Zastosowanie zwolnienia od podatku do usługi świadczonej na rzecz Funduszu - Interpretacja

Interpretacja indywidualna z dnia 20.11.2018, sygn. 0114-KDIP4.4012.536.2018.1.AKO, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Temat interpretacji

Zastosowanie zwolnienia od podatku do usługi świadczonej na rzecz Funduszu

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 20 sierpnia 2018 r. (data wpływu 27 sierpnia 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku Usługi świadczonej na rzecz Funduszu jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 27 sierpnia 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku Usługi świadczonej na rzecz Funduszu.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Uwaga wstępna wcześniejsza interpretacja

Na wstępie Wnioskodawca informuje, że Spółka ponownie zwraca się o udzielenie interpretacji dotyczącej opodatkowania jej usług. Poprzednio organ wydał interpretację z 11 maja 2018 r. nr 0114-KDIP4.4012.168.2018.1.EK, w której uznał za nieprawidłowe stanowisko Spółki, iż jej usługi kompleksowego zarządzania wierzytelnościami pożyczkowymi korzystają ze zwolnienia od podatku. W uzasadnieniu interpretacji wskazał m.in.:

Czynności te również bezpośrednio nie zmieniają sytuacji prawnej lub finansowej pożyczek, jak również z przedstawionych okoliczności sprawy nie wynika, aby Wnioskodawca świadcząc ww. usługi, przyjmował odpowiedzialność za zarządzanie pożyczkami. Wobec tego, po analizie tego stanowiska organu oraz ponownej analizie umów zawartych przez Spółkę pod kątem tej interpretacji Wnioskodawca uznał, że w pierwszym wniosku nie przedstawił w sposób pełny wszystkich istotnych elementów stanu faktycznego. Spółka ocenia, że miało to wpływ na zajęte przez organ stanowisko. Dlatego Spółka ponownie występuje z wnioskiem o interpretację, przedstawiając zmodyfikowany (uzupełniony) opis stanu faktycznego i adekwatne do tej modyfikacji uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy do postawionego pytania. Wnioskodawca podkreśla także, że od daty złożenia pierwotnego wniosku umowy dotyczące usług objętych wnioskiem o interpretację nie zostały zmienione. Zatem niniejszy wniosek dotyczy tych samych usług, tyle że opis stanu faktycznego zostanie uzupełniony o elementy nie wskazane w pierwszym wniosku.

Opis działalności Spółki

Spółka jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem VAT z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Spółka specjalizuje się w udzielaniu pożyczek (od 36 do 84 miesięcy, przeważają pożyczki na okres 72 miesięcy) dla firm (dalej: Pożyczkobiorcy), świadczeniu usług prawnych oraz windykacyjnych. Tym samym spółka świadczy zarówno usługi zwolnione, jak i podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.

Spółka średniomiesięcznie udziela pożyczki w sposób ciągły, ok. 50 pożyczek miesięcznie oraz zarządza w każdym miesiącu ok. 1 000 pożyczek. Pożyczki kierowane są do mikroprzedsiębiorców i są udzielane w kwotach od 10 000 zł do 165 000 zł. Spółka posiada terenową sieć sprzedaży pośredników i pracowników, którzy na terenie całego kraju reprezentują ją przy zawieraniu umów i dalszej ich obsłudze.

Finansowanie działalności przez zbywanie wierzytelności do Funduszu

Spółka w związku z zainteresowaniem jej ofertą i w celu pozyskania środków finansowych niezbędnych do dalszego rozwoju w ramach działalności statutowej, tj. dla rozwoju akcji pożyczkowej, spienięża (zbywa poprzez przelew) wierzytelności przyszłe z pożyczek (niewymagalne należności o zwrot kapitału, odsetek i ewentualnych opłat dodatkowych) z dyskontem, dzięki czemu uwalnia środki na udzielanie kolejnych pożyczek. W tym celu zbywa na rzecz Funduszu Sekurytyzacyjnego (dalej: Fundusz) utworzone pakiety wierzytelności pożyczkowych wobec Pożyczkodawców, w stosunku do których wierzycielem pierwotnym jest Spółka. W wyniku tego zbycia kwoty należne od klientów w związku z udzieloną pożyczką podlegają zapłacie bezpośrednio do Funduszu.

Podkreślić należy, że na podstawie umowy Spółka nie przenosi na Fundusz praw i obowiązków strony umowy pożyczki z klientem ale jedynie prawa w postaci ww. wierzytelności. Przykładowo w przypadku umów zabezpieczonych wekslami Spółka pozostaje na podstawie umowy pożyczki podmiotem zobowiązanym do zwrotu weksla po prawidłowej spłacie pożyczki przez klienta.

Fundusz nabywa wierzytelności pakietami a nie pojedynczo ze względu na:

stosunkowo niską (dla Funduszu) wartość jednostkową wierzytelności,

takie same treści umów pożyczek, czyli warunki prawne i finansowe wierzytelności dla podobnych klientów (pakiety reprezentują więc jednorodne prawa majątkowe z punktu wyceny ich ryzyka),

to, że przy grupie pożyczek ryzyko niespłacalności jednej albo niektórych z nich rozkłada się proporcjonalnie na cały pakiet i zmniejsza to efekt zaburzenia jakości wierzytelności w ramach pakietu (przy większej liczbie wierzytelności poziom niespłacalności wygładza się, zbliżając do typowego i normalnego dla tego rodzaju długów) i uwiarygadnia ich wycenę dla potrzeb ustalenia dyskonta.

Zbycie wierzytelności następuje na podstawie ramowej umowy (dalej: Umowa Ramowa), gdzie strony określają z góry parametry pakietów wierzytelności pożyczkowych, które będą zbywane (takie jak jednostkowa wartość czy termin spłaty) oraz zobowiązanie Funduszu do ich nabywania w określonych granicach ilościowo-kwotowych. Wynagrodzenie za zbywane wierzytelności ustalane jest w proporcji do wartości nominalnej pożyczki (z przyszłymi odsetkami) oraz z uwzględnieniem rynkowego (ze względu na założoną jakość wierzytelności) dyskonta.

Przy ustalaniu wynagrodzenia bardzo istotnym elementem kształtującym to wynagrodzenie jest również przyjęte przez strony (i stale przez nie monitorowane) ryzyko niespłacenia zbywanych wierzytelności. Ryzyko, które faktycznie oprócz wartości nominalnej wyznacza tzw. jakość wierzytelności (im niższa szkodowość wierzytelności, tzn. jej niespłacalność tym jej jakość jest wyższa). Jakość wierzytelności nie jest wyznaczana indywidualnie dla pojedynczej pożyczki, ale szacowana dla typów pożyczek (mając na uwadze, że kierowane są do wytypowanych, takich samych grup klientów i same umowy mają takie same warunki finansowe (oprocentowanie) na podstawie doświadczenia z działalności Spółki, monitorowania spłat analogicznych pożyczek we wcześniejszych okresach oraz obserwacji warunków rynkowych. Rzeczywista spłacalność tych wierzytelności siłą rzeczy nie jest znana z góry (ujawni się w trakcie i na koniec okresu jej spłat). Tym samym także wynagrodzenie za przenoszone wierzytelności określane jest na bazie szacowanej jedynie jakości wierzytelności i zapewnienia Spółki w tym zakresie, zaakceptowanego przez Fundusz. Jakość ta w praktyce, przy skali udzielanych i przenoszonych pożyczek może okazać się w naturalny sposób niższa lub wyższa niż zakładana. Tym samym wynagrodzenie za te wierzytelności może się okazać po upływie okresu spłaty niższe lub wyższe niż byłoby wyznaczone na podstawie rzeczywistej ściągalności (jakości) pożyczek.

W celu maksymalizacji (optymalizacji) ściągalności przenoszonych wierzytelności pożyczkowych (osiągnięcia co najmniej przyjętej, szacowanej ściągalności) równolegle do Umowy Ramowej, Spółka zawarła z Towarzystwem Funduszy Inwestycyjnych zarządzającym Funduszem (dalej: TFI, Towarzystwo), umowę, na podstawie której wykonuje na rzecz Funduszu usługi (dalej: Umowa Usługowa) dotyczące wierzytelności z pożyczek, których wierzycielem pierwotnym jest Spółka (przeniesionych na Fundusz). Mianowicie są to usługi:

kompleksowego zarządzania wierzytelnościami oraz
windykacji wierzytelności.

Zajmując się obsługą wierzytelności w tym zakresie Spółka ma bezpośredni wpływ na ich ostateczną ściągalność, tzn. jej starania oraz doświadczenie, kompetencje, wykwalifikowany personel i know-how w zakresie zarządzania wierzytelnościami tego rodzaju (pożyczkowymi dla wybranych segmentów klientów profesjonalnych) pozwala na zmniejszenie ryzyka, że ściągalność wierzytelności nie przekroczy zakładanego przy ich zbywaniu poziomu oraz zwiększenie szansy, że ściągalność ta będzie nawet wyższa.

Umowa Usługowa przewiduje odrębne miesięczne wynagrodzenie za świadczenie Usług oraz odrębne za wykonywanie czynności windykacyjnych. Wynagrodzenia są kalkulowane jako określony procent każdej należnej Funduszowi kwoty, która wpłynęła na rachunek tytułem spłaty wierzytelności w danym okresie rozliczeniowym.

Wynagrodzenie za wykonywanie czynności windykacyjnych Spółka opodatkowuje standardową stawką VAT. Wykonywanie czynności windykacyjnych i sposób ich opodatkowania nie jest przedmiotem niniejszego wniosku, informacja o nich została przedstawiona wyłącznie w celu rzetelnego odzwierciedlenia zaistniałego stanu faktycznego i jego kontekstu.

