Pana stanowisko w sprawie

Ad. 1

Zdaniem Wnioskodawcy, planowana dostawa Nieruchomości będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

Ad. 2 i 3

Zdaniem Wnioskodawcy, planowana dostawa Nieruchomości w zakresie zabudowanych działek ewidencyjnych o nr 1 i 2 będzie podlegać zwolnieniu z opodatkowaniu VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 Ustawy VAT.

Ad. 4

Zdaniem Wnioskodawcy, planowana dostawa Nieruchomości działki ewidencyjnej o nr 3 nie będzie podlegać zwolnieniu z opodatkowaniu VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 9 Ustawy VAT.

Ad. 5

Zdaniem Wnioskodawcy, status podatnika VAT w odniesieniu do sprzedaży Nieruchomości, będzie przysługiwać wyłącznie Dłużnikowi W.J..

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy:

Ad. 1

Zgodnie z art. 18 ustawy VAT organy egzekucyjne określone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów.

Przywołany powyżej przepis wprowadza zasadę, zgodnie z którą płatnikami podatku od towarów i usług są komornicy sądowi, wykonujący czynności egzekucyjne na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, w odniesieniu do dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika. Konsekwencją opisanego stanu rzeczy jest m.in. to, że dostawa realizowana przez komornika sądowego w ramach wykonywanych czynności egzekucyjnych jest oceniania całościowo w kontekście obowiązujących przepisów Ustawy VAT, w tym, w zakresie konieczności potraktowania jej jako opodatkowanej lub możliwości objęcia jej zwolnieniem od opodatkowania oraz stosowania właściwych stawek tego podatku.

Zgodnie z Ustawą VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlega co do zasady dostawa towarów oraz świadczenie usług, na terytorium kraju, za wynagrodzeniem (art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy VAT). Dostawą towaru, stosownie do art. 7 ust. 1 Ustawy VAT, jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Z kolei, w myśl art. 2 pkt 6 Ustawy VAT przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postaci energii. Towarem w rozumieniu wyżej cytowanej definicji jest m.in. budynek, budowla, a także niezabudowany grunt. Oznacza to, że planowana sprzedaż Nieruchomości w toku postępowania egzekucyjnego przez Wnioskodawcę (będącego komornikiem sądowym), działającego w imieniu dłużnika, na rzecz nabywcy Nieruchomości będzie spełniała definicję dostawy towarów na terytorium kraju, za wynagrodzeniem.

Dalej, należy wskazać, że czynnościami opodatkowanymi są określone w Ustawie VAT czynności realizowane przez podatników VAT, działających w tym charakterze. Podatnikami, według art. 15 ust. 1 Ustawy VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza, zgodnie z ust. 2 tego przepisu, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Wnioskodawca podkreśla, że definicję działalności gospodarczej, zawartą w Ustawie VAT, cechuje uniwersalny charakter, co oznacza, że pozwala ona na objęcie pojęciem „podatnika” tych wszystkich podmiotów, które prowadząc określoną działalność, występują w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Ze wskazanych powyżej regulacji wynika, że z perspektywy definicji działalności gospodarczej, dla uznania określonych zachowań danego podmiotu za działalność gospodarczą istotne znaczenie ma ich zorganizowany charakter. Przy czym, taka działalność wystąpi również w przypadku wykorzystywania towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych, co ma miejsce m.in. w przypadku zawarcia umowy najmu / dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze w odniesieniu do posiadanego składnika majątku. W konsekwencji dostawa towarów będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w sytuacji, gdy działaniom podmiotu dokonującego tej dostawy, będzie można przypisać znamiona prowadzenia działalności gospodarczej (okoliczność ta w efekcie przesądza o uzyskaniu przez niego statusu podatnika tego podatku).

Uwzględniając powyższe uwagi wstępne, należy zaakcentować, że w orzecznictwie, jako okoliczność o decydującym znaczeniu z perspektywy konieczności potraktowania sprzedaży nieruchomości jako transakcji podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT, postrzega się m.in. fakt wykorzystywania nieruchomości w działalności gospodarczej (jako składnika majątku przedsiębiorstwa) oraz cel w postaci stałego uzyskiwania dochodu z korzystania z takiej nieruchomości. W tym świetle, w odniesieniu do Dłużnika, należy wskazać, że z okoliczności stanu faktycznego wynika, że nabył on Nieruchomość w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, z zamiarem jej gospodarczego wykorzystywania. Na Nieruchomości Dłużnik przez wiele lat prowadził indywidualnie działalność gospodarczą (wykorzystywał Nieruchomość w ramach tej działalności polegającej na prowadzeniu zakładu produkcji ceramiki), a po jej zakończeniu w 2015 r. zmienił charakter jej gospodarczego wykorzystywania poprzez zawarcie umowy dzierżawy Nieruchomości. Dalej, podkreślenia wymaga, że Nieruchomość sama w sobie przedstawia określoną wartość ekonomiczną (w postaci możliwości sprzedaży, wynajęcia lub wydzierżawienia Nieruchomości na rzecz podmiotów trzecich). Tym samym należy uznać, że w wyniku zorganizowanego procesu (w ramach prowadzonej działalności gospodarczej) Dłużnik zgromadził majątek, który wykorzystywany był / jest przez Dłużnika w celu generowania przychodów, a więc w celach zarobkowych.

