Brak opodatkowania sprzedaży Lokalu (Nieruchomości) w trybie licytacji komorniczej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

19 maja 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 12 maja 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku opodatkowania sprzedaży Lokalu (Nieruchomości) w trybie licytacji komorniczej nr (...).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Jest Pan Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w (...) wykonującym czynności egzekucyjne przewidziane w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. W związku z tym, zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177 poz. 1054 ze zm.), jest Pan płatnikiem tego podatku od dostawy dokonywanej w trybie egzekucji, towarów, w tym nieruchomości, będących własnością Dłużnika.

Obecnie przewiduje Pan, że będzie dokonywał, w ramach prowadzonej egzekucji w sprawie o sygnaturze (...) sprzedaży licytacyjnej Lokalu stanowiącego wyłączną własność Dłużnika: (...) NIP: (...), PESEL: (...), stanowiącego odrębną Nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w (...), Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze: (...). Nieruchomość o numerze księgi wieczystej (...) to Lokal stanowiący odrębną Nieruchomość o powierzchni 115,00 m², położony pod adresem: (...). Lokal miał przeznaczenie wyłącznie użytkowe, obecnie po zgłoszeniu 3 kwietnia 2020 r. przez Dłużnika zamiaru zmiany sposobu użytkowania Lokalu do Starosty (...), od 21 kwietnia 2020 r. Lokal ma przeznaczenie mieszkalno-usługowe.

Dłużnik - Pani (...) - został właścicielem ww. Nieruchomości na podstawie aktu notarialnego, sporządzonego 30 listopada 2009 r., przeniesienie własności było opodatkowane podatkiem VAT. Według oświadczenia (...) przysługiwało Jej prawo do odliczenia podatku VAT, w związku z nabyciem Nieruchomości, jednak nigdy nie skorzystała z tego prawa i nie odliczyła podatku VAT, w związku z nabyciem Nieruchomości.

Należy podkreślić, że pierwsze zasiedlenie ww. Nieruchomości nastąpiło na pewno przed dniem 1 marca 2012 r., (w tym dniu Komornik przeprowadzał czynności opisu i oszacowania ww. Nieruchomości w sprawie Km (...). Z oświadczenia Dłużnika oraz z przedstawionego przez biegłą sadową operatu szacunkowego wynika, że od tego czasu nie były dokonywane takie ulepszenia, których wartość przekraczałaby 30% wartości początkowej Lokalu. Zgodnie z informacją udzieloną komornikowi przez Dłużnika oraz przedstawioną kserokopią umowy najmu, co najmniej w okresie od 1 grudnia 2016 r. do 1 grudnia 2017 r. Nieruchomość była wynajmowana (...), która z kolei w ww. okresie podnajmowała ją (...). Wg oświadczenia Dłużnika (...) Nieruchomość była także wynajmowana (...), w okresie od 3 września 2018 r. do 19 maja 2020 r., natomiast od 19 czerwca 2020 r. w Lokalu zamieszkuje syn Dłużnika (...) na podstawie nieodpłatnego użyczenia.

Wg informacji z Urzędu Skarbowego w (...), Dłużnik - Pani (...) - obecnie nie jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, natomiast był czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług w okresie od dnia 25 marca 1998 r. do dnia 29 sierpnia 2012 r. (data wykreślenia z rejestru). Zgodnie z informacją z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej RP, Pani (...) – Dłużnik prowadził działalność gospodarczą, od 12 kwietnia 1990 r., a zakończył wykonywanie działalności gospodarczej 1 marca 2003 r., przy czym z rejestru wykreślony został 24 maja 2012 r. Według oświadczenia Pani (...), Lokal był wprowadzony do ewidencji środków trwałych. Wg oświadczenia Dłużnika Pani (...), po zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej nie został sporządzony spis z natury, a także nie dokonano rozliczenia podatku na podstawie art. 14 ustawy o podatku od towarów i usług.

Ponadto na ww. Nieruchomości ustanowione są hipoteki przymusowe, ustanowione na rzecz Naczelnika Urzędu Skarbowego w (...), zabezpieczające należności z tytułu nieuiszczonego podatku od towarów i usług.

Pytanie

Czy planowana sprzedaż licytacyjna Nieruchomości będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, czy też będzie zwolniona z tego podatku? Jeżeli planowana sprzedaż licytacyjna Nieruchomości będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, to jaką stawkę podatku VAT należy zastosować?