Funkcje istotne w działalności pożyczkowej i ich rozkład między stronami

Należy podkreślić, że to Spółka posiada niezbędną wiedzę, doświadczenie, personel, system informatyczny, kooperujące firmy oraz zapewnia warunki techniczne i organizacyjne konieczne do kompleksowego zarządzania specyficznymi wierzytelnościami tego rodzaju (pożyczkami dla mikroprzedsiębiorców). Zasoby te gwarantują ciągłe i niezakłócone prowadzenie działalności w tym zakresie, tzn. normalne i prawidłowe kontrolowanie stanu spłat, komunikacji z klientami oraz reagowania na sytuacje nieprawidłowego wykonywania umów. Fundusz nie posiada tego rodzaju zasobów i z tego powodu nie byłby w stanie (ale też i nie musi) prowadzić samodzielnie zarządzania wierzytelnościami.

Z punktu widzenia Funduszu nabycie wierzytelności od Spółki stanowi nabycie swoistego instrumentu inwestycyjnego, tzn. prawa majątkowego, które zgodnie z ustalonymi ze Spółką parametrami finansowymi zostanie w określonym horyzoncie czasowym zamienione na środki pieniężne (przynosząc Funduszowi zysk z zainwestowanego kapitału). Spółka, zbywając te prawa przyjmuje na siebie na podstawie umowy kompleks funkcji związanych z zarządzaniem i windykacją wierzytelności. Jest to podobne z zachowaniem różnic do sprzedaży funduszowi budynku z zawartymi umowami najmu i przejęciem przez sprzedającego wszystkich obowiązków dotyczących obsługi tej nieruchomości i samych umów, w tym monitorowania płatności, rozkładania na raty, umarzania, rozpatrywania reklamacji itd. nabywca otrzymywałby jedynie płatności po zainwestowaniu środków w zakup.

Aby lepiej przedstawić obraz działalności Spółki i Funduszu i rozkład ich funkcji ekonomicznie istotnych Wnioskodawca wskazuje, że w działalności pożyczkowej prowadzonej w średniej lub dużej skali (tj. od 50 pożyczek miesięcznie wzwyż) można wyróżnić 5 kluczowych elementów (funkcji) ekonomicznie istotnych, które są niezbędne (stanowią warunek) dla powodzenia i wypracowania zysku oraz dobrej pozycji rynkowej:

kapitał do udzielania pożyczek,
znajomość rynku oraz umiejętność stworzenia i ulokowania atrakcyjnego na tym rynku produktu (funkcja marketingowo-sprzedażowa),
umiejętność oceny ryzyka kredytowego,
bieżące zarządzanie pożyczkami (monitoring spłat, komunikacja z klientami, zestaw niezbędnych dokumentów, administracja, obsługa systemu informatycznego i doświadczony personel obsługujący klientów),
umiejętności w zakresie skutecznej windykacji sądowej i pozasądowej.

W ramach współpracy ze Spółką Fundusz posiada i oferuje jedynie pierwszy komponent przekazuje kapitał, nabywając w zamian wierzytelności pożyczkowe. Pozostałe funkcje istotne ekonomicznie posiada i wykorzystuje Spółka, realizując usługi na rzecz formalnego nabywcy i właściciela wierzytelności.

Fundusz nie ma wskazanych kompetencji niezwykle specyficznych dla rynku pożyczkowego (pkt 2-4), posiadając kompetencje inwestycyjne (jego inwestycją jest nabycie aktywa i zasadniczy zysk w formie uzgodnionego dyskonta).

Zakres usług zarządzania wierzytelnościami

Czynności zarządzania wierzytelnościami składające się na kompleksową usługę zarządzania wierzytelnościami wykonywane przez Spółkę (dalej Usługa) obejmują wszelkie czynności faktyczne niezbędne do bieżącego zarządzania wierzytelnościami, w szczególności:

monitorowanie stanu spłaty wierzytelności na rachunki bankowe oraz należyte księgowanie w systemie finansowo księgowym i komunikowanie Towarzystwu (w przewidziany Umową Usługową sposób) wszelkich zdarzeń mających wpływ na ustalenie tego stanu, w tym ewentualnych wpłat podlegających zwrotowi lub przeksięgowaniu na poczet innej wierzytelności względem tego samego pożyczkobiorcy;
udzielanie pożyczkobiorcy oraz TFI i Funduszowi ustnych (telefonicznych) i pisemnych informacji o warunkach umowy pożyczki, której są stroną, i przebiegu spłaty wierzytelności;
przygotowywanie projektów dokumentów związanych ze zmianą harmonogramu spłaty pożyczki na wniosek pożyczkobiorców i na podstawie instrukcji TFI, każdorazowo udzielanych Spółce na jej wniosek zawierający rekomendację treści instrukcji;
sporządzanie i wysyłkę kopii lub duplikatów dokumentów pożyczkowych na wniosek pożyczkobiorców, dokonywane nie częściej niż 1 raz na 3 miesiące w odniesieniu do danej umowy pożyczki;
sporządzenie projektów ugód i innych porozumień co do spłaty wierzytelności lub aneksów do umów pożyczki na wniosek pożyczkobiorców i na podstawie instrukcji TFI, każdorazowo udzielanych Spółce na jej wniosek zawierający rekomendację treści instrukcji;
wystawianie na wniosek pożyczkobiorców, zaświadczeń na temat historii rachunku pożyczkowego;
sporządzanie na wniosek pożyczkobiorców dokumentów potwierdzających dokonanie wpłaty na poczet wierzytelności;
sporządzanie na wniosek pożyczkobiorców dokumentów zawierających wyliczenie całkowitej kwoty pozostającej do spłaty, niebędących harmonogramem spłaty pożyczki;
wykonywanie telefonów i wiadomości tekstowych (SMS) przypominających o zapadalności raty pożyczki lub innych wiadomości tekstowych (SMS) niebędących upomnieniem;
sporządzanie i przekazywanie Funduszowi danych niezbędnych do dokonania wycen wierzytelności koniecznych z punktu widzenia specyficznych obowiązków sprawozdawczych i rachunkowości Funduszu;
przygotowywanie raportów dla Funduszu obejmujących min. stan wypłacalności pożyczkobiorców.

Podkreślić należy, że w przypadku gdy według oceny Spółki zachodzi potrzeba dokonania zmiany merytorycznej dotyczącej wierzytelności (pkt 3 i 5 powyżej), np. odroczenia płatności, rozłożenia na inne niż uzgodnione pierwotnie raty, umorzenia części albo całości długu i zawarcia w związku z tym określonych umów, aneksów czy złożenia oświadczeń to:

Spółka a nie Fundusz rozpoznaje taką potrzebę i proponuje adekwatne rozwiązanie mające na celu maksymalizację zwrotu (przykładowo w razie przejściowych trudności klient może dokonać spłat później, ale jeżeli nie będzie stanowczo windykowany) wykorzystując tu swoje wieloletnie doświadczenie,
Spółka, a nie Fundusz, indywidualnie negocjuje z Klientami zmiany warunków spłat,
Spółka, a nie Fundusz, opracowuje projekty odpowiednich dokumentów.

W takich sytuacjach Fundusz podejmuje końcową decyzję, jednak zawsze w stosunku do gotowej propozycji rozwiązania, którego samodzielnie nie byłby w stanie wypracować i której potrzeby nawet sam nie zidentyfikował. Akceptuje więc (albo nie) propozycje, które w całości wypracowała merytorycznie Spółka w odniesieniu do zidentyfikowanych przez Spółkę problemów jakości wierzytelności.

Wskazać należy, że regułą jest postępowanie Funduszu zgodne z rekomendacjami Spółki (Spółka nie odnotowała braku takiej zgody). Szczegółowe statystyki w tym zakresie nie są prowadzone ale dla celów opisu stanu faktycznego można przyjąć, że niemal w każdym przypadku Fundusz podjął decyzję zgodną z rekomendacją Spółki. Tak wysoki poziom akceptacji Funduszu dla rekomendacji merytorycznych Spółki związany jest nie tylko z zaufaniem do wiedzy i doświadczenia jej personelu ale przede wszystkim łączy się z wbudowanym do umowy instrumentem przenoszącym na Spółkę ryzyko finansowe i odpowiedzialność za niespłacalność wierzytelności (poniżej uzgodnionego poziomu).

Zwrócić również należy uwagę, że wypracowanie rekomendacji odnośnie do niespłacanej terminowo lub zagrożonej niespłacalnością wierzytelności, komunikacja i negocjacje z klientem są czynnościami stricte merytorycznymi i dotyczą w istocie analizy i uzgodnienia nowych warunków dalszego finansowania pożyczkobiorcy (pożyczkobiorca spłaca część długu lub w dłuższym czasie lub ze zmienionym oprocentowaniem). W tym zakresie Spółka wykorzystuje swoje kompetencje ściśle merytoryczne z zakresu finansów: oceny ryzyka kredytowego i zdolności kredytowej klienta oraz analizy finansowej. Dzięki temu proponuje (rekomenduje) i wdraża konkretne rozwiązania (warunki porozumienia z Klientem), które w jej ocenie pozwolą na spłatę jak największej części długu. Wypracowanie takich rekomendacji nie należy w najmniejszym stopniu do umiejętności technicznych, ale jest to ta sama wiedza dotycząca badania zdolności kredytowej, ryzyka i kosztów finansowych, jaką posiada i wykorzystuje Spółka przy udzielaniu pożyczek (które to czynności wówczas są usługami finansowymi sensu stricto zwolnionymi z VAT). Tych merytorycznych analiz ryzyka nie przeprowadza już Fundusz (nie posiada do tego zaplecza i środków).

