Zwolnienia z podatku VAT usług doradztwa prawnego związanego z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi. - Interpretacja

Interpretacja indywidualna z dnia 10.04.2019, sygn. 0114-KDIP4.4012.9.2019.2.RK, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Temat interpretacji

Zwolnienia z podatku VAT usług doradztwa prawnego związanego z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800 z późn.zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 14 grudnia 2018 r. (data wpływu 2 stycznia 2019 r.), uzupełnionym pismem z dnia 18 marca 2019 r. (data wpływu 21 marca 2019 r.), w odpowiedzi na wezwanie Organu z dnia 8 marca 2019 r. (skutecznie doręczone 13 marca 2019 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia z podatku VAT usług doradztwa prawnego związanego z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 stycznia 2019 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie w zakresie zwolnienia z podatku VAT usług doradztwa prawnego związanego z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi.

Przedmiotowy wniosek uzupełniono pismem z dnia 18 marca 2019 r. (data wpływu 21 marca 2019 r.) w odpowiedzi na wezwanie Organu z dnia 8 marca 2019 r. (skutecznie doręczone 13 marca 2019 r.).

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą świadczącą usługi doradztwa prawnego (PKD 69.10.Z - działalność prawnicza). Wnioskodawca jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca będzie świadczył usługi w zakresie doradztwa prawnego głównie na rzecz przedsiębiorców, w tym Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych (zwanych dalej: TFI lub Towarzystwami), samych funduszy inwestycyjnych oraz / lub spółek zarządzających funduszami inwestycyjnymi, w tym na podstawie umowy z TFI.

Wśród podmiotów na rzecz których będą świadczone usługi doradztwa prawnego będą Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (dalej TFI lub Towarzystwa), fundusze inwestycyjne (dalej fundusze inwestycyjne), działające na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. Nr 146, poz. 1546) (dalej ustawa o funduszach inwestycyjnych) oraz spółki zarządzające funduszami inwestycyjnymi na podstawie umowy z TFI (dalej Zarządzający), w ramach których Zarządzający zajmuje się zarządzaniem portfelem funduszu w rozumieniu art. 46 ust. 1 i 3a ustawy o funduszach inwestycyjnych.

Usługi będą świadczone na podstawie stosownych umów o świadczenie usług doradztwa prawnego stanowiących obsługę prawną w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi zawieranych bezpośrednio z TFI, z funduszami inwestycyjnymi lub z Zarządzającym.

Zgodnie z ustawą o funduszach inwestycyjnych, przedmiotem działalności TFI jest tworzenie funduszy inwestycyjnych, zarządzanie nimi i reprezentowanie funduszy inwestycyjnych w stosunkach z osobami trzecimi. Dodatkowo, TFI jest zgodnie z przepisami ustawy o funduszach inwestycyjnych, organem funduszu inwestycyjnego. Podstawowy przedmiot działalności Towarzystwa sprecyzowany został w art. 45 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, w sposób następujący: Przedmiotem działalności towarzystwa jest wyłącznie tworzenie funduszy inwestycyjnych otwartych lub funduszy zagranicznych, zarządzanie nimi, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych. Ponadto zgodnie z art. 45 ust. 1a ustawy o funduszach inwestycyjnych: Za zezwoleniem Komisji towarzystwo może rozszerzyć przedmiot działalności o tworzenie specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych i funduszy inwestycyjnych zamkniętych, zarządzanie tymi funduszami, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, a także reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie unijnymi AFI, w tym wprowadzanie ich do obrotu.

Doradztwo prawne Wnioskodawcy może więc dotyczyć obsługi prawnej w zakresie zarządzania następującymi funduszami inwestycyjnymi:

funduszem inwestycyjnym otwartym (fio), w tym z wydzielonymi subfunduszami;

specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym (sfio), w tym z wydzielonymi subfunduszami;

funduszem inwestycyjnym zamkniętym (fiz).

Na podstawie wskazanych powyżej umów Wnioskodawca świadczyć będzie na rzecz TFI, funduszy inwestycyjnych oraz/ lub Zarządzającego - usługi doradztwa prawnego, które można podzielić na dwie zasadnicze grupy:

usługi obsługi prawnej w zakresie z zarządzania funduszami inwestycyjnymi
Usługi dotyczące obsługi prawnej w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi, czyli podstawowej działalności Towarzystw będą polegały na doradztwie prawnym przy tworzeniu, zarządzaniu i reprezentowaniu funduszy inwestycyjnych (dalej: zarządzanie funduszami), w szczególności obsługa prawna dotyczyć będzie: bieżącej obsługi prawnej działalności funduszy inwestycyjnych, działalności inwestycyjnej funduszy inwestycyjnych związanej z lokatami funduszy inwestycyjnych, kontaktów z organami administracji państwowej i sądami oraz reprezentowaniem funduszy przed organami administracji i sądami, doradztwo prawne w zakresie nabywania i zbywania przez fundusz lokat, obsługa prawna transakcji zawieranych przez fundusze, w tym w zakresie badań prawnych (due diligence) aktywów (w tym udziałów lub akcji w spółkach nabywanych przez fundusz inwestycyjny lub spółki zależne funduszu), oraz w transakcjach nabywania i zbywania aktywów przez fundusz inwestycyjny lub spółki zależne funduszu, obsługi prawnej związanej z tworzeniem funduszy inwestycyjnych, emisją certyfikatów lub jednostek uczestnictwa, obsługą prawną zgromadzeń uczestników funduszy inwestycyjnych, obsługi prawnej związanej z likwidacją, rozwiązaniem, doradztwo prawne w zakresie relacji funduszy z depozytariuszem lub agentem transferowym.
usługi niezwiązane z obsługą prawną w zakresie zarządzania funduszami
Wnioskodawca może też świadczyć na rzecz ww. podmiotów na mocy odrębnych umów, usługi doradztwa prawnego w zakresie typowym dla spółek prawa handlowego, a więc dotyczącej kwestii korporacyjnych i handlowych spółek prawa handlowego i podmiotów prawa cywilnego w standardowym obrocie. Zakres tych usług nie będzie związany z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi, będzie zawarty w odrębnych umowach oraz będzie możliwość wyodrębnienia tych usług od obsługi prawnej w zakresie zarządzania funduszami.

W uzupełnieniu do wniosku Wnioskodawca wskazał, że w ramach prowadzonej działalności będzie świadczyć usługi doradztwa prawnego, które można podzielić na dwie zasadnicze grupy:

usługi obsługi prawnej w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi prowadzącymi działalność zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (dalej ustawa o funduszach) na rzecz:
1. funduszu inwestycyjnego otwartego;
2. alternatywnego funduszu inwestycyjnego: specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego albo funduszu inwestycyjnego zamkniętego;
w tym także dla Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych oraz/lub spółek zarządzających funduszami inwestycyjnymi.

Usługi dotyczące obsługi prawnej w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi, czyli podstawowej działalności Towarzystw będą polegały na doradztwie prawnym przy tworzeniu, zarządzaniu i reprezentowaniu funduszy inwestycyjnych (dalej: zarządzanie funduszami), w szczególności obsługa prawna dotyczyć będzie: bieżącej obsługi prawnej działalności funduszy inwestycyjnych, działalności inwestycyjnej funduszy inwestycyjnych związanej z lokatami funduszy inwestycyjnych, kontaktów z organami administracji państwowej i sądami oraz reprezentowaniem funduszy przed organami administracji i sądami, doradztwo prawne w zakresie nabywania i zbywania przez fundusz lokat, obsługa prawna transakcji zawieranych przez fundusze, w tym w zakresie badań prawnych (due diligence) aktywów (w tym udziałów lub akcji w spółkach nabywanych przez fundusz inwestycyjny lub spółki zależne funduszu), oraz w transakcjach nabywania i zbywania aktywów przez fundusz inwestycyjny lub spółki zależne funduszu, obsługi prawnej związanej z tworzeniem funduszy inwestycyjnych, emisją certyfikatów lub jednostek uczestnictwa, obsługą prawną zgromadzeń uczestników funduszy inwestycyjnych, obsługi prawnej związanej z likwidacją, rozwiązaniem, doradztwo prawne w zakresie relacji funduszy z depozytariuszem lub agentem transferowym.
usługi niezwiązane z obsługą prawną w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi prowadzącymi działalność zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. ustawy o funduszach na rzecz:
1. funduszu inwestycyjnego otwartego;
2. alternatywnego funduszu inwestycyjnego: specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego albo funduszu inwestycyjnego zamkniętego;
w tym także dla Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych oraz/lub spółek zarządzających funduszami inwestycyjnymi.

Wnioskodawca może też świadczyć na rzecz ww. podmiotów na mocy odrębnych umów, usługi doradztwa prawnego w zakresie typowym dla spółek prawa handlowego, a więc dotyczącej kwestii korporacyjnych i handlowych spółek prawa handlowego i podmiotów prawa cywilnego w standardowym obrocie. Zakres tych usług nie będzie związany z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi, będzie zawarty w odrębnych umowach oraz będzie możliwość wyodrębnienia tych usług od obsługi prawnej w zakresie zarządzania funduszami.

Zgodnie z art. 3. ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. ustawy o funduszach Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o funduszach Fundusz Inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

fundusz inwestycyjny otwarty;
alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) Ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (dalej ustawa o VAT) zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,
portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią.

Zdaniem Wnioskodawcy usługi prawne w zakresie zarządzana funduszami inwestycyjnymi opisane w zdarzeniu przyszłym (punkt a.), które będą świadczone przez niego na rzecz:

funduszu inwestycyjnego otwartego;
alternatywnego funduszu inwestycyjnego: specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego albo funduszu inwestycyjnego zamkniętego;

w tym także dla Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych oraz/lub spółek zarządzających funduszami inwestycyjnymi, będą zwolnione z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy świadczenie przez Wnioskodawcę na rzecz Towarzystw, bezpośrednio funduszy inwestycyjnych oraz / lub Zarządzających tymi funduszami - usług doradztwa prawnego w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi, zarządzanymi przez Towarzystwa, będzie podlegać zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, usługi prawne opisane w zdarzeniu przyszłym, które będą świadczone przez niego na rzecz ww. podmiotów, a dotyczące obsługi prawnej w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez Towarzystwa, będą zwolnione z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) Ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,
portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią.