Pana stanowisko w sprawie

Uwzględniając stan prawny w zakresie podatku od towarów i usług oraz unormowania wynikające z ustawy o komornikach sądowych, a także mając na uwadze poprawność realizacji obowiązków podatkowych komornika sądowego jako płatnika podatnika podatku od towarów i usług uważa Pan, że przyszła sprzedaż licytacyjna nieruchomości nie powinna być w ogóle opodatkowana podatkiem od towarów i usług.

Uzasadnienie

Ze względu na fakt, że pierwsze zasiedlenie nieruchomości nastąpiło przed dniem 1 marca 2012 r., a więc ponad 10 lat temu, nieruchomość była przedmiotem umowy najmu, dłużnik od ponad 10 lat nie jest czynnym podatnikiem podatku VAT ani nie prowadzi działalności gospodarczej, uważa Pan, iż sprzedaż licytacyjna Nieruchomości nie powinna być opodatkowana podatkiem VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 18 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.) – zwanej dalej „ustawą”:

Z treści powyższego przepisu wynika, że komornik sądowy jest płatnikiem podatku od dostawy towaru dokonywanej w trybie egzekucji, w przypadku, gdy wykonuje czynności egzekucyjne. Przez czynność egzekucyjną należy rozumieć każde formalne, oparte na przepisach procesowych, działanie uprawnionego organu egzekucyjnego, wywołujące skutek prawny dla prowadzonej egzekucji.

Definicja płatnika została zawarta w art. 8 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm), zgodnie z którym:

Przepis art. 18 ustawy wprowadza szczególną na gruncie przepisów ustawy regulację, kiedy to należny podatek pobierany jest i odprowadzany do urzędu skarbowego przez płatnika, a nie przez podatnika. Płatnik pełni w tym przypadku rolę pośrednika pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym, przekazując organowi środki pieniężne podatnika.

Z powołanych wyżej przepisów wynika, że komornik sądowy dokonuje transakcji w imieniu podatnika – dłużnika. Prowadzona przez niego sprzedaż towarów będących własnością dłużnika będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, gdy do rozliczenia tego podatku byłby zobowiązany dłużnik; w przypadku, gdy powyższa czynność nie podlegałaby opodatkowaniu tym podatkiem lub byłaby od niego zwolniona, komornik sądowy nie będzie obowiązany do odprowadzenia podatku.

Tym samym, komornik sądowy zobowiązany jest do przestrzegania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz do uwzględnienia w trakcie sprzedaży towarów okoliczności decydujących o jej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Stosownie do treści art. 2 pkt 6 ustawy:

Należy więc przyjąć, że na podstawie definicji zawartej w art. 2 pkt 6 ustawy, zbycie nieruchomości zarówno gruntowych jak i zabudowanych dokonywane przez podatnika, traktowane jest jako czynność odpłatnej dostawy towarów, o której stanowi art. 7 ust. 1 ustawy, podlegającej opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

W oparciu o art. 8 ust. 1 ustawy:

Jednak nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy, bądź świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Według przepisu art. 15 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

Analizując powyższe przepisy należy stwierdzić, że dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywane są przez podmiot mający status podatnika. Zaznacza się, że sprzedaż składników wykorzystywanych w działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Właściwym zatem jest wykluczenie osób fizycznych z grona podatników w przypadku, gdy dokonują sprzedaży, przekazania, bądź darowizny towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży, bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej.

W kontekście powyższych rozważań nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych lub okazjonalnych transakcji, za które nie jest przewidziana ściśle regularna zapłata oraz nie prowadzi zorganizowanej, czy zarejestrowanej działalności gospodarczej, a tylko np. wyzbywa się majątku osobistego. Dokonywanie określonych czynności incydentalnie, poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej, również nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.