Rozważając statusu Dłużnika jako podatnika VAT, warto także wskazać na stanowisko wyrażone przez Dyrektora KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 20 grudnia 2019 r.: „Należy mieć na uwadze, że dla uznania danego majątku za prywatny istotny jest sposób jego wykorzystania i podejmowanych w odniesieniu do niego działań w całym okresie posiadania. Aby majątek uznać za prywatny musi być on w całym okresie posiadania wykorzystywany wyłącznie do celów prywatnych co stwierdził Trybunał Sprawiedliwości UE w orzeczeniu w sprawie C-291/92 (Finanzamt Uelzen V. Dieter Armbrecht), które dotyczyło kwestii opodatkowania sprzedaży przez osobę, będącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, części majątku niewykorzystywanej do prowadzonej działalności gospodarczej, a służącej jej wyłącznie do celów prywatnych. „Majątek prywatny” to zatem taka część majątku danej osoby fizycznej, która nie jest przez nią przeznaczona ani wykorzystywana dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej”. Dalej, w interpretacji indywidualnej z dnia 26 listopada 2020 r.  Dyrektor KIS wskazał: „(...) zaznacza się, że każdy kto dokonuje czynności, które zmierzają do wykorzystania towaru (np. nieruchomości) dla celów działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, powinien być uznany za podatnika podatku od towarów i usług. Tym samym wykorzystywanie majątku prywatnego stanowi również działalność gospodarczą, jeżeli jest dokonywane dla celów zarobkowych. Podstawowym kryterium dla opodatkowania sprzedaży, w tym przypadku nieruchomości, jest ustalenie m. in. czy majątek został nabyty i faktycznie wykorzystany na potrzeby osobiste, czy też z przeznaczeniem do działalności gospodarczej. Tym samym nie jest działalnością handlową, a zatem i gospodarczą sprzedaż majątku osobistego, który nie został nabyty ani też wykorzystany w trakcie jego posiadania w celu jego odsprzedaży i nie jest związany z prowadzoną działalnością gospodarczą. (...) W opisanej sytuacji nie można zgodzić się z Wnioskodawcą że wskazana nieruchomość zabudowana należy do majątku prywatnego Wnioskodawcy. Jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego, wskazana nieruchomość zabudowana była wykorzystywana do działalności gospodarczej Wnioskodawcy do 2017 r. Zatem nieruchomość ta należała do majątku przedsiębiorstwa Wnioskodawcy. Dodatkowo, w okresie od 5 kwietnia 2018 r. do 28 lutego 2019 r. Wnioskodawca wynajął lokal innemu przedsiębiorcy. Powyższe okoliczności jednoznacznie wskazują, że Wnioskodawca wykorzystywał posiadaną nieruchomość zabudowaną dla celów zarobkowych, zarówno w okresie prowadzenia działalności gospodarczej, jak i po likwidacji działalności gospodarczej w ramach umowy najmu tej nieruchomości zabudowanej. W przedmiotowej sprawie nie można więc przyjąć, że w całym okresie posiadania nieruchomości zabudowanej budynkiem użytkowym Wnioskodawca wykorzystywał nieruchomość wyłącznie do celów prywatnych. Zatem z uwagi na zawarty we wniosku opis sprawy stwierdzić należy, że Wnioskodawca sprzedając nieruchomość nie dokona zbycia majątku osobistego, ale majątek wykorzystywany przez Wnioskodawcę w prowadzonej działalności gospodarczej. Natomiast dokonując dostawy przedmiotowej nieruchomości, która była wykorzystywana w prowadzonej dzielności gospodarczej oraz była wynajmowana odpłatnie w celach zarobkowych, Wnioskodawca wypełni przesłanki określone w art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy. Tym samym przedmiotowa dostawa nieruchomości będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.”

W świetle powyższego należy uznać, że Nieruchomość, przez Dłużnika, została nabyta i była wykorzystywana w ramach działalności gospodarczej tego Dłużnika w rozumieniu Ustawy VAT, gdzie definicję tej działalności spełnia zarówno prowadzenie uprzednio przez Dłużnika na Nieruchomości działalności produkcyjnej, jak i dzierżawa tej Nieruchomości. Powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, przesądza o konieczności przypisania Dłużnikowi statusu podatnika VAT na gruncie art. 15 ust. 1 i 2 Ustawy VAT i w konsekwencji potraktowanie jej sprzedaży jako sprzedaży podlegającej Ustawie VAT (jako odpłatnej dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 Ustawy VAT).

Jednocześnie podkreślenia wymaga, że dla kwalifikacji danego podmiotu jako podatnika VAT nie jest istotne to, czy w danym momencie podmiot ten jest zarejestrowany jako czynny podatnik VAT. Wynika to z faktu, że o statusie podatnika przesądzają faktyczne aspekty działalności, jej zorganizowany charakter i zarobkowy cel, nie zaś dopełnienie wymogów formalnych, o których mowa w art. 96 ust. 1 Ustawy VAT. Przesądził o tym m.in. Trybunał Sprawiedliwości UE, który w wyroku z dnia 6 września 2012 r. C-324/11 wskazał: „Oczywiście art. 213 ust. 1 akapit pierwszy dyrektywy 2006/112 stanowi, że każdy podatnik zgłasza rozpoczęcie, zmianę i zaprzestanie działalności w charakterze podatnika. Niemniej jednak niezależnie od znaczenia tego zgłoszenia dla systemu podatku VAT, nie powinno stanowić ono dodatkowego warunku wymaganego dla przyznania statusu podatnika w rozumieniu art. 9 ust. 1 tej dyrektywy, ponieważ ów art. 213 znajduje się w jej tytule XI, rozdziale 2 zatytułowanym Identyfikacja.”

Podsumowując powyższe należy przyjąć, że zarówno przedmiotowa, jak i podmiotowa przesłanka opodatkowania VAT dostawy Nieruchomości będzie spełniona, a tym samym ich dostawa przez Wnioskodawcę w toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT, a tym samym po stronie Wnioskodawcy jako komornika sądowego powstanie obowiązek naliczenia, pobrania i uiszczenia podatku VAT wg właściwej stawki lub zastosowania właściwego zwolnienia z opodatkowania VAT.