Usługi te, o ściśle merytorycznym charakterze (w zakresie pożyczek i finansów), wykonuje Spółka.

Końcowo Wnioskodawca wskazuje, że po nabyciu wierzytelności Fundusz samodzielnie nie wykonuje bezpośrednio (wobec klientów) żadnych czynności. Jego działania w zakresie zarzadzania wierzytelnościami ograniczają się do aprobaty (na wniosek Spółki) propozycji działań restrukturyzacyjnych wobec wierzytelności zagrożonych. Spółka raportuje bieżąco stan wierzytelności dla celów sprawozdawczości finansowej Funduszu oraz bieżących rozliczeń pomiędzy Spółką a Funduszem.

Ryzyko i korzyści zmian jakości pożyczki

Jak wskazano, nabywając wierzytelności w pakietach (o łącznej odpowiednio dużej wartości), Fundusz wycenia je (w pakiecie) na podstawie dokonywanych okresowych analiz ryzyka niespłacalności poszczególnych typów pożyczek. Przy dużej skali działalności i udzielaniu dziesiątek pożyczek miesięcznie niespłacenie niektórych z nich w całości i w terminie (tzw. szkoda) jest zjawiskiem normalnym. Prowadząc działalność tego rodzaju w dłuższym okresie można zaobserwować pewne tendencje w tym zakresie związane z m.in. rodzajem pożyczki i jej zabezpieczeniami, terminem jej spłaty, profilem pożyczkobiorcy, sytuacją gospodarczą kraju itp. Na tej podstawie, bazując na wiedzy i doświadczeniu Spółka jest w stanie z dużą dozą dokładności oszacować ryzyko niespłacalności zbywanych wierzytelności (ich jakość) i zapewnić Fundusz, że jest w stanie dla tego Funduszu (tj. spłat) taki poziom niespłacalności osiągnąć. Może dodatkowo także podjąć starania (wykonując Usługi a także windykację) dla podwyższenia jeszcze wskaźnika spłacalności. Spółka oferuje zatem Funduszowi zbycie wierzytelności o określonej wartości nominalnej, ale istotne jest, że oferuje również swoiste zapewnienie, że z wierzytelności tych Fundusz otrzyma nie mniej niż tzn. spłatę nie niższą niż uzgodniona. To stanowi podstawę do uzgodnienia adekwatnego do tej gwarantowanej spłacalności dyskonta i wynagrodzenia.

Kluczowe znaczenie dla tego wniosku, tzn. dla oceny rozkładu ryzyka i korzyści w tej pożyczce w związku z usługami zarządzania ma fakt, że zgodnie z Umową Usługową, jeżeli poziom rzeczywistej spłacalności zbywanych wierzytelności pożyczkowych będzie niższy niż założony (i uzgodniony) przy ich nabyciu, to Spółka, jako odpowiedzialna za ich zarządzanie zapłaci karę umowną pokrywającą różnicę (reprezentującą ubytek Funduszu w stosunku do zakładanych zwrotów).

Innymi słowy to Spółka ponosi w pełni ryzyko i odpowiedzialność za to, że wierzytelność będzie gorszej niż zakładana jakości, w tym że usługi zarządzania nie pozwolą na osiągnięcie tej zakładanej jakości.

Przykładowo (dane przyjęte jedynie dla prezentacji przykładu) jeżeli:

Spółka przeniosła na Fundusz wierzytelności o wartości nominalnej 100 tys. zł
wynagrodzenie za przeniesione wierzytelności wyniosło 80 tys. zł
ustalone wynagrodzenie oparto na założeniu, że jakość (ściągalność) tych wierzytelności osiągnie 90% (tj. Fundusz otrzyma od pożyczkobiorcy 90 tys. zł),
faktyczna jakość (ściągalność) wierzytelności jest niższa wynosi 85% tj. Fundusz otrzymuje od pożyczkobiorców spłaty w kwocie 85 tys. zł (a nie 90 tys. zł tak jak zakładano i tak jak uwzględniono w wynagrodzeniu)

wówczas Spółka płaci Funduszowi wyrównanie w formie kary umownej (dalej Kara Kompensująca) dla podanego przykładu 5 tys. zł (różnica między zakładaną ściągalnością 90 tys. zł a faktyczną 85 tys. zł).

Drugi przypadek, z którym można mieć do czynienia, to sytuacja, gdy dzięki zarządzaniu wierzytelnościami przez Spółkę oraz z powodów od stron niezależnych (np. pożyczkodawca jest po prostu rzetelny) wskaźnik spłacalności pożyczek będzie wyższy niż zakładany (z powodu dużej wartości zbywanych wierzytelności przypadek trzeci gdy poziom spłacalności będzie dokładnie taki, jak szacowany przy zbyciu jest w praktyce czysto teoretyczny i nie występuje). Otóż w takim wypadku Strony umówiły się w Umowie Usługowej, że różnica, tj. dodatkowa spłata otrzymana przez Fundusz jest dzielona po połowie między Fundusz oraz Spółkę, tzn. Spółka otrzymuje od Funduszu połowę takiej nadwyżki (Nadwyżka Spłacalności).

Przykładowo (dane przyjęte jedynie dla prezentacji przykładu) jeżeli:

Spółka przeniosła na Fundusz wierzytelności o wartości nominalnej 100 tys. zł
wynagrodzenie za przeniesione wierzytelności wyniosło 80 tys. zł
ustalone wynagrodzenie oparto na założeniu, że jakość (ściągalność) tych wierzytelności osiągnie 90% (tj. Fundusz otrzyma od pożyczkobiorcy 90 tys. zł),
faktyczna jakość (ściągalność) wierzytelności jest wyższa wynosi 100 % tj. Fundusz otrzymuje od pożyczkobiorców spłaty w kwocie 100 tys. zł (a nie 90 tys. zł tak jak zakładano i tak jak uwzględniono w wynagrodzeniu)

wówczas Spółka otrzymuje od Funduszu Nadwyżkę Spłacalności w kwocie 5 tys. zł ((100 tys. zł - 90 tys. zł) x 50%).

Rozliczenia Kary Kompensującej oraz Nadwyżki Spłacalności są kwotami niezależnymi od wynagrodzenia podstawowego należnego za Usługi zarządzania pożyczkami (jak wskazano wynagrodzenie stanowi procent od wartości zarządzanych wierzytelności), aczkolwiek kwoty Kar Kompensujących mogą być potrącane z wynagrodzeniami Spółki za usługi zarządzania. Niemniej jednak zarówno wynagrodzenie podstawowe, jak i Kary Kompensujące oraz Nadwyżki Spłacalności są elementami rozliczenia w ramach Umowy Usługowej.

W ten sposób poprzez obowiązek zapłaty Kary Kompensującej Spółka przyjmuje na siebie ryzyko i odpowiedzialność związane z niższą niż zakładana (i wypracowywana usługami zarządzania Spółki) jakością (spłacalnością) przenoszonych wierzytelności. Ryzyko to nie obciąża Funduszu, który przez opisany mechanizm umowny uzyskuje ze strony Spółki swoistą (ekonomiczną) gwarancję (zapewnienie i zabezpieczenie) spłaty wierzytelności do określonego w umowie, założonego i objętego wynagrodzeniem poziomu. Jeżeli poziom ten będzie niższy i Fundusz uzyskuje faktycznie niższe od założonych spłaty, to uzyska wyrównanie do zakładanego poziomu w formie płatności ze strony Spółki kary umownej obliczanej w taki sposób aby uszczerbek ten wyrównywać (umowa przewiduje w tym zakresie odpowiedni algorytm).

Dla tego wniosku o interpretację istotne jest zatem, że stosownie do postanowień umowy i ich praktyki Spółka przyjmuje na siebie ryzyko jakości przenoszonych wierzytelności i ponosi odpowiedzialność finansową, gdy ryzyko to się zmaterializuje w opisanym mechanizmie Kar Kompensujących. Spółka przyjmuje na siebie to ryzyko nie bez powodu i nie z braku należytej staranności ale dlatego, że jednocześnie przyjęła na siebie odpowiedzialność za zarządzanie portfelem zbytych wierzytelności i poprzez Usługi zarządzania ma bezpośredni wpływ na zmniejszenie tego ryzyka, a w istocie je kontroluje. Mając przekonanie o swoich umiejętnościach merytorycznych, doświadczeniu, zapleczu technicznym osobowym oraz mając instrumenty prawne w postaci możliwości zarządzania wierzytelnościami, których ryzyko Spółka przyjęła, Spółka może to ryzyko skutecznie kontrolować i minimalizować możliwy zakres odpowiedzialności własnymi działaniami.

Z tego punktu widzenia usługi zarządzania wierzytelnościami są niewątpliwie wykonywane dla Funduszu i w jego interesie, jednakże co najmniej w takim samym stopniu są one równolegle wykonywane w interesie Spółki (nie tylko dla wynagrodzenia podstawowego) ale dla:

zmniejszenia ryzyka i odpowiedzialności (zapłaty Kar Kompensujących w razie obniżenia poziomu spłat poniżej uzgodnionego poziomu),

zwiększenia szansy (na uzyskanie dodatkowego przychodu w postaci Nadwyżki Spłacalności w razie podwyższenia poziomu spłat wierzytelności powyżej uzgodnionego poziomu).

Aby to osiągać Wnioskodawca, podmiot profesjonalny w zakresie udzielania pożyczek, oceny ryzyka kredytowego, analizy finansowej, negocjowania warunków umów pożyczkowych, i administrowania wierzytelnościami wykonuje na rzecz Funduszu czynności polegające m.in. na opisanych wcześniej czynnościach (pkt V a)-j)).