W tym miejscu podkreślić należy, że pojęcie „majątku prywatnego” nie występuje na gruncie analizowanych przepisów ustawy, jednakże wynika z wykładni art. 15 ust. 2 ustawy, w której zasadnym jest odwołanie się do treści orzeczenia TSUE w sprawie C-291/92 (Finanzamt Uelzen V. Dieter Armbrecht), które dotyczyło kwestii opodatkowania sprzedaży przez osobę, będącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, części majątku niewykorzystywanej do prowadzonej działalności gospodarczej, a służącej jej do celów prywatnych. „Majątek prywatny” to zatem taka część majątku danej osoby fizycznej, która nie jest przez nią przeznaczona ani wykorzystywana dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej. Ze wskazanego orzeczenia wynika zatem, że podatnik musi w całym okresie posiadania danej nieruchomości wykazywać zamiar wykorzystywania części nieruchomości w ramach majątku osobistego. Przykładem takiego wykorzystania nieruchomości mogłoby być np. wybudowanie domu dla zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Potwierdzone to zostało również w wyroku TSUE z 21 kwietnia 2005 r., sygn. akt C-25/03 Finanzamt Bergisch Gladbach v. HE, który stwierdził, że majątek prywatny to mienie wykorzystywane dla zaspokojenia potrzeb własnych.

Z opisu sprawy wynika, że Dłużniczka nabyła Lokal (Nieruchomość) 30 listopada 2009 r. i wprowadziła go do ewidencji środków trwałych. W okresie od 25 marca 1998 r. do dnia 29 sierpnia 2012 r. (data wykreślenia z rejestru) posiadała status czynnego, zarejestrowanego podatnika podatku od towarów i usług. Nieruchomość była przedmiotem najmu w okresie co najmniej od 1 grudnia 2016 r. do 1 grudnia 2017 r. oraz w w okresie od 3 września 2018 r. do 19 maja 2020 r.

Wątpliwości Pana dotyczą kwestii, czy sprzedaż ww. Lokalu, w trybie egzekucji, może korzystać ze zwolnienia z podatku VAT.

Odnosząc się do okoliczności sprawy, należy wskazać, że zgodnie z treścią art. 659 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.):

Najem jest więc umową dwustronnie zobowiązującą i wzajemną, odpowiednikiem świadczenia wynajmującego, polegającego na oddaniu rzeczy do używania, jest świadczenie najemcy, polegające na płaceniu umówionego czynszu. Z powyższego wynika, że umówiony między stronami czynsz jest wynagrodzeniem za możliwość korzystania z cudzej rzeczy i stanowi świadczenie wzajemne należne za używanie lokalu przez jego najemcę. Zatem czerpanie dochodów ze składnika majątku wskazuje na prowadzenie działalności gospodarczej. Takie wykorzystywanie towarów ma miejsce poprzez oddanie ich w stosunki obligacyjne (najem, dzierżawa, leasing itp.).

W konsekwencji, najem nieruchomości stanowi odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Najemca wypełnia zatem określoną w art. 15 ust. 2 ustawy definicję działalności gospodarczej, bez względu na to, czy jest prowadzona w ramach działalności gospodarczej, czy jako odrębne źródło przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym, Dłużniczka wynajmując opisaną nieruchomość działała jako podatnik podatku VAT, a nieruchomość była wykorzystywana w działalności gospodarczej, którą prowadziła. Ponadto, Nieruchomość została wprowadzona do ewidencji środków trwałych. Tym samym sprzedaż Nieruchomości nie nastąpi z majątku osobistego Dłużniczki.

Zatem, w przedmiotowej sprawie występują przesłanki stanowiące podstawę uznania Dłużniczki z tytułu sprzedaży Nieruchomości, za podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, prowadzącego działalność gospodarczą, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy. Nieruchomość  bowiem była wykorzystywana do prowadzenia przez Dłużniczkę działalności gospodarczej. W konsekwencji dostawa przez Komornika w drodze egzekucji Nieruchomości, o której mowa w opisie sprawy, będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, jako odpłatna dostawa towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy.

Dokonywana czynność, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług może być opodatkowana właściwą stawką podatku albo może korzystać ze zwolnienia od tego podatku. Ustawodawca przewidział katalog zwolnień przedmiotowych zawartych w art. 43 ustawy.

Zgodnie z przepisem art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli i ich części, z wyjątkiem gdy:

Przez pierwsze zasiedlenie, zgodnie z treścią art. 2 pkt 14 ustawy, rozumie się:

Z powyższego przepisu wynika, że pierwszym zasiedleniem jest pierwsze zajęcie nieruchomości do używania. „Pierwsze zasiedlenie” budynku lub jego części ma więc miejsce zarówno w sytuacji, w której po wybudowaniu budynku oddano go w najem, jak i w przypadku wykorzystywania budynku na potrzeby własnej działalności gospodarczej podatnika, bowiem w obydwu przypadkach doszło do korzystania z budynku.