Do dnia 31 marca 2013 r. w art. 43 ust. 8 Ustawy o VAT znajdowała się definicja pojęcia zarządzania do celów stosowania ww. zwolnienia. Jednak na skutek nowelizacji Ustawy o VAT spowodowanej koniecznością dostosowania polskich przepisów do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (m.in. wyroków w sprawach C-275/11 GfBk oraz C-169/04 Abbey National), usunięto ww. definicję z Ustawy o VAT.

Podstawą do zastosowania ww. zwolnienia jest art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE. L. Nr 347, s. 1 ze zm.), zgodnie z którym państwa członkowskie zwalniają z VAT transakcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Użyty w art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT, zakres usługi zarządzania funduszami zwolnionej z VAT odpowiada usługom wskazanym w art. 135 (1) (g) Dyrektywy 2006/112/WE - zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Pojęcie zarządzania, jako autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, definiowane jest w Załączniku II do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 roku w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS). Przy czym UCITS są odpowiednikiem polskich funduszy inwestycyjnych otwartych

W artykule 6 ust. 2 zdanie ostatnie Dyrektywy 2009/65/WE określono: Działalność związana z zarządzaniem UCITS obejmuje, do celów niniejszej dyrektywy, obowiązki, o których mowa w załączniku II.

Zgodnie z przywołanym powyżej Załącznikiem II do Dyrektywy 2009/65/WE, funkcje zarządzania obejmują:

zarządzanie inwestycjami;

administrację, w tym:
1. obsługę prawną i obsługę rachunkowo-księgową w zakresie zarządzania funduszem;
2. zapytania klientów;
3. wycenę i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);
4. monitorowanie przestrzegania uregulowań;
5. prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;
6. wypłatę zysków;
7. emisję i umarzanie jednostek uczestnictwa;
8. rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);
9. prowadzenie ksiąg;

wprowadzanie do obrotu.

W sposób analogiczny funkcję zarządzania definiuje także Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61 / UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010.

Mając na uwadze powyższą definicję zarządzania Wnioskodawca pragnie wyraźnie podkreślić, że jej zakresem objęto m.in. obsługę prawną i obsługę rachunkowo-księgową w zakresie zarządzania funduszem.

Przywołana powyżej Dyrektywa 2009/65/WE nie definiuje zakresu pojęcia obsługi prawnej. W ustawach korporacyjnych dotyczących zawodów prawniczych używane jest pojęcie pomocy prawnej. Z ustawy o radcach prawnych i ustawy o adwokaturze wynika:

Zawód radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

Pomocą prawną jest w szczególności udzielanie porad i konsultacji prawnych, opinii prawnych, zastępstwo prawne i procesowe.

Zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

Natomiast zarządzanie funduszem należy interpretować jako wszystkie te działania, które są związane z prowadzeniem działalności funduszu, w tym z dokonywaniem inwestycji, a także z czynnościami poprzedzającymi dokonanie inwestycji (w tym analizami i badaniami mającymi potwierdzić celowość inwestycji).

W związku z powyższym, w ocenie Wnioskodawcy, w zakres zarządzania funduszem inwestycyjnym w rozumieniu przywołanych powyżej dyrektyw, wchodzą czynności związane z doradztwem prawnym, które jest związane z tym zarządzaniem, co obejmuje sporządzanie opinii, sporządzanie projektów dokumentów (związanych z tworzeniem funduszy inwestycyjnych, bieżącymi zmianami i obsługą prawną likwidacji, rozwiązania, przekształcania, łączeniem funduszy inwestycyjnych), konsultacje prawne, doradztwo prawne związane z lokowaniem aktywów przez fundusze inwestycyjne, w tym: badanie due diligence potencjalnych przedmiotów lokat funduszu, doradztwo prawne w zakresie nabywania i zbywania przez fundusz lokat, obsługa prawna emitowania certyfikatów inwestycyjnych lub jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, obsługa prawna transakcji zawieranych przez fundusz, w tym w zakresie badań prawnych (due diligence) aktywów (w tym udziałów lub akcji w spółkach nabywanych przez fundusz inwestycyjny lub spółki zależne funduszu), oraz w transakcjach nabywania i zbywania aktywów przez fundusz inwestycyjny lub spółki zależne funduszu, obsługa prawna zgromadzeń uczestników funduszy inwestycyjnych, reprezentowanie przed organami i sądami wykonywane przez radców prawnych lub adwokatów mogą być więc uznane za obsługę prawną funduszu inwestycyjnego

W konsekwencji, mając na uwadze przedstawione zdarzenie przyszłe oraz powyższe rozważania prawne - w ocenie Wnioskodawcy - usługi świadczone przez Wnioskodawcę będą mieścić się w powyżej przytoczonej definicji zarządzania zawartej w Załączniku II do Dyrektywy 2009/65/WE.

