Skutki podatkowe związane ze sprzedażą mieszkania.

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części nieprawidłowe i w części prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług w części dotyczącej:

• nieuznania Państwa za podatników podatku od towarów i usług zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy w związku ze sprzedażą mieszkania znajdującego się na działce nr 1 - jest nieprawidłowe,
• prawa do odliczenia VAT od wydatków związanych z budową sprzedanego Mieszkania – jest prawidłowe,
• prawa do odliczenia z faktur otrzymanych przed rejestracją do VAT – jest prawidłowe,
• prawa do odliczenia z faktur bez numeru NIP, które Zainteresowani otrzymali jeszcze przed złożeniem formularza VAT-R/ - jest prawidłowe,
• prawa do odliczenia w sytuacji, gdy na fakturze jako nabywcy widnieją wszyscy Zainteresowani, jak również jeden współwłaściciel – jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

13 lipca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 13 lipca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych związanych ze sprzedażą mieszkania.

Uzupełnili go Państwo pismami z 13 lipca 2023 r. (wpływ 13 lipca 2023 r.) oraz – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 15 września 2023 r. (wpływ 15 września 2023 r.) i pismem z 6 października 2023 r. (wpływ 6 października 2023 r.).

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowany będący stroną postępowania:

• Pan K. K.,

(...)

2)Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:

• Pani L. K.,

(...)

3)Zainteresowany niebędący stroną postępowania :

• Pan D. Ł.

(…)

4)Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:

• Pani P. Ł.

(…)

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Państwo (cztery osoby fizyczne, tj. (…)) są współwłaścicielami działki budowlanej, którą nabyli ponad 20 lat temu z zamiarem wybudowania domów. Działka została nabyta do Państwa majątku prywatnego i nie była wykorzystywana w żadnym momencie w ramach działalności gospodarczej. Od momentu nabycia nie były jednak podejmowane żadne działania w zakresie ich budowy. Dopiero w 2022 r. na działce rozpoczęła się budowa domów (docelowo ma powstać 5 budynków – bliźniaków, każdy budynek będzie się składał z 2 odrębnych mieszkań – dalej „Mieszkanie”, łącznie będzie 10 Mieszkań na tej działce), są one w trakcie budowy. Część Mieszkań jest budowana z przeznaczeniem na sprzedaż, natomiast część Mieszkań zostanie na Państwa prywatne potrzeby. Po sprzedaży Mieszkania/Mieszkań nie planują Państwo przeznaczenia środków z ich sprzedaży na dalsze inwestycje.

Nie planują Państwo podjęcia działań związanych z promowaniem sprzedaży, nie planują zawierać współpracy z pośrednikiem w sprzedaży nieruchomości, nie mają też strony internetowej dla promowania inwestycji. Nie chcą Państwo sprzedać Mieszkania indywidualnie we własnym zakresie. Mieszkania mogą być sprzedawane odrębnie w różnych odstępach czasu. Pani P. Ł. i Pan D. Ł. są małżeństwem (dalej – Małżeństwo nr 1). Pan K. K. i Pani L. K. są małżeństwem (dalej – Małżeństwo nr 2). Dalej zwani łącznie jako Małżeństwa.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

Numer przedmiotowej działki to 1. Działka nie była wykorzystywana przez współwłaścicieli, w tym nie była przedmiotem umów najmu, dzierżawy oraz umów o podobnym charakterze jak też nie była udostępniana odpłatnie osobom trzecim. Sprzedaży będą podlegały wszystkie lokale mieszkalne, które będą się znajdować w sprzedawanym Mieszkaniu. Sprzedawane będzie całe Mieszkanie a nie pojedyncze lokale. Każdemu ze współwłaścicieli będzie przysługiwał udział we współwłasności każdego mieszkania.

Każdej transakcji będzie dokonywało łącznie 4 współwłaścicieli. Faktury są i będą wystawiane na wszystkich współwłaścicieli, aczkolwiek są również sytuacje gdzie faktury są wystawiane na poszczególnych współwłaścicieli. Dlatego też Zainteresowani zadali pytanie jak w takim przypadku zrealizować prawo do odliczenia VAT. Wg Państwa w przypadku gdy na fakturze jako nabywca będzie widniał tylko jeden ze współwłaścicieli to jemu będzie przysługiwało prawo do odliczenia VAT w pełnej wysokości. Natomiast w przypadku, gdy na fakturze jako nabywcy będą widnieć wszyscy współwłaściciele to wówczas każdy ze współwłaścicieli będzie miał prawo do odliczenia VAT w proporcji w jakiej posiada udziały w działce.