Ad. 2 i 3

Jak przedstawiano powyżej, działki ewidencyjne o nr 1 i 2 są zabudowane - na tych działkach, zgodnie z operatem szacunkowym, znajdują się obiekty będące budynkami i budowlami. Z uwagi na powyższe, niżej przedstawione uzasadnienie dla stanowiska własnego Wnioskodawcy dot. obu tych działek.

W przypadku, gdy przedmiotem dostawy podlegającej opodatkowaniu VAT są budynki i budowle (jako towary w rozumieniu definicji z art. 2 pkt 6 Ustawy VAT), odpowiedź na pytanie, czy dostawa tych obiektów korzystać będzie ze zwolnienia z VAT, wymaga przede wszystkim analizy przesłanek zwolnień z art. 43 ust. 1 pkt 10 i 10a Ustawy VAT.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10 Ustawy VAT zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części z wyjątkiem, gdy dostawa ta dokonywana jest w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz, gdy pomiędzy pierwszym zasiedleniem, a dostawą budynku / budowli upłynął okres krótszy niż 2 lata. Dalej, w myśl art. 2 pkt 14 Ustawy VAT, pierwsze zasiedlenie oznacza oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi lub rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne budynku, budowli (lub ich części) po jego wybudowaniu lub ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatkach dochodowych, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Z brzmienia definicji pierwszego zasiedlenia wynika zatem, że za zasiedlony powinien zostać uznany każdy budynek (budowla lub ich części analogicznie) w przypadku gdy:

   - budynek ten został oddany do używania pierwszemu nabywcy, przykładowo na skutek zawarcia umowy przenoszącej jego własność i ekonomiczne władztwo nad nim, która nie musi być przy tym czynnością opodatkowaną VAT  lub

   - budynek ten został oddany od użytkowania pierwszemu użytkownikowi, na podstawie przykładowo umowy najmu, lub

   - budynek, z którego podatnik zaczął korzystać na potrzeby własne.

Jednocześnie definicja pierwszego zasiedlenia określa moment początkowy / zdarzenie, po zaistnieniu którego możliwe jest uznanie, że budynek został zasiedlony - do jego zasiedlenia może dojść bowiem po jego wybudowaniu lub ulepszeniu, jeżeli wydatki na ulepszenie stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej tego budynku. Ponadto, należy zaznaczyć, że do pierwszego zasiedlenia danego budynku, w przypadku, gdy po jego wybudowaniu podlegał on ulepszeniom, może dochodzić wielokrotnie, o ile wartość ulepszeń była wyższa niż 30% wartości początkowej tego budynku.

Uwzględniając powyższe należy wskazać, że budynki i budowle znajdujące się na działkach ewidencyjnych o nr 1 i 2 powinny zostać uznane za zasiedlone już w momencie przeniesienia własności tych obiektów na Dłużników na podstawie umowy z dnia 7 maja 1990 r. Dalej, z uwagi na fakt, że były one modernizowane / ulepszane przez Dłużnika (o czym świadczą wydawane na jego rzecz decyzje o pozwoleniu na budowę, ostatnia z 1997 r.) możliwym jest, że w stanie faktycznym sprawy przed 2015 r. wystąpiło zdarzenie, z którym Ustawa VAT wiąże skutek w postaci konieczności ponownego wyznaczenia momentu pierwszego zasiedlenia tych obiektów. Jednocześnie, pomimo, że w operacie szacunkowym data wykonania ww. ulepszeń nie jest znana, należy uznać, że obiekty te w stanie już ulepszonym zostały przez Dłużnika oddane do korzystania na podstawie umowy dzierżawy innemu przedsiębiorcy. Skoro zatem umowa dzierżawy Nieruchomości została zawarta w 2015 r. i do wydania Nieruchomości w posiadanie dzierżawcy doszło (o czym świadczy okoliczność prowadzenia na Nieruchomości przez ten podmiot działalności gospodarczej), a w operacie szacunkowym brak informacji o ulepszeniach wykonanych po 2015 r., do ponownego pierwszego zasiedlenia znajdujących się na działkach ewidencyjnych o nr 1 i 2 obiektów doszło najpóźniej z tym momentem. Od tej chwili upłynęły już 2 lata, a tym samym dostawa Nieruchomości w zakresie ww., zabudowanych działek ewidencyjnych powinna korzystać ze zwolnienia z opodatkowania VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 Ustawy VAT.

Uwzględniając okoliczność, że przesłanki zwolnienia z opodatkowania z art. 43 ust. 1 pkt 10 Ustawy VAT - w odniesieniu do podlegających dostawie budynków i budowli znajdujących się na działkach ewidencyjnych o nr 1 i 2 - będą spełnione, brak jest konieczności analizy możliwości zwolnienia ich dostawy od opodatkowania z perspektywy art. 43 ust. 1 pkt 10a Ustawy VAT (bowiem na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a Ustawy VAT: „Zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem o którym mowa w pkt 10 tego artykułu.  Dodatkowo w odniesieniu do działek ewidencyjnych o nr 1 i 2, które zgodnie z operatem szacunkowym stanowią działki zabudowane obiektami budowlanymi będącymi budynkami lub budowlami, należy wskazać, że na analogicznych zasadach jak dostawa tych obiektów opodatkowaniu podlegać będzie dostawa gruntu, na którym te obiekty są posadowione. W myśl bowiem art. 29a ust. 8 Ustawy VAT w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu. W konsekwencji dostawa gruntu w zakresie ww. działek ewidencyjnych będzie zwolniona z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 Ustawy VAT.

Ad. 4

Jak przedstawiano powyżej, działka ewidencyjna o nr 3 stanowi grunt niezabudowany.

