Rozpoznanie importu usług zwolnionych od podatku.

Interpretacja indywidualna po wyroku sądu - stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo:

1)ponownie rozpatruję sprawę Państwa wniosku z 2 sierpnia 2018 r. (data wpływu 16 sierpnia 2016 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej - uwzględniam przy tym wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 5 września 2019 r. sygn. akt III SA/Wa 226/19 (data wpływu prawomocnego orzeczenia 21 czerwca 2023 r.) i

2)stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

16 sierpnia 2018 r. wpłynął Państwa wniosek z 2 sierpnia 2018 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy rozpoznania importu usług zwolnionych od podatku. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca jest spółką akcyjną z siedzibą w Polsce (dalej: „Wnioskodawca” lub „Spółka”). W ramach swojej podstawowej działalności gospodarczej Wnioskodawca udziela pożyczek długoterminowych (obecnie na okres do 36 miesięcy) osobom fizycznym prowadzącym lub nieprowadzącym działalności gospodarczej (dalej: „Pożyczkobiorca”).

W stosunku do Pożyczkobiorców nieprowadzących działalności gospodarczej udzielanie pożyczek następuje na zasadach określonych w ustawie o kredycie konsumenckim. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem VAT.

Zgodnie z przykładową umową pożyczki, Pożyczkobiorca jest zobowiązany dokonywać spłaty zadłużenia z tytułu pożyczki w terminach określonych w umowie pożyczki. Kwoty do spłaty przez Pożyczkobiorcę (dalej: „Wierzytelność”) mogą zawierać kapitał oraz - przykładowo - opłatę przygotowawczą, opłatę administracyjną, odsetki.

W celu poprawy swojej płynności finansowej i pozyskiwania finansowania Wnioskodawca współpracuje ze spółką kapitałową, która posiada siedzibę i zarząd na terytorium Łotwy (dalej: „Operator”). Operator należy do tzw. branży fintech. Operator prowadzi platformę internetową (dalej: „Platforma”), dzięki której inwestorzy instytucjonalni lub osoby fizyczne posiadające wolne zasoby finansowe (dalej: „Inwestorzy”) mają możliwość inwestowania w wierzytelności przysługujące zarejestrowanym na Platformie firmom, w szczególności z branży pożyczkowej, leasingowej lub faktoringowej (dalej: „Pierwotni Pożyczkodawcy”), poprzez nabywanie tych wierzytelności.

Zasady współpracy Wnioskodawcy z Operatorem reguluje umowa o współpracy (Cooperation agreement) z dnia 21 lutego 2017 r. (dalej: „Umowa”). Zgodnie z aktualną treścią Umowy (aneksowaną i obowiązującą od dnia 1 stycznia 2018 r.), Operator zobowiązuje się świadczyć na rzecz Wnioskodawcy usługi pośrednictwa w zakresie długów polegające na oferowaniu Inwestorom nabycia Wierzytelności na Platformie oraz pośredniczeniu w zawieraniu umów cesji Wierzytelności z Inwestorami.

Współpraca Wnioskodawcy z Operatorem przedstawia się następująco:

• Wnioskodawca, według własnego uznania, wybiera w ramach swojego portfela Wierzytelności, które będą oferowane Inwestorom na Platformie;
• Wnioskodawca przedstawia Operatorowi wybrane przez siebie Wierzytelności do wstępnej weryfikacji (Wnioskodawca obowiązany jest przekazać Operatorowi wszelkie wymagane przez Operatora informacje związane z Wierzytelnościami);
• W przypadku pozytywnej weryfikacji Operator zamieszcza dane dotyczące Wierzytelności na Platformie w celu ich zaoferowania Inwestorom;
• Inwestorami mogą być zarówno polscy jak i zagraniczni rezydenci podatkowi. Inwestorzy rejestrują konto na Platformie, otrzymując indywidualny numer identyfikacyjny Inwestora. Po zarejestrowaniu się na Platformie i zaakceptowaniu warunków korzystania z Platformy oraz otrzymaniu numeru identyfikacyjnego. Inwestorzy mają możliwość przeglądania ofert nabycia wierzytelności i wyboru tych, w które chcą zainwestować (dalej: „Inwestycja”);
• Pojedyncza Inwestycja realizowana jest po zawarciu umowy cesji wierzytelności, której stronami są: Inwestor, Operator oraz Wnioskodawca (dalej: „Umowa Cesji”). Na mocy postanowień Umowy Operator jest przez Wnioskodawcę upoważniony do zawierania w imieniu i na rzecz Wnioskodawcy Umów Cesji z Inwestorami (umowa jest zawierana elektronicznie);
• Na podstawie Umowy Cesji, Inwestor nabywa od Wnioskodawcy Wierzytelność za cenę określoną w Umowie Cesji;
• Na warunkach określonych w Umowie Cesji, Wnioskodawca ma obowiązek oraz uprawnienie odkupu Wierzytelności od Inwestora (tzw. buy-back). W przypadku odkupu Wierzytelności w ramach buy-back Wnioskodawca obowiązany jest zapłacić Inwestorowi cenę odkupu. Zasady kalkulacji tej ceny określa Umowa Cesji;
• Na zasadach określonych w Umowie oraz Umowie Cesji, Operator jest odpowiedzialny za rozliczanie Inwestycji, w szczególności: przekazywanie ceny nabycia Wierzytelności z konta Inwestora na konto Wnioskodawcy, przekazywanie spłat Wierzytelności z konta Wnioskodawcy na konto Inwestora. Nie dochodzi do bezpośrednich rozliczeń pomiędzy Wnioskodawcą a Inwestorem. W czynnościach tych zawsze pośredniczy Operator;
• Zgodnie z Umową Cesji, Inwestor nie może dochodzić Wierzytelności bezpośrednio od dłużnika, tj. Pożyczkobiorcy, ani się z nim kontaktować. Wszelkie czynności związane z zarządzaniem Wierzytelnością (w tym przyjmowanie wpłat dłużników, modyfikowanie treści Wierzytelności) wykonywane są przez Wnioskodawcę – w tym zakresie Wnioskodawca działa na rzecz Inwestora w charakterze powiernika.

Zgodnie z Umową Wnioskodawca obowiązany jest płacić na rzecz Operatora wynagrodzenie z tytułu świadczonych przez Operatora usług pośrednictwa w nawiązywaniu relacji z Inwestorami – w tym za oferowanie i obsługę Wierzytelności na Platformie. Wynagrodzenie Operatora składa się z kilku, niezależnie kalkulowanych komponentów, m.in:

1.Success fee – komponent wynagrodzenia obliczany jako prowizja od łącznej wartości nowych Wierzytelności sprzedanych na rzecz Inwestorów na Platformie,

2.Intermediation Commission – prowizja za pośrednictwo obliczana na podstawie łącznej wartości niespłaconych Wierzytelności, sprzedanych na rzecz Inwestorów na Platformie w ramach usług pośrednictwa świadczonych przez Operatora,

3.Performance fee – prowizja za osiągnięcie przez Wnioskodawcę pozytywnego wyniku finansowego na rozliczaniu odsetek z Inwestorami.

W dalszej części niniejszego wniosku, wymienione wyżej składniki wynagrodzenia należnego Operatorowi określane będą jako „Prowizja”.

Opisane w niniejszym wniosku usługi Operatora nie są świadczone ze stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju.

Pytanie

Czy z tytułu nabycia usług od Operatora, za które płacona będzie Prowizja, Wnioskodawca zobowiązany będzie do rozpoznania importu usług zwolnionych z VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

W opinii Wnioskodawcy, z tytułu nabycia usług od Operatora, za które płacona będzie Prowizja, Wnioskodawca zobowiązany będzie do rozpoznania importu usług zwolnionych z VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (dalej: „VAT”) podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z art. 28b ust. 1 Ustawy VAT wynika z kolei, iż miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j i art. 28n, które to wyjątki nie mają zastosowania w świetle przedstawionego stanu faktycznego.

Zgodnie z art. 2 pkt 9 Ustawy VAT, pod pojęciem importu usług rozumie się świadczenie usług z tytułu wykonania, których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 Ustawy VAT.

Z kolei z art. 17 ust. 1 pkt 4 Ustawy VAT wynika, iż podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące usługobiorcami usług świadczonych przez podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju. Natomiast z art. 17 ust. 1a wynika, iż wskazany wyżej status podatnika występuje również w sytuacji, gdy usługodawca nieposiadający siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju posiada na terytorium kraju stałe miejsce prowadzenia działalności, przy czym to stałe miejsce prowadzenia działalności nie uczestniczy w transakcji.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy, obowiązek podatkowy z tytułu nabycia przez Wnioskodawcę usług od Operatora ciąży na Wnioskodawcy. Tym samym Wnioskodawca nabywając usługi od Operatora będzie zobowiązany do wykazania w deklaracji VAT importu usług ze stawką VAT właściwą dla tych usług.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy VAT, zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Według art. 43 ust. 15 zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

1)czynności ściągania długów, w tym factoringu;

2)usług doradztwa;

3)usług w zakresie leasingu.

W ocenie Wnioskodawcy, Operator świadczy na rzecz Wnioskodawcy usługi pośrednictwa finansowego w zakresie długów, które to usługi podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy VAT. Podstawowym celem oraz zasadniczym skutkiem ekonomicznym czynności wykonywanych przez Operatora jest bowiem pośrednictwo w zakresie usług związanych z długami, tj. podejmowanie czynności mających na celu skojarzenie stron (Inwestora z Wnioskodawcą) w celu dokonania transakcji, których przedmiotem jest dług (Wierzytelność). Jednocześnie, w przedmiotowym stanie faktycznym, nie znajdzie zastosowania wyłączenie ze zwolnienia przewidziane w cyt. wyżej art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT, ponieważ czynności związane ze ściąganiem Wierzytelności, ich windykacją nie są wykonywane przez Operatora.

Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN, wersja internetowa: http://sjp.pwn.pl)) słowo „dług” oznacza „sumę pieniędzy, którą ktoś pożyczył i musi zwrócić”. W przedstawionym stanie faktycznym, przedmiotem transakcji pomiędzy Inwestorem a Wnioskodawcą jest niewątpliwie „dług” - z punktu widzenia Wnioskodawcy rozumiany jako wierzytelność wobec Pożyczkodawcy o spłatę kapitału pożyczki oraz należnych opłat. W związku z tym, czynności podejmowane przez Operatora na podstawie Umowy, mają związek z długami.

Jednocześnie czynności podejmowane przez Operatora, będą usługami pośrednictwa. Ustawa VAT (podobnie jak i Dyrektywa 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej) nie definiuje pojęcia „pośrednictwa”. Zdaniem Wnioskodawcy, celem zdefiniowania tego pojęcia, należy oprzeć się na wykładni językowej, oraz odwołać się do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”). Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN, wersja internetowa: http://sjp.pwn.pl), przez „pośrednictwo” należy rozumieć działalność osoby trzeciej mającą na celu porozumienie się między stronami lub załatwienie jakichś spraw dotyczących obu stron. Równorzędnie, przez pośrednictwo rozumie się kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych, a więc załatwianie dla zarobku różnego rodzaju transakcji handlowych między dwiema stronami, uczestniczenie w zawieraniu takich transakcji. W tym zakresie stwierdzić należy, że wykonywane przez podmiot trzeci, wszelkie czynności zmierzające do zawarcia między dwiema różnymi stronami transakcji handlowych oraz umożliwienie skojarzenia uczestników rynku, można uznać za pośrednictwo.

Usługi pośrednictwa zostały również szeroko omówione w orzecznictwie TSUE. Przykładowo w wyroku TSUE z dnia 21 czerwca 2007 r., sygn. akt C-453/05 w sprawie Volker Ludwig przeciwko Finanzamt Luckenwalde, gdzie stwierdzono, że: „(...) pośrednictwo stanowi usługę świadczoną na rzecz strony umowy, za którą wypłaca ona wynagrodzenie jako za odrębną działalność pośrednictwa. W tym kontekście celem takiej działalności jest uczynić wszystko co niezbędne, by dwie strony zawarły umowę, przy czym pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy (...)”.

Natomiast w orzeczeniu z dnia 13 grudnia 2001 r., sygn. akt C-235/00, w sprawie Commissioners of Customs & Excise przeciwko CSC Financial Services Ltd., TSUE wskazał m. in., że pośrednictwo to działalność, która może obejmować między innymi: wskazywanie okazji do zawarcia umowy, kontaktowanie się ze stronami transakcji, negocjowanie warunków świadczeń wzajemnych. Zdaniem TSUE, negocjacje stanowią usługę świadczoną na rzecz strony umowy oraz są wynagradzane przez nią. Mogą one polegać m.in. na wskazywaniu odpowiednich możliwości zawarcia takiej umowy, nawiązywaniu kontaktu z drugą stroną lub negocjowaniu, w imieniu i na rzecz klienta, warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron. Celem negocjacji jest zatem wykonanie wszystkich czynności niezbędnych w celu zawarcia przez dwie strony umowy, przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek własnego zaangażowania negocjatora określonego w warunkach umowy.

Również polskie sądy w swoich wyrokach wypracowały definicję „pośrednictwa”. W wyroku NSA z dnia 26 czerwca 2013 r., sygn. I FSK 923/12 stwierdzono: „Celem świadczonych (...) usług jest skojarzenie dwóch stron i doprowadzenie do zawarcia umowy między użytkownikiem a instytucją finansową. Skoro bowiem użytkownik po zapoznaniu się z przedstawioną (...) ofertą instytucji finansowych może wybrać odpowiedni dla niego produkt i go zakupić lub zgłosić zainteresowanie nim, to stworzona zostaje możliwość nawiązania kontaktu z instytucją finansową i nabycia jej produktu. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego takim działaniem spółka spełnia wynikający z powołanych wyżej orzeczeń TSUE warunek uczynienia wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sama spółka jako pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Zatem uznać należy, że w przedstawionym stanie faktycznym spółka świadczy usługi pośrednictwa finansowego korzystające ze zwolnienia z opodatkowania VAT”. Powyższy wyrok został wydany w sprawie podatnika, który za pośrednictwem internetowego pasażu finansowego udostępniał informacje o produktach finansowych oferowanych przez instytucje finansowe. Prowadzony przez podatnika serwis umożliwiał nie tylko przeglądanie ofert poszczególnych instytucji finansowych, ale także aktywne zgłaszanie zainteresowania danym produktem poprzez wybranie odpowiednich opcji. W wyroku tym NSA dodał jednocześnie, że: „(...) usługi polegające na prezentacji i możliwości zapoznania się z ofertą instytucji finansowych, a w przypadku zainteresowania produktem danej instytucji finansowej stworzenia użytkownikowi możliwości kontaktu z doradcą lub możliwości pobrania, wypełnienia złożenia wniosku, a następnie zawarcia umowy i nabycia danego produktu finansowego, stanowią usługi pośrednictwa w świadczeniu usług finansowych określonych w art. 43 ust. 1 pkt 37-41 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (...)”.

Podobne stanowisko z zakresie interpretowania usługi „pośrednictwa” zajmują organy podatkowe, przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 30 sierpnia 2016 r. numer IPPP1/4512-674/16-2/EK oraz Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 9 września 2017 r. numer 0114-KDIP4.4012.318.2017.2.EK.

W ocenie Wnioskodawcy, czynności wykonywane przez Operatora stanowią kwintesencję tego, czym według omówionego wyżej orzecznictwa powinno być pośrednictwo:

• poprzez prezentację ofert na Platformie Operator wskazuje Inwestorom okazję nabycia Wierzytelności;
• Operator przekazuje Inwestorom niezbędne informacje o warunkach poszczególnych Inwestycji (w szczególności warunkach na jakich zawarte zostały poszczególne pożyczki);
• Operator stwarza możliwość zawarcia Umowy Cesji pomiędzy Inwestorem a Wnioskodawcą i nabycia przez Inwestora danej Wierzytelności (w tym zakresie Operator występuje również w roli pełnomocnika Wnioskodawcy).

Jednocześnie, sposób ustalania należnego Operatorowi wynagrodzenia (Prowizji) - jako określony procent od wolumenu transakcji z Inwestorami – jest typowy dla rozliczania usług pośrednictwa finansowego. Zasadniczym bowiem celem usług świadczonych przez Operatora jest - z punktu widzenia Wnioskodawcy - kojarzenie Wnioskodawcy z Inwestorami, sprzedaż na ich rzecz Wierzytelności oraz uzyskanie w ten sposób zapłaty za Wierzytelności. Wszelkie inne czynności podejmowane przez Operatora (Prowadzenie Platformy, zamieszczanie ofert nabycia Wierzytelności na Platformie, rozliczanie Inwestycji itd.) mają charakter wyłącznie techniczny i służą do jak najlepszego wykonania usługi podstawowej, jaką jest usługa pośrednictwa.

Reasumując, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że Operator świadczy na jego rzecz usługę pośrednictwa finansowego w zakresie długów zwolnioną z VAT. W konsekwencji, import ww. usług przez Wnioskodawcę nie będzie się wiązał w powstaniem podatku VAT należnego.

Interpretacja indywidualna

Rozpatrzyłem Państwa wniosek - 15 listopada 2018 r. wydałem interpretację indywidualną znak 0114-KDIP4.4012.524.2018.1.BS, w której uznałem Państwa stanowisko za nieprawidłowe.

Interpretację doręczono Państwu 19 listopada 2018 r.

Skarga na interpretację indywidualną

17 grudnia 2018 r. wnieśli Państwo skargę na tę interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Skarga wpłynęła do mnie 27 grudnia 2018 r.

Wnieśli Państwo o:

1.Uchylenie zaskarżonej Interpretacji na podstawie art. 146 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi;

2.Zasądzenie zwrotu kosztów postępowania na państwa rzecz, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych - na podstawie art. 200 i art. 205 Prawa o postępowania przed sądami administracyjnymi.

Postępowanie przed sądami administracyjnymi

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił skarżoną interpretację - wyrokiem z 5 września 2019 r. sygn. akt III SA/Wa 226/19.

Wniosłem skargę kasacyjną od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny - wyrokiem z 21 marca 2023 r. sygn. akt I FSK 62/20 oddalił skargę kasacyjną.

Wyrok, który uchylił interpretację indywidualną stał się prawomocny od 21 marca 2023 r. (data wpływu do Organu 21 czerwca 2023 r.).

Ponowne rozpatrzenie wniosku - wykonanie wyroku

Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634):

Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie.

Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:

• uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w ww. wyroku;
• ponownie rozpatruję Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej – stwierdzam, że stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (…) podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 art. 7, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Jak stanowi art. 15 ust. 1 ustawy:

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy:

Podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

a)usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,

b)usługobiorcą jest:

• w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,
• w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.

W myśl art. 17 ust. 2 ustawy:

W przypadkach wymienionych w ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 8, usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego.

W świetle art. 2 pkt 9 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o imporcie usług - rozumie się przez to świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4.

Art. 28b ust. 1 ustawy stanowi, że:

Miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n.

W świetle regulacji przepisu art. 28b ust. 2 ustawy:

W przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Dla celów określenia miejsca świadczenia usług, ustawodawca odrębnie zdefiniował pojęcie podatnika. Z art. 28a ustawy wynika, że:

Na potrzeby stosowania niniejszego rozdziału:

1)ilekroć jest mowa o podatniku - rozumie się przez to:

a)podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,

b)osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej;

2)podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.

Powyższy przepis wprowadza drugą definicję podatnika do ustawy. Definicja ta ma zastosowanie tylko w przypadku ustalania miejsca świadczenia usług. Podatnikiem według tej regulacji, jest podmiot wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą. Ustawodawca odwołuje się w tym celu do definicji działalności gospodarczej ustalonej w art. 15 ust. 2 ustawy. Za podatników są uznawane również podmioty wykonujące działalność gospodarczą zgodnie z regulacjami innych państw członkowskich oraz państw trzecich.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że są Państwo spółką akcyjną z siedzibą w Polsce. W ramach swojej podstawowej działalności gospodarczej udzielają Państwo pożyczek długoterminowych (obecnie na okres do 36 miesięcy) osobom fizycznym prowadzącym lub nieprowadzącym działalności gospodarczej. W stosunku do Pożyczkobiorców nieprowadzących działalności gospodarczej udzielanie pożyczek następuje na zasadach określonych w ustawie o kredycie konsumenckim. Są Państwo czynnym podatnikiem VAT.

Zgodnie z przykładową umową pożyczki, Pożyczkobiorca jest zobowiązany dokonywać spłaty zadłużenia z tytułu pożyczki w terminach określonych w umowie pożyczki. Kwoty do spłaty przez Pożyczkobiorcę („Wierzytelność”) mogą zawierać kapitał oraz – przykładowo – opłatę przygotowawczą, opłatę administracyjną, odsetki.

W celu poprawy swojej płynności finansowej i pozyskiwania finansowania współpracują Państwo ze spółką kapitałową, która posiada siedzibę i zarząd na terytorium Łotwy („Operator”). Operator należy do tzw. branży fintech. Operator prowadzi platformę internetową („Platforma”), dzięki której inwestorzy instytucjonalni lub osoby fizyczne posiadające wolne zasoby finansowe („Inwestorzy”) mają możliwość inwestowania w wierzytelności przysługujące zarejestrowanym na Platformie firmom, w szczególności z branży pożyczkowej, leasingowej lub faktoringowej („Pierwotni Pożyczkodawcy”), poprzez nabywanie tych wierzytelności.

Zasady współpracy Państwa z Operatorem reguluje umowa o współpracy. Zgodnie z aktualną treścią Umowy, Operator zobowiązuje się świadczyć na Państwa rzecz usługi pośrednictwa w zakresie długów polegające na oferowaniu Inwestorom nabycia Wierzytelności na Platformie oraz pośredniczeniu w zawieraniu umów cesji Wierzytelności z Inwestorami.

Zgodnie z Umową są Państwo obowiązani płacić na rzecz Operatora wynagrodzenie z tytułu świadczonych przez Operatora usług pośrednictwa w nawiązywaniu relacji z Inwestorami - w tym za oferowanie i obsługę Wierzytelności na Platformie. Wynagrodzenie Operatora składa się z kilku, niezależnie kalkulowanych komponentów, m.in: Success fee - komponent wynagrodzenia obliczany jako prowizja od łącznej wartości nowych Wierzytelności sprzedanych na rzecz Inwestorów na Platformie; Intermediation Commission – prowizja za pośrednictwo obliczana na podstawie łącznej wartości niespłaconych Wierzytelności, sprzedanych na rzecz Inwestorów na Platformie w ramach usług pośrednictwa świadczonych przez Operatora; Performance fee - prowizja za osiągnięcie przez Państwa pozytywnego wyniku finansowego na rozliczaniu odsetek z Inwestorami. Opisane w niniejszym wniosku usługi Operatora nie są świadczone ze stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju.

Państwa Wątpliwości dotyczą obowiązku rozpoznania importu usług zwolnionych od podatku od towarów i usług z tytułu zapłaty na rzecz Operatora tzw. opłaty za pośrednictwo.

Zauważyć należy, że w myśl definicji zawartej w art. 2 ust. 9 ustawy, importem usług jest świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy. Zgodnie natomiast z tym przepisem, podatnikiem są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi w przypadku, gdy usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju.

Zatem nabywając usługi świadczone przez Operatora - podmiot prowadzący platformę internetową, mający siedzibę i zarząd na terytorium Łotwy, za które to usługi ponoszą Państwo Opłatę, będą Państwo obowiązani do rozpoznania importu usług, opodatkowanego właściwą stawką podatku od towarów i usług.

Na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy:

Stawka podatku wynosi 22% z zastrzeżeniem ust. 2-12, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

W myśl art. 146a pkt 1 ustawy:

W okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział obniżone stawki podatku oraz zwolnienia od podatku dla dostaw niektórych towarów lub świadczenia niektórych usług, a także określił warunki stosowania tych obniżonych stawek i zwolnień.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy:

Zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

W myśl art. 43 ust. 15 ustawy:

Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

1)czynności ściągania długów, w tym factoringu;

2)usług doradztwa;

3)usług w zakresie leasingu.

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczania zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, winny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek od towarów i usług pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu VAT.

Trzeba też zauważyć, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie zawierają definicji „pośrednictwa” w świadczeniu usług finansowych. Natomiast zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., strona internetowa - www.sjp.pwn.pl), przez pośrednictwo rozumie się „działalność osoby trzeciej mającą na celu porozumienie się między stronami lub załatwienie jakichś spraw dotyczących obu stron; kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych oraz umożliwianie kontaktu uczestnikom rynku pracy”.

Pośrednictwo obejmuje zatem czynności dokonywane w imieniu oraz na rzecz innego podmiotu gospodarczego, w wyniku których dochodzi do zawarcia transakcji między tym przedsiębiorcą a podmiotem trzecim. Działanie „w imieniu” oznacza działanie z czyjegoś upoważnienia, w zastępstwie kogoś, natomiast działanie na czyjąś korzyść oznacza działanie dla kogoś, dla czyjegoś dobra.

W celu rozstrzygnięcia, co w świetle ww. przepisów prawa podatkowego należy rozumieć pod pojęciem „pośrednictwa”, należy odnieść się także do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 21 czerwca 2007 r. w sprawie C-453/05, w której TSUE stwierdził, że:

„pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych, przy tym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Zatem pojęcie pośrednictwa nie wymaga koniecznie, aby pośrednik działający jako subagent agenta głównego kontaktował się bezpośrednio z dwiema stronami umowy, aby negocjować wszystkie klauzule, jednakże pod warunkiem, że jego działalność nie ogranicza się do zobowiązania do wykonania części czynności faktycznych związanych z umową”.

Natomiast w wyroku z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie C-235/00 Trybunał orzekł, że pojęcie pośrednictwa obejmuje działalność wykonywaną przez osobę pośredniczącą, która nie jest stroną umowy dotyczącej produktu finansowego i której działalność różni się od typowych świadczeń umownych wykonywanych przez strony tych umów. W istocie pośrednictwo stanowi usługę świadczoną na rzecz strony umowy, za którą wypłaca ona wynagrodzenie jako za odrębną działalność pośrednictwa. Działalność ta może obejmować m.in. wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych. Celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. TSUE w orzeczeniu tym uznał, że znaczenie słowa „negocjacje”, w kontekście art. 13 część B lit. d pkt 5 VI Dyrektywy, odnosi się do działalności pośrednika, który nie przyjmuje roli którejkolwiek ze stron umowy dotyczącej produktu finansowego oraz którego działalność polega na czymś innym, niż świadczenie usług wchodzących w zakres umowy, typowo wykonywanych przez strony takich umów. Negocjacje stanowią usługę świadczoną na rzecz strony umowy oraz są wynagradzane przez nią, polegającą na jednoznacznie określonym akcie mediacji. Mogą one polegać m.in. na wskazywaniu odpowiednich możliwości zawarcia takiej umowy, nawiązywanie kontaktu z drugą stroną lub negocjowanie, w imieniu i na rzecz klienta, warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron. Celem negocjacji jest zatem wykonanie wszystkich czynności niezbędnych w celu zawarcia przez dwie strony umowy, przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek własnego zaangażowania negocjatora określonego w warunkach umowy.

W powołanych wyżej orzeczeniach TSUE wskazał zatem przykładowe elementy wchodzące w skład usługi „pośrednictwa”. Na gruncie orzecznictwa Trybunału można przyjąć, że usługa pośrednictwa finansowego powinna stanowić:

• usługę świadczoną na rzecz strony transakcji finansowej, za którą strona ta wypłaca wynagrodzenie;
• z punktu widzenia nabywcy usługi finansowej usługi świadczone przez pośrednika powinny stanowić element usługi finansowej;
• celem jest dążenie do zawarcia umowy, przy czym pośrednik nie ma żadnego interesu co do treści umowy;
• usługa pośrednictwa nie może mieć charakteru wyłącznie wykonywania czynności faktycznych związanych z umową (nie może to być wyłącznie udostępnianie informacji stronom transakcji finansowej).

W konsekwencji, żeby uznać daną działalność za pośrednictwo, konieczne jest aby pośrednik wykonał przynajmniej niektóre z czynności:

• wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia umowy;
• uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę;
• prowadzenie negocjacji polegających na jednoznacznie określonym akcie mediacji;
• nawiązywanie kontaktu z drugą stroną lub negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron.

W wyroku z 5 września 2019 r. o sygn. III SA/Wa 226/19 wydanym w niniejszej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zauważył, że:

„Nie można jednak przyjąć, że aby uznać daną działalność za pośrednictwo, konieczne jest, aby pośrednik prowadził negocjacje (mediacje) i nawiązywał bezpośredni kontakt ze stronami umowy. Orzecznictwo TSUE wskazuje negocjacje jako element charakteryzujący pośrednictwo, jednak jednocześnie nie można uznać, że brak fazy negocjacyjnej dyskwalifikuje możliwość uznania działalności za pośrednictwo. Faza negocjacyjna nie jest więc niezbędnie konieczna dla uznania działalności za pośrednictwo”.

Należy zauważyć, że przedmiotem działalności Operatora jest prowadzenie platformy internetowej, dzięki której posiadający wolne zasoby finansowe inwestorzy instytucjonalni lub osoby fizyczne z różnych krajów, w tym Polski, mają możliwość inwestowania w wierzytelności przysługujące zarejestrowanym na Platformie firmom, w szczególności z branży pożyczkowej, leasingowej lub faktoringowej, poprzez nabywanie tych wierzytelności.

Inwestorzy rejestrują konto na Platformie, otrzymując indywidualny numer identyfikacyjny Inwestora. Po zarejestrowaniu się na Platformie i zaakceptowaniu warunków korzystania z Platformy oraz otrzymaniu numeru identyfikacyjnego, Inwestorzy mają możliwość przeglądania ofert nabycia wierzytelności i – jak Państwo wyraźnie wskazali – wyboru tych, w które chcą zainwestować.

Pojedyncza Inwestycja realizowana jest po zawarciu umowy cesji wierzytelności, której stronami są: Inwestor, Operator oraz Państwo. Na podstawie Umowy Cesji – to Inwestor nabywa od Państwa Wierzytelność za cenę określoną w Umowie Cesji.

Operator będzie odpowiedzialny za rozliczanie Inwestycji (dokonanych za pośrednictwem Platformy), w szczególności: przekazywanie ceny nabycia Wierzytelności z konta Inwestora na Państwa konto, przekazywanie spłat Wierzytelności z Państwa konta na konto Inwestora.

Operator pośredniczy nie tylko w rozliczaniu sprzedanej wierzytelności, ale przede wszystkim pośredniczy w zawarciu umowy cesji. Usługa wykonywana przez Operatora stanowi element usługi całej usługi finansowej mającej za przedmiot zakup długu z tytułu umowy pożyczki.

Jak wskazał Sąd w orzeczeniu o sygn. akt III SA/Wa 226/19:

„Importowane usługi należy uznać za usługi pośrednictwa związane z długami, a więc te usługi korzystają ze zwolnienia z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 u.p.t.u. Zagraniczny Operator prowadzący platformę nie ogranicza się jedynie do technicznych i marketingowych czynności związanych z wystawieniem wierzytelności na sprzedaż. Operator wstępnie weryfikuje wystawianą wierzytelność, jest upoważniony do działania jako pełnomocnik Skarżącej (cedenta) zawierając umowę cesji wierzytelności - jest jedną ze stron umowy cesji, pośredniczy w rozliczeniach między cedentem oraz cesjonariuszem (Inwestorem). Działania Operatora prowadzą do powstawania zmian prawnych i finansowych między zbywca i nabywcą wierzytelności i stanowią istotny element procesu cesji wierzytelności”.

Zdaniem Sądu:

„Usługi świadczone przez Operatora stanowią element otrzymanej usługi finansowej, tj. usługi w zakresie długów. Usługi Operatora nie są oderwane od samej cesji Wierzytelności; przeciwnie, są one komplementarne względem samego przelewu wierzytelności od cedenta. Usługi świadczone przez Operatora, na co wskazuje treść wniosku o interpretację, są ściśle związane z transakcją, do której dochodzi między Skarżącą a Inwestorem, a która dotyczy sprzedaży długów. Usługi Operatora są krytyczne dla zrealizowania usługi pomiędzy Skarżącą a Inwestorem, polegającej zwolnieniu z podatku. Bez pośrednictwa Operatora nie dojdzie do zawarcia umowy cesji”.

Biorąc pod uwagę powyższe orzeczenie należy stwierdzić, że działalność Operatora prowadzi więc do zmian prawnych i finansowych pomiędzy zbywcą i nabywcą wierzytelności wynikających z istoty stosunku zobowiązaniowego z umowy cesji.

Oceniając powyższe okoliczności sprawy na tle powołanych regulacji prawnych należy więc zgodzić się z Państwem, że świadczone usługi przez Operatora na Państwa rzecz stanowią usługi pośrednictwa finansowego w zakresie długów. Z opisu sprawy wynika bowiem, że świadczone przez Pośrednika usługi spełniają przedstawione wyżej przesłanki wynikające z orzecznictwa TSUE dla uznania ich za usługi pośrednictwa w świadczeniu usług finansowych, tj. usług w zakresie długów, zwolnione z VAT, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy.

W konsekwencji, z tytułu nabycia usług od Operatora są Państwo zobowiązani do rozpoznania importu usług zwolnionych z VAT.

Państwa stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).