Pytania

1.Czy sprzedaż Mieszkania wraz z działką będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

2.Czy w przypadku, gdy sprzedaż Mieszkania zostałaby uznana za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT, to czy Zainteresowani będą mieli pełne prawo do odliczenia VAT od wydatków związanych z budową sprzedanych Mieszkania?

3.Jeżeli odpowiedź na pytanie nr 2 będzie pozytywna to czy Zainteresowani będą mogli dokonać odliczenia VAT z faktur otrzymanych przed rejestracją do VAT? Jeżeli nie to czy będą mogli zarejestrować się do VAT z datą wsteczną by móc wykazać do odliczenia VAT z faktur otrzymanych przed złożeniem formularza VAT-R/rejestracją do VAT?

4.Jeżeli odpowiedź na pytanie nr 2 będzie pozytywna to czy Zainteresowani będą mogli dokonać odliczenia VAT z faktur zawierających jedynie ich dane (tj. imię, nazwisko oraz adres ale bez numeru NIP), które Zainteresowani otrzymali jeszcze przed złożeniem formularza VAT-R/rejestracją do VAT?

5.Czy w związku z tym, iż współwłaścicielami działki są Zainteresowani to czy w celu realizacji prawa do odliczenia VAT na fakturze jako nabywcy powinni widnieć wszyscy Zainteresowani, czy wystarczające jest by jako nabywca widniał jedynie jeden ze współwłaścicieli?

Stanowisko Zainteresowanych w sprawie

Sprzedaż Mieszkania nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W przypadku gdy sprzedaż Mieszkania zostałaby uznana za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT to Zainteresowani będą mieli pełne prawo do odliczenia VAT od wydatków związanych z budową sprzedanego Mieszkania w przypadku, gdy sprzedaż Mieszkania nie będzie korzystała ze zwolnienia z opodatkowania VAT.

Zainteresowani będą mogli dokonać odliczenia VAT z faktur otrzymanych przed złożeniem formularza VAT-R / rejestracją do VAT w miesiącu, w którym dokonają rejestracji do VAT, bowiem dopiero wtedy będą formalnie zarejestrowanymi podatnikami VAT mogącymi składać pliki JPK.

Zainteresowani będą mogli dokonać odliczenia VAT z faktur zawierających jedynie ich dane (tj. imię, nazwisko oraz adres ale bez numeru NIP), a które to faktury dokumentują wydatki związane z Mieszkaniami, które zostaną sprzedane w ramach czynności opodatkowanej VAT. Żaden przepis ustawy o VAT nie uzależnia prawa do odliczenia VAT od wymogu zawarcia numeru NIP nabywcy na fakturze, wystarczające jest wskazanie jedynie imienia, nazwiska oraz adresu nabywcy pod warunkiem, że jednoznacznie te dane identyfikują nabywcę.

Zdaniem Zainteresowanych w przypadku gdy na fakturze jako nabywca będzie widniał tylko jeden ze współwłaścicieli to jemu będzie przysługiwało prawo do odliczenia VAT w pełnej wysokości. Natomiast w przypadku gdy na fakturze jako nabywcy będą widnieć wszyscy współwłaściciele to wówczas każdy ze współwłaścicieli będzie miał prawo do odliczenia VAT w proporcji w jakiej posiada udziały w działce.

Uzasadnienie

Zdaniem Zainteresowanych sprzedaż nieruchomości nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT, bowiem Zainteresowani nie będą działać w charakterze podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Z orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 15 września 2011 r. w sprawach połączonych Jarosław Słaby przeciwko Ministrowi Finansów (C-180/10) oraz Emilian Kuć i Halina Jeziorska-Kuć przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Warszawie (C-181/10) wynika, że czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności nie mogą same z siebie być uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej. Sama liczba i zakres transakcji sprzedaży nie mogą stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania dyrektywy, a czynnościami stanowiącymi działalność gospodarczą. Inaczej jest natomiast - wyjaśnił Trybunał - w wypadku, gdy zainteresowany podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi Dyrektywy. Zatem za podatnika należy uznać osobę, która w celu dokonania sprzedaży gruntów angażuje podobne środki wykazując aktywność w przedmiocie zbycia nieruchomości porównywalną do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem, tj. działania wykraczające poza zakres zwykłego zarządu majątkiem prywatnym.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że pojęcie „majątku prywatnego” nie występuje na gruncie analizowanych przepisów ustawy, jednakże wynika z wykładni art. 15 ust. 2 ustawy, w której zasadnym jest odwołanie się do treści orzeczenia TSUE w sprawie C-291/92 (Finanzamt Uelzen v. Dieter Armbrecht), które dotyczyło kwestii opodatkowania sprzedaży przez osobę będącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, części majątku niewykorzystywanej do prowadzonej działalności gospodarczej, a służącej jej do celów prywatnych. „Majątek prywatny” to zatem taka część majątku danej osoby fizycznej, która nie jest przez nią przeznaczona ani wykorzystywana dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej. Nie zamierzają Państwo wykorzystywać wybudowanego Mieszkania dla potrzeb działalności gospodarczej.

