Czy Spółka jako Posiadacz Główny, z tytułu uczestnictwa w systemie cash-poolingu, w ramach Umowy zawartej z Bankiem, będzie wykonywała czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT. Czy Pozostałe Spółki (niebędące Posiadaczem Głównym) z tytułu uczestnictwa w systemie cash-poolingu, w ramach Umowy zawartej z Bankiem, będą wykonywały czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

16 sierpnia 2023 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 10 sierpnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej m.in. w podatku od towarów i usług, który dotyczy ustalenia:

-   czy Spółka jako Posiadacz Główny, z tytułu uczestnictwa w systemie cash-poolingu, w ramach Umowy zawartej z Bankiem, będzie wykonywała czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT (pytanie nr 1),

-   czy Pozostałe Spółki (niebędące Posiadaczem Głównym) z tytułu uczestnictwa w systemie cash-poolingu, w ramach Umowy zawartej z Bankiem, będą wykonywały czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT (pytanie nr 2),

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 18 października 2023 r. Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowany będący stroną postępowania (Zainteresowany 1):

U. Sp. z o.o.

2)Zainteresowani niebędący stroną postępowania:

-  (Zainteresowany 2)

-  (Zainteresowany 3)

-  (Zainteresowany 4)

-  (Zainteresowany 5)

-  (Zainteresowany 6)

-  (Zainteresowany 7)

-  (Zainteresowany 8)

-  (Zainteresowany 9)

-  (Zainteresowany 10)

Opis zdarzenia przyszłego

U. sp. z o.o. (dalej jako: „Spółka” lub „U”, „Posiadacz Główny”) oraz pozostali Uczestnicy są członkami grupy kapitałowej U. (dalej: „Grupa”), czynnymi podatnikami VAT. Wskazana wyżej Spółka oraz pozostałe Spółki z Grupy, występujące ze wspólnym wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, będą dalej określane łącznie jako „Spółki”, „Zainteresowani” lub „Uczestnicy”.

Zainteresowani zamierzają zawrzeć z bankiem z siedzibą w Polsce (dalej: „Bank”) Umowę o Zarządzanie Środkami Pieniężnymi (dalej: „Umowa”), na podstawie której będzie świadczona na rzecz Zainteresowanych usługa zarządzania płynnością finansową tzw. cash-pooling rzeczywistego. Usługa cash-poolingu polega na zarządzaniu przez Bank fizycznymi przepływami środków finansowych między rachunkami bieżącymi klientów tej usługi. Celem zawarcia Umowy jest możliwie najbardziej efektywne zarządzanie posiadanymi środkami pieniężnymi, efektywne finansowanie bieżących potrzeb Uczestników w zakresie kapitału obrotowego oraz poprawa płynności finansowej poszczególnych Uczestników jak i całej Grupy.

Zainteresowani nie wykluczają, że w przyszłości do ustanowionego Umową Systemu Zarządzania Środkami Pieniężnymi (dalej: „System”) dołączą kolejne podmioty należące do Grupy. Ponadto, w Systemie bierze udział także kilka innych podmiotów z Grupy, które nie są Zainteresowanymi w niniejszej sprawie.

Umowa będzie określać warunki uczestnictwa w Systemie, zasady funkcjonowania Systemu, odpowiedzialność stron w związku z Umową oraz inne wzajemne prawa i obowiązki stron związane z jej funkcjonowaniem. Przed zawarciem Umowy, Bank zawrze z poszczególnymi Uczestnikami umowy prowadzenia rachunku bankowego, na mocy których prowadzone będą rachunki bieżące (alternatywnie, wykorzystane mogą być także już istniejące rachunki lub nowe rachunki mogą być otwierane w ramach już istniejącej umowy o prowadzenie rachunków). Jeden z Uczestników tj. U. zostanie wskazany jako podmiot nadrzędny w stosunku do pozostałych i którego rachunki będą pełnić rolę nadrzędnych w stosunku do pozostałych, będzie posiadał dwa rachunki, tj. Rachunek Rozliczeniowy i Rachunek Główny.

Zgodnie z Umową, w ciągu dnia dopuszczalne będzie powstawanie na poszczególnych rachunkach uczestniczących w cash-pooling sald ujemnych, które łącznie nie mogą przekroczyć sumy sald dodatnich na pozostałych rachunkach, z zastrzeżeniem ewentualnego kredytu w rachunku głównym udzielonego na bazie odrębnej umowy (dalej: „Limit”).

