Temat interpretacji

Opodatkowanie bezumownego korzystania z nieruchomości.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) oraz art. 223 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1948, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 12 stycznia 2017 r. (data wpływu 25 stycznia 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 25 stycznia 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest właścicielem hali targowej, w której znajdują się boksy handlowe. Jeden z boksów handlowych w dniu 1 października 2002 r. został wynajęty w ramach prowadzonej działalności gospodarczej na podstawie umowy najmu na czas nieokreślony. Z uwagi na niewykonywanie postanowień umowy wynajmujący z dniem 31 października 2015 r. rozwiązał wyżej wymienioną umowę. Z chwilą przyjęcia przez najemcę tego oświadczenia, utracił on prawo do posiadania nieruchomości. Na dzień 2 listopada 2015 r. został wyznaczony termin obioru nieruchomości na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego. Najemca nie stawił się w wyznaczonym terminie. W dniu 12 listopada 2015 r. został wezwany do wydania przedmiotu umowy. W dniu 26 listopada 2015 r. najemca złożył wniosek o przywrócenie rozwiązanej umowy. W piśmie z dnia 3 grudnia 2015 r. Wnioskodawca podtrzymał swoje stanowisko w sprawie rozwiązania wyżej wymienionej umowy. Wyznaczył również ostateczny termin odbioru nieruchomości na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego boksu handlowego na dzień 17 grudnia 2015 r. Najemca ponownie nie stawił się w wyznaczonym terminie. Zgodnie z § 3 ust. 3 Ustala się karę umowną z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości w przypadku niewydania przedmiotu najmu po zakończeniu umowy w wysokości 10-krotności obowiązującego na dzień zakończenia umowy czynszu, co nie umożliwia dochodzenia odszkodowania z tytułu rzeczywiście poniesionej szkody. W związku z powyższym za okres od dnia 3 listopada 2015 r. do 30 listopada 2015 r. Wnioskodawca obciążył byłego najemcę karą umowną z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości w kwocie: 5.395,60 zł. Wnioskodawca został również zmuszony do wystąpienia przeciwko najemcy na drogę postępowania sądowego o wydanie przedmiotu najmu, które w chwili obecnej jest w toku (w dniu 28 listopada 2016 r. Sąd Okręgowy w wydał wyrok o wydaniu nieruchomości Wnioskodawcy - wyrok jest nieprawomocny). Z chwilą kiedy najemca utracił prawo do posiadania i korzystania z nieruchomości, zgodnie z art. 224-225 Kodeksu cywilnego, stał się zobowiązany do uiszczania na rzecz Wnioskodawcy odszkodowania za bezumowne korzystanie. W związku z tym Wnioskodawca wystawiał do tej pory każdego miesiąca fakturę VAT dokumentującą odszkodowanie za bezumowne korzystanie. Należy również nadmienić, że od listopada 2015 r. w ww. nieruchomości były najemca nie prowadził działalności gospodarczej oraz nie uregulował naliczonych należności z tytułu bezumownego korzystania.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości należne i płatne przez byłego najemcę korzystającego z nieruchomości bez tytułu prawnego i bez zgody właściciela podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jeżeli nie to czy w konsekwencji właściciel nieruchomości obowiązany jest wystawić fakturę VAT, czy też notę księgową?
2. Czy w przypadku obciążenia byłego najemcy karą umowną z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości bez tytułu prawnego i bez zgody właściciela podlega ono opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jeżeli nie to czy w konsekwencji właściciel nieruchomości obowiązany jest wystawić fakturę VAT, czy też notę księgową?
3. Czy w przypadku gdy: Gmina Miejska jest właścicielem nieruchomości gruntowej, z działki korzysta inny podmiot, Gmina podejmuje wszelkie czynności, których celem jest odzyskanie nieruchomości: wzywa korzystającego z nieruchomości do jej zwrotu, a nawet wytoczyła powództwo sądowe o wydanie nieruchomości, Pomiędzy Gminą, a korzystającym z nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny, w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne (art. 225 K.c. odpowiedzialność posiadacza w złej wierze), tym samym właścicielowi przysługuje roszczenie o odszkodowanie za bezprawne korzystanie z jego nieruchomości - należy wystawić fakturę VAT, czy też notę księgową?