Zatem w opisanym stanie faktycznym Usługi mają jednocześnie dwie funkcje:

zwiększają zyski (korzyści) Funduszu i minimalizują jego nominalne straty na wierzytelnościach,

zmniejszają przyjęte przez Spółkę ryzyka (koszty Kar Kompensujących) i zwiększają jej szanse na dodatkowe dochody (Nadwyżki Ściągalności).

Podsumowując z powyższego wynika, że:

Spółka przenosi na Fundusz wierzytelności, które mają spełniać określone parametry m.in. co do ich jakości (minimalnego zakładanego poziomu ich spłaty).
Fundusz oraz Spółka odnoszą w tym samym stopniu (po 50%) korzyści finansowe z osiągniętej dzięki Usługom podwyższonej (w stosunku do założonej przy zbyciu) jakości wierzytelności.
Jedynie Spółka (a nie Fundusz) ponosi ryzyko ekonomiczne niższej niż założona jakości wierzytelności, ponieważ Spółka ponosi ostatecznie związane z tym koszty.
Usługi służą maksymalizacji korzyści Funduszu oraz mają bezpośredni wpływ na zmniejszenie jej ryzyka oraz zwiększenie szans na dodatkowy przychód.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy świadczenie przez Spółkę Usługi na rzecz Funduszu, tj. wykonywanie wymienionych w opisie czynności składających się na Usługę, korzysta ze zwolnienia z podatku VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy o VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Świadczenie przez Spółkę Usługi na rzecz Funduszu, tj. wykonywanie wymienionych w opisie czynności składających się na tę usługę, korzysta ze zwolnienia z podatku VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy o VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Uwagi wstępne

Przepis art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT stanowi, że zwalnia się od podatku usługi:

udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz
usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także
zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

W ocenie Wnioskodawcy objęte zapytaniem Usługi należą do trzeciej kategorii usług zarządzania kredytami lub pożyczkami przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Powołany przepis ustawy (prawa krajowego) stanowi implementację art. 135 ust. 1 lit. b Dyrektywy Rady 2006/112/WE (Dyrektywa VAT) (1. Państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje: (...) b) udzielanie kredytów i pośrednictwo kredytowe, oraz zarządzanie kredytami przez kredytodawcę) oraz dotyczącego art. 135 dyrektywy orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE), w tym także dotyczącego tego samego zwolnienia zawartego w poprzednio art. 13 część B lit. d) pkt 6 poprzednio obowiązującej VI Dyrektywy Rady (77/388/EWG) (Państwa Członkowskie zwalniają, na warunkach, które ustalają w celu zapewnienia właściwego i prostego zastosowania zwolnień od podatku i zapobieżenia oszustwom podatkowym, unikaniu opodatkowania lub nadużyciom: (...) d) następujące transakcje: 1. udzielanie oraz negocjacje w sprawach kredytu, oraz zarządzanie kredytem przez osobę udzielającą go).

Świadczenie usługi przez podmiot udzielający pożyczki

Zgodnie z powołanymi przepisami zwolnienie przysługuje Spółce ponieważ niewątpliwie jest ona pożyczkodawcą, tj. podmiotem który udzielił pożyczki. Pożyczką tą (wierzytelnością z pożyczki następnie dla Funduszu zarządza).

Pojęcie pożyczkodawca oznacza dającego pożyczkę w rozumieniu art. 720 par. 1 Kodeksu cywilnego. W opisanym stanie prawnym niewątpliwie podmiotem tym jest Spółka.

Podkreślić należy, że późniejsze (po zawarciu umowy pożyczki) przeniesienie na Fundusz wierzytelności Spółki z tej umowy nie oznacza, że Fundusz staje się (a Spółka przestaje być) pożyczkodawcą. Nie zmienia to bowiem faktu, że to Spółka (a nie Fundusz) udzieliła pożyczki klientowi, czyli jest pożyczkodawcą. Z kolei Fundusz nie udzielił pożyczki ale zapłacił za wierzytelności z umowy (zresztą kwotę niższą niż ich wartość nominalna).

Przeniesienie (przelew) praw pożyczkodawcy z umowy pożyczki ma jedynie to znaczenie, że należności z tych umów przysługujące Spółce (kapitał pożyczki, oprocentowanie ew. dodatkowe płatności), mają być przez klientów płacone do Funduszu. Podkreślić należy, że pożyczka jest umową wzajemną, tzn. zarówno pożyczkodawca jak i pożyczkobiorca mają w niej określone prawa i obowiązki. Przelew praw jednej ze stron (tu pożyczkodawcy Spółki na Fundusz) nie zmienia tego, że Spółka pozostaje stroną umowy co do swoich obowiązków z umowy pożyczki.

Przelew praw na podstawie art. 509 Kodeksu cywilnego (Tytuł IX. Zmiana wierzyciela lub dłużnika Dział I Zmiana wierzyciela), nie oznacza bowiem, że Spółka zwalniana jest ze swych obowiązków z umowy, tj. przestaje być zupełnie zobowiązana w jakikolwiek sposób względem pożyczkobiorcy (co wymagałoby dodatkowo przeniesienia z długu na podstawie art. 519 KC albo zwolnienia z długu). Pomimo przelewu wierzytelności Spółka pozostaje stroną umowy pożyczki (pożyczkodawcą) co do wynikających z niej praw pożyczkobiorcy (a obowiązków Spółki względem niego) w tym np. prawa klienta do żądania zwrotu wystawionego weksla po prawidłowej spłacie umowy pożyczki. A zatem należy uznać, że przez przeniesienie wierzytelności pożyczkowych na Fundusz Spółka nie przestaje być zupełnie stroną stosunku prawnego z klientem wynikającego z umowy pożyczki, tzn. pozostaje pożyczkodawcą z punktu widzenia praw klienta. Stosunek ten jest w istocie trójstronny, gdzie: Spółka jest pożyczkodawcą (względem klienta) i cedentem względem Funduszu a Fundusz jest wierzycielem wobec pożyczkobiorcy/klienta i cesjonariuszem względem Spółki.

Również zatem na gruncie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT Spółkę należy uznać w opisanym stanie faktycznym za pożyczkodawcę. Jest nim również dlatego, że nie sposób nazwać pożyczkodawcą Fundusz, który nie udzielił pożyczki, a nabył następczo odpłatnie od Spółki wierzytelności wobec klientów.

Usługi zarządzania i usługi pomocnicze dla usług zarządzania pożyczkami

Pojęcie zarządzania pożyczkami/kredytami nie zostało prawnie zdefiniowane w ustawie o VAT ani w Dyrektywie VAT. W ocenie Spółki oznacza ono ogólnie podejmowanie decyzji i kierowanie pewnymi sprawami i realizację związanych z tym zadań. Zarządzanie może być na własną jak i cudzą rzecz (np. zarządzanie przedsiębiorstwem). W stosunku do pewnych aktywów np. nieruchomości czy wierzytelności pożyczkowych oznacza ono administrowanie nimi, dbanie o utrzymanie w należytym stanie, podejmowanie czynności zmierzających do normalnego wykorzystania i uzyskania pożytków, czy zachowania ich normalnej wartości ekonomicznej względnie podejmowanie działań inwestycyjnych (nakładów) dla wzrostu wartości z zachowaniem zasad tzw. prawidłowej gospodarki.

Nie powinno ulegać wątpliwości, że Usługi Spółki objęte zapytaniem mają taki właśnie charakter, tzn. Spółka na podstawie umowy z Funduszem wykonuje wobec klientów i w relacji z nimi, wszystkie niezbędne dla prawidłowej realizacji wierzytelności, w tym zachowania i realizacji ich wartości czynności: kontrolne, księgowe, sprawozdawcze, monitorowanie ich stanu, utrzymywanie komunikacji z klientami (zarówno inicjowanej przez klientów, jak i przez Spółkę), a także raportowanie ich stanu właścicielowi dla jego potrzeb sprawozdawczych.

W procesach tych Spółka wykorzystuje rozbudowane własne zasoby ludzkie i materialne (np. sprzęt komputerowy i specjalistyczne oprogramowanie) oraz know-how z dziedziny finansów, rynku pożyczkowego i produktów finansowych. Istotne jest, że w działalności tej Spółka ma daleko idącą dozę samodzielności i autonomii decydując o sposobie wykonywania poszczególnych czynności na podstawie posiadanej wiedzy i doświadczenia. Fundusz nie wydaje żadnych dyspozycji w jaki sposób Spółka ma wykonywać Usługi, z tym jedynie zastrzeżeniem, że Fundusz akceptuje merytoryczne rekomendacje Spółki co do decyzji finansowych w zakresie umorzenia pożyczek (ich części) albo zmian warunków spłaty. Wszelkie inne decyzje dotyczące czasu miejsca i sposobu wykonywania usług pozostają w gestii Spółki. Usługi Spółki mają charakter kompleksowy, tzn. obsługa (zarządzanie wierzytelności) dotyczy wszelkich aspektów i problemów jakie w praktyce ich spłaty mogą się pojawić. Fundusz w praktyce nie musi się zajmować i nie zajmuje się tymi czynnościami otrzymując jedynie raporty oraz aprobując proponowane działania rekomendowane przez Spółkę. Jest oczywiste, że w ramach kompleksowej usługi Spółka zapewnia w pierwszej kolejności komponent działań administracyjnych i technicznych oraz obsługi komunikacji z klientami co nie wymaga wiedzy specjalistycznej ale dobrej organizacji pracy, procedur, dobrego systemu komputerowego, specjalistycznego oprogramowania i doświadczonego, przeszkolonego personelu.