Na koniec każdego dnia roboczego Bank będzie dokonywał szeregu operacji prowadzących do wyzerowania sald na rachunkach innych niż rachunki Posiadacza Głównego. Jeżeli Uczestnik (inny niż Posiadacz Główny), który wykorzystał Limit, nie spłaci go do końca dnia roboczego, wówczas Bank będzie upoważniony i zobowiązany do obciążenia Rachunku Rozliczeniowego kwotą niezbędną do wygaszenia salda ujemnego na rachunku danego Uczestnika i do dokonania spłaty tego salda środkami pochodzącymi z Rachunku Rozliczeniowego Posiadacza Głównego, oraz do naliczenia od danego Uczestnika na rzecz Posiadacza Głównego odsetek od wykorzystanego Limitu. W przypadku konieczności wygaszenia salda ujemnego na Rachunku Rozliczeniowym Posiadacza Głównego, środkami zdeponowanymi na pozostałych rachunkach, Bank także dokona spłaty salda i naliczy odsetki od Posiadacza Głównego na rzecz danego Uczestnika.

Zawierając umowę, Uczestnicy mogą dokonać wyboru opcji z odwracaniem sald. W takim przypadku na otwarcie kolejnego dnia roboczego salda na poszczególnych rachunkach przywracane będą do stanu z końca poprzedniego dnia roboczego. Jeżeli którykolwiek z Uczestników spłaci na koniec dnia saldo ujemne innego Uczestnika, Bank będzie upoważniony i zobowiązany do obliczania odsetek od wierzytelności nabytych przez odpowiedniego Uczestnika w wyniku subrogacji, jaka nastąpi na skutek spłaty na rzecz Banku przez innego Uczestnika salda ujemnego.

Każdy z Uczestników wyrazi zgodę na działania innych Uczestników, w celu wstępowania w stosunku do siebie w prawa zaspokojonego w odniesieniu do wierzytelności Banku z tytułu sald ujemnych, przysługujących Bankowi.

Bank od każdego Uczestnika Systemu będzie pobierał miesięczną opłatę z tytułu uczestnictwa w usłudze cash-poolingu. Ponadto, Bank pobierze jednorazową opłatę z tytułu wdrożenia Systemu.

Uzupełnienie

W ramach zamierzonego Systemu Zarządzania Środkami Pieniężnymi Posiadacz Główny nie będzie wykonywać na rzecz innych Uczestników (niebędących Posiadaczem Głównym) jakichkolwiek czynności (usług) i nie będzie otrzymywać jakiegokolwiek wynagrodzenia z tego tytułu.

W ramach zamierzonego Systemu Zarządzania Środkami Pieniężnymi pozostali Uczestnicy niebędący Posiadaczem Głównym nie będą wykonywać na rzecz innych Uczestników jakichkolwiek czynności (usług) i nie będą otrzymywać jakiegokolwiek wynagrodzenia z tego tytułu.

Jedynymi „czynnościami” jakie będą wykonywać zarówno Posiadacz Główny, jak i Uczestnicy niebędący Posiadaczem Głównym to udostępnianie środków finansowych na swoich rachunkach bankowych, które mogą być wykorzystane do pokrycia sald ujemnych na rachunkach innych Uczestników, na zasadach szczegółowo opisanych we Wniosku.

Pytania w zakresie podatku od towarów i usług (oznaczenie pytań jak we wniosku)

1.Czy Spółka jako Posiadacz Główny, z tytułu uczestnictwa w systemie cash-poolingu w ramach Umowy zawartej z Bankiem, będzie wykonywała czynności podlegające opodatkowaniu VAT w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT?

2.Czy pozostałe Spółki (niebędące Posiadaczem Głównym) z tytułu uczestnictwa w systemie cash-poolingu, w ramach Umowy zawartej z Bankiem, będą wykonywały czynności podlegające opodatkowaniu VAT w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie w zakresie podatku od towarów i usług

1.Spółka jako Posiadacz Główny, z tytułu uczestnictwa w systemie cash-poolingu, w ramach Umowy zawartej z Bankiem, nie będzie wykonywała czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT.

2.Pozostałe Spółki (niebędące Posiadaczem Głównym) z tytułu uczestnictwa w systemie cash-poolingu, w ramach Umowy zawartej z Bankiem, nie będą wykonywały czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT.

Uzasadnienie w zakresie pytania 1 i 2

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu VAT podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jako właściciel.