Zdaniem Wnioskodawcy, jeśli wyodrębni on w rozliczeniach z Towarzystwem, funduszem inwestycyjnym lub spółkami zarządzającymi tymi funduszami (w specyfikacji do wystawianych faktur) usługi prawne stanowiące obsługę prawną w zakresie zarządzania funduszami, to może do nich stosować zwolnienie wynikające z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) Ustawy o VAT. Bez znaczenia będzie w tym zakresie fakt, czy usługi te będą świadczone na mocy umów zawartych bezpośrednio z funduszami inwestycyjnymi czy z Towarzystwami, czy ze spółkami zarządzającymi funduszami inwestycyjnymi, ile w istocie rzeczy usługi te będą dotyczyły zarządzania funduszami inwestycyjnymi. Istotnym jest bowiem zakres (przedmiot) usługi, a więc doradztwo prawne w zakresie zarządzania funduszami.

W tym względzie przywołania wymaga wyrok ETS z dnia 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11 GfBk, gdzie Trybunał potwierdził prawo do zwolnienia w sytuacji świadczenia usług zarządzania dla spółki inwestycyjnej (TFI). Podobnie usługa świadczona bezpośrednio na rzecz funduszy inwestycyjnych dotycząca usługi zarządzania określonej w Załączniku II do Dyrektywy 2009/65/WE i mogłaby korzystać ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT.

Ze względu na wnioski płynące z orzecznictwa TSUE oraz treść art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE, zgodnie z którym działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w Załączniku II - w tym obsługę prawną w zakresie zarządzania funduszem, Wnioskodawca twierdzi, że usługi które będą przez niego świadczone w zakresie usługi doradztwa prawnego związanego z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi mieszczą się w zakresie czynności wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. Ustawy o VAT i tym samym powinny być zwolnione z VAT.

Powyżej zaprezentowane stanowisko potwierdzają organy podatkowe, m.in.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, w interpretacji z dnia 13 października 2017 r. 0114-KDIP4.4012.401.2017.3.AS;

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, w interpretacji z dnia 25 stycznia 2017 r., 1462- IPPP1.4512.958.2016.1.BS;

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, w interpretacji z dnia 30 czerwca 2015 r.,
IPPP1/4512-341/15-2/JL;

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 30 kwietnia 2015 r. PPP1/4512-341/15-2/JL

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, w interpretacji z dnia 19 lutego 2014 r., IPPP1/443-30/14-2/MP;

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r. poz. 2174, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zakres tych czynności został zdefiniowany w art. 7 i art. 8 ustawy.

I tak, w myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (). Stosownie natomiast do postanowień art. 8 ust. 1 cyt. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ().

Zgodnie z art. 41 ust. 1 stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

W myśl art. 146aa ust. 1 pkt 1 ustawy w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do końca roku następującego po roku, dla którego wartość relacji, o której mowa w art. 38a pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jest nie większa niż 43% oraz wartość, o której mowa w art. 112aa ust. 5 tej ustawy, jest nie mniejsza niż -6% stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Zarówno w powołanej ustawie, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 12 cyt. ustawy, zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,
portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią,
ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej,
otwartymi funduszami emerytalnymi oraz dobrowolnymi funduszami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, a także Funduszem Gwarancyjnym utworzonym na podstawie tych przepisów,
pracowniczymi programami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych,
obowiązkowym systemem rekompensat oraz funduszem rozliczeniowym utworzonymi na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a także innymi środkami i funduszami, które są gromadzone lub tworzone w celu zabezpieczenia prawidłowego rozliczenia transakcji zawartych w obrocie na rynku regulowanym w rozumieniu tych przepisów albo w obrocie na giełdach towarowych w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, przez partnera centralnego, agenta rozrachunkowego lub izbę rozliczeniową w rozumieniu przepisów o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami.
pracowniczymi planami kapitałowymi, w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U. poz. 2215).

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy o VAT, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37 41, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca będzie świadczył usługi w zakresie doradztwa prawnego głównie na rzecz przedsiębiorców, w tym Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych (zwanych dalej: TFI lub Towarzystwami), samych funduszy inwestycyjnych oraz / lub spółek zarządzających funduszami inwestycyjnymi, w tym na podstawie umowy z TFI.

Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności będzie świadczyć usługi doradztwa prawnego, które można podzielić na dwie zasadnicze grupy:

usługi obsługi prawnej w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi prowadzącymi działalność zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (dalej ustawa o funduszach) na rzecz:
1. funduszu inwestycyjnego otwartego;
2. alternatywnego funduszu inwestycyjnego: specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego albo funduszu inwestycyjnego zamkniętego;
w tym także dla Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych oraz/lub spółek zarządzających funduszami inwestycyjnymi.