W przypadku, gdy przedmiotem dostawy podlegającej opodatkowaniu VAT jest grunt (jako towar w rozumieniu definicji z art. 2 pkt 6 Ustawy VAT), odpowiedź na pytanie, czy dostawa tego gruntu korzystać będzie ze zwolnienia z VAT, wymaga analizy przesłanek zwolnienia z opodatkowania z art. 43 ust. 1 pkt 9 Ustawy VAT.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 9 Ustawy VAT zwalnia się z podatku dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane. W myśl z kolei art. 2 pkt 33 Ustawy VAT terenem budowlanym jest teren, który jest przeznaczony pod zabudowę na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a w sytuacji w której dany teren nie jest objęty planem miejscowym (bądź nigdy dla danego terenu planu nie było, bądź też stary plan wygasł), gdy dla danego terenu została wydana decyzja o warunkach zabudowy.

Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego, dla obszaru, na którym zlokalizowana jest Nieruchomość obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z zapisami tego planu, przeznaczenie terenu w granicach działki ewidencyjnej o nr 3 zostało określone jako: tereny zabudowy usługowej. To oznacza, że działka ta ma charakter budowlany. Dalej, to oznacza, że działka ta spełnia definicję terenu budowlanego z Ustawy VAT, którego dostawa, tym samym, nie będzie korzystać ze zwolnienia z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 Ustawy VAT.

Jednocześnie zdaniem Wnioskodawcy na powyższą konstatację nie powinna mieć wpływu okoliczność, że na ww. działce znajdują się ruiny zabudowy gospodarskiej w postaci fundamentów. W ocenie Wnioskodawcy, pozostałości dawnej zabudowy w postaci jedynie fundamentów nie będą stanowić budynku ani budowli w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, a tym samym nie będą stanowić towaru, którego dostawa mogłaby podlegać opodatkowaniu VAT na zasadach właściwych dla tych towarów (konieczność analizy przesłanek zwolnienia z opodatkowania VAT dostawy tych towarów na podstawie przede wszystkim art. 43 ust. 1 pkt 10 i 10a Ustawy VAT).

Takie stanowisko zostało przedstawione również przez Dyrektora KJS w interpretacji indywidualnej z dnia 5 lipca 2021 r.: „Natomiast w odniesieniu do fundamentów budynku, które znajdują się na działce, należy stwierdzić, że niedokończona inwestycja budowlana w postaci rozpoczętej budowy budynku, gdy na moment przeprowadzenia transakcji sprzedaży będzie na etapie fundamentów, nie wypełni definicji budynku oraz nie będzie nosić cech budowli lub ich części w świetle przepisów Prawa budowlanego.”

Ad. 5

W ocenie Wnioskodawcy w opisanym stanie faktycznym, w odniesieniu do sprzedaży Nieruchomości - status podatnika podatku VAT powinien posiadać wyłącznie Dłużnik W.J.. Takiego statusu nie powinna posiadać z kolei małżonka Dłużnika (Pani D.J.), pomimo, że jest ona właścicielem Nieruchomości - na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej - wraz z Dłużnikiem. Pani D.J. nie prowadzi i nie prowadziła wcześniej działalności gospodarczej, nie jest również wydzierżawiającym z tytułu zawartej umowy dzierżawy Nieruchomości.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest:

  - prawidłowe w zakresie opodatkowania podatkiem VAT dostawy nieruchomości, możliwości zastowowania zwolnienia z podatku VAT dla dostawy działek zabudowanych nr 1 i 2 oraz braku możliwości zastosowania zwolnienia z podatku VAT przy sprzedaży działki niezabudowanej nr 3,

  - prawidłowe w zakresie wskazania czy status podatnika w związku ze sprzedażą nieruchomości przysługuje wyłącznie Dłużnikowi W.J..

 Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na podstawie uregulowania zawartego w art. 18 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. 2023 r. poz. 1570), zwanej dalej ustawą:

Organy egzekucyjne określone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2022 r. poz. 479) oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów.

Definicja płatnika została zawarta w art. 8 ustawy Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym:

Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Przepis art. 18 ustawy wprowadza szczególną na gruncie przepisów ustawy regulację, kiedy to należny podatek pobierany jest i odprowadzany do urzędu skarbowego przez płatnika, a  nie przez podatnika. Płatnik pełni w tym przypadku rolę pośrednika pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym, przekazując organowi środki pieniężne podatnika. Uzasadnione jest to charakterem odpłatnej dostawy następującej w ramach wykonywania czynności egzekucyjnych. Jeżeli bowiem dłużnik niesolidnie spłaca swoje zobowiązania i w celu wyegzekwowania należności wszczęto przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne, to istnieją podstawy do uznania, że nie uiści również podatku należnego w związku z dostawą mającą miejsce w ramach egzekucji.

Z powołanych wyżej przepisów wynika, że komornik sądowy dokonuje transakcji w imieniu podatnika – dłużnika. Prowadzona przez niego sprzedaż towarów będących własnością dłużnika będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, gdy do rozliczenia tego podatku byłby zobowiązany dłużnik, w przypadku, gdy powyższa czynność nie podlegałaby opodatkowaniu tym podatkiem lub byłaby od niego zwolniona, komornik sądowy nie będzie obowiązany do odprowadzenia podatku. Jeżeli na dłużniku spoczywa obowiązek podatkowy związany ze sprzedażą towarów, to komornik jest zobowiązany do wystawienia faktury w imieniu i na rzecz dłużnika.