Jednakże oprócz tego i na tym polega także kompleksowość usług Spółka bieżąco analizuje wyniki monitoringu spłat, ocenia spłaty pod kątem ich zagrożenia zarówno post factum jak i przewidując możliwe pogorszenia jakości (np. z uwagi na pogarszające się warunki zewnętrzne). W zależności od wyniku tych ocen Spółka podejmuje samodzielnie działania komunikacyjne w celu zachowania jakości wierzytelności, a w przypadku ich nieskuteczności podejmuje bezpośrednie rozmowy z klientem. W toku tych rozmów ponownie oceniana jest zdolność pożyczkobiorcy do spłaty długu i wybór najkorzystniejszego rozwiązania (skierowanie do windykacji albo restrukturyzacja np. odroczenie płatności, umorzenie części długu itp.).

W procesie ocen wierzytelności a potem rozmów z klientem i formułowania rekomendacji dla Funduszu albo propozycji dla klienta Spółka wykonuje działania specyficzne, charakterystyczne dla usług finansowych pośrednika pożyczkowego lub pożyczkodawcy, tzn. ocenia zdolność klienta do spłaty wierzytelności (i jej kwot oraz terminów), ocenia ryzyko i analizuje koszty różnych scenariuszy opracowując optymalne rekomendacje.

O kompleksowym charakterze usługi świadczy więc to, że nie obejmują one tylko aktywności administracyjnych i technicznych ale również ściśle merytoryczne z zakresu finansów i charakterystyczne dla pośredników finansowych i pożyczkodawców, niezbędne i konieczne dla prawidłowego prowadzenia działalności w odniesieniu do wierzytelności pożyczkowych.

Usługi, w szczególności ich komponent merytoryczny wpływa i zmienia sytuację prawną oraz finansową zarówno klienta, jak i Funduszu, co jest przesłanką uznania usług za zwolnione zgodnie z orzeczeniami TSUE C-235/00 CSC Financial Services Ltd. oraz C-350/10 Nordea Pankki Suomi Oyj. Jest bowiem jasne, że bez Usług Fundusz nie byłby w stanie samodzielnie (również z uwagi na brak odpowiedniego personelu infrastruktury oraz doświadczenia) ocenić stanu spłat wierzytelności oraz podjąć następczo w razie wierzytelności nie wykonywanych prawidłowo adekwatnych działań nadzorczych lub także rozmów z dłużnikami w celu uniknięcia pogorszenia jakości wierzytelności. Innymi słowy to merytoryczny wkład i zasoby Spółki prowadzą do właściwego (normalnego) monitorowania i bieżącej oceny jakości wierzytelności (co jest specyficznym elementem usługi finansowej) oraz wypracowania a następnie również przeprowadzenia niezbędnych konkretnych działań w postaci restrukturyzacji zadłużenia (umorzenia, względnie zmian warunków spłaty), gdy okoliczności tego wymagają.

Oceniając zakres i kompleksowość Usług należy także ocenić aktywność Funduszu wobec tych samych wierzytelności. Z łatwością można dostrzec, że żaden inny podmiot zewnętrzny nie wykonuje usług (administracyjnych, technicznych, oceny ryzyka, finansowych itd.) wobec wierzytelności, zaś działania Funduszu jako wierzyciela po ich nabyciu są niezwykle ograniczone, tak iż nie sposób ich uznać za zarządzanie wierzytelnościami. Fundusz bowiem jest jedynie:

informowany o stanie spłat przelanych na niego wierzytelności w uzgodniony sposób Spółka okresowo raportuje ten stan,
otrzymuje od Spółki do formalnej akceptacji (której udziela) wnioski o zgodę na opracowane przez Spółkę oraz wynegocjowane zmienione warunki spłat, które co do zasady aprobuje w zaufaniu do profesjonalnego przygotowania propozycji oraz z uwagi na warunki finansowe umów, które poprzez mechanizm Kar Kompensujących przenoszą w całości na Spółkę ryzyko obniżonej jakości wierzytelności.

W istocie Fundusz niemal w pełnym zakresie zleca (na zasadzie podobnej do outsourcingu) kompleks działań dotyczących wierzytelności, w tym działań analityczno-merytorycznych i restrukturyzacyjnych. Skalę i skomplikowanie procesów oraz wymogi organizacyjne działań Spółki można uświadomić sobie mając na uwadze, że w stanie faktycznym sprawy zarządza ona nawet ok. 1000 czynnych umów miesięcznie. Nie sposób przyjąć, że przy takim zakresie ilościowym pożyczek zarządzanie nimi zarówno w aspekcie techniczno-administracyjnym jak i merytorycznym nie ma miejsca, tzn. że nie można powiedzieć, że nie zachodzi zarządzanie wierzytelnościami. Wykazano powyżej, że zarządzania tego nie wykonuje z całą pewnością Fundusz ani podmiot trzeci. Z tego wynika zatem (skoro zarządzanie ma miejsce jako takie), że wykonuje je Spółka, tzn. Usługi są kompleksowe i należy je zakwalifikować jako zarzadzania albo co najmniej jako usługi pomocnicze do tych usług (także zwolnione od podatku na zasadzie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT).

Nie ma przy tym podstaw aby przyjmować ograniczenie, że usługi zarządzania pożyczkami mogą być świadczone jedynie na rzecz pożyczkobiorców (klientów). Nie wynika to w żaden sposób z treści odnośnych przepisów, a w istocie jest sprzeczne z ich istotą takich usług dla większości przypadków. Jak bowiem wskazano zarządzanie majątkiem (nieruchomościami, prawami, przedsiębiorstwem) jest wykonywane zazwyczaj i typowo na rzecz właściciela tego majątku, a nie stron trzecich dłużników czy kontrahentów. W sprawie Spółka zarządza specyficznym majątkiem finansowym (wierzytelnościami) Funduszu i na jego zlecenie. Nie ma podstaw aby z tego powodu (świadczenia usług na rzecz właściciela wierzytelności) nie uznawać, że są to usługi zwolnione.

W sprawie C-2/95 Sparekassernes Datacenter (SDC) TSUE wskazał, że sposób wykonywania usług, charakter prawny usługodawcy, albo też brak bezpośredniej umowy podmiotu wykonującego usługi z ostatecznym odbiorcą nie wykluczają zastosowania zwolnień, o których mowa w art. 13 (B) (D) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy, pod warunkiem, że usługi świadczone przez dany podmiot są przez klienta Banku postrzegane jako element otrzymanej usługi finansowej. Można przyjąć, że usługi Spółki są wręcz klasycznym przykładem takich usług, które przez klienta są postrzegane jako element usługi finansowej. Klient od początku do końca kontaktuje się ze Spółką, w razie problemów negocjuje z nią warunki umowne. Fundusz w relacji z klientem funkcjonuje jedynie jako adresat przelewów do zapłaty zobowiązań.

Zasadnicze znaczenie w sprawie ma i to, że Spółka zbywając wierzytelności, poprzez opisany wyżej mechanizm Kar Kompensujących ponosi odpowiedzialność tj. ryzyko o charakterze czysto finansowym, charakterystyczne dla usług finansowych i działalności podmiotów świadczących takie usługi (ryzyko związane z niespłaceniem wierzytelności w wyniku pogorszenia sytuacji finansowej dłużnika, czynników rynkowych, oszustwa itd.). Z drugiej strony przez mechanizm Nadwyżek Spłacalności Spółka uczestniczy także w korzyściach związanych z lepszą od zakładanej jakością wierzytelności na którą ma wpływ ale na którą mają także wpływ czynniki zewnętrzne (np. lepsza sytuacja gospodarcza), co jest korzyścią także charakterystyczną dla wynagrodzenia podmiotów świadczących usługi finansowe.

Zatem również przez wbudowane do umowy z Funduszem mechanizmy finansowe Spółka i jej Usługi zyskują cechy specyficzne dla usług finansowych. Przez tego typu mechanizmy Spółka ponosi odpowiedzialność i przyjmuje ryzyko oraz uczestniczy w szansach i korzyściach jakie dotyczą zmian jakości wierzytelności, na którą to jakość Spółka ma istotny wpływ poprzez swoje usługi zarządzania. W istocie ryzyko pogorszenia jakości wierzytelności nie spoczywa w ogóle na Funduszu (a tylko na Spółce), co przesądza o finansowym charakterze jej usług zarządzania wierzytelnościami.

Posługując się zatem kryteriami wskazanymi w poprzednio udzielonej interpretacji organu (wskazanej na wstępie z 11 maja 2018 r. nr 0114-KDIP4.4012.168.2018.1.EK,) na tle uzupełnionego opisu stanu faktycznego, w tym konkretnie dotyczącego wynikających z umów praw i obowiązków stron, realizowanych przez nie funkcji i przyjmowanych ryzyk należy przyjąć, że Usługi będą korzystać ze zwolnienia co najmniej stanowiąc element usług zarządzania (zdaniem Spółki po prostu stanowiąc usługi zarządzania) pożyczkami ponieważ:

z ogólnego punktu widzenia stanowią osobną całość Spółka jest odpowiedzialna za całokształt obsługi wierzytelności w toku ich spłat monitorowanie, księgowanie, raportowanie do Funduszu, komunikację z klientami, ocenę ryzyka oraz dla wierzytelności zagrożonych lub niespłacanych działania przedwindykacyjne i restrukturyzacyjne. Usługi te mają charakter kompleksowy, tzn. obejmują całość niezbędnych z punktu widzenia wierzyciela działań dla prawidłowej spłaty w maksymalnej działalności (wierzyciel nie angażuje się w zarządzanie poza niezbędnymi prostymi akceptacjami proponowanych zmian warunków umów);
w ramach Usług realizowane są również funkcje i działania charakterystyczne dla usługi zwolnionej i usług finansowych w ogólności takie jak analiza jakości portfela wierzytelności w oparciu o dane indywidualne, zbiorcze oraz przewidywanie ryzyk w związku z ogólną sytuacją rynkową, ocena indywidualnej zdolności kredytowej i ryzyka w przypadkach wierzytelności zagrożonych lub przeterminowanych oraz negocjowanie i opracowywanie propozycji i rekomendacji dla Funduszu z uwzględnieniem dokonanych analiz. Charakterystyczne dla usług finansowych jest także wykonywanie przez Spółkę w relacji do Funduszu funkcji gwarancyjnej, poprzez pełne przejęcie ryzyka niespłacalności wierzytelności w mechanizmie Kar Kompensujących oraz partycypacja w szansach wynikających ze zwiększonej jakości portfela wierzytelności (poprzez starania Spółki i z uwagi na czynniki od Spółki niezależne);
świadczone usługi pociągają za sobą zmiany w sytuacji prawnej i finansowej zainteresowanych podmiotów Spółka (jej personel) uczestniczy w wszystkich procedurach dotyczących pożyczki, odpowiedni nadzór i bieżąca komunikacja z klientem (monity i przypomnienia o zaległościach, bezpośrednie rozmowy) wpływa na stan spłat długów do Funduszu (co wpływa na jego sytuację finansową). Z drugiej strony zła jakość usług Spółki mogłaby spowodować mniejsze spłaty, czyli zmniejszać przychody Funduszu od klientów. Spółka wypracowuje także merytoryczne rekomendacje działań odnośnie do wierzytelności przeterminowanych lub zagrożonych, co wpływa na sytuację (prawną i finansową) pożyczkobiorców i Funduszu szczególnie w przypadku rekomendowanych umorzeń części wierzytelności, czy zmian terminów ich spłat. Zmiany takie nie mogłyby być dokonane bez działań Spółki, które w tym zakresie nie mają charakteru pomocniczego ale są wiodące;
odpowiedzialność usługodawcy nie ogranicza się jedynie do aspektów technicznych świadczonych usług ponieważ w opisanym mechanizmie Kar Kompensujących Spółka faktycznie odpowiada również za pogorszenie jakości portfela wierzytelności poniżej zakładanego poziomu (uwzględnionego przy zbywaniu wierzytelności do Funduszu). Pogorszona jakość wierzytelności może być ponadto efektem nie tylko nienależytego wykonywania Usług ale także okoliczności zupełnie od Spółki niezależnych i zewnętrznych (np. ogólne pogorszenie sytuacji ekonomicznej i warunków przedsiębiorców, pogorszenie otoczenia prawnego dotyczącego dochodzenia roszczeń itd.). Wynagrodzenie Spółki i jej sytuacja ekonomiczna w sposób bezpośredni zależy od spłacalności pożyczek warunkowanej również ogólną sytuacją ekonomiczną. Gdyby Usługi miały czysto techniczny albo administracyjny charakter, to jej wynagrodzenie kalkulowane byłoby w sposób prosty tzn. dla pokrycia kosztów bezpośrednich i pewnej marży. W takim też wypadku spłacalność administrowanych wierzytelności (przy prawidłowym wykonywaniu usług) nie wpływałaby na wynagrodzenie usługodawcy. W sytuacji Spółki także przy prawidłowo wykonywanym zarządzaniu istnieje ryzyko (i dotyka ono tylko Spółki, a nie Funduszu) pogorszenia spłacalności związane z czynnikami czysto zewnętrznymi, które odzwierciedla się w wynagrodzeniu Spółki.

Zatem zgodnie z przedstawionym opisem stanu faktycznego Usługi spółki spełniają wyinterpretowane z art. 43 ust. 1 pkt 38 kryteria zwolnienia od podatku.

Mając to na uwadze Wnioskodawca stwierdza, że opisane we wniosku Usługi są usługami zarządzania wierzytelnościami lub też co najmniej usługami pomocniczymi do takich usług, które korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Wobec tego uznanie stanowiska Wnioskodawcy w tym zakresie jest konieczne i uzasadnione.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do treści art. 7 ust. 1 ww. ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl art. 8 ust. 1 cyt. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ().

Stawka podatku, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o VAT, wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Jednakże, stosownie do art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Ustawodawca przewidział jednak dla niektórych towarów i usług możliwość zastosowania stawek obniżonych lub zwolnienia od podatku.

I tak, w myśl art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Z kolei w świetle regulacji art. 43 ust. 15 ww. ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

Powołany wyżej art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT stanowi implementację do polskiego ustawodawstwa art. 135 ust. 1 lit. b) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L 347 str. 1, z późn. zm.; dalej: Dyrektywa VAT), zgodnie z którym państwa członkowskie zwalniają z podatku udzielanie kredytów i pośrednictwo kredytowe, oraz zarządzanie kredytami przez kredytodawcę.

Dokonując analizy pojęć użytych do opisania zwolnień, o których mowa w art. 135 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE należy podkreślić, że winny one być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu podatku VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu podatku VAT. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem pojęcia używane do opisania zwolnień () powinny być interpretowane w sposób ścisły, ponieważ stanowią one odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatkiem VAT objęta jest każda dostawa towarów i każda usługa świadczona odpłatnie przez podatnika (wyrok TSUE z dnia 19 listopada 2009 r. C-461/08 w sprawie Don Bosco Onroerend Goed BV).

Z opisu sprawy przedstawionego w złożonym wniosku wynika, że Spółka jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem VAT z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Spółka specjalizuje się w udzielaniu pożyczek dla firm, świadczeniu usług prawnych oraz windykacyjnych. Spółka w związku z zainteresowaniem jej ofertą i w celu pozyskania środków finansowych niezbędnych do dalszego rozwoju w ramach działalności statutowej, tj. dla rozwoju akcji pożyczkowej, spienięża (zbywa poprzez przelew) wierzytelności przyszłe z pożyczek (niewymagalne należności o zwrot kapitału, odsetek i ewentualnych opłat dodatkowych) z dyskontem, dzięki czemu uwalnia środki na udzielanie kolejnych pożyczek. W tym celu zbywa na rzecz Funduszu Sekurytyzacyjnego (Fundusz) utworzone pakiety wierzytelności pożyczkowych wobec Pożyczkodawców, w stosunku do których wierzycielem pierwotnym jest Spółka. W wyniku tego zbycia kwoty należne od klientów w związku z udzieloną pożyczką podlegają zapłacie bezpośrednio do Funduszu. Na podstawie umowy Spółka nie przenosi na Fundusz praw i obowiązków strony umowy pożyczki z klientem ale jedynie prawa w postaci ww. wierzytelności. Zbycie wierzytelności następuje na podstawie ramowej umowy (Umowa Ramowa), gdzie strony określają z góry parametry pakietów wierzytelności pożyczkowych, które będą zbywane (takie jak jednostkowa wartość czy termin spłaty) oraz zobowiązanie Funduszu do ich nabywania w określonych granicach ilościowo-kwotowych. Wynagrodzenie za zbywane wierzytelności ustalane jest w proporcji do wartości nominalnej pożyczki (z przyszłymi odsetkami) oraz z uwzględnieniem rynkowego (ze względu na założoną jakość wierzytelności) dyskonta. W celu maksymalizacji (optymalizacji) ściągalności przenoszonych wierzytelności pożyczkowych (osiągnięcia co najmniej przyjętej, szacowanej ściągalności) równolegle do Umowy Ramowej, Spółka zawarła z Towarzystwem Funduszy Inwestycyjnych zarządzającym Funduszem (TFI, Towarzystwo), umowę, na podstawie której wykonuje na rzecz Funduszu usługi (Umowa Usługowa) dotyczące wierzytelności z pożyczek, których wierzycielem pierwotnym jest Spółka (przeniesionych na Fundusz). Mianowicie są to usługi kompleksowego zarządzania wierzytelnościami oraz windykacji wierzytelności. Umowa Usługowa przewiduje odrębne miesięczne wynagrodzenie za świadczenie Usług oraz odrębne za wykonywanie czynności windykacyjnych. Wynagrodzenia są kalkulowane jako określony procent każdej należnej Funduszowi kwoty, która wpłynęła na rachunek tytułem spłaty wierzytelności w danym okresie rozliczeniowym.

Spółka podkreśla, że posiada niezbędną wiedzę, doświadczenie, personel, system informatyczny, kooperujące firmy oraz zapewnia warunki techniczne i organizacyjne konieczne do kompleksowego zarządzania specyficznymi wierzytelnościami tego rodzaju (pożyczkami dla mikroprzedsiębiorców). Zasoby te gwarantują ciągłe i niezakłócone prowadzenie działalności w tym zakresie, tzn. normalne i prawidłowe kontrolowanie stanu spłat, komunikacji z klientami oraz reagowania na sytuacje nieprawidłowego wykonywania umów. Fundusz nie posiada tego rodzaju zasobów i z tego powodu nie byłby w stanie (ale też i nie musi) prowadzić samodzielnie zarządzania wierzytelnościami. Z punktu widzenia Funduszu nabycie wierzytelności od Spółki stanowi nabycie swoistego instrumentu inwestycyjnego, tzn. prawa majątkowego, które zgodnie z ustalonymi ze Spółką parametrami finansowymi zostanie w określonym horyzoncie czasowym zamienione na środki pieniężne (przynosząc Funduszowi zysk z zainwestowanego kapitału).