Zainteresowani nie zamierzają również angażować środków podobnych do wykorzystywanych przez profesjonalnych sprzedawców nieruchomości. Zainteresowani chcą sprzedać Mieszkania po ich wybudowaniu w ramach zarządzania majątkiem prywatnym. To będzie jednorazowe przedsięwzięcie, Zainteresowani nie planują bowiem po sprzedaży Mieszkania prowadzić dalszych działań mających na celu np. nabycie nowej działki i wybudowanie na niej budynków. Mając na uwadze powyższe, sprzedaż Mieszkania nie będzie stanowiła czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części prawidłowe a w części nieprawidłowe

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W świetle art. 7 ust. 1 ustawy:

W art. 2 pkt 6 ustawy, wskazano, że:

Towarem jest także udział w prawie własności. Jest to zgodne z normami unijnymi, bowiem w myśl art. 15 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r. s. 1 ze zm.), zwanej dalej „Dyrektywą 2006/112/WE”:

Należy więc przyjąć, że w oparciu o definicję zawartą w art. 2 pkt 6 ustawy, zbycie nieruchomości gruntowych (działek), jak również udziału w działkach, traktowane jest jako czynność odpłatnej dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy.

Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy:

Jak stanowi art. 15 ust. 2 ustawy:

Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik.

Definicja działalności gospodarczej, zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Ponadto, działalność gospodarczą stanowi wykorzystywanie towarów w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Analizując powyższe przepisy należy stwierdzić, że dostawa towarów podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana będzie przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Właściwym zatem jest wykluczenie osób fizycznych z grona podatników w przypadku, gdy dokonują sprzedaży, przekazania, bądź darowizny towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży, bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej.

W kontekście powyższych rozważań nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych lub okazjonalnych transakcji, za które nie jest przewidziana ściśle regularna zapłata oraz nie prowadzi zorganizowanej, czy zarejestrowanej działalności gospodarczej, a tylko np. wyzbywa się majątku osobistego. Dokonywanie określonych czynności incydentalnie, poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej, również nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.

W tym miejscu podkreślić należy, że pojęcie „majątku prywatnego” nie występuje na gruncie przepisów ustawy, jednakże wynika z wykładni art. 15 ust. 2 ustawy, w której zasadnym jest odwołanie się do treści orzeczenia TSUE w sprawie C-291/92 (Finanzamt Uelzen V. Dieter Armbrecht), które dotyczyło kwestii opodatkowania sprzedaży przez osobę, będącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, części majątku niewykorzystywanej do prowadzonej działalności gospodarczej, a służącej jej do celów prywatnych. „Majątek prywatny” to zatem taka część majątku danej osoby fizycznej, która nie jest przez nią przeznaczona ani wykorzystywana dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej.

Ze wskazanego orzeczenia wynika zatem, że podatnik musi w całym okresie posiadania danej nieruchomości wykazywać zamiar wykorzystywania części nieruchomości w ramach majątku osobistego. Przykładem takiego wykorzystania nieruchomości mogłoby być np. wybudowanie domu dla zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Potwierdzone to zostało również w wyroku TSUE z 21 kwietnia 2005 r., sygn. akt C-25/03 Finanzamt Bergisch Gladbach v. HE, który stwierdził, że majątek prywatny to mienie wykorzystywane dla zaspokojenia potrzeb własnych.

Z opisu sprawy wynika, że są Państwo współwłaścicielami działki budowlanej, którą nabyli ponad 20 lat temu z zamiarem wybudowania domów. W 2022 r. na działce rozpoczęła się budowa domów, ma powstać 5 budynków bliźniaków, łącznie będzie 10 Mieszkań, są one w trakcie budowy. Część Mieszkań jest budowana z przeznaczeniem na sprzedaż, natomiast część Mieszkań zostanie na Państwa prywatne potrzeby. Chcą Państwo sprzedać Mieszkania indywidualnie we własnym zakresie. Mieszkania mogą być sprzedawane odrębnie w różnych odstępach czasu.

Na tle powyższego opisu sprawy Państwa wątpliwości w pierwszej kolejności dotyczą ustalenia, czy w związku ze sprzedażą jednego Mieszkania będą Państwo podatnikami podatku VAT prowadzącymi działalność gospodarczą.

Jak wynika z przywołanych wyżej przepisów, dostawa towarów (w tym budynków) będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w sytuacji, gdy działaniom podmiotu dokonującego tej dostawy można przypisać znamiona prowadzenia działalności gospodarczej, co w efekcie przesądza o uzyskaniu przez niego statusu podatnika. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że powyższe może mieć miejsce również w odniesieniu do czynności dokonanej jednorazowo. Dla uznania czynności za wykonywaną w ramach działalności gospodarczej nie ma bowiem znaczenia częstotliwość jej wykonywania, lecz zamiar z jakim została zrealizowana i okoliczności w jakich ją wykonano.

Jak wynika z okoliczności sprawy, nabyli Państwa działkę nr 1 z zamiarem wybudowania domów. W 2022 r. rozpoczęli Państwo budowę domów. Wskazali Państwo, że docelowo ma powstać 5 budynków – bliźniaków, łącznie będzie 10 Mieszkań, w części przeznaczonych na sprzedaż. Nie ulega więc wątpliwości, że zakup działki oraz szeroko zakrojony proces inwestycyjny (budowa przeznaczonych na sprzedaż domów-bliżniaków) nie jest typowy dla działań podejmowanych przez osoby fizyczne w  zakresie zarządzania majątkiem osobistym – prywatnym. W opisanej sytuacji zamiar nabycia przez Państwa działki nr 1 był już z góry określony. Zakupiliście Państwo działkę w celach inwestycyjnych, z zamiarem osiągnięcia w przyszłości zysku.

Tym samym wskazana powyżej Państwa aktywność wykracza poza ramy czynności związanych ze zwykłym wykonywaniem prawa własności w odniesieniu do dostawy Mieszkania budowanego z przeznaczeniem na sprzedaż, a zaistniałe okoliczności wskazują, że w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, będą Państwo działać jak podatnik podatku VAT. Dokonując sprzedaży ww. Mieszkania, nie będą Państwo korzystali z prawa do rozporządzania własnym majątkiem prywatnym. Podejmowane przez Państwa działania i dokonywane czynności, wykluczają sprzedaż Nieruchomości (Mieszkania) w ramach zarządu majątkiem osobistym.

Biorąc pod uwagę treść przytoczonych przepisów oraz przedstawiony opis sprawy należy stwierdzić, że sprzedaż Mieszkania wraz z udziałem w działce będzie, zgodnie z art. 15  ust. 1 i ust. 2 ustawy, dostawą dokonywaną przez podatników w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem VAT jako odpłatna dostawa towarów na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 7 ust. 1 ustawy.

Tym samym, Państwa stanowisko w zakresie nieuznania Państwa za podatników podatku od towarów i usług zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy w związku z dostawą Mieszkania, które zostało wybudowane z przeznaczeniem na sprzedaż należało uznać za nieprawidłowe.

Kolejne Państwa wątpliwości sprowadzają się do ustalenia kwestii, czy Zainteresowani będą mieli pełne prawo do odliczenia VAT od wydatków związanych z budową sprzedanego Mieszkania oraz czy będą mogli dokonać odliczenia VAT z faktur otrzymanych przed rejestracją do VAT.

Odnosząc się do powyższych wątpliwości należy wskazać, że podstawowe uprawnienie podatnika dotyczące obniżenia podatku należnego o podatek naliczony zawarte zostało w art. 86 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym:

W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Należy zauważyć, że formułując w art. 86 ust. 1 ustawy, warunek związku ze sprzedażą opodatkowaną, ustawodawca nie uzależnia prawa do odliczenia od związku zakupu z obecnie wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Wystarczającym jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej.

Zatem w podatku od towarów i usług obowiązuje zasada tzw. „niezwłocznego odliczenia podatku naliczonego”. Zasada ta, wyraża się tym, że podatnik, aby skorzystać z prawa do odliczenia, nie musi czekać, aż nabyty towar lub usługa zostaną odsprzedane lub efektywnie wykorzystane na potrzeby działalności opodatkowanej.

W każdym przypadku należy dokonać oceny, czy intencją podatnika wykonującego określone czynności, z którymi łączą się skutki podatkowo-prawne, było wykonywanie czynności opodatkowanych.

Na podstawie art. 86 ust. 10 ustawy:

W myśl art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy:

Stosownie do art. 86 ust. 11 ustawy:

W art. 86 ust. 13 ustawy przewidziano, że:

Zatem prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktur dokumentujących zakupy związane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, wynika z samej konstrukcji podatku od towarów i usług i zapewnia neutralność tego podatku dla czynnych podatników VAT. W stosunku do faktur lub dokumentów celnych podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy po otrzymaniu faktury lub dokumentu celnego, będącego podstawą odliczenia lub za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług przewidują określone sytuacje, w których podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług, pomimo tego, że spełnione są generalne przesłanki upoważniające go do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Ograniczenia te zawarte są w art. 88 ustawy.

Stosownie do postanowień art. 88 ust. 4 ustawy:

Wskazany powyżej przepis ustawy o podatku od towarów i usług przewiduje sankcję w postaci pozbawienia podatnika prawa do obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego w razie niezarejestrowania się, ale nie wskazuje wprost, z jakim momentem – z punktu widzenia niemożności odliczenia podatku naliczonego - należy wiązać status podatnika (zarejestrowany czy nie). Z art. 88 ust. 4 ww. ustawy nie wynika bowiem, aby do nabycia uprawnienia do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego koniecznym było posiadanie statusu podatnika VAT czynnego w momencie otrzymania faktury. Podatnik nabywa więc prawo do odliczenia podatku naliczonego w momencie otrzymania faktury, lecz aby uprawnienie to zrealizować musi posiadać status podatnika VAT czynnego.

Zatem prawo do obniżenia podatku należnego może być realizowane przez podatnika w ściśle określonym czasie, pod warunkiem spełnienia przez niego przesłanek pozytywnych, tj. istnienia związku między zakupami i prowadzoną działalnością opodatkowaną, jak również podatnik musi być czynnym podatnikiem podatku VAT.

Stwierdzić należy zatem, że ustawa nie pozbawia podatnika prawa do dokonania odliczenia podatku od zakupów dokonanych przed rejestracją, o ile zakupione towary i usługi będą wykorzystywane do bieżącej lub przyszłej działalności opodatkowanej (oraz ewentualnie spełniać inne warunki określone w przepisach powołanej ustawy). Niemniej ustawodawca narzucił podatnikom, chcącym dokonać odliczenia podatku VAT od poczynionych nabyć, obowiązek rejestracji jako podatnik VAT czynny.

Zgodnie z art. 96 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 96 ust. 3 ustawy:

W myśl art. 96 ust. 4 ustawy:

Zgodnie z art. 96 ust. 4a ustawy:

Jak wynika z art. 96 ust. 5 ustawy:

A zatem, rejestracji należy dokonać przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5 ustawy, przy czym przepis nie określa, jak wcześnie rejestracja powinna nastąpić. Natomiast powinna ona nastąpić najpóźniej w dniu poprzedzającym dokonanie pierwszej czynności opodatkowanej.

Należy zauważyć, że w momencie złożenia zgłoszenia rejestracyjnego podatnik spełni warunek formalny i od tego momentu może realizować uprawnienia do odliczenia podatku naliczonego.

Zgodnie z art. 99 ust. 1 ustawy:

Zatem należy rozróżnić moment powstania prawa do odliczenia od momentu skorzystania z tego prawa. Jego realizacja następuje poprzez złożenie deklaracji podatkowej (pliku JPK z deklaracją), wyrażającej wolę skorzystania przez podatnika z prawa do odliczenia i aby skutecznie zrealizować już powstałe uprawnienie, podatnik musi usunąć – najpóźniej przed skorzystaniem z tego prawa – wszelkie przesłanki negatywne, w tym brak rejestracji, który uniemożliwia identyfikowanie go jako podatnika.

Warto również zaznaczyć, że w wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-400/98 Trybunał stwierdził, iż prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z dokonaniem inwestycji nie jest uzależnione od dokonania wcześniejszej rejestracji dla celów podatku VAT. Potwierdzeniem takiej tezy mogą być także wyroki TSUE w sprawach C-268/83 oraz C-110/94, gdzie TSUE wskazał, że powstanie prawa do odliczenia nie zależy od formalnego uznania statusu podatnika przez organy podatkowe. Nabywane jest ono automatycznie, z chwilą uzyskania statusu podatnika, którym się staje w momencie pierwszych inwestycji związanych z przyszłą działalnością gospodarczą.

Zatem stwierdzić należy, że ustawa o podatku od towarów i usług nie pozbawia podatnika prawa do dokonania odliczenia podatku VAT od zakupów poczynionych przed rejestracją, o ile występują przesłanki, że zakupione towary i usługi będą wykorzystywane do bieżących (lub przyszłych) czynności opodatkowanych (oraz ewentualnie spełniać inne warunki określone w przepisach ustawy). Niemniej ustawodawca narzucił podatnikom obowiązek rejestracji jako podatnik VAT czynny, a zatem podatnik nabywa prawo do odliczenia podatku naliczonego w momencie powstania obowiązku podatkowego i otrzymania faktury, lecz aby uprawnienie to zrealizować musi posiadać status podatnika VAT czynnego w momencie realizacji uprawnienia.

Jeżeli podatnik ponosi wydatki związane z przyszłą opodatkowaną działalnością gospodarczą wiele miesięcy przed jej rozpoczęciem i dla danych faktur ustawowy termin odliczenia VAT już minął, aby móc skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego podatnik powinien złożyć „zaległe” deklaracje, w których wykaże podatek do odliczenia. Musi w takim przypadku zaznaczyć w zgłoszeniu VAT-R właściwy okres, za który złoży pierwszą deklarację. Powinien to być okres, w którym można skorzystać z odliczenia VAT z danych faktur.

Jak zostało wskazane w odpowiedzi na pytanie nr 1 wniosku sprzedaż Mieszkania będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, w związku z powyższym wydatki związane z budową Mieszkania przeznaczonego na sprzedaż służą/będą służyły Zainteresowanym do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT. Zatem, jeżeli jak wynika z powyższych przepisów Zainteresowani zarejestrują się jako czynni podatnicy podatku VAT i w momencie realizacji uprawnienia będą posiadać status podatnika VAT czynnego, wówczas będzie im przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego od dokonanych przed rejestracją wydatków związanych z budową sprzedawanego Mieszkania. Jak już wcześniej zostało wskazane aby móc skorzystać z tego prawa Zainteresowani powinni usunąć wszelkie przesłanki negatywne, w tym celu konieczne jest uprzednie dokonanie przez Państwa odpowiedniego zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R dla potrzeb podatku od towarów i usług i wskazanie okresu rozliczeniowego, od którego jako podatnicy VAT czynni mogli Państwo rozliczać podatek od  towarów i usług i składać deklaracje dla potrzeb tego podatku. Następnie powinni Państwo złożyć deklaracje, w których wykażą podatek do odliczenia i wskażą okres, którego ta deklaracja dotyczy.

Wskazać należy, że realizacja prawa do odliczenia podatku VAT od wydatków poniesionych na budowę Mieszkania przeznaczonego na sprzedaż, za miesiące przed dokonaniem rejestracji, może nastąpić dopiero po uzyskaniu przez Państwa statusu zarejestrowanego (czynnego) podatnika podatku od towarów i usług i po złożeniu zaległych deklaracji podatkowych dla potrzeb podatku od towarów i usług za poszczególne okresy rozliczeniowe, zgodnie z cyt. wyżej art. 86 ust. 10, ust. 10b, ust. 11 i ust. 13 ustawy.

Jednakże wskazać należy, że to organ podatkowy właściwy dla Państwa (naczelnik urzędu skarbowego) decyduje ostatecznie o sposobie rejestracji Państwa jako podatników VAT czynnych.

Zatem, Państwa stanowisko w zakresie prawa do odliczenia podatku VAT od wydatków związanych z budową Mieszkania oraz prawa do odliczenia podatku VAT z faktur otrzymanych przez rejestracją jako czynni podatnicy podatku VAT należało uznać za prawidłowe.

Kolejne Państwa wątpliwości sprowadzają się do ustalenia, czy Zainteresowani będą mogli dokonać odliczenia VAT z faktur zawierających ich dane ale bez numeru NIP, które Zainteresowani otrzymali jeszcze przed rejestracją do VAT.

Odnosząc się do powyższych wątpliwości należy wskazać, że  na podstawie art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy:

Jak stanowi art. 106e ust. 1 ustawy:

Z ww. uregulowań wynika, że faktura powinna m.in. jednoznacznie określać imiona i nazwiska lub nazwy podatnika (sprzedawcy) i nabywcy oraz ich adresy. Faktura powinna zawierać dane nabywcy towaru lub usługi i tym samym dokumentować rzeczywiste zdarzenia gospodarcze, a jako wystawca i nabywca powinni widnieć faktyczni uczestnicy transakcji. Każdorazowo należy ustalić więc nabywcę towaru lub usługi, który powinien wynikać z zawartej umowy.

Należy podkreślić, że celem faktury jest przede wszystkim udokumentowanie rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych, zarówno pod względem przedmiotu transakcji, jak i podmiotów biorących w niej udział.

Faktury są dokumentem o charakterze sformalizowanym. Zatem, co do zasady, faktury muszą być wystawione zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa. Prawidłowość materialnoprawna faktury zachodzi, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze. Oznacza to, że nie można uznać za prawidłową fakturę, gdy sprzecznie z jej treścią wskazuje ona zdarzenie gospodarcze, które w ogóle nie zaistniało bądź zaistniało w innych rozmiarach albo między innymi podmiotami. Faktura potwierdza zaistniałe zdarzenia gospodarcze, a jej elementy formalne wymagane przez art. 106e ust. 1 ustawy mają wyłącznie znaczenie dowodowe. Jedynie braki merytoryczne faktury mogą wywołać skutek materialny w postaci zmian w przedmiocie lub podstawie opodatkowania, a także doprowadzić do niewłaściwego określenia wysokości podatku.

Z powyższego wynika, że o prawidłowości faktur wystawianych i otrzymywanych przez podatników powinny decydować przede wszystkim ustalenia, czy dokumenty te potwierdzają rzeczywiste transakcje handlowe. A zatem jeżeli w fakturach dokumentujących transakcje występują tzw. wadliwości mniejszej wagi, należy uznać, że nie ma podstawy do kwestionowania faktur, w tym prawa do odliczenia podatku naliczonego, wyłącznie z powodu braków mających charakter tzw. wadliwości mniejszej wagi. Są to tego rodzaju wadliwości, które, co prawda, powodują, że faktura nie odpowiada wymogom określonym w przepisach, jednakże same w sobie nie wpływają na przedmiot i podstawę opodatkowania.

Należy zauważyć, że chociaż faktura powinna zawierać dane dotyczące nabywcy wymienione w art. 106e ustawy, to jednak niewskazanie niektórych z tych informacji nie wyklucza możliwość jego identyfikacji na podstawie pozostałych danych zawartych na fakturze. Brak NIP-u przy jednoczesnym prawidłowym wskazaniu pozostałych danych podmiotu będącego nabywcą jest wadą techniczną, niewyłączającą możliwości zweryfikowania dokonania zdarzenia gospodarczego i prawidłowego określenia nabywcy towaru, a jednocześnie pozostającą bez znaczenia dla wysokości zobowiązania podatkowego.

Jak wyżej wyjaśniono, prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury uzależnione jest od spełnienia warunków wynikających z przepisu art. 86 ust. 1 ustawy, a także od niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis art. 88 ustawy enumeratywnie określa listę przypadków, w których podatnik został pozbawiony prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony, jednakże nie wymienia opisanej we wniosku nieprawidłowości (braku NIP nabywcy) jako przesłanki negatywnej powodującej utratę prawa do odliczenia podatku naliczonego (w sytuacji, gdy faktura odzwierciedla prawdziwe zdarzenie gospodarcze). Zatem Zainteresowani mogą odliczyć podatek VAT pomimo wystawienia faktury bez numeru NIP.

Podsumowując, w sytuacji, gdy na otrzymanej fakturze dokumentującej faktycznie dokonaną transakcję nie zostanie umieszczony numer NIP nabywcy, ale pozostałe elementy faktury będą spełniały wymogi ustawy, Zainteresowani będą mieli prawo do odliczenia podatku naliczonego, pod warunkiem spełnienia przesłanek wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z art. 88 ustawy.

Zatem, Państwa stanowisko w zakresie możliwości dokonać odliczenia podatku VAT z faktur zawierających Państwa dane ale bez numeru NIP, należało uznać za prawidłowe.

Mają Państwo również wątpliwości dotyczące kwestii, czy w związku z tym, iż współwłaścicielami działki są wszyscy Zainteresowani i wszyscy Zainteresowani będą mieli udziały w sprzedawanym Mieszkaniu, to czy w celu realizacji prawa do odliczenia VAT na fakturze jako nabywcy powinni widnieć wszyscy Zainteresowani, czy wystarczające jest by jako nabywca widniał jedynie jeden ze współwłaścicieli.

Odnosząc się do powyższych wątpliwości należy wskazać, że, jak stanowi art. 106g ust. 1 ustawy:

Z powołanych przepisów wynika, że fakturę wystawia sprzedawca będący podatnikiem podatku od towarów i usług, w celu udokumentowania dokonanej sprzedaży towarów lub świadczonych usług. Faktura jest dokumentem sformalizowanym (potwierdzającym zaistnienie określonej zaszłości gospodarczej).

Zauważyć należy, że w art. 106e ust. 1 pkt 3 ustawy, ustawodawca użył sformułowania „nabywcy”, tj. w liczbie pojedynczej, co jednakże nie może to oznaczać braku możliwości stosowania tych regulacji w przypadku nabycia jednej rzeczy przez kilku nabywców. Z uwagi na fakt, że prawodawca wymaga wpisania na fakturze imienia, nazwiska lub nazwy nabywcy, to w wypadku nabycia towaru przez np. dwóch nabywców wpisaniu podlegają te dwa podmioty występujące jako nabywcy danej transakcji.