Tym samym komornik sądowy zobowiązany jest do przestrzegania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz do uwzględnienia w trakcie sprzedaży licytacyjnej towarów okoliczności decydujących o jej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży – rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach – rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W świetle powołanych powyżej przepisów grunt spełnia definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy, a jego sprzedaż stanowi dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę w rozumieniu art. 7 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bowiem aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem był podatnikiem podatku od towarów i usług.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy:

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Według art. 15 ust. 2 ustawy:

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że do tego, aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik. Definicja działalności gospodarczej, zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Ponadto, działalność gospodarczą stanowi wykorzystywanie towarów w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W świetle powyższych przepisów stwierdzić należy, że dostawa towarów podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana będzie przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

W myśl art. 693 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1360 ze zm.),

przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz.

Z powyższych przepisów wynika, że umowa dzierżawy jest umową dwustronnie obowiązującą i wzajemną. Odpowiednikiem świadczenia wydzierżawiającego polegającego na oddaniu rzeczy do używania/pobierania pożytków, jest świadczenie dzierżawcy, polegające na płaceniu umówionego czynszu. A zatem, umówiony między stronami czynsz jest wynagrodzeniem za możliwość korzystania z cudzej rzeczy i pobierania pożytków, w związku z czym stanowi świadczenie wzajemne należne za używanie przedmiotu dzierżawy przez dzierżawcę.

Na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług usługa dzierżawy wypełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i jako czynność odpłatna, świadczona za wynagrodzeniem, wypełnia dyspozycję art. 5 ust. 1 ustawy, tj. jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z opisu sprawy wynika, że zamierza Pan sprzedać w drodze egzekucji nieruchomości zabudowane nr 1 i 2 oraz nieruchomość niezabudowaną nr 3 będące własnością Dłużnika.

Jak wynika z analizy danych zawartych w CEIDG, dłużniczka D.J. nie prowadzi ani nie prowadziła działalności gospodarczej. Zgodnie z wpisem w CEIDG, Dłużnik W.J. (dalej: Dłużnik) aktualnie nie prowadzi zarejestrowanej, indywidualnej działalności gospodarczej, działalność ta przez dłużnika była jednak prowadzona w latach 1988 - 2017 (data wykreślenia z CEIDG 27 czerwca 2017 r.) pod firmą Fabryka Ceramiki Budowlanej W.J.. Główny przedmiot działalności gospodarczej Dłużnika stanowiła: produkcja cegieł, dachówek i materiałów budowlanych z wypalanej gliny (PKD: 23.32.Z). Nieruchomość stanowiła składnik majątku Dłużnika, nabyty przez niego w celach związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą i w tym celu była przez niego wykorzystywana do 2015 r. (Dłużnik prowadził na Nieruchomości zakład produkcyjny). W tym okresie budynki znajdujące się na Nieruchomości podlegały modernizacji / ulepszeniom, przy czym zgodnie z danymi z operatu szacunkowego, ostatnia decyzja na podstawie której Dłużnikowi udzielono pozwolenia na budowę została wydana w 1997 r. Jednocześnie, od 2015 r. Nieruchomość jest przedmiotem umowy dzierżawy zawartej przez Dłużnika, a tym samym nadal stanowi dla Dłużnika stałe źródło przychodów.

Zatem przy dostawie ww. nieruchomości spełnione zostaną przesłanki do uznania Dłużnika za podatnika podatku od towarów i usług, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy, prowadzącego działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, bowiem sprzedaż będzie dotyczyła składników majątku, który Dłużnik nabył i wykorzystywał do działalności gospodarczej, a ponadto przedmiotowa nieruchomość jest przedmiotem dzierżawy od 2015 r. i jak wskazano w opisie sprawy stanowi stałe źródło dochodów Dłużnika.

W konsekwencji, dostawa przez Pana jako Komornika w drodze licytacji komorniczej nieruchomości zabudowanych nr 1 i 2 oraz nieruchomości niezabudowanej nr 3 będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, jako odpłatna dostawa towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy.

Tym samym Pana stanowisko w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.

W tym miejscu wskazać należy, że dokonywana czynność, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług może być opodatkowana albo może korzystać ze zwolnienia od tego podatku.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

W art. 43 ust. 1 pkt 10 i pkt 10a ustawy, ustawodawca przewidział zwolnienie od podatku VAT dla dostawy nieruchomości zabudowanych spełniających określone w tych przepisach warunki.

Zasady zwolnienia od podatku dostawy budynków, budowli i ich części znajduje się w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, który stanowi że:

Zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:

a) dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,

b) pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Z powyższego uregulowania wynika, że dostawa budynków, budowli lub ich części jest – co do zasady – zwolniona od podatku od towarów i usług. Wyjątek stanowi dostawa w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz jeżeli pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Zatem dla ustalenia zasad opodatkowania dostawy budynków, budowli lub ich części kluczowym jest ustalenie, kiedy nastąpiło pierwsze zasiedlenie i jaki upłynął okres od tego momentu.

Kwestia pierwszego zasiedlenia została uregulowana w art. 2 pkt 14 ustawy o VAT:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o: pierwszym zasiedleniu - rozumie się przez to oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi lub rozpoczęcie użytkowania na  potrzeby własne budynków, budowli lub ich części, po ich:

a) wybudowaniu lub

b) ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Z powyższego przepisu wynika, że pierwszym zasiedleniem jest pierwsze zajęcie budynku, budowli lub ich części do użytkowania. Zatem aby można było mówić o pierwszym zasiedleniu, musi dojść do zajęcia budynku, budowli lub ich części, ich używania, w tym na  potrzeby własne. Pierwsze zasiedlenie budynku, budowli lub ich części ma więc miejsce zarówno w sytuacji, w której po wybudowaniu budynek, budowlę lub ich część oddano w  najem, jak i w przypadku wykorzystywania budynku, budowli lub ich części na potrzeby własnej działalności gospodarczej podatnika czy też potrzeby własne osoby fizycznej – bowiem w obydwu przypadkach dochodzi do korzystania z budynku, budowli lub ich części.

W tym miejscu należy zauważyć, że w przypadku nieruchomości niespełniających przesłanek do zwolnienia od podatku na podstawie powołanego wyżej przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, ustawodawca umożliwia podatnikom – po spełnieniu określonych warunków – skorzystanie ze zwolnienia wskazanego w pkt 10a tego przepisu.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy:

Zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o  którym mowa w pkt 10, pod warunkiem że:

 a) w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do  obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,

 b) dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do  których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.

Tak więc, by dostawa budynków, budowli lub ich części mogła korzystać ze zwolnienia na  podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy, muszą być spełnione łącznie dwa warunki występujące w tym artykule.

Analiza powołanych wyżej przepisów wskazuje, że jeżeli dostawa budynków, budowli lub  ich  części będzie mogła korzystać ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, wówczas badanie przesłanek wynikających z przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10a stanie się bezzasadne.

Kwestię opodatkowania dostawy gruntu, na którym posadowione zostały budynki, budowle rozstrzyga przepis art. 29a ust. 8 ustawy, zgodnie z którym:

W przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że co do zasady grunt będący przedmiotem sprzedaży (w tym zbycie prawa użytkowania wieczystego) podlega opodatkowaniu według takiej stawki podatku od towarów i usług, jaką opodatkowane są budynki lub budowle na nim posadowione. Oznacza to, że w sytuacji, gdy budynki, budowle lub ich części korzystają ze zwolnienia od podatku, również sprzedaż gruntu lub zbycie prawa użytkowania wieczystego gruntu będą korzystały ze zwolnienia od podatku.

W myśl art. 3 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 682),

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

  budynku - należy przez to rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach;

  budowli - należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem tablice reklamowe i urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni jądrowych, elektrowni wiatrowych, morskich turbin wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową;

Z opisu sprawy wynika, że przedmiotem dostawy będą m.in. dwie działki zabudowane budynkami i budowlami nr 1 i 2. Jak wynika z opisu sprawy Dłużnik do 2015 roku prowadził na przedmiotowej nieruchomości działalność produkcyjną. Nieruchomość w całości jest przedmiotem umowy dzierżawy, zawartej przez Dłużnika (wyłączny wydzierżawiający) z Panem A.J. Umowa została zawarta w 2015 r., tj. już po wygaszeniu działalności produkcyjnej prowadzonej przez Dłużnika na Nieruchomości (zgodnie z operatem szacunkowym, działalność ta została zakończona na przełomie lat 2014/2015). Dzierżawca prowadzi na Nieruchomości działalność gospodarczą. Ponadto wskazał, że brak jest informacji o ulepszeniach jakie mogły mieć miejsce w stosunku do obiektów budowlanych znajdujących się na Nieruchomości po 2015, tj. po wydzierżawieniu Nieruchomości przez Dłużnika tak więc należy przyjąć, że ulepszenia takie, po tej dacie, nie były wykonywane.

Odnosząc się do budynków i budowli znajdujących się na działkach nr 1 i 2 stwierdzić należy, że dostawa ww. obiektów nie będzie następować w ramach pierwszego zasiedlenia, w rozumieniu art. 2 pkt 14 ustawy o VAT, gdyż jak Pan wskazał w opisie sprawy, ww. obiekty użytkowane były przez Dłużnika do działalności produkcyjnej, a od 2015 roku nieruchomość w całości jest przedmiotem dzierżawy. Zatem od momentu pierwszego zasiedlenia ww. obiektów upłynął okres przekraczający 2 lata. Ponadto po tej dacie tj. po 2015 r. nie były wykonywane ulepszenia. Zatem spełniony został również drugi warunek umożliwiający zwolnienie ww. obiektów na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, gdyż między pierwszym zasiedleniem a dostawą ww. obiektów minął okres dłuższy niż 2 lata.

Podsumowując, dostawa ww. budynków i budowli znajdujących się na działkach nr 1 i 2 korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT.

W związku z tym, że dostawa ww. budynków i budowli korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, to odpowiednio zwolnieniem tym objęta jest także transakcja sprzedaży gruntu w postaci działek nr 1 i 2, na których ww. obiekty są posadowione (art. 29a ust. 8 ustawy).

Tym samym stanowisko w zakresie pytania nr 2 i 3 jest prawidłowe.

Odnosząc się natomiast do sprzedaży działki niezabudowanej nr 3 wskazać należy że:

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy

Zwalnia się od podatku dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane.

Powyższe oznacza, że zwolnienie przysługuje względem takiej dostawy, której przedmiotem jest grunt niezabudowany i jednocześnie o przeznaczeniu innym niż budowlane.

Na podstawie art. 2 pkt 33 ustawy

Przez tereny budowlane rozumie się grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu – zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

W tym miejscu warto wyjaśnić, że stosownie do treści wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 28 marca 1996 r. w sprawie C-468/93 Gemeente Emmen – „teren budowlany” oznacza każdy nieuzbrojony lub uzbrojony teren uznany przez państwa członkowskie za teren z przeznaczeniem pod zabudowę.

Zatem także w świetle orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości za teren budowlany uznać można jedynie taki, który regulacjami prawa krajowego został przeznaczony pod zabudowę.

Z powyższych przepisów wynika, że przeznaczenie określonego gruntu należy oceniać wyłącznie w oparciu o istniejący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego oraz – w przypadku braku takiego planu – wydane decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Opodatkowaniu podlegają te dostawy, których przedmiotem są nieruchomości gruntowe zabudowane i niezabudowane, przy czym w przypadku gruntów niezabudowanych, tylko te, które stanowią tereny budowlane w myśl art. 2 pkt 33 ustawy. Natomiast dostawa gruntów niezabudowanych, które nie są terenami budowlanymi, jest zwolniona od podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 977):

Ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

Stosownie do art. 4 ust. 2 ww. ustawy:

W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, przy czym:

1) lokalizację inwestycji celu publicznego ustala się w drodze decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego;

2) sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy dla innych inwestycji ustala się w drodze decyzji o warunkach zabudowy.

O przeznaczeniu nieruchomości stanowią zatem akty prawa miejscowego, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego – jako źródło prawa miejscowego, a w przypadku jego braku decyzja o warunkach zabudowy – jako akt indywidualny prawa administracyjnego.

W tym miejscu warto wyjaśnić, że stosownie do treści wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 28 marca 1996 r. w sprawie C-468/93 Gemeente Emmen – „teren budowlany” oznacza „każdy nieuzbrojony lub uzbrojony teren uznany przez państwa członkowskie za teren z przeznaczeniem pod zabudowę”.

W konsekwencji, generalnie opodatkowane podatkiem VAT są dostawy, których przedmiotem są nieruchomości gruntowe zabudowane i niezabudowane, przy czym w przypadku tych ostatnich opodatkowane są wyłącznie te, których przedmiotem są tereny budowlane, czyli tereny przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu – zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Pozostałe natomiast dostawy gruntów niezabudowanych, dla których nie obowiązuje plan zagospodarowania przestrzennego oraz nie wydano decyzji o warunkach zabudowy – są zwolnione od podatku VAT. Ustawa o podatku od towarów i usług w kontekście zastosowania właściwej stawki podatku VAT przy sprzedaży gruntu nakazuje oceniać przeznaczenie tego gruntu wyłącznie na podstawie istniejącego planu zagospodarowania przestrzennego oraz wydanych decyzji o warunkach zabudowy.

Z opisu sprawy wynika że działka niezabudowana nr 3 będąca przedmiotem sprzedaży znajduje sią w całości na obszarze, na którym obowiązują ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z ustaleniami ww. planu miejscowego, działka gruntu znajduje sią w całości na obszarze, którego przeznaczenie określone zostało symbolem 1U, tj. teren zabudowy usługowej.

Tym samym na moment sprzedaży, działka nr 3 będzie stanowiła teren budowlany zdefiniowany w art. 2 pkt 33 ustawy i w rezultacie jej dostawa ww. działki nie będzie korzystała ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy.

W tym miejscu należy wskazać, że jeżeli przy dostawie nieruchomości niezabudowanej wystąpią przesłanki uniemożliwiające zastosowanie zwolnienia od podatku VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy, to należy przeanalizować możliwość zwolnienia dostawy w oparciu o przepis art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Według art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT:

zwalnia się od podatku dostawę towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Zwolnienie od podatku określone w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy, dotyczy wszystkich towarów – zarówno nieruchomości, jak i ruchomości – przy nabyciu (imporcie lub wytworzeniu) których nie przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia podatku VAT i wykorzystywanych – niezależnie od okresu ich używania przez podatnika (kilka dni, miesięcy czy lat) – wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku VAT.

W celu zastosowania zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy, dla dostawy towarów, spełnione muszą być łącznie dwa warunki wskazane w tym przepisie, tj.:  

1. towary od momentu ich nabycia do momentu ich zbycia muszą służyć wyłącznie działalności zwolnionej, w żadnym momencie ich posiadania nie można zmienić ich przeznaczenia oraz sposobu wykorzystywania,

2. przy nabyciu (imporcie, wytworzeniu) tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Niespełnienie choćby jednego z powyższych warunków daje podstawę do wyłączenia dostawy towarów ze zwolnienia od podatku VAT przewidzianego w ww. art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Z opisu sprawy wynika, że przedmiotowa nieruchomość była i jest wykorzystywana tylko do działalności gospodarczej: produkcja cegieł, dachówek i materiałów budowlanych, a od roku 2015 r. była wydzierżawiana dzierżawcy, który prowadził na przedmiotowej nieruchomości działalność gospodarczą. Tym samym działka ta nie była wykorzystywana wyłącznie do działalności zwolnionej z VAT. Oznacza to, że nie zostały spełnione wszystkie warunki do zastosowania zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.

W konsekwencji należy stwierdzić, że dostawa działki nr 3 nie będzie korzystała ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 i pkt 2 ustawy, a zatem będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług według stawki właściwej dla przedmiotu dostawy.

Końcowo należy zauważyć, że fragmenty fundamentów po zlikwidowanych budynkach znajdujące się na działce nr 3, nie wypełniają definicji budynku oraz nie będą nosić cech budowli lub ich części w świetle przepisów Prawa budowlanego.

Tym samym Pana stanowisko w zakresie pytania nr 4 jest prawidłowe.

Kwestią do rozstrzygnięcia jest również ustalenie czy status podatnika w odniesieniu do sprzedaży opisanych nieruchomości przysługuje wyłącznie Dłużnikowi W.J. czy również małżonce Dłużnikowi D.J.

Należy zauważyć, że kwestia stosunków majątkowych pomiędzy małżonkami uregulowana została w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1359, ze zm.; dalej jako: „Kodeks rodzinny”).

Stosownie do art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego:

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez obojga małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Zatem istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

W świetle art. 35 Kodeksu rodzinnego:

W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

W myśl art. 36 Kodeksu rodzinnego:

§ 1. Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny.

Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 1 Kodeksu rodzinnego:

Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków.

Z uwagi na powyższe regulacje prawne w akcie notarialnym dokumentującym tego rodzaju nabycie nieruchomości wymieniani są oboje małżonkowie, jeżeli istnieje między nimi ustawowa wspólność majątkowa. Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną uprawniającą do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego, a w czasie jej trwania żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego.