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku braku umowy i zgody wynajmującego na korzystanie z nieruchomości przez byłego najemcę, nie świadczy on usługi najmu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (art. 8 ust. 1 ustawy), która to usługa zgodnie z art. 5 ust. 1 w związku z art. 41 ust. 1 tej ustawy podlega opodatkowaniu na terytorium kraju wg. stawki VAT w wysokości 23%. Zatem, bezzasadnym jest opodatkowanie bezumownej usługi korzystania z powierzchni stawką 23%, dlatego też Wnioskodawca winien dokumentować zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie poprzez wystawienie noty księgowej. Przez świadczenie usług zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również m.in. zobowiązania do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Jak wynika z cytowanych przepisów podatkowi VAT podlega każde świadczenie na rzecz kontrahenta, przy czym art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy mówi o osobie zobowiązanej do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W przypadku braku umowy najmu nie można mówić o zobowiązaniu się do jakichkolwiek działań lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Zarówno ustawa o podatku od towarów i usług, jak i przepisy wykonawcze do tej ustawy, nie definiują bezumownego korzystania. Kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, art. 225 i art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2016 r. poz. 380 z późn. zm.). Stosownie do zapisu art. 224 i 225 K.c. w przypadku bezumownego korzystania z lokalu korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowanie z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi. Zatem w przypadku bezumownego korzystania z nieruchomości nie ma się do czynienia ze świadczeniem ze strony właściciela, czynność ta nie podlega opodatkowaniem podatkiem VAT. Odszkodowanie nie stanowi odpłatności za korzystanie z rzeczy, a jednie rekompensatę za zajęcie cudzej własności i uniemożliwienie właścicielowi czerpanie pożytków w inny sposób.

Wnioskodawca stwierdza również, że podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 24 lipca 2007 r. sygn. akt. I SA/Gd. 71/07 oraz większość urzędów skarbowych (np. stanowisko Izby Skarbowej we Wrocławiu zawarte w decyzji z dnia 26 czerwca 2005 r. znak PPI 443/582/05/AK, Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 13 września 2007 r. znak 1472/RPP1/443-705/06/SAPI, Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kielcach z dnia 9 marca 2006 r. nr OG/005/40/PP2/443/10/06, Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 18 kwietnia 2006 r. nr 1471/NUR2/443-35/7/06/AK, Urzędu Skarbowego Warszawa Mokotów z dnia 27 listopada 2006 r. znak 1433/NG/GV/443-110/2006/LŚ oraz Urzędu Skarbowego Warszawa Ursynów z dnia 2 sierpnia 2006 r. znak 1438/443/186-78/2006/AO).

Problem odpłatności był także przedmiotem rozstrzygnięć Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, orzeczenie w sprawie C-16/93 między RJ. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia) oraz w sprawie Apple and Pear Development Council. Odwołując się do powyższych orzeczeń, Wnioskodawca stwierdza, iż doktryna uznaje, że jeżeli kara umowna ma charakter sankcyjny, przedsiębiorca - jest zobowiązany do jej zapłaty, nie otrzymuje za swoje świadczenie żadnej bezpośrednio i jasno zindywidualizowanej korzyści. Umowne odszkodowanie jest bowiem wyłącznie sankcją dla podatnika za nienależyte wykonanie usługi i nie ma charakteru odpłatnego. Dlatego też można argumentować, że zapłata kary umownej o charakterze sankcyjnym nie wywołuje skutków w VAT. Potwierdza to również wyrok ETS w sprawie C-215/94 między Jurgen Mohe a Finanszamt Bad Segeberg.

Wobec powyższego Wnioskodawca pozostaje przy stanowisku, iż odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie jest opodatkowane podatkiem VAT i nie trzeba wystawiać faktury VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2016 r., poz. 710 z późn. zm.) opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Art. 7 ust. 1 ustawy stanowi, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Stosownie natomiast do art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde działanie, powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Z treści powołanego wyżej art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie.

Aby dane świadczenie uznać za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub świadczącego usługę. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest zatem określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonania tego świadczenia miało być wypłacone. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie jako usługa podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dana usługa podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Ponadto zgodnie z art. 106b ust. 1 ustawy podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1. sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem;
2. sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;
3. wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;
4. otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4.

Jak stanowi art. 106b ust. 3 ustawy, na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1. czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, z wyjątkiem czynności, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4, oraz otrzymanie całości lub części zapłaty przed wykonaniem tych czynności, z wyjątkiem przypadków, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1,
2. sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118

• jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

Z ww. przepisów wynika zatem, że podmiot, który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jest zobowiązany do wystawienia faktury.