Usługi dotyczące obsługi prawnej w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi, czyli podstawowej działalności Towarzystw będą polegały na doradztwie prawnym przy tworzeniu, zarządzaniu i reprezentowaniu funduszy inwestycyjnych (dalej: zarządzanie funduszami), w szczególności obsługa prawna dotyczyć będzie: bieżącej obsługi prawnej działalności funduszy inwestycyjnych, działalności inwestycyjnej funduszy inwestycyjnych związanej z lokatami funduszy inwestycyjnych, kontaktów z organami administracji państwowej i sądami oraz reprezentowaniem funduszy przed organami administracji i sądami, doradztwo prawne w zakresie nabywania i zbywania przez fundusz lokat, obsługa prawna transakcji zawieranych przez fundusze, w tym w zakresie badań prawnych (due diligence) aktywów (w tym udziałów lub akcji w spółkach nabywanych przez fundusz inwestycyjny lub spółki zależne funduszu), oraz w transakcjach nabywania i zbywania aktywów przez fundusz inwestycyjny lub spółki zależne funduszu, obsługi prawnej związanej z tworzeniem funduszy inwestycyjnych, emisją certyfikatów lub jednostek uczestnictwa, obsługą prawną zgromadzeń uczestników funduszy inwestycyjnych, obsługi prawnej związanej z likwidacją, rozwiązaniem, doradztwo prawne w zakresie relacji funduszy z depozytariuszem lub agentem transferowym.
usługi niezwiązane z obsługą prawną w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi prowadzącymi działalność zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. ustawy o funduszach na rzecz:
1. funduszu inwestycyjnego otwartego;
2. alternatywnego funduszu inwestycyjnego: specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego albo funduszu inwestycyjnego zamkniętego;
w tym także dla Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych oraz/lub spółek zarządzających funduszami inwestycyjnymi.

W tym miejscu należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT znajdzie zastosowanie w przypadku, gdy usługi zarządzania dotyczą m.in. funduszy inwestycyjnych (w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi) oraz portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych lub ich części.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1355, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o funduszach inwestycyjnych, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

W myśl art. 3 ust. 3 ustawy o funduszach inwestycyjnych, fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie.

Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o funduszach inwestycyjnych, fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

fundusz inwestycyjny otwarty;
alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

W myśl art. 4 ust. 1 pkt 1c zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym albo funduszem inwestycyjnym zamkniętym obejmuje co najmniej zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem.

Zgodnie z art. 2 pkt 10a ustawy o funduszach inwestycyjnych ilekroć w ustawie jest mowa o alternatywnym funduszu inwestycyjnym rozumie się przez to instytucję wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

W myśl art. 45a ust. 1 ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych, z zastrzeżeniem art. 47 ust. 6 oraz z uwzględnieniem art. 75-82 rozporządzenia 231/2013, towarzystwo może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo.

Zgodnie z art. 46 ust. 1 cyt. ustawy, umowa, o której mowa w art. 45a ust. 1, której przedmiotem jest zlecenie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, może być, z uwzględnieniem art. 78 rozporządzenia 231/2013 w przypadku specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego i funduszu inwestycyjnego zamkniętego, zawarta wyłącznie z:

podmiotem prowadzącym działalność maklerską w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, lub innym towarzystwem posiadającym zezwolenie, o którym mowa w art. 45 ust. 2 pkt 1;
podmiotem prowadzącym działalność maklerską w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, mającym siedzibę w innym państwie członkowskim;
podmiotem prowadzącym działalność maklerską z siedzibą w państwie należącym do OECD niebędącym państwem członkowskim, jeżeli:
1. do portfela inwestycyjnego funduszu lub jego części mogą być nabywane papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego zgodnie z ustawą i statutem funduszu,
2. podmiot prowadzący działalność maklerską podlega nadzorowi właściwego organu nadzoru nad rynkiem kapitałowym w tym państwie i uzyskał zezwolenie tego organu równoważne zezwoleniu na zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych,
3. jest zapewniona, na zasadzie wzajemności, współpraca Komisji z tym organem nadzoru.

Art. 46 ust. 3 ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych wskazuje, że w przypadku gdy towarzystwo zarządza funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 196, może zawrzeć umowę, o której mowa w art. 45a ust. 1, w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, z wyspecjalizowanym podmiotem innym niż podmioty, o których mowa w ust. 1, jeżeli podmiot ten podlega nadzorowi właściwego organu nadzoru nad rynkiem kapitałowym i posiada zezwolenie na zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, z uwzględnieniem art. 78 rozporządzenia 231/2013.

Na podstawie art. 46 ust. 3a ustawy o funduszach inwestycyjnych, zawarcie przez towarzystwo zarządzające funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 196, umowy, o której mowa w art. 45a ust. 1, w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, z wyspecjalizowanym podmiotem innym niż podmioty, o których mowa w ust. 1 i ust. 3, wymaga zgody Komisji.