Z kolei zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust. 1, należy rozumieć każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

W świetle przywołanych powyżej przepisów należy stwierdzić, iż obowiązująca na gruncie przepisów ustawy o VAT definicja świadczenia usług ma charakter dopełniający wobec definicji dostawy towarów. W konsekwencji, co do zasady, opodatkowaniu VAT podlega każda czynność niebędąca dostawą towarów, która polega na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania.

Przyjmuje się, że aby dana czynność stanowiła świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT muszą zostać łącznie spełnione następujące warunki:

•w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;

•świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Przy wykładni pojęcia świadczenia usług dokonywanej na gruncie przepisów ustawy o VAT pomocne jest również odwołanie się do kryteriów sformułowanych w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE”). Przykładowo w wyroku z 3 marca 1994 r. w sprawie o sygn. akt C-16/93 (RJ Tolsma) TSUE wskazał, że świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT występuje w sytuacji, gdy:

•istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne;

•wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy;

•istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi;

•odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem;

•istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Ponadto, zgodnie z unormowaniami zawartymi w art. 8 ust. 2 ustawy, w pewnych ściśle określonych przypadkach, również nieodpłatne świadczenie usług należy uznać za spełniające definicję odpłatnego świadczenia usług.

W myśl art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

•     użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;

•     nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Z powyższych zapisów wynika, że aby nieodpłatne świadczenie usług podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, muszą być spełnione określone warunki:

•     w przypadku użycia towarów stanowiących część przedsiębiorstwa - użycie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika oraz istnienie prawa podatnika do odliczenia - w całości lub w części - podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów (warunki te muszą być spełnione łącznie),

•     w przypadku świadczenia usług - świadczenie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Zatem dla ustalenia, czy konkretna, nieodpłatna czynność podlega opodatkowaniu w związku z uznaniem jej za odpłatne świadczenie usług, istotny jest cel tego świadczenia. Jeżeli nieodpłatne świadczenie wpisuje się w cel prowadzonej działalności gospodarczej, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jednak jest od konkretnych okoliczności jakie w danej sprawie występują.

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że Zainteresowani zamierzają przystąpić do oferowanego przez Bank systemu zarządzania płynnością finansową tzw. usługi cash-poolingu rzeczywistego. Celem usługi świadczonej przez Bank jest zwiększenie efektywności zarządzania środkami finansowymi podmiotów biorących w niej udział poprzez optymalne wykorzystanie nadwyżek środków pieniężnych oraz zminimalizowanie kosztów finansowania działalności gospodarczej prowadzonej przez te podmioty. Umowa cash-poolingu polega na zarządzaniu przez Bank fizycznymi przepływami środków finansowych pomiędzy rachunkami bieżącymi klientów tej usługi - Uczestników Systemu, należących do jednej grupy kapitałowej. Usługa realizowana będzie w oparciu o Umowę Systemu Zarządzania Środkami Pieniężnymi, która zostanie zawarta pomiędzy Bankiem a Uczestnikami struktury. Z uwagi na charakterystyczne cechy przedstawionego systemu, Zainteresowani stoją na stanowisku, że w przedmiotowej sprawie, w ramach Umowy zawartej z Bankiem, świadczącym usługi będzie jedynie Bank. Wykonując czynności polegające na zapewnieniu funkcjonowania Systemu, poprzez obsługę techniczną Systemu, dostarczenie infrastruktury informatycznej, pełnienie obowiązków sprawozdawczych związanych z prowadzonymi rachunkami, obliczanie odsetek, oraz dokonywanie codziennych transferów pomiędzy rachunkami Uczestników Systemu, Bank będzie świadczył kompleksową usługę finansową, za którą otrzyma wynagrodzenie (opłaty) od każdego Uczestnika Systemu, w tym także od Spółki pełniącej rolę Posiadacza Głównego.

Rola Posiadacza Głównego sprowadzać się będzie w istocie do reprezentacji pozostałych Spółek we wszystkich sprawach związanych z Umową. Czynności podejmowane przez Posiadacza Głównego w ramach Umowy z Bankiem będą zatem miały charakter techniczny (administracyjny) i wykonywane będą dla sprawnego realizowania umowy cash-poolingu w interesie wszystkich stron Umowy, w tym samego Posiadacza Głównego. Pełnienie tej funkcji nie wiąże się z prowadzeniem rozliczeń pomiędzy nim a pozostałymi Uczestnikami. Usługi z zakresu rozliczeń będą wykonywane przez Bank, na zlecenie każdego z Uczestników Systemu, w tym Spółki pełniącej funkcję Posiadacza Głównego. Ponadto, z tytułu pełnienia tej funkcji Spółka nie będzie otrzymywała wynagrodzenia od Banku.