W świetle powołanych przepisów brak jest przeszkód prawnych i faktycznych do tego, by faktura VAT, dokumentowała jednocześnie sprzedaż dokonaną na rzecz kilku nabywców, będących osobami fizycznymi lub prawnymi z odrębnymi numerami NIP. Oznacza to, że po stronie kupującego, mogą wystąpić dwie (lub więcej) osoby i nie ma w tym przypadku znaczenia, że ustawodawca określając zasady wystawiania faktur VAT wymienia strony transakcji, tj. podatnika i nabywcę, jako pojedyncze podmioty.

Należy zauważyć, że w świetle art. 109 ust. 3 ustawy, każdy podatnik prowadzi własną ewidencję w oparciu o zebraną w tych celach dokumentację, co - pod warunkiem prowadzenia jej zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa - umożliwia prawidłowe rozliczenie podatku od towarów i usług. Istotne jest zatem, w przypadku prowadzenia ww. ewidencji, aby każdy podatnik dysponował odpowiednimi dokumentami, na podstawie których dokonywane są stosowne zapisy w tej ewidencji (np. faktury zakupu).

W tym miejscu należy wskazać, że z przepisu art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t. j.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.) wynika, że:

Współwłasność nie jest instytucją samodzielną lecz stanowi odmianę własności i charakteryzuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom. Do współwłasności stosuje się - jeśli co innego nie wynika z przepisów poświęconych specjalnie tej instytucji - przepisy odnoszące się do własności.

Należy zatem uznać, że udział każdego ze współwłaścicieli jest ze swej istoty szczególną postacią prawną własności.

Z kolei zgodnie z art. 196 § 1 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 198 Kodeksu cywilnego:

W przypadku współwłasności w częściach ułamkowych, każdy ze współwłaścicieli ma określony ułamkiem udział w rzeczy. Udział wyraża zakres uprawnień współwłaściciela względem rzeczy wspólnej. Współwłaściciel ma względem swego udziału pozycję wyłącznego właściciela. Ze względu na charakter udziału, jako wyłącznego prawa współwłaściciela, zasadą jest, że każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Współwłaściciele są zatem odrębnymi podmiotami prawa.

Mając na uwadze okoliczności sprawy oraz powołane w tym zakresie przepisy należy stwierdzić, że w przypadku transakcji zakupu materiałów niezbędnych do budowy Mieszkania przeznaczonego na sprzedaż, w której po stronie nabywcy występuje czterech Współwłaścicieli, faktura potwierdzająca dokonanie ww. zakupu na ich rzecz powinna być wystawiona na wszystkich współwłaścicieli (Zainteresowanych) jako osobnych nabywców, z których każdy identyfikowany jest oprócz imienia i nazwiska, odrębnym numerem identyfikacji podatkowej. Przy czym, zgodnie z art. 106g ust. 1 ustawy, faktura ta powinna być wystawiona co najmniej w dwóch egzemplarzach, po jednym egzemplarzu dla każdej ze stron transakcji, zatem jeśli nabywcami danego towaru (materiałów niezbędnych do budowy Mieszkania) są cztery podmioty, to każdy z nich powinien otrzymać swój egzemplarz faktury.

W związku z tym odliczenie podatku naliczonego z tak wystawionej faktury przysługuje wszystkim Zainteresowanym do wysokości posiadanego udziału w Mieszkaniu przy założeniu, że nie wystąpią ograniczenia, o których mowa w art. 88 ustawy.

Wskazali Państwo również, że może zdarzyć się sytuacja, gdzie faktury są wystawiane na poszczególnych współwłaścicieli. W tej sytuacji z prawa do odliczenia naliczonego podatku VAT może skorzystać tylko ten współwłaściciel, którego dane widnieją na fakturze. Prawo do odliczenia z otrzymanej faktury przysługuje Mu wówczas w pełnej wysokości, przy założeniu, że nie wystąpią ograniczenia, o których mowa w art. 88 ustawy.

Zatem stanowisko Zainteresowanych, w zakresie danych zawartych na fakturze, a prawie do odliczenia w odniesieniu do wszystkich współwłaścicieli należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Należy wskazać, że niniejsza interpretacja indywidualna dotyczy skutków podatkowych sprzedaży tylko jednego Mieszkania przez czterech współwłaścicieli, gdyż wyrazili Państwo taką intencję w uzupełnieniu do wniosku.

Jednocześnie należy nadmienić, że niniejsza interpretacja rozstrzyga wyłącznie w zakresie podatku od towarów i usług, natomiast w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywiste zdarzenie przyszłe sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze zdarzeniem przyszłym podanym przez Państwa w złożonym wniosku.  W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pan (…) (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…).

Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).    

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).