Z powyższych przepisów wynika, że Towarzystwo zarządzające funduszem inwestycyjnym może zlecić zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią innym podmiotom, wymienionym w ww. przepisach.

Zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, s. 1, z późn. zm.) państwa członkowskie zwalniają transakcje: zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Analizując przedstawione powyżej regulacje dotyczące zwolnień zauważyć należy, że użyte w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT pojęcie usługi zarządzania funduszami odpowiada określeniom wskazanym w art. 135 (1) (g) Dyrektywy 2006/112/WE zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Dyrektywa 112 nie definiuje pojęcia zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi. W powyższym zakresie zasadnym jest więc odniesienie się do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (Dz. Urz. UE L Nr 302, s. 32, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE, działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II.

Zgodnie z treścią załącznika II, funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem to funkcje obejmujące:

zarządzanie inwestycjami,

administrację:
1. obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;
2. zapytania klientów;
3. wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);
4. monitorowanie przestrzegania uregulowań;
5. prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;
6. wypłata zysków;
7. emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;
8. rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);
9. prowadzenie ksiąg,

wprowadzanie do obrotu.

Natomiast na podstawie pkt 1 załącznika I do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (Dz. U. UE. L 174/1) (dalej: AIFMD) minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego, które musi wykonywać ZAFI, zarządzając AFI:

zarządzaniu portfelami inwestycyjnymi;
zarządzaniu ryzykiem.

Według pkt 2 ww. załącznika I do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE inne funkcje, które ZASI może dodatkowo wykonywać w trakcie wspólnego zarządzania ASI:

administrowanie:
1. obsługa prawna i usługi w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami;
2. zapytania klientów;
3. wycena i wyznaczanie ceny w tym zeznania podatkowe;
4. monitorowanie przestrzegania uregulowań;
5. prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa i udziałów;
6. podział dochodu;
7. emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa i udziałów;
8. ustalenia umowne, w tym wysyłanie świadectw;
9. przechowywania ksiąg;
wprowadzaniu do obrotu;

działalność związana z aktywami ASI, a mianowicie usługi niezbędne do wypełniania funkcji powierniczej ZASI, zarządzanie infrastrukturą, działalność w zakresie administrowania nieruchomościami, porady dla przedsiębiorstw w zakresie struktury kapitałowej, strategii inwestycyjnej i spraw związanych, porady i usługi związane z łączeniem i nabywaniem przedsiębiorstw i inne usługi związane z zarządzaniem ASI i innymi aktywami w które zainwestowali.

W dokonaniu interpretacji pojęcia zarządzania w sposób zgodny z celami Dyrektywy VAT pomocne są orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W orzeczeniu z dnia 21 października 2004 r. w sprawie C-8/03 (Banque Bruxelles Lambert SA (BBL) v. Państwo Belgijskie), definiującym ww. pojęcie zarządzania, Rzecznik Generalny podkreślił: Otóż cel ten wymaga takiego zakreślenia zwolnienia, aby nie naruszało ono zasady powszechności podatku, bez czynienia go jednak bezprzedmiotowym. Z tego punktu widzenia dopuszczalne jest objęcie zwolnieniem wszystkich transakcji bezpośrednio związanych z systemem zarządzania funduszami powierniczymi. Tym samym nie można ograniczać zwolnienia tylko do podejmowania decyzji. Niemniej jednak nie można rozciągnąć go na wszystkie usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, które znajdują się w takiej sytuacji, jak fundusze powiernicze. Zdaniem pełnomocnika transakcje, które obejmują zwolnienie, winny ograniczać się do tych, które są ściśle związane z prowadzeniem funduszu, to znaczy do określania polityki inwestycyjnej, kupna i sprzedaży aktywów. O ile zwolnione transakcje nie ograniczają się do podejmowania decyzji, o tyle jednak muszą one bezpośrednio dotyczyć transakcji handlowych papierami wartościowymi. Aby móc zastosować zwolnienie, należy ustalić, że dane świadczenia są nierozerwalnie związane z transakcjami bezpośrednio zwolnionymi przez szóstą dyrektywę. Z kolei świadczenia, które można łatwo oddzielić od zarządzania funduszem w ścisłym tego słowa znaczeniu, należy uznać za podlegające podatkowi VAT.

Doprecyzowania powyższej definicji dokonał TSUE w orzeczeniu z dnia 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 (Abbey National plc Inscape Investment Fund v. Commissioners of Customs & Excise), w którym Trybunał podkreślił, że jest to autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, które nie może być zmienione przez państwa członkowskie. Dalej wskazał, że pojęcie zarządzania funduszami powierniczymi, o których mowa w tym przepisie obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli gdy oceniać je globalnie tworzą one odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Trybunał zaznaczył też, że: odnosząc się do usług w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczonych przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, należy najpierw zaznaczyć, że tak jak w przypadku transakcji zwolnionych z opodatkowania na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy, zarządzanie funduszami powierniczymi, o których mowa w pkt 6 tego artykułu, jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług. W uzasadnieniu TSUE podkreślił, że aby móc zakwalifikować transakcje w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jako zwolnione od podatku na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, powinny one tworzyć odrębną całość, która w konsekwencji wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi opisanej w pkt 6. Samo świadczenie usług o charakterze materialnym czy też technicznym, takie jak udostępnianie systemu informatycznego, nie jest objęte zakresem zwolnienia przewidzianego w ww. przepisie.