Z kolei rola Uczestników w Systemie ma charakter bierny i w dużej mierze będzie polegać na udostępnieniu własnych środków pieniężnych. Uczestnicy Systemu nie będą wykonywać jakichkolwiek aktywności na potrzeby realizacji umowy cash-poolingu.

Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że czynności wykonywane zarówno przez Spółkę działającą w charakterze Posiadacza Głównego, jak i pozostałych Uczestników Systemu, nie będą stanowiły odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT, lecz jedynie elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego świadczenia przez inny podmiot usługi cash-poolingu. W ramach Umowy zawartej z Bankiem, Uczestnicy nie będą świadczyć sobie nawzajem żadnych usług, a jedynie będą odbiorcami usług świadczonych przez Bank.

W szczególności w ocenie Zainteresowanych, nie można uznać, iż odsetki otrzymane w ramach uczestnictwa w Systemie stanowią wynagrodzenie za świadczenie usług. Żaden z Uczestników (w tym Spółka) nie zobowiązał się wobec któregokolwiek z pozostałych do zapewnienia lub udostępnienia określonej kwoty pieniężnej. Przekazywanie oraz pozyskiwanie środków odbywa się w związku z występującymi u każdego z zaangażowanych w System podmiotów, przejściowymi nadwyżkami lub niedoborami kapitału, których zarządzaniem zajmuje się Bank. Uzyskanie odsetek wiąże się z wykonywaniem przez Bank usług zarządzania środkami pieniężnymi, nie zaś świadczeniem jakichkolwiek usług przez Uczestników Systemu. W konsekwencji, w ramach Umowy zawartej z Bankiem, żaden z Uczestników (w tym Spółka) nie świadczy usług w rozumieniu przepisów o VAT, ani nie nabywa usług od innych Uczestników.

Czynności podejmowane zarówno przez Spółkę jako Posiadacza Głównego jak i pozostałych Uczestników w ramach opisanej Umowy, nie będą również stanowiły nieodpłatnego świadczenia usług zrównanego z odpłatnym świadczeniem usługi na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, nie dochodzi bowiem do realizacji żadnego świadczenia, które byłoby wykorzystywane do działalności innej niż działalność gospodarcza. Zawarcie Umowy z Bankiem jest ściśle powiązane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez wszystkich Uczestników Systemu, w tym Posiadacza Głównego i służyć ma lepszemu wykorzystywaniu posiadanych zasobów finansowych oraz minimalizacji kosztów finansowania zewnętrznego dla podmiotów w Grupie.

Zatem, zdaniem Zainteresowanych, w świetle art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT, czynności wykonywane przez Spółkę jako Posiadacza Głównego oraz pozostałych Uczestników, w ramach Umowy zawartej z Bankiem, pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Powyższe stanowisko znajduje odzwierciedlenie w interpretacjach indywidualnych wydawanych przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w obowiązującym stanie prawnym m.in.: indywidualnej z dnia 5 maja 2023 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.191.2023.2.AMA, interpretacja indywidualna z dnia 30 grudnia 2022 r., nr 0114-KDIP4-3.4012.638.2022.1.JJ, interpretacja indywidualna z 24 marca 2021 r., nr 0114-KDIP4-3.4012.740.2020.3.KM, interpretacja indywidualna z 19 marca 2021 r., nr 0112-KDIL1-2.4012.633.2020.3.PM czy też interpretacja indywidualna z 11 marca 2021 r., nr 0112-KDIL1-2.4012.630.2020.4.NF.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku w zakresie podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT,

Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 i w art. 8 ww. ustawy.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy,

W myśl natomiast art. 8 ust. 1 ustawy,

Pod pojęciem usługi należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

-  w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

-  świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

-istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,

-wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,

-istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,

-odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,

-istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Ponadto, zgodnie z unormowaniami zawartymi w art. 8 ust. 2 ustawy, w pewnych, ściśle określonych przypadkach, również nieodpłatne świadczenie usług należy uznać za spełniające definicję odpłatnego świadczenia usług

W myśl art. 8 ust. 2 ustawy,

Z powyższych zapisów wynika, że aby nieodpłatne świadczenie usług podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, muszą być spełnione określone warunki:

•     w przypadku użycia towarów stanowiących część przedsiębiorstwa - użycie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika oraz istnienie prawa podatnika do odliczenia - w całości lub w części - podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów (warunki te muszą być spełnione łącznie),

•     w przypadku świadczenia usług - świadczenie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Zatem dla ustalenia, czy konkretna, nieodpłatna czynność podlega opodatkowaniu w związku z uznaniem jej za odpłatne świadczenie usług, istotny jest cel jej świadczenia. Jeżeli nieodpłatne świadczenie wpisuje się w cel prowadzonej działalności gospodarczej, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jednak jest od konkretnych okoliczności jakie w danej sprawie występują.

Należy wskazać, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy o VAT,

Zgodnie z ust. 2 powołanego artykułu,

Należy zauważyć, że polskie przepisy podatkowe nie zawierają regulacji dotyczących umowy cash poolingu. Występująca w obrocie prawnym jako umowa nienazwana – umowa cash poolingu porównywana jest często z umową pożyczki. Chociaż umowa ta do pewnego stopnia przypomina w swym charakterze uregulowaną w polskim prawie umowę pożyczki, jednak nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot.

Umowa „cash poolingu” jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej, lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów, z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy poprzez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash poolingu uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling i zarządzający systemem. Zarządzający systemem w ramach umowy zapewnia dla wszystkich uczestników systemu środki finansowe na pokrycie sald ujemnych, a w przypadku wystąpienia sald dodatnich na rachunkach uczestników, to na jego rachunek trafiają środki finansowe.

Usługa cash poolingu jest zatem usługą zazwyczaj wykonywaną przez bank. Natomiast uczestnictwo w strukturze cash poolingu nie jest żadnym świadczeniem. Należy pamiętać, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów/świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi bowiem być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonywaniem działa jako podatnik podatku VAT.

Wątpliwości Państwa dotyczą w pierwszej kolejności kwestii, czy Spółka jako Posiadacz Główny, z tytułu uczestnictwa w systemie cash-poolingu, w ramach Umowy zawartej z Bankiem, będzie wykonywała czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT (pytanie nr 1).

Jak wynika z wniosku, rola Posiadacza Głównego sprowadzać się będzie do reprezentacji pozostałych Spółek we wszystkich sprawach związanych z Umową oraz posiadania Rachunku Rozliczeniowego i Rachunku Głównego. W ramach zamierzonego Systemu Zarządzania Środkami Pieniężnymi Posiadacz Główny nie będzie wykonywać na rzecz innych Uczestników (niebędących Posiadaczem Głównym) jakichkolwiek czynności (usług) i nie będzie otrzymywać jakiegokolwiek wynagrodzenia z tego tytułu. Bank zawrze z poszczególnymi Uczestnikami umowy prowadzenia rachunku bankowego, na mocy których prowadzone będą rachunki bieżące oraz Bank od każdego Uczestnika Systemu będzie pobierał miesięczną opłatę z tytułu uczestnictwa w usłudze cash-poolingu.

Wszystkie czynności wykonywane w ramach przedstawionej sprawy składają się na usługę, którą świadczy Bank, bowiem to Bank na koniec każdego dnia roboczego będzie dokonywał szeregu operacji prowadzących do wyzerowania sald na rachunkach innych niż rachunki Posiadacza Głównego. To Bank będzie upoważniony i zobowiązany do obciążenia Rachunku Rozliczeniowego kwotą niezbędną do wygaszenia salda ujemnego na rachunku danego Uczestnika i do dokonania spłaty tego salda środkami pochodzącymi z Rachunku Rozliczeniowego Posiadacza Głównego, oraz do naliczenia od danego Uczestnika na rzecz Posiadacza Głównego odsetek od wykorzystanego Limitu, jeśli Uczestnik (inny niż Posiadacz Główny), który wykorzystał Limit, nie spłaci go do końca dnia roboczego.

W związku z powyższym w przedmiotowej sprawie, na podstawie Umowy zawartej z Bankiem, w roli usługodawcy będzie występował wyłącznie Bank, który będzie wykonywał czynności polegające na zapewnieniu funkcjonowania systemu, tj. obsłudze technicznej systemu, zapewnieniu infrastruktury informatycznej niezbędnej do jego funkcjonowania oraz dokonywaniu transferów pomiędzy Uczestnikami systemu, za które to czynności będzie otrzymywać wynagrodzenie (opłaty), natomiast Uczestnicy systemu będą beneficjentami usług świadczonych przez Bank.