Artykuł 43 ust. 1 pkt 10a ustawy stanowi:

Zgodnie z art. 43 ust. 2 ustawy:

Wskazać należy, że dla zastosowania zwolnienia od podatku VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy, dla dostawy towarów (również nieruchomości), spełnione muszą być łącznie dwa warunki wskazane w tym przepisie, tj.:

• towary od momentu ich nabycia do momentu ich zbycia muszą służyć wyłącznie działalności zwolnionej, w żadnym momencie ich posiadania nie można zmienić ich przeznaczenia oraz sposobu wykorzystywania,
• brak prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego przy nabyciu (imporcie, wytworzeniu) tych towarów.

Niespełnienie jednego z powyższych warunków daje podstawę do wyłączenia dostawy towarów ze zwolnienia od podatku VAT przewidzianego w ww. art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Analiza przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, regulujących wyżej wskazane prawo do zwolnienia od podatku dostaw budynków, budowli lub ich części, prowadzi do konkluzji, że w odniesieniu do tych towarów może wystąpić jedna z kilku podstaw do zastosowania zwolnienia od tego podatku. Istotne jest wobec tego każdorazowe kompleksowe zbadanie okoliczności towarzyszących dostawie ww. obiektów. Zauważyć bowiem należy, że stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega ani wykładni rozszerzającej, ani zawężającej, natomiast możliwość wychodzenia poza wykładnię literalną jest niedopuszczalna.

Kwestię opodatkowania dostawy gruntu, na którym posadowione zostały budynki lub budowle, albo części takich naniesień rozstrzyga art. 29a ust. 8 ustawy, w myśl którego:

W świetle tego przepisu przy sprzedaży budynków, budowli lub ich części, dokonywanej wraz z dostawą gruntu, na którym są one posadowione, grunt dzieli byt prawny budynków, budowli lub ich części w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Oznacza to, że do dostawy gruntu stosuje się analogiczną stawkę podatku, jak przy dostawie budynków, budowli lub ich części trwale z gruntem związanych. Jeżeli dostawa budynków albo budowli lub ich części korzysta ze zwolnienia od podatku, ze zwolnienia takiego korzysta również dostawa gruntu, na którym ww. obiekty są posadowione.

W pierwszej kolejności w celu ustalenia, czy w analizowanej sprawie dla planowanej dostawy ww. lokalu wykorzystywanego w działalności gospodarczej zastosowanie znajdzie zwolnienie od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, należy rozstrzygnąć, czy w odniesieniu do ww. lokalu, miało miejsce pierwsze zasiedlenie oraz jaki okres upłynie pomiędzy jego pierwszym zasiedleniem, a jego planowaną dostawą.

Z opisu sprawy wynika, że pierwsze zasiedlenie Nieruchomości nastąpiło przed 1 marca 2012 r. Z oświadczenia Dłużniczki oraz przedstawionego operatu szacunkowego wynika, że od tego czasu nie były dokonywane takie ulepszenia, których wartość przekraczałaby 30% wartości początkowej Lokalu.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz obowiązujące przepisy prawa należy stwierdzić, że w odniesieniu do opisanego we wniosku Lokalu doszło do pierwszego zasiedlenia, w rozumieniu art. 2 pkt 14 ustawy, a planowana dostawa nastąpi po pierwszym zasiedleniu i jednocześnie od momentu pierwszego zasiedlenia do momentu planowanej sprzedaży wskazanego Lokalu upłynie okres dłuższy niż 2 lata. Na Lokal w ostatnich 2 latach nie były również ponoszone nakłady.

Zatem, sprzedaż Lokalu będzie podlegała zwolnieniu na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, gdyż warunki do zwolnienia, wynikające z tego przepisu będą spełnione.

W związku z powyższą analizą, brak jest konieczności badania przesłanek wynikających z art. 43 ust. 1 pkt 10a i art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Podsumowując, dostawa Lokalu o nr księgi wieczystej (...), będąca przedmiotem licytacji komorniczej GKm (...) będzie zwolniona na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

Jednocześnie wskazać należy, że z uwagi na rozstrzygnięcie zawarte w odpowiedzi na pytanie nr 1, pytanie 2 stało się bezzasadne.

Dodatkowe informacje

Zaznacza się, że Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku zdarzeniem przyszłym. Ponosi Pan ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu zdarzenia przyszłego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pana sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i musi się Pan zastosować do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm. (dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).