Natomiast przedmiotem rozstrzygnięcia TSUE w orzeczeniu z dnia 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11 (GfBk Gesellschaft für Börsenkommunikation mbH), była kwestia możliwości zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT usług doradczych świadczonych przez GfBk na rzecz funduszu inwestycyjnego. Trybunał podkreślił konieczność szerokiego interpretowania pojęcia czynności zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym i stwierdził: okoliczność, że usługi doradcze i informacyjne nie zostały wymienione w załączniku II do dyrektywy 85/611 zmienionej dyrektywą 2001/107, nie stanowi przeszkody w zaliczeniu ich do kategorii specyficznych usług objętych zakresem czynności zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy (). Fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d).

W wyroku tym Trybunał wyjaśnił, że na pojęcie zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi składa się wiele czynności, muszą one stanowić odrębną całość i być istotne dla procesu zarządzania takim funduszem. Również wykonywanie ich przez osobę trzecią nie stanowi przeszkody do zwolnienia z opodatkowania VAT, gdyż najważniejsze jest powiązanie świadczenia z zarządzaniem działalnością funduszu.

W konsekwencji Trybunał orzekł, że art. 13 część B lit. d) pkt 6 VI Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że usługi doradztwa inwestycyjnego w zakresie inwestowania w zbywalne papiery wartościowe świadczone przez osobę trzecią na rzecz spółki inwestycyjnej zarządzającej specjalnym funduszem inwestycyjnym mieszczą się w zakresie pojęcia zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi do celów zwolnienia ustanowionego we wskazanym przepisie.

Z uwagi na fakt, że pojęcie zarządzania funduszami inwestycyjnymi przewidziane w powołanym powyżej art. 135 Dyrektywy 2006/112/WE stanowi autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, powinno więc być zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, a jego treści nie można zmienić.

Zgodnie z orzecznictwem TSUE pojęcie zarządzania może obejmować różne odrębne usługi np. usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy (wyrok C-169/04) czy też usługi doradztwa inwestycyjnego (wyrok C-275/11). Warunkiem aby korzystały ze zwolnienia jest, aby usługi te spełniały szczególne i istotne funkcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi.

Zgodnie z treścią załącznika nr II do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem to zarządzanie inwestycjami, administracja, w tym m.in. obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem oraz wprowadzanie do obrotu.

Uwzględniając dotychczasowe orzecznictwo TSUE w tym zakresie (m.in. wyrok: C-8/03, C-169/04, C-275/11) należy przyjąć, że tego typu usługi podlegają zwolnieniu od podatku VAT, jako usługi w zakresie zarządzania funduszem inwestycyjnym, o ile spełniają poniższe warunki:

są ściśle związane z działalnością właściwą dla funduszu (tj. polityką inwestycyjną, kupnem i sprzedażą aktywów, itp.) i służą jednemu celowi, tj. skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem ,

bez nabycia tych usług fundusz nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej,

są bezpośrednio związane z transakcjami realizowanymi przez fundusz i nie można ich łatwo od nich oddzielić,

tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem.

Należy jednakże zauważyć, że do zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, tj. zarządzających wszelkimi typami funduszy, które nie są objęte Dyrektywą UCITS zastosowanie znajduje Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (Dyrektywa ZAFI).

Jak wynika z art. 4 ust. 1 lit. w cyt. Dyrektywy ZAFI zarządzanie AFI (rozumiane jako alternatywne fundusze inwestycyjne) oznacza wykonywanie przynajmniej funkcji w zakresie zarządzania portfelem, o których mowa w pkt 1 lit. a) lub b) załącznika I na rzecz jednego lub większej liczby AFI. Minimalny zakres funkcji zarządzania to:

zarządzanie portfelem inwestycyjnym pkt 1 lit. a ww. załącznika,
zarządzanie ryzykiem pkt 1 lit. b ww. załącznika.

Mając na uwadze, że przepisy ustawy o VAT wprost wskazują, że zwolnienie dla czynności zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi powinno być rozumiane zgodnie z przepisami o zarządzaniu tymi funduszami, a zatem wykonywane przez Wnioskodawcę czynności w zakresie alternatywnych funduszy inwestycyjnych: specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartym i funduszy inwestycyjnych zamkniętych należy rozpatrywać w oparciu o przepisy ww. Dyrektywy ZAFI oraz ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Na konieczność dokonania analizy pojęcia zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w oparciu o ww. przepisy ustawy i Dyrektywy ZAFI wskazał również WSA w wyroku z dnia 18 lipca 2018 r. sygn. akt III SA/Wa 3563/17.