Tym samym, U. Sp. z o.o. uczestnicząc w systemie cash poolingu jako Posiadacz Główny, na podstawie Umowy zawartej z Bankiem, nie będzie świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy. Podejmowane przez Spółkę jako Posiadacza Głównego czynności w ramach opisanej umowy nie będą również stanowiły nieodpłatnego świadczenia usług zrównanego z odpłatnym świadczeniem usługi, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, gdyż treść wniosku nie wskazuje, by miały one służyć do celów innych niż działalność gospodarcza Spółki.

Zatem należy stwierdzić, że w świetle opisanego zdarzenia przyszłego Posiadacz Główny, z tytułu uczestnictwa w systemie cash-poolingu, w ramach Umowy zawartej z Bankiem, nie będzie wykonywać czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy.

Tym samym, Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 1 należało uznać za prawidłowe.

Państwa wątpliwości w zakresie podatku od towarów i usług dotyczą również kwestii czy pozostałe Spółki (niebędące Posiadaczem Głównym), z tytułu uczestnictwa w systemie cash-poolingu, w ramach Umowy zawartej z Bankiem, będą wykonywały czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT (pytanie nr 2).

Z uwagi na cechy charakterystyczne systemu Cash Poolingu należy zauważyć, że jak wskazano powyżej, w roli usługodawcy występuje Bank, który będzie obsługiwał umowę Cash Poolingu natomiast jeden z uczestników systemu Cash Poolingu zostanie wskazany jako podmiot nadrzędny w stosunku do pozostałych, należący także do tej samej grupy kapitałowej, tzw. Posiadacz Główny. To Bank wykonuje na rzecz Uczestników szereg czynności składających się łącznie na jedną usługę w postaci systemu zarządzania płynnością finansową, tzw. usługi cash-poolingu rzeczywistego. W praktyce więc, to Bank jako usługodawca, a więc podmiot organizujący operacje konsolidacji środków pieniężnych podmiotów uczestniczących w strukturze cash-poolingu, dla tych usług jest podatnikiem VAT.

Spółki niebędące Posiadaczem Głównym w systemie cash-poolingu nie będą świadczyć usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy. W przedmiotowej sprawie, jak wynika z wniosku, Spółki niebędące Posiadaczem Głównym jako Uczestnicy systemu cash-poolingu nie będą wykonywać jakichkolwiek czynności na potrzeby realizacji umowy cash-poolingu oraz w związku z wykonywaniem umowy cash-poolingunie będą otrzymywać wynagrodzenia. Spółki niebędące Posiadaczem Głównym upoważnią wyłącznie podmiot nadrzędny do wykonywania czynności administracyjnych związanych z realizacją umowy cash-poolingu. W związku z zawarciem umowy cash-poolingu Spółki niebędące Posiadaczem Głównym nie będą wykonywały żadnych czynności i nie będą w konsekwencji uzyskiwać wynagrodzenia z tego tytułu. Spółki niebędące Posiadaczem Głównym będą mogły jedynie otrzymywać odsetki, lub być zobowiązane do ich zapłaty.

Podejmowane przez Spółki niebędące Posiadaczem Głównym czynności w ramach opisanej umowy nie będą również stanowić nieodpłatnego świadczenia usług zrównanego z opłatnym świadczeniem usługi, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, gdyż treść wniosku nie wskazuje, by miały one służyć do celów innych niż ich działalność gospodarcza. Zatem z tytułu wykonywania ww. czynności, Spółki niebędące Posiadaczem Głównym nie będą działać w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.

Podsumowując należy stwierdzić, że w świetle art. 5 ust. 1 ustawy, Spółki niebędące Posiadaczem Głównym z tytułu uczestnictwa w systemie cash-poolingu, w ramach Umowy zawartej z Bankiem, nie będą wykonywały czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy.

Wobec powyższego, Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 2 należy uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Należy wskazać, że w niniejszej interpretacji rozstrzygnięto wniosek w części dotyczącej zdarzeń przyszłych w podatku od towarów i usług w zakresie skutków podatkowych uczestnictwa w strukturze cash-poolingu. W zakresie pytania dotyczącego podatku od czynności cywilnoprawnych wydane zostanie odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu sprawy. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy lub zmiany stanu prawnego, udzielona odpowiedź traci swą aktualność. Równocześnie w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

-   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej, ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.