Czynności zarządzania wierzytelnościami składające się na kompleksową usługę zarządzania wierzytelnościami wykonywane przez Spółkę (Usługa) obejmują wszelkie czynności faktyczne niezbędne do bieżącego zarządzania wierzytelnościami, w szczególności:

monitorowanie stanu spłaty wierzytelności na rachunki bankowe oraz należyte księgowanie w systemie finansowo księgowym i komunikowanie Towarzystwu wszelkich zdarzeń mających wpływ na ustalenie tego stanu, w tym ewentualnych wpłat podlegających zwrotowi lub przeksięgowaniu na poczet innej wierzytelności względem tego samego pożyczkobiorcy;
udzielanie pożyczkobiorcy oraz TFI i Funduszowi ustnych (telefonicznych) i pisemnych informacji o warunkach umowy pożyczki, której są stroną, i przebiegu spłaty wierzytelności;
przygotowywanie projektów dokumentów związanych ze zmianą harmonogramu spłaty pożyczki na wniosek pożyczkobiorców i na podstawie instrukcji TFI, każdorazowo udzielanych Spółce na jej wniosek zawierający rekomendację treści instrukcji;
sporządzanie i wysyłkę kopii lub duplikatów dokumentów pożyczkowych na wniosek pożyczkobiorców, dokonywane nie częściej niż 1 raz na 3 miesiące w odniesieniu do danej umowy pożyczki;
sporządzenie projektów ugód i innych porozumień co do spłaty wierzytelności lub aneksów do umów pożyczki na wniosek pożyczkobiorców i na podstawie instrukcji TFI, każdorazowo udzielanych Spółce na jej wniosek zawierający rekomendację treści instrukcji;
wystawianie na wniosek pożyczkobiorców, zaświadczeń na temat historii rachunku pożyczkowego;
sporządzanie na wniosek pożyczkobiorców dokumentów potwierdzających dokonanie wpłaty na poczet wierzytelności;
sporządzanie na wniosek pożyczkobiorców dokumentów zawierających wyliczenie całkowitej kwoty pozostającej do spłaty, niebędących harmonogramem spłaty pożyczki;
wykonywanie telefonów i wiadomości tekstowych (SMS) przypominających o zapadalności raty pożyczki lub innych wiadomości tekstowych (SMS) niebędących upomnieniem;
sporządzanie i przekazywanie Funduszowi danych niezbędnych do dokonania wycen wierzytelności koniecznych z punktu widzenia specyficznych obowiązków sprawozdawczych i rachunkowości Funduszu;
przygotowywanie raportów dla Funduszu obejmujących min. stan wypłacalności pożyczkobiorców.

Wnioskodawca wskazuje, że w przypadku, gdy według oceny Spółki zachodzi potrzeba dokonania zmiany merytorycznej dotyczącej wierzytelności, np. odroczenia płatności, rozłożenia na inne niż uzgodnione pierwotnie raty, umorzenia części albo całości długu i zawarcia w związku z tym określonych umów, aneksów czy złożenia oświadczeń to:

Spółka a nie Fundusz rozpoznaje taką potrzebę i proponuje adekwatne rozwiązanie mające na celu maksymalizację zwrotu (przykładowo w razie przejściowych trudności klient może dokonać spłat później, ale jeżeli nie będzie stanowczo windykowany) wykorzystując tu swoje wieloletnie doświadczenie,

Spółka, a nie Fundusz, indywidualnie negocjuje z Klientami zmiany warunków spłat,

projekty odpowiednich dokumentów.

Spółka, tzn. jej pracownicy i osoby z nią współpracujące, na podstawie udzielonego przez Fundusz pełnomocnictwa podpisują w terenie przygotowane dokumenty (i uzyskują podpisy Klientów), działając na podstawie pełnomocnictwa Funduszu i jego zgody co do takich zmian. W takich sytuacjach Fundusz podejmuje końcową decyzję, jednak zawsze w stosunku do gotowej propozycji rozwiązania, którego samodzielnie nie byłby w stanie wypracować i której potrzeby nawet sam nie zidentyfikował. Akceptuje więc (albo nie) propozycje, które w całości wypracowała merytorycznie Spółka w odniesieniu do zidentyfikowanych przez Spółkę problemów jakości wierzytelności. Wnioskodawca wskazuje, że po nabyciu wierzytelności Fundusz samodzielnie nie wykonuje bezpośrednio (wobec klientów) żadnych czynności. Jego działania w zakresie zarzadzania wierzytelnościami ograniczają się do aprobaty (na wniosek Spółki) propozycji działań restrukturyzacyjnych wobec wierzytelności zagrożonych. Spółka raportuje bieżąco stan wierzytelności dla celów sprawozdawczości finansowej Funduszu oraz bieżących rozliczeń pomiędzy Spółką a Funduszem. Zgodnie z Umową Usługową, jeżeli poziom rzeczywistej spłacalności zbywanych wierzytelności pożyczkowych będzie niższy niż założony (i uzgodniony) przy ich nabyciu, to Spółka, jako odpowiedzialna za ich zarządzanie zapłaci karę umowną pokrywającą różnicę (reprezentującą ubytek Funduszu w stosunku do zakładanych zwrotów). Innymi słowy to Spółka ponosi w pełni ryzyko i odpowiedzialność za to, że wierzytelność będzie gorszej niż zakładana jakości, w tym że usługi zarządzania nie pozwolą na osiągnięcie tej zakładanej jakości. Rozliczenia Kary Kompensującej oraz Nadwyżki Spłacalności są kwotami niezależnymi od wynagrodzenia podstawowego należnego za Usługi zarządzania pożyczkami (wynagrodzenie stanowi procent od wartości zarządzanych wierzytelności), aczkolwiek kwoty Kar Kompensujących mogą być potrącane z wynagrodzenia Spółki za usługi zarządzania. Niemniej jednak zarówno wynagrodzenie podstawowe, jak i Kary Kompensujące oraz Nadwyżki Spłacalności są elementami rozliczenia w ramach Umowy Usługowej.

W odniesieniu do przedstawionej sytuacji Wnioskodawca stwierdza, że opisane we wniosku Usługi są usługami zarządzania wierzytelnościami lub też co najmniej usługami pomocniczymi do takich usług, które korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Odnosząc się do zwolnienia czynności wymienionych we wniosku jako zarządzania pożyczkami udzielonymi przez pożyczkodawcę (art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT) wskazać należy, że ustawodawca nie sprecyzował w ustawie, co należy rozumieć przez zarządzanie pożyczkami.

Zarządzanie w szerokim ujęciu oznacza zrobienie czegoś za pomocą wysiłków innych osób (por. B. Kudrycka, B.G. Peters, P.J. Suwaj, Nauka administracji, Warszawa 2009); organizowanie działań dla osiągnięcia określonych celów przy zachowaniu zasad skuteczności i sprawności organizacyjnej z uwzględnieniem realnej odpowiedzialności za osiągnięte rezultaty.

Zaznaczyć należy, że ustawodawca w powołanym przepisie zwolnił zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę. Skoro w niniejszej sprawie dojdzie do zbycia pakietów wierzytelności na rzecz Funduszu Sekurytyzacyjnego a zatem to Fundusz stanie się wierzycielem kwot należnych od klientów w związku z udzielonymi przez Wnioskodawcę pożyczkami, nie można stwierdzić, że Wnioskodawca wykonując opisane we wniosku czynności zarządza udzielonymi przez niego pożyczkami, gdyż właścicielem wierzytelności, w wyniku ich zbycia przez Spółkę, jest już Fundusz i to on jest podmiotem zarządzającym pożyczkami.

Wnioskodawca w ramach zawartej umowy z Funduszem, jedynie wykonuje czynności zlecone przez niego. Zatem to nie Spółka, w wyniku zawartej umowy zbywca wierzytelności pożyczkowych występuje jako pożyczkodawca, choć pierwotnie nim był, lecz Fundusz nabywca tychże wierzytelności. Tym samym, wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy, Usługa na którą składają się wymienione szczegółowo we wniosku czynności, nie może korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy jako zarządzanie pożyczkami przez pożyczkodawcę.

Przechodząc do możliwości zwolnienia świadczonej Usługi jako usługi pomocniczej do usługi finansowej polegającej na zarządzaniu udzieloną pożyczką przez pożyczkodawcę, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, wskazać należy na tezy płynące z poniższych wyroków.

W wyroku TSUE z dnia 28 lipca 2011 r. w sprawie C-350/10, stwierdzono, że () aby móc zakwalifikować świadczone usługi jako czynności zwolnione z opodatkowania w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 3 i 5 szóstej dyrektywy, powinny one tworzyć odrębną całość, która jeśli ją oceniać globalnie w konsekwencji wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi opisanej w tym przepisie. W odniesieniu do operacji dotyczących przelewów w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 3 szóstej dyrektywy świadczone usługi muszą skutkować przekazaniem środków pieniężnych oraz prowadzić do zmian prawnych i finansowych. Należy dokonać rozróżnienia między usługą zwolnioną w rozumieniu wspomnianej dyrektywy a dostarczaniem zwykłego świadczenia fizycznego lub technicznego, takiego jak udostępnianie bankowi systemu informatycznego ().

Podobne stanowisko zostało przedstawione przez Trybunał w wyroku z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie C-235/00 CSC Financial Services Ltd. W wyroku tym TSUE stwierdził, że obrót papierami wartościowymi polega na działaniach zmieniających sytuację prawną i finansową między stronami i działania te są porównywalne do przypadków przeniesienia lub płatności. Dostawa zwykłej usługi technicznej lub administracyjnej, nie zmieniającej sytuacji prawnej lub finansowej nie wydaje się więc być objęta zwolnieniem ustalonym w art. 13 część B lit. d pkt 5 Szóstej dyrektywy () Wynika z tego więc, że usługi o charakterze administracyjnym nie zmieniające prawnej bądź finansowej pozycji stron nie są objęte zwolnieniem ustalonym w art. 13 część B lit. d pkt 5.

Ponadto, w wyroku w sprawie C-2/95 Sparekassernes Datacenter (SDC) dotyczącym zwolnień przedmiotowych na gruncie wspólnego systemu VAT, TSUE wskazał cechy charakterystyczne usługi finansowej w kontekście ustalenia warunków stosowania zwolnienia dla konkretnych podtypów usług finansowych wymienionych w art. 13 (B) (D) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. d i lit. f Dyrektywy 2006/112/WE). W orzeczeniu tym, TSUE zaznaczył, iż dla zastosowania zwolnienia istotne jest, aby usługa pomocnicza, z ogólnego punktu widzenia, stanowiła osobną całość, w rezultacie obejmując funkcje charakterystyczne dla usługi finansowej. Trybunał orzekł, że ani sposób wykonywania usług, ani charakter prawny usługodawcy, ani nawet brak bezpośredniej umowy podmiotu wykonującego usługi z ostatecznym odbiorcą nie wykluczają zastosowania zwolnień, o których mowa w art. 13 (B) (D) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy, pod warunkiem, że usługi świadczone przez dany podmiot są przez klienta Banku postrzegane jako element otrzymanej usługi finansowej. Ponadto, aby świadczone usługi korzystały ze zwolnienia powinny stosownie do orzecznictwa TSUE dotyczyć specyficznych i istotnych elementów związanych z daną usługą finansową (udzielanie kredytów/pożyczek/ zarządzanie nimi).

W dokonaniu interpretacji pojęcia zarządzania w sposób zgodny z celami Dyrektywy VAT pomocne będzie natomiast orzeczenie z dnia 21 października 2004 r. w sprawie C-8/03 (Banque Bruxelles Lambert S.A. (BBL) v. Państwo Belgijskie). W orzeczeniu tym, Rzecznik Generalny podkreślił: Otóż cel ten wymaga takiego zakreślenia zwolnienia, aby nie naruszało ono zasady powszechności podatku, bez czynienia go jednak bezprzedmiotowym. Z tego punktu widzenia dopuszczalne jest objęcie zwolnieniem wszystkich transakcji bezpośrednio związanych z systemem zarządzania funduszami powierniczymi. Tym samym nie można ograniczać zwolnienia tylko do podejmowania decyzji. Niemniej jednak nie można rozciągać go na wszystkie usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, które znajdują się w takiej sytuacji, jak fundusze powiernicze. Zdaniem pełnomocnika, transakcje, które obejmują zwolnienie, winny ograniczać się do tych, które są ściśle związane z prowadzeniem funduszu, to znaczy do określania polityki inwestycyjnej, kupna i sprzedaży aktywów. O ile zwolnione transakcje nie ograniczają się do podejmowania decyzji, o tyle jednak muszą one bezpośrednio dotyczyć transakcji handlowych papierami wartościowymi. Aby móc zastosować zwolnienie, należy ustalić, że dane świadczenia są nierozerwalnie związane z transakcjami bezpośrednio zwolnionymi przez szóstą dyrektywę. Z kolei świadczenia, które można łatwo oddzielić od zarządzania funduszem w ścisłym tego słowa znaczeniu, należy uznać za podlegające podatkowi.

Doprecyzowania powyższej definicji dokonał TSUE w orzeczeniu z dnia 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 (Abbey National plc Inscape Investment Fund v. Commissioners of Customs & Excise), w którym Trybunał podkreślił, że jest to autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, które nie może być zmienione przez państwa członkowskie. Dalej wskazał, że pojęcie zarządzania funduszami powierniczymi, o których mowa w tym przepisie obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli gdy oceniać je globalnie tworzą one odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Dalej Trybunał zaznaczył, że: odnosząc się do usług w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczonych przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, należy najpierw zaznaczyć, że tak jak w przypadku transakcji zwolnionych z opodatkowania na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy, zarządzanie funduszami powierniczymi, o których mowa w pkt 6 tego artykułu, jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług. Dalej w uzasadnieniu Trybunał podkreślił, że aby móc zakwalifikować transakcje w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jako zwolnione od podatku na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, powinny one tworzyć odrębną całość, która w konsekwencji wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi opisanej w pkt 6. Samo świadczenie usług o charakterze materialnym czy też technicznym, takie jak udostępnianie systemu informatycznego, nie jest objęte zakresem zwolnienia przewidzianego w ww. przepisie.

Z powyższych orzeczeń wynika zatem, że ze zwolnienia będą korzystać usługi stanowiące element usług finansowych, jeżeli:

z ogólnego punktu widzenia stanowią osobną całość,
obejmują funkcje charakterystyczne dla usługi zwolnionej,
świadczone usługi muszą pociągać za sobą zmiany w sytuacji prawnej i finansowej zainteresowanych podmiotów,
odpowiedzialność usługodawcy nie ogranicza się jedynie do aspektów technicznych.

Natomiast ze zwolnienia z tytułu usług finansowych nie mogą korzystać świadczone odrębnie usługi wspierające usługi finansowe, nawet jeśli są niezbędne do ich świadczenia, ale mają czysto techniczny / administracyjny charakter.

Analiza powołanych w niniejszej sprawie przepisów w odniesieniu do przedstawionego zdarzenia przyszłego, z uwzględnieniem orzecznictwa TSUE prowadzi do wniosku, że czynności wykonywane przez Wnioskodawcę, stanowią jedynie usługi administracyjno-techniczne. Czynności wymienione we wniosku, tj. monitorowanie stanu spłaty wierzytelności na rachunki bankowe oraz należyte księgowanie w systemie finansowo księgowym i komunikowanie Towarzystwu wszelkich zdarzeń mających wpływ na ustalenie tego stanu, w tym ewentualnych wpłat podlegających zwrotowi lub przeksięgowaniu na poczet innej wierzytelności względem tego samego pożyczkobiorcy; udzielanie pożyczkobiorcy oraz TFI i Funduszowi ustnych (telefonicznych) i pisemnych informacji o warunkach umowy pożyczki, której są stroną, i przebiegu spłaty wierzytelności; przygotowywanie projektów dokumentów związanych ze zmianą harmonogramu spłaty pożyczki na wniosek pożyczkobiorców i na podstawie instrukcji TFI, każdorazowo udzielanych Spółce na jej wniosek zawierający rekomendację treści instrukcji; sporządzanie i wysyłkę kopii lub duplikatów dokumentów pożyczkowych na wniosek pożyczkobiorców, dokonywane nie częściej niż 1 raz na 3 miesiące w odniesieniu do danej umowy pożyczki; sporządzenie projektów ugód i innych porozumień co do spłaty wierzytelności lub aneksów do umów pożyczki na wniosek pożyczkobiorców i na podstawie instrukcji TFI, każdorazowo udzielanych Spółce na jej wniosek zawierający rekomendację treści instrukcji; wystawianie na wniosek pożyczkobiorców, zaświadczeń na temat historii rachunku pożyczkowego; sporządzanie na wniosek pożyczkobiorców dokumentów potwierdzających dokonanie wpłaty na poczet wierzytelności; sporządzanie na wniosek pożyczkobiorców dokumentów zawierających wyliczenie całkowitej kwoty pozostającej do spłaty, niebędących harmonogramem spłaty pożyczki; wykonywanie telefonów i wiadomości tekstowych (SMS) przypominających o zapadalności raty pożyczki lub innych wiadomości tekstowych (SMS) niebędących upomnieniem; sporządzanie i przekazywanie Funduszowi danych niezbędnych do dokonania wycen wierzytelności koniecznych z punktu widzenia specyficznych obowiązków sprawozdawczych i rachunkowości Funduszu; przygotowywanie raportów dla Funduszu obejmujących min. stan wypłacalności pożyczkobiorców stanowią odrębną całość jednakże nie są specyficzne i istotne dla usług zarządzania pożyczkami. Należy zauważyć, że specyficzny według Słownika Języka Polskiego PWN (wydanie internetowe https://sjp.pwn.pl oznacza: właściwy wyłącznie danej osobie, rzeczy lub zjawisku; charakterystyczny, swoisty, natomiast istotny według tego słownika oznacza m.in. główny, podstawowy. Opisane we wniosku czynności nie mają charakteru ocennego czy merytorycznego, w dużej mierze zawężają się do obsługi pożyczkobiorców, nie wychodzą poza aspekt techniczno-organizacyjny czynności administracyjnych. Czynności te również bezpośrednio nie zmieniają sytuacji prawnej lub finansowej pożyczek. Czynności wykonywane przez Wnioskodawcę nie zawierają zatem elementu zarządzania pożyczkami udzielonymi przez pożyczkodawcę, usługi te mają charakter jedynie usługi technicznej, informacyjnej. Sam fakt natomiast, że Fundusz wykorzystuje informacje bądź dokumenty przekazane przez Wnioskodawcę do usług zarządzania pożyczkami, nie przesądza o tym, że usługa świadczona przez Wnioskodawcę jest zwolniona od podatku. Jak wskazał TSUE w wyroku w sprawie C-2/95 SDC (pkt 65), Sam fakt, że jakiś istotny element jest niezbędny do zakończenia transakcji zwolnionej z podatku, nie daje podstaw do konkluzji, że usługa, którą dany element reprezentuje, jest zwolniona z podatku. Należy ponadto zauważyć, że beneficjentem Usługi, którą wykonuje Wnioskodawca jest Fundusz, z którym Spółka ma podpisaną umowę na wykonywanie opisanych czynności, a nie pożyczkobiorca, któremu Spółka pierwotnie udzieliła pożyczki.

Zatem Usługa, na którą składają się czynności wymienione we wniosku nie może korzystać ze zwolnienia od podatku, przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, opodatkowana będzie zatem podstawową 23% stawką podatku.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie przedstawionego zdarzenia przyszłego należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2018 r. poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

nieprawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Źródło: INFOR

Newsletter

Drukuj

Skopiuj link

Zgłoś błąd na stronie