Na mocy zapisu zawartego w art. 43 § 1 cyt. Kodeksu rodzinnego:

Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

W tym miejscu wskazać należy, że ustawa o podatku od towarów i usług nie wymienia małżonków jako odrębnej kategorii podatników. Powyższe stwarza dla małżonków prowadzących działalność gospodarczą szczególną sytuację prawną. Należy zauważyć, że żaden z przepisów ustawy nie zabrania małżonkom prowadzenia działalności gospodarczej jako odrębnym podatnikom. Nie ma przy tym przeszkód, aby pomiędzy małżonkami prowadzącymi odrębne działalności istniała ustawowa wspólność majątkowa.

W konsekwencji, podatnikiem podatku od towarów i usług jest ten z małżonków, który dokona czynności podlegającej opodatkowaniu.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy podlega jednak opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Według zapisu art. 15 ust. 1 ustawy

podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy,

działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Definicja działalności gospodarczej, zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym.

Tym samym, nie jest działalnością handlową, a zatem i gospodarczą, sprzedaż majątku osobistego, który nie został nabyty ani też wykorzystany w trakcie jego posiadania w celu jego odsprzedaży i nie jest związany z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W kontekście powyższych przepisów należy stwierdzić, że każdy, kto dokonuje czynności, które są konieczne do przyszłego wykorzystania nieruchomości dla celów działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, powinien być uznany za podatnika podatku od towarów i usług. Tym samym, wykorzystanie majątku prywatnego stanowi również działalność gospodarczą, jeżeli jest dokonywane w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Podstawowym kryterium dla opodatkowania sprzedaży, w tym przypadku nieruchomości, jest ustalenie, czy działanie to można uznać za wykorzystywanie majątku w sposób ciągły do celów zarobkowych, czy majątek nabyty został i faktycznie wykorzystany na potrzeby własne, czy też z przeznaczeniem do działalności gospodarczej.

Z przedstawionych przepisów wynika więc, że jeśli osoba fizyczna dokonuje zbycia ze swojego majątku prywatnego nieruchomości gruntowej, a czynność ta wykonywana jest jednorazowo lub okazjonalnie, w warunkach wskazujących, że działanie to nie jest czynione z zamiarem jego powtarzania (kontynuowania) i nie zmierza do nadania mu stałego charakteru, transakcja taka nie może być uznana za działalność gospodarczą, w rozumieniu cytowanego wyżej art. 15 ust. 2 ustawy.

Mając powyższe uwagi na względzie należy stwierdzić, że uznanie, czy dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy.

W konsekwencji, podatnikiem podatku od towarów i usług jest ten z małżonków, który dokona czynności podlegającej opodatkowaniu.

Jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego, nieruchomość składająca się z działek zabudowanych nr 1 i 2 oraz działki niezabudowanej nr 3 stanowi ustawową własność małżeńską Dłużnika W.J. i Dłużnika D.J. Dłużnik aktualnie nie oprowadzi działalności gospodarczej. Prowadził działalność w latach 1988 – 2017. Natomiast Dłużniczka nie prowadzi i nie prowadziła działalności gospodarczej. Opisana we wniosku nieruchomość w całości jest przedmiotem umowy dzierżawy, zawartej przez Dłużnika (wyłączny wydzierżawiający).

W tym miejscu należy zaznaczyć, że autonomiczność prawa podatkowego wyklucza możliwość interpretacji przepisów, która zakładałaby, że stosunki majątkowe między małżonkami, regulowane przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, mogą kształtować zakres praw i obowiązków podatników podatku od towarów i usług. Zatem, nie każda czynność, która wywołuje skutki na gruncie prawa cywilnego, będzie takie skutki wywoływała na gruncie prawa podatkowego.

W rozpatrywanej sprawie, pomimo że nabycie przedmiotowej nieruchomości nastąpiło w ramach istniejącej małżeńskiej wspólnoty majątkowej, to jednak z wniosku nie wynika, aby nabyta Nieruchomość była wykorzystywana przez Dłużniczkę do działalności gospodarczej. Czyli to Dłużnik prowadząc działalność gospodarczą w oparciu o składniki majątku wspólnego miał nad tym majątkiem kontrolę ekonomiczną.

Jak wskazano powyżej, małżeństwo nie należy do żadnej kategorii podmiotów wymienionych w cytowanym wyżej art. 15 ust. 1 ustawy. W świetle przytoczonych wyżej przepisów zauważyć należy, że status podatnika podatku od towarów i usług, wynika z okoliczności dokonania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Dla ustalenia, czy podmiot dokonujący transakcji sprzedaży nieruchomości jest podatnikiem podatku VAT, istotnym jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą.

Skoro więc Nieruchomość opisaną we wniosku do prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy, wykorzystywał wyłącznie Dłużnik, to On dokona w efekcie dostawy nieruchomości – przeniesienia prawa do rozporządzania nią jak właściciel.

W konsekwencji sprzedaż opisanych we wniosku nieruchomości w drodze egzekucji komorniczej będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a podatnikiem z tego tytułu będzie wyłącznie Dłużnik pan W.J..

Zatem Pana stanowisko w zakresie pytania nr 5 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, który Pan przedstawił i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Pełna weryfikacja przedstawionych we wniosku okoliczności możliwa jest jedynie w toku postępowania podatkowego lub kontrolnego, prowadzonego przez uprawnione do tego organy, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej. Postępowanie w sprawie dotyczącej wydania interpretacji indywidualnej jest postępowaniem szczególnym, mającym charakter uproszczony, odrębny od postępowania podatkowego, uregulowanego w dziale IV Ordynacji podatkowej. Wydając bowiem interpretację indywidualną Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przedstawia jedynie pogląd dotyczący wykładni treści analizowanych przepisów i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego (którego elementy przyjmuje, jako podstawę rozstrzygnięcia bez weryfikacji).

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są  przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

   - w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

   - w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co  do  zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.