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony związany z dokonanym nabyciem towarów i usług, w pierwszej kolejności winien spełnić przesłanki umożliwiające uznanie go – dla tej czynności – za podatnika podatku od towarów i usług, działającego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy:

W tym miejscu wskazać należy, że konsorcjum jest organizacją zrzeszającą kilka podmiotów gospodarczych na określony czas, w konkretnym celu. Jakkolwiek ani w prawie cywilnym, ani w prawie podatkowym nie występuje legalna definicja konsorcjum, przyjmuje się, że zawarcie umowy konsorcjum możliwe jest na podstawie art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1610 ze zm.) w ramach tzw. swobody umów.

W konsekwencji strony zawierające umowę konsorcjum mogą ją ukształtować w sposób dowolny, byleby jej treść lub cel nie sprzeciwiały się ustawie, zasadom współżycia społecznego oraz właściwości takiego stosunku. Konsorcjum nie jest podmiotem gospodarczym, nie posiada osobowości prawnej ani podmiotowości prawnej, nie musi być rejestrowane, ani mieć odrębnej nazwy czy też siedziby. Podmioty tworzące konsorcjum są, co do zasady, niezależne w swoich dotychczasowych działaniach (czyli w działaniach niezwiązanych z konsorcjum), a w działaniach związanych z konsorcjum realizują wspólne przedsięwzięcie objęte porozumieniem. Zawierając umowę konsorcjum podmioty mogą określić, kto będzie reprezentował konsorcjum na zewnątrz (lider konsorcjum). Co do zasady, konsorcja nie mają też wspólnego majątku (chociaż mogą mieć wspólne konto rozliczeniowe), a wszelkie formy płatności regulowane są przez lidera konsorcjum.

Konsorcjum, w świetle obowiązujących przepisów prawa podatkowego, nie może być zatem uznane za podatnika VAT. Zatem przedsiębiorcy działający w ramach konsorcjum są odrębnymi podatnikami podatku od towarów i usług. Oznacza to, że działając w ramach konsorcjum powinni oni do wzajemnych rozliczeń stosować ogólne reguły wynikające z ustawy o podatku od towarów i usług oraz aktów wykonawczych.

Rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ust. 1 ustawy uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. W omawianej sprawie warunek uprawniający do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego nie jest spełniony, ponieważ - jak Państwo wskazali - ponoszone przez Instytut wydatki, związane z realizacją Projektu, nie będą służyły sprzedaży opodatkowanej podatkiem VAT, a efekty operacji nie będą wykorzystywane do czynności opodatkowanych podatkiem VAT. W związku z powyższym, Państwa Instytut nie ma prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z faktur dokumentujących wydatki ponoszone z tytułu realizacji ww. Projektu. Tym samym Państwa Instytutowi z tego tytułu nie przysługuje prawo do zwrotu różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 1 ustawy.

Reasumując, Państwa Instytutowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, wynikającego z faktur dokumentujących nabycie towarów/usług w związku z realizacją Projektu pn. „...”, ponieważ efekty Projektu nie będą wykorzystywane przez Państwa Instytut do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który przedstawił Państwa Instytut i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Odnosząc się do powołanych przez Państwa interpretacji wskazuję, że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i niewątpliwie kształtują sytuację prawną tych podatników w sprawach będących przedmiotem rozstrzygnięcia, lecz dotyczą konkretnych stanów faktycznych co oznacza, że należy je traktować indywidualnie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 2383). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli sytuacja Państwa Instytutu będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i Państwa Instytut zastosuje się do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

‒Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 2383).