Biorąc pod uwagę opis sprawy oraz powołane przepisy należy przyjąć, że czynności wykonywane przez Wnioskodawcę dotyczące obsługi prawnej w zakresie zarządzania funduszem inwestycyjnym otwartym wpisują się w zakres usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi zwolnionych od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT. Obsługa prawna jako usługa kompleksowa świadczona przez Wnioskodawcę polegająca w szczególności na: bieżącej obsłudze prawnej działalności funduszy inwestycyjnych, działalności inwestycyjnej funduszy inwestycyjnych związanej z lokatami funduszy inwestycyjnych, kontaktów z organami administracji państwowej i sądami oraz reprezentowaniem funduszy przed organami administracji i sądami, doradztwie prawnym w zakresie nabywania i zbywania przez fundusz lokat, obsłudze prawnej transakcji zawieranych przez fundusze, w tym w zakresie badań prawnych (due diligence) aktywów (w tym udziałów lub akcji w spółkach nabywanych przez fundusz inwestycyjny lub spółki zależne funduszu), oraz w transakcjach nabywania i zbywania aktywów przez fundusz inwestycyjny lub spółki zależne funduszu, obsłudze prawnej związanej z tworzeniem funduszy inwestycyjnych, emisją certyfikatów lub jednostek uczestnictwa, obsłudze prawnej zgromadzeń uczestników funduszy inwestycyjnych, obsłudze prawnej związanej z likwidacją, rozwiązaniem, doradztwie prawnym w zakresie relacji funduszy z depozytariuszem lub agentem transferowym, związana jest bezpośrednio z polityką inwestycyjną funduszu, umożliwia mu realizowanie działalności w tym zakresie, a tym samym pełni istotne funkcje w procesie zarządzania aktywami finansowymi funduszu. Usługi obsługi prawnej mają ścisły związek z realizacją polityki inwestycyjnej w proces zarządzania. Ww. usługi jako świadczenie o charakterze kompleksowym tworzą odrębną całość, bez której należyte prowadzenie polityki inwestycyjnej nie byłoby możliwe bez każdorazowego analizowania aspektów prawnych poszczególnych transakcji oraz ich przygotowania pod kątem prawnym. Z powyższych względów należy uznać, że ww. usługi wpisują się w zarządzanie funduszem inwestycyjnym rozumianym zgodnie z przepisami ww. Dyrektywy 2009/65/WE oraz orzecznictwem TSUE.

Natomiast usługi opisane we wniosku w zakresie zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi: specjalistycznymi funduszami inwestycyjnymi otwartymi oraz funduszami inwestycyjnymi zamkniętymi nie spełniają szczególnych i istotnych funkcji z zakresu zarządzania alternatywnym funduszem inwestycyjnym jakimi są zarządzanie portfelem inwestycyjnym lub zarządzanie ryzykiem. W świetle Dyrektywy ZAFI to zarządzanie portfelami inwestycyjnymi lub zarządzanie ryzykiem stanowią elementy niezbędne dla uznania, że czynności wykonywane przez zarządzającego alternatywnym funduszem inwestycyjnym stanowią zarządzanie alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Usługi obsługi prawnej są wymienione w pkt 2 załącznika I Dyrektywy ZAFI w ramach innych funkcji, które zarządzający alternatywnym funduszem inwestycyjnym może dodatkowo wykonywać, co przy braku pełnienia funkcji w zakresie zarządzania portfelem lub zarządzania ryzykiem, o których mowa w pkt 1 lit. a lub b załącznika I Dyrektywy ZAFI nie pozwala uznać tych świadczeń za zarzadzanie AFI w rozumieniu tej Dyrektywy. Zatem w przedmiotowej sprawie uznać należy, że usługi świadczone przez Wnioskodawcę będą miały charakter konsultacyjny, informacyjny, gdyż będą polegały na dostarczeniu eksperckiej wiedzy w zakresie bieżącej obsługi prawnej. W konsekwencji czynności wykonywane przez Wnioskodawcę w zakresie obsługi prawnej dotyczącej zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi: specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym oraz funduszem inwestycyjnym zamkniętym nie będą mogły być uznane za usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi korzystającymi ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit.a) i b) ustawy o VAT.

Podsumowując, czynności wykonywane przez Wnioskodawcę w zakresie zarządzania funduszem inwestycyjnym otwartym podlegają zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy, natomiast czynności w zakresie alternatywnych funduszy inwestycyjnych: specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych oraz funduszy inwestycyjnych zamkniętych nie podlegają zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b).

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy uznano za nieprawidłowe.

Odnosząc się do wskazanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych należy podkreślić, że zostały one potraktowane jako element argumentacji Wnioskodawcy, są to jednak rozstrzygnięcia odnoszące się do indywidualnych spraw, nie stanowią źródła prawa i tutejszy organ nie jest nimi związany.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2018 r., poz. 1302) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

nieprawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Źródło: INFOR

Newsletter

Drukuj

Skopiuj link

Zgłoś błąd na stronie