Z bezumownym korzystaniem z rzeczy mamy do czynienia, gdy osoba trzecia bez tytułu prawnego wchodzi w sferę uprawnień właścicielskich, w wyniku czego właściciel zostaje pozbawiony faktycznego władztwa nad rzeczą oraz możliwości czerpania z niej pożytków.

W przedmiotowej sprawie kwestią wymagającą rozstrzygnięcia jest m.in. ustalenie, czy w przedstawionej we wniosku sytuacji kwota odszkodowania/kary umownej za bezumowne korzystanie z nieruchomości będącej własnością Wnioskodawcy, w przypadku podjętych przez Wnioskodawcę działań celem odzyskania nieruchomości (tj. wezwania korzystającego z nieruchomości do jej zwrotu, wytoczenie powództwa sądowego o wydanie nieruchomości) podlega, podatkiem od towarów i usług.

Rozstrzygając o kwestii ewentualnego opodatkowania odszkodowania należy w pierwszej kolejności podkreślić, że odszkodowanie ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Dla przybliżenia tej kwestii warto odwołać się do rozważań zawartych w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 r., sygn. akt III CZP 39/12. Choć Sąd Najwyższy zajmował się kwestią odmienną od będącej przedmiotem wniosku, tj. zagadnieniem kary umownej w przypadku odstąpienia od umowy, na uwagę zasługują wywody natury ogólnej dotyczące możliwości powstania szkody w wyniku samego rozwiązania umowy. Kwintesencja stanowiska Sądu Najwyższego sprowadza się do tego, że kara umowna, stanowiąca surogat odszkodowania za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, musi wiązać się z powstałą szkodą, a samo odstąpienie od umowy obowiązku zapłaty odszkodowania, choćby w postaci kary umownej, nie rodzi.

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto pomiędzy zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie ma bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia, wówczas kwota wypłaconych odszkodowań nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Ponadto wskazać należy, że kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy m.in. art. 224, 225 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459).

Stosownie do art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego, samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Jak wynika natomiast, z art. 225 Kodeksu cywilnego, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

O tym, czy bezumowne korzystanie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować będą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W przypadku, gdy korzystający z nieruchomości nie opuszcza jej, a właściciel dążąc do tego wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. W tej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy po zakończeniu umowy dotychczasowy najemca nadal użytkuje nieruchomość za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) z różnych względów toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Reasumując należy stwierdzić, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości mają okoliczności faktyczne. Generalnie sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące trwanie umowy czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Jak wskazano wcześniej, świadczenie nieoparte na tytule prawnym wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W przypadku bezumownego korzystania z cudzej własności właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za bezprawne korzystanie z jego nieruchomości. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej szkody z tytułu bezprawnego korzystania z nieruchomości. Żądanie wynagrodzenia (roszczenia pieniężnego) w swojej istocie nie stanowi należności za wykonanie usług, lecz odszkodowanie. Przedmiotowego odszkodowania nie można traktować jako należności z tytułu świadczenia usługi, jest bowiem rekompensatą za niemożność pobierania pożytków i używania nieruchomości w okresie bezumownego korzystania.

Tym samym, w okolicznościach przedmiotowej sprawy, bezumowna czynność, była dokonywana jak wynika z wniosku bez zgody (ani wyraźnej, ani dorozumianej) Wnioskodawcy, pomimo prób porozumienia się w sprawie dobrowolnego opuszczenia nieruchomości były najemca nadal go zajmuje. W związku ze złożeniem przez Wnioskodawcę pozwu do sądu o wydanie przedmiotu najmu, zapłata nie stanowi transakcji opodatkowanej podatkiem od towarów i usług. W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z odszkodowaniem z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości przez byłego najemcę. Czynność ta nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i tym samym konsekwentnie nie powinna być udokumentowana fakturą, o której mowa w art. 106b ustawy o podatku od towarów i usług.

Opisana czynność może być zatem udokumentowana dokumentem przewidzianym w przepisach ustawy o rachunkowości np. notą obciążeniową.

Podkreślić należy również, że niniejsza interpretacja została wydana w oparciu o przedstawiony we wniosku stan faktyczny, co oznacza, że w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan faktyczny, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

prawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej