Temat interpretacji
Usługi sekurytyzacji wierzytelności nabywane przez Spółkę stanowić będą import usług w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy o VAT, których miejscem świadczenia jest Polska. Spółka jako usługobiorca tych usług zobowiązana będzie do ich rozliczenia dla celów podatku od towarów i usług, jako usług zwolnionych z tego podatku.
Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800 z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 22 czerwca 2018 r. (data wpływu 29 czerwca 2018 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania usługi sekurytyzacji jest prawidłowe.
UZASADNIENIE
W dniu 29 czerwca 2018 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania usługi sekurytyzacji .
We wniosku przedstawiono następujące zdarzenia przyszłe:
Spółka SA. rozważa zawarcie umowy o sekurytyzację (dalej: Umowa o sekurytyzację") ze spółką prawa luksemburskiego SPV w celu pozyskania przez Spółkę finansowania dla prowadzonej działalności i zarządzania jej płynnością finansową.
SPV:
- Posiada siedzibę w Luksemburgu.
- Podlega w Luksemburgu opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych od całości dochodów, niezależnie od miejsca ich osiągnięcia.
- Nie prowadzi działalności za pośrednictwem zakładu zagranicznego (permanent establishment) w Polsce.
- Jest zarejestrowana dla celów VAT w Luksemburgu.
- Nie jest zarejestrowana dla celów VAT w Polsce.
- Nie ma stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.
Spółka jest podmiotem prowadzącym działalność w zakresie udzielania niezabezpieczonych pożyczek osobom fizycznym niewykonującym działalności gospodarczej i osobom fizycznym wykonującym działalność gospodarczą. Spółka jest w związku z udzielanymi pożyczkami uprawniona do otrzymania w szczególności spłat kapitału pożyczki, zapłaty opłat przygotowawczych, opłat miesięcznych i odsetek od pożyczkobiorców (dalej łącznie: Wierzytelności).
Spółka:
- Jest spółką akcyjną z siedzibą w Polsce.
- Podlega w Polsce opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych od całości dochodów, niezależnie od miejsca ich osiągnięcia.
- Jest zarejestrowana dla celów VAT w Polsce.
- Nie jest zarejestrowana dla celów VAT w Luksemburgu.
- Nie ma stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Luksemburgu.
Spółka i SPV nie są podmiotami powiązanymi w rozumieniu przepisów ustawy o CIT (Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych Dz. U, z 2018 r. poz. 1036). Na podstawie Umowy o sekurytyzację, Spółka będzie zbywała za wynagrodzeniem na rzecz SPV pakiety Wierzytelności (z uwzględnieniem opłat przygotowawczych, miesięcznych należnych za cały okres trwania danej umowy pożyczki). Celem Umowy o sekurytyzację jest zapewnienie Spółce finansowania i poprawa płynności finansowej.
Umowa o sekurytyzację będzie oparta na następujących założeniach:
- Przeniesienie Wierzytelności nastąpi w wykonaniu ramowej, odnawialnej umowy zawartej pomiędzy Spółką i SPV Spółka będzie dokonywała cesji Wierzytelności w ustalonych terminach (np. co tydzień lub co miesiąc).
- Wierzytelności będą spełniać ustalone wcześniej kryteria kwalifikujące je do sekurytyzacji (eligibility criteria). W szczególności, przedmiotowe Wierzytelności będą Wierzytelnościami tzw. performującymi, czyli niestanowiącymi złych długów.
- W zamian za nabyte Wierzytelności, SPV będzie zobowiązana do zapłaty ceny nabycia. Cena nabycia będzie równa sumie nominalnej wartości kapitału danej pożyczki, opłat przygotowawczych i miesięcznych.
- Wierzytelności zostaną przeniesione wraz z należnościami ubocznymi (zarówno o charakterze pieniężnym, jak i niepieniężnym).
- W celu sfinansowania nabycia Wierzytelności, SPV wyemituje obligacje (senior notes), (dalej: Obligacje). SPV wyemituje również obligacje podporządkowane (subordinated notes), (dalej: Obligacje Podporządkowane). Zarówno Obligacje, jak i Obligacje Podporządkowane, będą wyemitowane na podstawie prawa angielskiego. Obligacje ustanowione na rzecz obligatariuszy będą zabezpieczone (zabezpieczenie będą stanowiły, w szczególności, (1) aktywa SPV, w tym Wierzytelności oraz (2) akcje (udziały) SPV).
- Obligacje pozwolą na sfinansowanie części ceny nabycia Wierzytelności. Obligatariusze dokonają płatności na poczet obligacji na rzecz SPV, a SPV następnie przeleje te kwoty na rzecz Spółki jako wynagrodzenie za nabyte Wierzytelności.
- Obligacje zostaną wyemitowane na rzecz obligatariuszy będących podmiotami niepowiązanymi z SPV i Spółką. Natomiast Obligacje Podporządkowane zostaną objęte przez Spółkę ze względu na unijne przepisy wymagające od inicjatora sekurytyzacji (tu: Spółki) zachowania określonego procentu ryzyka w odniesieniu do spłaty Wierzytelności. Spółka będzie obejmowała wyłącznie Obligacje Podporządkowane.
- Spółka i SPV zawrą umowę o administrowanie
Wierzytelnościami, na podstawię której Spółka będzie działać jako
administrator (servicer) Wierzytelności. Na podstawie umowy o
administrowanie Wierzytelnościami, Spółka będzie zobowiązania do
obsługi, przyjmowania płatności i administrowania przeniesionymi
Wierzytelnościami, do przyjmowania spłat Wierzytelności w imieniu SPV i
do wykonywania wszystkich wynikających z tego obowiązków w taki sposób
i z zachowaniem tej samej staranności, jak w przypadku obsługi własnych
wierzytelności. W szczególności, Spółka będzie świadczyła następujące
usługi:
- przyjmowanie wszelkich płatności dokonywanych przez
- identyfikowanie płatności i kwot płatności;
- przekazywanie kwot płatności na rzecz SPV;
- prowadzenie ewidencji w odniesieniu do Wierzytelności i przygotowywanie okresowych raportów dla SPV;
- prowadzenie ewidencji dla celów podatkowych
- wsparcie audytorów SPV i dostarczenie im w uzasadnionym zakresie (i z uwzględnieniem przepisów o ochronie danych osobowych) wymaganych informacji;
- w razie wyznaczenia administratora zastępczego, przekazanie SPV i administratorowi zastępczemu ewidencji i dokumentów wymaganych dla wykonania usług przez administratora zastępczego.
- W określonych sytuacjach, wyznaczony administrator zastępczy (back up servicer) przejmie obowiązki Spółki jako administratora Wierzytelności. Taką sytuacją będzie, w szczególności, upadłość Spółki lub zaprzestanie wykonywania przez Spółkę czynności wynikających z umowy o administrowanie Wierzytelnościami.
- Zarówno Spółka (działająca jako administrator Wierzytelności), jak i administrator zastępczy będą uprawnieni do wynagrodzenia za wykonywane usługi.
- Jest możliwe, że w pewnych okolicznościach Spółka będzie zobowiązana do odkupu Wierzytelności, które nie spełniały w momencie przeniesienia ich na rzecz SPV ustalonych w Umowie o sekurytyzację kryteriów. Zobowiązanie do odkupu wystąpi, w szczególności w sytuacji, gdy dana Wierzytelność była tzw. złym długiem lub gdy dana umowa pożyczki była nieważna.
- Spółka będzie zobowiązana do zapłaty
wynagrodzenia z tytułu odkupu Wierzytelności.
Kwoty otrzymane tytułem spłat Wierzytelności przez Spółkę i przekazane następnie do SPV zostaną wykorzystane do zapłaty kosztów działania SPV, spłaty odsetek i opłat wynikających z Obligacji oraz spłaty kwot na rzecz obligatariuszy. Jako obligatariusz Obligacji Podporządkowanych, Spółka będzie uprawniona do otrzymania płatności zgodnie z ustaloną hierarchią spłat uwzględniającą: (i) spłatę odsetek naliczonych na Obligacjach Podporządkowanych i (ii) spłatę kapitału Obligacji Podporządkowanych. Każda spłata kapitału Obligacji Podporządkowanych będzie skutkowała zmniejszeniem salda tego kapitału. Po całkowitej spłacie kwot wynikających z obligacji podporządkowanych, dojdzie do ich wygaśnięcia.
W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:
Czy w związku ze zbywaniem za wynagrodzeniem na rzecz SPV pakietów Wierzytelności w wykonaniu Umowy o Sekurytyzację po stronie Spółki wystąpi obowiązek zapłaty podatku VAT?
Stanowisko Wnioskodawcy:
Ad. 1
Zdaniem Wnioskodawcy, w związku ze zbywaniem za wynagrodzeniem na rzecz SPV pakietów Wierzytelności w wykonaniu Umowy o Sekurytyzację po stronie Spółki nie wystąpi obowiązek zapłaty podatku VAT.
Zdaniem Spółki, zbywanie na rzecz SPV za wynagrodzeniem pakietów Wierzytelności w wykonaniu Umowy o Sekurytyzację nie będzie się wiązało z koniecznością zapłaty należnego podatku VAT przez Spółkę, gdyż zbywanie pakietów Wierzytelności będzie czynnością wchodzącą w skład kompleksowej usługi sekurytyzacji świadczonej przez SPV na rzecz Spółki, która to usługa będzie podlegała zwolnieniu z VAT.
- Sekurytyzacja jako kompleksowa usługa świadczona przez SPV
Zdaniem Wnioskodawcy, nabywanie Wierzytelności przez SPV będzie stanowiło element kompleksowej usługi świadczonej przez SPV, której celem będzie zapewnienie Spółce finansowania. SPV w ramach realizacji zawartej ze Spółką Umowy o Sekurytyzację będzie zobowiązana do wykonania szeregu ściśle ze sobą powiązanych czynności (m.in. nabycie wierzytelności, emisja dłużnych papierów wartościowych). Czynności te łącznie będą składały się na świadczoną przez SPV usługę kompleksową, mającą na celu zapewnienie Spółce wymaganego finansowania.
Definicja Usługi
Spółka pragnie w pierwszej kolejności wskazać na bogate orzecznictwo (zarówno Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej - dalej: TSUE" jak i sądów polskich), określające warunki niezbędne do stwierdzenia, że określona transakcja stanowi usługę w rozumieniu VAT. Zgodnie z jednolitym stanowiskiem w tym zakresie, co do zasady, warunkami koniecznymi do uznania świadczenia za usługę dla celów VAT są:
- działanie w charakterze podatnika w ramach danej transakcji, czyli konieczność uznania danej czynności za wykonaną w ramach działalności gospodarczej,
- odpłatność, czyli istnienie bezpośredniego związku między świadczeniem a płatnością,
- istnienie konsumenta danej usługi, czyli podmiotu odnoszącego korzyść w wyniku jej wyświadczenia,
- istnienie stosunku prawnego będącego podstawą realizacji danej usługi (por. m.in. w komentarzu VAT 2010" J. Martini, P Skorupa, M Wojda, C.H. Beck, Warszawa 2010, str. 70).
Analiza przedstawionego w opisie zdarzenia przyszłego świadczenia w postaci sekurytyzacji prowadzi do wniosku, że wszystkie wyżej wymienione przesłanki wymagane do uznania sekurytyzacji za usługę w rozumieniu Ustawy o VAT zostaną spełnione.
Ad. 1) SPV jest podmiotem profesjonalnie zajmującym się świadczeniem usług sekurytyzacji oraz innych usług w zakresie finansowania, a świadczenie usługi sekurytyzacji na rzecz Spółki bezwzględnie będzie miało miejsce w ramach prowadzonej przez SPV działalności gospodarczej. Z uwagi na fakt, że to SPV, poprzez nabycie Wierzytelności, emisję obligacji i zaciągnięcie pożyczek lub kredytów, zorganizuje finansowanie i przekaże je Spółce tytułem ceny za Wierzytelności, podmiotem świadczącym przedmiotową usługę będzie SPV
Ad. 2) W ramach planowanej sekurytyzacji wystąpi również element odpłatności, gdyż SPV uzyska od Spółki korzyść ekonomiczną za przystąpienie i zaangażowanie w transakcję sekurytyzacyjną. Wynagrodzenie to przyjmie formę pożytków z przenoszonej Wierzytelności. Podstawą prawną do wzajemnych rozliczeń będą odpowiednie umowy i dokumenty transakcyjne regulujące wzajemne obowiązki stron.
Ad 3) Zadaniem SPV, jako spółki celowej (emisyjnej), będzie zapewnienie Spółce finansowania przed datą wymagalności Wierzytelności. Finansowanie to zostanie Spółce zapewnione poprzez odpłatne nabycie Wierzytelności przez SPV od Spółki. Spółka, uzyskując przedmiotowe środki finansowe, będzie zatem nabywcą usługi świadczonej przez SPV
Ad 4) SPV będzie świadczyła usługi sekurytyzacji na rzecz Spółki w oparciu o zawartą przez strony Umowę o Sekurytyzację.
Konkludując SPV będzie świadczyła na rzecz Spółki usługę - usługę sekurytyzacji. Pomimo wielości składających się na tą usługę czynności (w tym procesu odpłatnego nabywania Wierzytelności), z punktu widzenia VAT będzie ona w istocie stanowiła jedno kompleksowe świadczenie.
Kompleksowość usługi sekurytyzacji
TSUE w orzeczeniach dotyczących opodatkowania VAT świadczeń kompleksowych wielokrotnie zaznaczał, że jeżeli dwa lub więcej świadczeń (czynności) dokonanych przez podatnika na rzecz usługobiorcy są tak ściśle powiązane, że obiektywnie tworzą w sensie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jednolite świadczenie dla celów podatku od wartości dodanej. Stanowisko takie zostało wyrażone m.in. w orzeczeniu w sprawie C-349/96, w którym TSUE stwierdził, że pojedyncze świadczenie ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy jedną lub więcej części składowych uznaje się za usługę zasadniczą, podczas, gdy inny lub inne elementy traktuje się jako usługi pomocnicze, do których stosuje się te same zasady opodatkowania, co do usługi zasadniczej".
Pogląd ten znajduje również potwierdzenie w wyroku TSUE w sprawie C-2/95, jak też w wyroku C-41/04. Także w wyroku z 15 maja 2001 r. w sprawie C-34/99 skład orzekający stwierdził: (...) z orzecznictwa Trybunału wynika, że w przypadku, gdy transakcja składa się z kilku elementów, stanowią one jedną dostawę, w szczególności w przypadku, gdy jeden element należy postrzegać jako stanowiący usługę podstawową, podczas gdy pozostałe należy traktować jako usługi pomocnicze, traktowane pod względem podatkowym tak jak usługa podstawowa". Konkluzje przedstawione przez Trybunał w tym wyroku mogą znaleźć bezpośrednie przełożenie na opisane przez Spółkę zdarzenie przyszłe. Zasadniczym elementem usług świadczonych przez SPV jest zapewnienie Spółce finansowania, podczas gdy pozostałe elementy mają w stosunku do niego jedynie charakter pomocniczy. Mając na uwadze wykładnię Trybunału uznać należy, że w takim przypadku ma miejsce jedna usługa kompleksowa.
Kwestię rozróżnienia zasadniczego i pomocniczego charakteru poszczególnych czynności TSUE podniósł m.in. w uzasadnieniu wyroku w sprawie C-572/07, gdzie wskazano, że: (...) w pewnych okolicznościach formalnie odrębne świadczenia, które mogą być wykonywane oddzielnie, a zatem które mogą oddzielnie prowadzić do opodatkowania lub zwolnienia, należy uważać za jednolitą czynność, jeżeli nie są od siebie niezależne". W opinii TSUE, powyższe znajduje zastosowanie np. w sytuacji, gdy można stwierdzić, że jedno lub więcej świadczeń stanowi świadczenie główne, a inne świadczenie lub świadczenia stanowią jedno lub więcej świadczeń pomocniczych dzielących los podatkowy świadczenia głównego. W szczególności dane świadczenie należy uważać za świadczenie pomocnicze w stosunku do świadczenia głównego, gdy dla klientów nie stanowi ono celu samego w sobie, lecz środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z głównej usługi usługodawcy (...)".
W ocenie Wnioskodawcy, jak już wskazano powyżej, zaprezentowana w opisie zdarzenia przyszłego sekurytyzacja będzie stanowić jedną kompleksową usługę finansową świadczoną przez SPV na rzecz Spółki. W jej rezultacie Spółka uzyska od SPV finansowanie potrzebne do prowadzenia działalności gospodarczej.
Powyższa konkluzja znajduje potwierdzenie w licznych orzeczeniach sądów administracyjnych, jak i rozstrzygnięciach organów podatkowych, zapadłych w sprawach wprost dotyczących sekurytyzacji. Tytułem przykładu wskazać można:
- wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: NSA") z 2 grudnia 2010 r. (sygn. akt: I FSK 669/10), w którym uznano, że usługi świadczone przez spółkę celową w ramach procesu sekurytyzacji, jako usługi finansowe, podlegają zwolnieniu od podatku VAT. NSA podkreślił także kompleksowy charakter sekurytyzacji stwierdzając: Mając na uwadze powyższe oraz przedstawiony przez podatnika stan faktyczny, stwierdzić należy, że realizowane przez spółkę celową C. czynności w ramach wskazanego we wniosku o udzielenie interpretacji procesu stanowią kompleksową usługę o złożonym charakterze. Organ w wydanej interpretacji, koncentrując uwagę przede wszystkim na aspekcie cesji wierzytelności, nie uwzględnił wszystkich elementów stanu faktycznego przedstawionego we wniosku, które mogły mieć wpływ na określenie właściwego charakteru usług świadczonych przez Spółkę celową na rzecz V.;
- wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (dalej: WSA) w Warszawie z dnia 18 lipca 2014 r., sygn. akt III SA/Wa 39/14, podobnie w wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 25 listopada 2009 r., sygn. akt: I SA/Wr 1564/09, w którym wskazano, że Wyjaśniając w największym skrócie pojęcie sekurytyzacji, należy wskazać, że jest to proces ekonomiczny, którego celem jest emisja papierów wartościowych na podstawie zespołu wierzytelności (patrz: I. Raczkowska, Sekurytyzacja wierzytelności bankowych, Warszawa 2001 r. s. 13-14).". Jak z tego wynika, czynności podejmowane przez spółkę celową w ramach sekurytyzacji nie sprowadzają się do samego nabycia wierzytelności w ramach cesji, lecz cesja stanowi jedynie element - świadczonej przez spółkę celową - szerszej (kompleksowej) usługi pośrednictwa finansowego, związanego z nabywaniem wierzytelności oraz redystrybucją środków finansowych i ograniczeniem ryzyka niewypłacalności dłużników:
- wyroki WSA w Warszawie z 29 sierpnia 2012 r. (sygn. akt: III SA/Wa 3030/11) oraz z 6 sierpnia 2012 r. (sygn. akt: III SA/Wa 3009/11) prezentujące stanowisko analogiczne do powyższego;
- interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 18 lipca 2013 r. (nr ILPP4/443-185/13-4/EWW) dotyczącą transakcji sekurytyzacyjnej, w której spółka celowa z siedzibą w Irlandii brała udział w sekurytyzacji wierzytelności. W odpowiedzi na zapytanie podatnika organ jednoznacznie wskazał, że: Ekonomicznym celem opisanej transakcji jest bowiem nabycie wierzytelności, które stanowić będą podstawę dokonanej emisji papierów wartościowych (obligacji), a więc pozyskanie środków na rynku kapitałowym. W istotny sposób odróżnia to taką transakcję cesji wierzytelności od nabycia wierzytelności zrealizowanej w celu odzyskania reprezentowanych przez nie wartości pieniężnych. /.../ W związku z powyższym stwierdzić należy, że import usług świadczonych przez SPV na rzecz Wnioskodawcy w ramach umowy sekurytyzacji stanowić będzie usługi finansowe w zakresie długów, zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy.
- powyższe stanowisko powtórzono w późniejszych rozstrzygnięciach organów podatkowych np. interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 24 stycznia 2014 r. (nr ILPP4/443-500/13-2/BA) oraz interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 stycznia 2015 r. (nr IPPP3/443-1099/14-2/JF), które prezentują identyczne stanowisko do wyżej przedstawionego. Należy przy tym podkreślić, że interpretacje te dotyczą analogicznej transakcji do tej, która jest planowana przez Spółkę, tj. sekurytyzacji wierzytelności.
W przytoczonych powyżej orzeczeniach podkreślany jest kompleksowy charakter usługi sekurytyzacji. W szczególności, sekurytyzacja wierzytelności nie obejmuje jedynie cesji wierzytelności przez inicjatora sekurytyzacji na podmiot celowy (podmiot emisyjny), lecz zawiera ona także inne elementy i działania, które są konieczne i typowe dla tego rodzaju czynności.
- Miejsce świadczenia usługi sekurytyzacji
W kontekście przedstawionego zdarzenia przyszłego, w celu ustalenia czy Spółka ma obowiązek zapłaty należnego podatku VAT, należy ustalić miejsce świadczenia usług. Z treści art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT wynika, iż opodatkowaniu VAT podlega m. in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Oznacza to, że opodatkowaniu VAT w Polsce podlegają tylko takie usługi, których miejscem świadczenia jest Polska (terytorium kraju).
Miejsce świadczenia przy świadczeniu usług określają art. 28a-28o Ustawy o VAT. Zgodnie z art. 28a Ustawy o VAT, na potrzeby określania miejsca świadczenia usług, ilekroć jest mowa o podatniku - rozumie się przez to:
- podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6.
- osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej.
Podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług (art. 28a pkt 2 Ustawy o VAT).
Wskazany powyżej art. 28a Ustawy o VAT, wprowadza zatem drugą definicję podatnika do Ustawy o VAT. Definicja ta ma zastosowanie tylko w przypadku ustalenia miejsca świadczenia usług.
Zdaniem Spółki, mając na uwadze charakter usługi świadczonej przez SPV oraz to, że Spółka spełnia definicję podatnika w rozumieniu art. 28a Ustawy o VAT, miejsce świadczenia usługi sekurytyzacji należy ustalić na podstawie art. 28b Ustawy o VAT. Z art. 28b ust. 1 Ustawy o VAT wynika, iż miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika w rozumieniu art. 28a Ustawy o VAT jest miejsce, w którym podatnik ten posiada siedzibę swojej działalności gospodarczej. Jeżeli jednak usługi te są świadczone na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika znajdującego się w miejscu innym niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej (art. 28b ust. 2 Ustawy o VAT).
Powołaną powyżej zasadę ogólną należy stosować, gdy usługa jest świadczona na rzecz podatnika, a przepisy wskazane w art. 28b ust. 1 ustawy nie przewidują innych zasad ustalenia miejsca świadczenia usług.
Wobec powyższego, mając na uwadze, że Spółka jest usługobiorcą usługi sekurytyzacyjnej świadczonej przez SPV, miejscem świadczenia przedmiotowej usługi będzie Polska, jako kraj, w którym Spółka ma siedzibę działalności gospodarczej.
- Podmiot zobowiązany do rozliczenia VAT od usługi sekurytyzacji
Zdaniem Wnioskodawcy, podmiotem zobowiązanym do rozliczenia VAT z tytułu usług sekurytyzacji świadczonych przez SPV będzie Spółka.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4) Ustawy o VAT podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
- usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4
- usługobiorcą jest:
- w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędącą podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4
- w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędącą podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.
Z uwagi na to, że:
- Spółka będzie podatnikiem zarejestrowanym dla celów VAT w Polsce, oraz
- Spółka będzie usługobiorcą usługi sekurytyzacji, której miejsce świadczenia dla potrzeb VAT określa się na podstawie art. 28b Ustawy VAT, oraz
- Usługodawcą usługi sekurytyzacji będzie SPV - podatnik nieposiadający w Polsce siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (a dodatkowo niezarejestrowany dla celów VAT w Polsce) to Spółka będzie podatnikiem z tytułu nabywanej usługi sekurytyzacji, zobowiązanym do rozliczenia VAT od tej usługi.
- Wysokość opodatkowania
Zdaniem Spółki, nabywane przez nią usługi sekurytyzacji będą podlegały zwolnieniu z opodatkowania VAT.
Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 40) Ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług. Jednocześnie, jak stanowi art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT, - ww. zwolnienie nie ma zastosowania do czynności ściągania długów, w tym factoringu.
Charakter czynności wykonywanych przez SPV na rzecz Spółki w ramach kompleksowej usługi sekurytyzacji wskazuje, że celem świadczenia SPV nie jest wyłącznie nabywanie Wierzytelności w celu ich odzyskania od dłużników. Celem usług sekurytyzacji jest bowiem zapewnienie Spółce finansowania. Przez nabycie Wierzytelności, SPV zapewnia Spółce środki niezbędne do jej funkcjonowania na rynku i poprawę jej płynności finansowej. W konsekwencji, usługę którą miałaby świadczyć S, a polegającą na nabyciu wierzytelności i zapewnieniu Spółce finansowania potraktować należy jako usługę korzystającą ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy VAT.
Do powyższej usługi nie będzie miało zastosowania wyłączenie wskazane w art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT. Wymieniony artykuł wyłącza możliwość zastosowania zwolnienia z VAT w zakresie czynności ściągania długów, w tym factoringu". Oznacza to, że opodatkowanie VAT przewidziano jedynie dla zdarzeń, z którymi wiąże się podejmowanie czynności mających na celu ściągnięcie długu, co jak wskazano powyżej, nie jest celem usług sekurytyzacji świadczonych przez SPV
Powyższe stanowisko znajduje odzwierciedlenie w interpretacjach organów podatkowych. Tytułem przykładu można wskazać następujące interpretacje:
- interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 28 kwietnia 2017 r. (nr 1462-IPPP1.4512.110.2017.1.MPe): W analizowanej sprawie charakter czynności wykonywanych przez SPV na rzecz Spółki wskazuje, że SPV poprzez nabycie wierzytelności udziela Spółce finansowania i poprawia jej płynność finansową. W efekcie przeprowadzonej sekurytyzacji upłynnione zostaną wierzytelności w stosunku do leasingobiorców poprzez ich wprowadzenie do obrotu w zmienionej formie - w postaci papierów wartościowych. Zatem celem transakcji zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a Spółką nie będzie czynność zbycia wierzytelności (uwolnienie się od konieczności odzyskania środków pieniężnych od dłużników), lecz uzyskanie przez Spółkę finansowania. W konsekwencji, usługę świadczoną przez SPV polegającą na nabyciu wierzytelności i zapewnieniu Spółce finansowania potraktować należy jako usługę w zakresie długów, która korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT. Do powyższej usługi nie mają zastosowania wyłączenia wskazane w art. 43 ust. 15 ustawy o VAT";
- interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 17 marca 2017 r. (nr 3063-ILPP1-3.4512.52.2017.1.KB) wydaną dla polskiej spółki występującej w charakterze inicjatora sekurytyzacji. Organ potwierdził, że zakup wierzytelności przez SPV w ramach transakcji sekurytyzacji podlega zwolnieniu z opodatkowania VAT:
- interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 31 maja 2017 r. (nr 0114-KDIP1-2.4012.93.2017.1.IG) oraz Interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 1 czerwca 2017 r. (nr 0114-KDIP4.4012.114.2017.1.KR), wydane w stanach faktycznych bardzo podobnych do zdarzenia przyszłego opisanego w niniejszym wniosku, gdzie organ podatkowy potwierdził, że spółka celowa powołana dla celów sekurytyzacji świadczy na rzecz banku usługę zwolnioną od VAT.
Reasumując, w związku ze zbywaniem za wynagrodzeniem na rzecz SPV pakietów Wierzytelności w wykonaniu Umowy o Sekurytyzację po stronie Spółki nie wystąpi obowiązek zapłaty należnego w podatku VAT, gdyż:
- zbywanie pakietów Wierzytelności będzie wchodziło w skład kompleksowej usługi sekurytyzacji świadczonej przez SPV na rzecz Spółki na podstawie Umowy o Sekurytyzację;
- usługi sekurytyzacji świadczone przez SPV na rzecz Spółki będą podlegały zwolnieniu z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust 1 pkt 40 Ustawy o VAT.
Ad. 2
Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z odkupem Wierzytelności po stronie Spółki nie wystąpi obowiązek zapłaty podatku VAT. Z punktu widzenia VAT odkupu Wierzytelności nie należy bowiem traktować jako odrębnego świadczenia, lecz jako element szerszej, kompleksowej usługi sekurytyzacji świadczonej przez SPV na rzecz Spółki, która to usługa będzie podlegała zwolnieniu z VAT.
- Sekurytyzacja jako kompleksowa usługa świadczona przez SPV.
Zdaniem Wnioskodawcy, z punktu widzenia VAT odkup Wierzytelności od SPV nie będzie stanowił odrębnego świadczenia, lecz będzie wyłącznie jednym z elementów kompleksowej usługi świadczonej przez SPV, której celem będzie zapewnienie Spółce finansowania. W ramach realizacji Umowy o Sekurytyzację będzie dochodziło do wykonywania szeregu ściśle ze sobą powiązanych czynności (m.in. nabywania wierzytelności przez SPV, emisji dłużnych papierów wartościowych). Czynności te łącznie będą składały się na świadczoną przez SPV usługę kompleksową, której zasadniczym celem będzie zapewnienie Spółce wymaganego finansowania. W ramach tej usługi odkup Wierzytelności przez Spółkę będzie jedynie czynnością pomocniczą, mającą na celu częściowe niwelowanie skutków pierwotnych cesji Wierzytelności dokonanych na rzecz SPV (na moment cesji wszystkie Wierzytelności muszą bowiem spełniać ścisłe określone kryteria określone w Umowie o Sekurytyzację).
Definicja Usługi
Spółka pragnie w pierwszej kolejności wskazać na bogate orzecznictwo (zarówno Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej - dalej: TSUE jak i sądów polskich), określające warunki niezbędne do stwierdzenia, że określona transakcja stanowi usługę w rozumieniu VAT. Zgodnie z jednolitym stanowiskiem w tym zakresie, co do zasady, warunkami koniecznymi do uznania świadczenia za usługę dla celów VAT są:
- działanie w charakterze podatnika w ramach danej transakcji, czyli konieczność uznania danej czynności za wykonaną w ramach działalności gospodarczej.
- odpłatność, czyli istnienie bezpośredniego związku między świadczeniem a płatnością,
- istnienie konsumenta danej usługi, czyli podmiotu odnoszącego korzyść w wyniku jej wyświadczenia,
- istnienie stosunku prawnego będącego podstawą realizacji danej usługi (por. m.in. w komentarzu VAT 2010 J. Martini, P. Skorupa. M. Wojda, C.H. Beck, Warszawa 2010, str. 70).
Analiza przedstawionego w opisie zdarzenia przyszłego świadczenia w postaci sekurytyzacji prowadzi do wniosku, że wszystkie wyżej wymienione przesłanki wymagane do uznania sekurytyzacji za usługę w rozumieniu Ustawy o VAT zostaną spełnione.
Ad. 1) SPV jest podmiotem profesjonalnie zajmującym się świadczeniem usług sekurytyzacji oraz innych usług w zakresie finansowania, a świadczenie usługi sekurytyzacji na rzecz Spółki bezwzględnie będzie miało miejsce w ramach prowadzonej przez SPV działalności gospodarczej. Z uwagi na fakt, że to SPV, poprzez nabycie Wierzytelności, emisję obligacji i zaciągnięcie pożyczek lub kredytów, zorganizuje finansowanie i przekaże je Spółce tytułem ceny za Wierzytelności, podmiotem świadczącym przedmiotową usługę będzie SPV
Ad. 2) W ramach planowanej sekurytyzacji wystąpi również element odpłatności, gdyż SPV uzyska od Spółki korzyść ekonomiczną za przystąpienie i zaangażowanie w transakcję sekurytyzacyjną. Wynagrodzenie to przyjmie formę pożytków z przenoszonej Wierzytelności. Podstawą prawną do wzajemnych rozliczeń będą odpowiednie umowy i dokumenty transakcyjne regulujące wzajemne obowiązki stron.
Ad. 3) Zadaniem SPV, jako spółki celowej (emisyjnej), będzie zapewnienie Spółce finansowania przed datą wymagalności Wierzytelności. Finansowanie to zostanie Spółce zapewnione poprzez odpłatne nabycie Wierzytelności przez SPV od Spółki. Spółka, uzyskując przedmiotowe środki finansowe, będzie zatem nabywcą usługi świadczonej przez SPV
Ad. 4) SPV będzie świadczyła usługi sekurytyzacji na rzecz Spółki w oparciu o zawartą przez strony Umowę o Sekurytyzację.
Konkludując, SPV będzie świadczyła na rzecz Spółki usługę - usługę sekurytyzacji. Pomimo wielości składających się na tą usługę czynności (w tym procesu odpłatnego nabywania i odkupu Wierzytelności), z punktu widzenia VAT będzie ona w istocie stanowiła jedno kompleksowe świadczenie.
Kompleksowość usługi sekurytyzacji
TSUE w orzeczeniach dotyczących opodatkowania VAT świadczeń kompleksowych wielokrotnie zaznaczał, że jeżeli dwa lub więcej świadczeń (czynności) dokonanych przez podatnika na rzecz usługobiorcy są tak ściśle powiązane, że obiektywnie tworzą w sensie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jednolite świadczenie dla celów podatku od wartości dodanej. Stanowisko takie zostało wyrażone m.in. w orzeczeniu w sprawie C-349/96, w którym TSUE stwierdził, że pojedyncze świadczenie ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy jedną lub więcej części składowych uznaje się za usługę zasadniczą, podczas, gdy inny lub inne elementy traktuje się jako usługi pomocnicze, do których stosuje się te same zasady opodatkowania, co do usługi zasadniczej.
Pogląd ten znajduje również potwierdzenie w wyroku TSUE w sprawie C-2/95, jak też w wyroku C-41/04. Także w wyroku z 15 maja 2001 r. w sprawie C-34/99 skład orzekający stwierdził: (...) z orzecznictwa Trybunału wynika, że w przypadku, gdy transakcja składa się z kilku elementów, stanowią one jedną dostawę, w szczególności w przypadku, gdy jeden element należy postrzegać jako stanowiący usługę podstawową, podczas gdy pozostałe należy traktować jako usługi pomocnicze, traktowane pod względem podatkowym tak jak usługa podstawowa. Konkluzje przedstawione przez Trybunał w tym wyroku mogą znaleźć bezpośrednie przełożenie na opisane przez Spółkę zdarzenie przyszłe. Zasadniczym elementem usług świadczonych przez SPV jest zapewnienie Spółce finansowania, podczas gdy pozostałe elementy mają w stosunku do niego jedynie charakter pomocniczy. Mając na uwadze wykładnię Trybunału uznać należy, że w takim przypadku ma miejsce jedna usługa kompleksowa.
Kwestię rozróżnienia zasadniczego i pomocniczego charakteru poszczególnych czynności TSUE podniósł m.in. w uzasadnieniu wyroku w sprawie C-572/07, gdzie wskazano, że: (...) w pewnych okolicznościach formalnie odrębne świadczenia, które mogą być wykonywane oddzielnie, a zatem które mogą oddzielnie prowadzić do opodatkowania lub zwolnienia, należy uważać za jednolitą czynność, jeżeli nie są od siebie niezależne. W opinii TSUE, powyższe znajduje zastosowanie np. w sytuacji, gdy można stwierdzić, że jedno lub więcej świadczeń stanowi świadczenie główne, a inne świadczenie lub świadczenia stanowią jedno lub więcej świadczeń pomocniczych dzielących los podatkowy świadczenia głównego. W szczególności dane świadczenie należy uważać za świadczenie pomocnicze w stosunku do świadczenia głównego, gdy dla klientów nie stanowi ono celu samego w sobie, lecz środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z głównej usługi usługodawcy.
W ocenie Wnioskodawcy, jak już wskazano powyżej, zaprezentowana w opisie zdarzenia przyszłego sekurytyzacja będzie stanowić jedną kompleksową usługę finansową świadczoną przez SPV na rzecz Spółki. W jej rezultacie Spółka uzyska od SPV finansowanie potrzebne do prowadzenia działalności gospodarczej.
Powyższa konkluzja znajduje potwierdzenie w licznych orzeczeniach sądów administracyjnych, jak i rozstrzygnięciach organów podatkowych, zapadłych w sprawach wprost dotyczących sekurytyzacji. Tytułem przykładu wskazać można:
- wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: NSA") z 2 grudnia 2010 r. (sygn. akt: I FSK 669/10), w którym uznano, że usługi świadczone przez spółkę celową w ramach procesu sekurytyzacji, jako usługi finansowe, podlegają zwolnieniu od podatku VAT. NSA podkreślił także kompleksowy charakter sekurytyzacji stwierdzając: Mając na uwadze powyższe oraz przedstawiony przez podatnika stan faktyczny, stwierdzić należy, że realizowane przez spółkę celową C. czynności w ramach wskazanego we wniosku o udzielenie interpretacji procesu stanowią kompleksową usługę o złożonym charakterze. Organ w wydanej interpretacji, koncentrując uwagę przede wszystkim na aspekcie cesji wierzytelności, nie uwzględnił wszystkich elementów stanu faktycznego przedstawionego we wniosku, które mogły mieć wpływ na określenie właściwego charakteru usług świadczonych przez Spółkę celową na rzecz V.
- wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (dalej: WSA) w Warszawie z dnia 18 lipca 2014 r sygn. akt III SA/Wa 39/14, podobnie w wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 25 listopada 2009 r., sygn. akt: I SA/Wr 1564/09, w którym wskazano, że Wyjaśniając w największym skrócie pojęcie sekurytyzacji. należy wskazać, że jest to proces ekonomiczny, którego celem jest emisja papierów wartościowych na podstawie zespołu wierzytelności (patrz: I. Raczkowska, Sekurytyzacja wierzytelności bankowych, Warszawa 2001 r. s. 13-14).. Jak z tego wynika, czynności podejmowane przez spółkę celową w ramach sekurytyzacji nie sprowadzają się do samego nabycia wierzytelności w ramach cesji, lecz cesja stanowi jedynie element - świadczonej przez spółkę celową - szerszej (kompleksowej) usługi pośrednictwa finansowego, związanego z nabywaniem wierzytelności oraz redystrybucją środków finansowych i ograniczeniem ryzyka niewypłacalności dłużników.
- wyroki WSA w Warszawie z 29 sierpnia 2012 r. (sygn. akt: III SA/Wa 3030/11) oraz z 6 sierpnia 2012 r. (sygn. akt III SA/Wa 3009/11) prezentujące stanowisko analogiczne do powyższego;
- interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 18 lipca 2013 r. (nr ILPP4/443-185/13-4/EWW) dotyczącą transakcji sekurytyzacyjnej, w której spółka celowa z siedzibą w Irlandii brała udział w sekurytyzacji wierzytelności. W odpowiedzi na zapytanie podatnika organ jednoznacznie wskazał, że: Ekonomicznym celem opisanej transakcji jest bowiem nabycie wierzytelności, które stanowić będą podstawę dokonanej emisji papierów wartościowych (obligacji), a więc pozyskanie środków na rynku kapitałowym. W istotny sposób odróżnia to taką transakcję cesji wierzytelności od nabycia wierzytelności zrealizowanej w celu odzyskania reprezentowanych przez nie wartości pieniężnych, /.../ W związku z powyższym stwierdzić należy, że import usług świadczonych przez SPV na rzecz Wnioskodawcy w ramach umowy sekurytyzacji stanowić będzie usługi finansowe w zakresie długów, zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy.
- powyższe stanowisko powtórzono w późniejszych rozstrzygnięciach organów podatkowych, np interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 24 stycznia 2014 r. (nr ILPP4/443-500/13-2/BA) oraz interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 stycznia 2015 r. (nr IPPP3/443-1099/14-2/JF), które prezentują identyczne stanowisko do wyżej przedstawionego. Należy przy tym podkreślić, że interpretacje te dotyczą analogicznej transakcji do tej, która jest planowana przez Spółkę, tj. sekurytyzacji wierzytelności.
W przytoczonych powyżej orzeczeniach podkreślany jest kompleksowy charakter usługi sekurytyzacji. W szczególności, sekurytyzacja wierzytelności nie obejmuje jedynie cesji wierzytelności przez inicjatora sekurytyzacji na podmiot celowy (podmiot emisyjny), lecz zawiera ona także inne elementy i działania, które są konieczne i typowe dla tego rodzaju czynności.
W szczególności, strony sekurytyzacji mogą wprowadzić do umowy odpowiednie postanowienia dające możliwość m.in. zwrotnego przeniesienia niektórych Wierzytelności przez podmiot świadczący usługę sekurytyzacji na inicjatora sekurytyzacji. W ramach analizowanego zdarzenia przyszłego SPV i Spółka mogą zatem zdecydować o możliwości zwrotnego przeniesienia niektórych Wierzytelności przez SPV na Spółkę.
Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, zwrotne przeniesienie Wierzytelności przez SPV na Spółkę może wystąpić, w szczególności, w stosunku do Wierzytelności, które nie spełniały kryteriów ustalonych przez strony w umowie. Niemniej, zwrotne przeniesienie niektórych Wierzytelności będzie wciąż stanowiło integralną część kompleksowej usługi sekurytyzacji.
W konsekwencji, ewentualne zwrotne przeniesienie Wierzytelności przez SPV na Spółkę należy rozpatrywać na gruncie przepisów Ustawy o VAT nie jako odrębne świadczenie, lecz element kompleksowej usługi sekurytyzacji. Zwrotne przeniesienie Wierzytelności może mieć miejsce wyłącznie w przypadku zawarcia Umowy o Sekurytyzację i świadczenia przez SPV usługi sekurytyzacji na rzecz Spółki. Nie może natomiast zasadniczo wystąpić jako samodzielne świadczenie. Żadna ze Stron nie jest w istocie zainteresowana samoistnym (tj. w oderwaniu od Umowy o Sekurytyzację) zwrotnym przeniesieniem Wierzytelności. Odkup Wierzytelności ma za zasadnie jedynie korygować nieprawidłowości powstające w ramach procesu nabywania Wierzytelności przez SPV (Umowa o Sekurytyzację zakłada bowiem przenoszenie na rzecz SPV Wierzytelności spełniających ściśle określone kryteria np. na moment cesji Wierzytelności nie mogą stanowić złych długów).
W świetle powyższego nie można traktować zwrotnego przeniesienia Wierzytelności do Spółki jako odrębnego od sekurytyzacji świadczenia usług. Wyżej przedstawione stanowisko Spółki znajduje pełne potwierdzenie, m.in. w interpretacjach Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 4 maja 2016 r. (nr ILPP1/4512-1-195/16-2/AWa) i Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 24 marca 2017 r. (nr 3063-ILPP1-3.4512.53.2017.1.JN), które dotyczyły analogicznej transakcji sekurytyzacji wierzytelności.
- Miejsce świadczenia usługi sekurytyzacji
W kontekście przedstawionego zdarzenia przyszłego, w celu ustalenia czy Spółka ma obowiązek zapłaty należnego podatku VAT, należy ustalić miejsce świadczenia usług. Z treści art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT wynika, iż opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Oznacza to, że opodatkowaniu VAT w Polsce podlegają tylko takie usługi, których miejscem świadczenia jest Polska (terytorium kraju).
Miejsce świadczenia przy świadczeniu usług określają art. 28a-28o Ustawy o VAT. Zgodnie z art. 28a Ustawy o VAT, na potrzeby określania miejsca świadczenia usług, ilekroć jest mowa o podatniku - rozumie się przez to:
- podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,
- osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej.
Podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług (art. 28a pkt 2 Ustawy o VAT).
Wskazany powyżej art. 28a Ustawy o VAT, wprowadza zatem drugą definicję podatnika do Ustawy o VAT. Definicja ta ma zastosowanie tylko w przypadku ustalenia miejsca świadczenia usług.
Zdaniem Spółki, mając na uwadze charakter usługi świadczonej przez SPV oraz to, że Spółka spełnia definicję podatnika w rozumieniu art. 28a Ustawy o VAT, miejsce świadczenia usługi sekurytyzacji należy ustalić na podstawie art. 28b Ustawy o VAT. Z art. 28b ust. 1 Ustawy o VAT wynika, iż miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika w rozumieniu art. 28a Ustawy o VAT jest miejsce, w którym podatnik ten posiada siedzibę swojej działalności gospodarczej. Jeżeli jednak usługi te są świadczone na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika znajdującego się w miejscu innym niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej (art. 28b ust. 2 Ustawy o VAT).
Powołaną powyżej zasadę ogólną należy stosować, gdy usługa jest świadczona na rzecz podatnika, a przepisy wskazane w art. 28b ust. 1 ustawy nie przewidują innych zasad ustalenia miejsca świadczenia usług.
Wobec powyższego, mając na uwadze, że Spółka będzie usługobiorcą usługi sekurytyzacyjnej świadczonej przez SPV, miejscem świadczenia przedmiotowej usługi będzie Polska, jako kraj, w którym Spółka ma siedzibę działalności gospodarczej.
- Podmiot zobowiązany do rozliczenia VAT od usługi sekurytyzacji
Zdaniem Wnioskodawcy, podmiotem zobowiązanym do rozliczenia VAT z tytułu usług sekurytyzacji świadczonych przez SPV będzie Spółka.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4) Ustawy o VAT podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
- usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4
- usługobiorcą jest:
- w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędącą podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,
- w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędącą podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.
Z uwagi na to, że:
- Spółka będzie podatnikiem zarejestrowanym dla celów VAT w Polsce, oraz
- Spółka będzie usługobiorcą usługi sekurytyzacji, której miejsce świadczenia dla potrzeb VAT określa się na podstawie art. 28b Ustawy VAT, oraz
- Usługodawcą usługi sekurytyzacji będzie SPV - podatnik
nieposiadający w Polsce siedziby działalności gospodarczej ani stałego
miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (a dodatkowo
niezarejestrowany dla celów VAT w Polsce) - Spółka będzie podatnikiem z
tytułu nabywanej usługi sekurytyzacji, zobowiązanym do rozliczenia VAT
od tej usługi.
- Wysokość
opodatkowania
Zdaniem Spółki, nabywane przez nią usługi sekurytyzacji będą podlegały zwolnieniu z opodatkowania VAT.
Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 40) Ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usług pośrednictwa w świadczeniu tych usług. Jednocześnie, jak stanowi art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT, - ww. zwolnienie nie ma zastosowania do czynności ściągania długów, w tym factoringu.
Charakter czynności wykonywanych w ramach kompleksowej usługi sekurytyzacji wskazuje, że celem tej usługi nie jest wyłącznie nabywanie Wierzytelności w celu ich odzyskania od dłużników. Celem usług sekurytyzacji jest bowiem zapewnienie Spółce finansowania. Przez nabycie Wierzytelności, SPV zapewnia Spółce środki niezbędne do jej funkcjonowania na rynku i poprawę jej płynności finansowej. W konsekwencji, usługę, którą miałaby świadczyć SPV, a polegającą na zapewnieniu Spółce finansowania potraktować należy jako usługę korzystającą ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy VAT.
Do powyższej usługi nie będzie miało zastosowania wyłączenie wskazane w art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT. Wymieniony artykuł wyłącza możliwość zastosowania zwolnienia z VAT w zakresie czynności ściągania długów, w tym factoringu. Oznacza to, że opodatkowanie VAT przewidziano jedynie dla zdarzeń, z którymi wiąże się podejmowanie czynności mających na celu ściągnięcie długu, co jak wskazano powyżej, nie jest celem usług sekurytyzacji świadczonych przez SPV
Powyższe stanowisko znajduje odzwierciedlenie w interpretacjach organów podatkowych. Tytułem przykładu można wskazać następujące interpretacje:
- interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 28 kwietnia 2017 r. (nr 1462-IPPP1.4512.110.2017.1.MPe): W analizowanej sprawie charakter czynności wykonywanych przez SPV na rzecz Spółki wskazuje, że SPV poprzez nabycie wierzytelności udziela Spółce finansowania i poprawia jej płynność finansową. W efekcie przeprowadzonej sekurytyzacji upłynnione zostaną wierzytelności w stosunku do leasingobiorców poprzez ich wprowadzenie do obrotu w zmienionej formie - w postaci papierów wartościowych. Zatem celem transakcji zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a Spółką nie będzie czynność zbycia wierzytelność (uwolnienie się od konieczności odzyskania środków pieniężnych od dłużników), lecz uzyskanie przez Spółkę finansowania. W konsekwencji, usługę świadczoną przez SPV polegającą na nabyciu wierzytelności i zapewnieniu Spółce finansowania potraktować należy jako usługę w zakresie długów, która korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT. Do powyższej usługi nie mają zastosowania wyłączenia wskazane w art. 43 ust. 15 ustawy o VAT",
- interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 17 marca 2017 r. (nr 3063- ILPP1-3.4512.52.2017.1.KB) wydaną dla polskiej spółki występującej w charakterze inicjatora sekurytyzacji. Organ potwierdził, że zakup wierzytelności przez SPV w ramach transakcji sekurytyzacji podlega zwolnieniu z opodatkowania VAT,
- interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 31 maja
2017 r. (nr 0114-KDIP1- 2.4012.93.2017.1.IG) oraz Interpretację
Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 1 czerwca 2017 r. (nr
0114-KDIP4.4012.114.2017.1 KR), wydane w stanach faktycznych bardzo
podobnych do zdarzenia przyszłego opisanego w niniejszym wniosku, gdzie
organ podatkowy potwierdził, że spółka celowa powołana dla celów
sekurytyzacji świadczy na rzecz banku usługę zwolnioną od VAT.
Podsumowanie
Podsumowując, odkup wierzytelności przez Spółkę nie może być rozpatrywany odrębnie, gdyż jest to proces nierozerwalnie związany z kompleksową usługą sekurytyzacji - w konsekwencji, nie stanowi samodzielnej usługi. Z tytułu nabycia usługi sekurytyzacji, Spółka będzie wprawdzie występowała w roli podatnika VAT (na mocy art. 17 ust. 1 pkt 4 Ustawy o VAT), jednak nie będzie zobowiązana do zapłaty VAT należnego, gdyż usługa sekurytyzacji - której zasadniczym celem jest zapewnienie Spółce finansowania - będzie podlegała zwolnieniu z VAT. W rezultacie w przedstawionym zdarzeniu przyszłym odkup Wierzytelności będzie stanowił element usługi sekurytyzacji korzystającej ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy o VAT.
W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionych zdarzeń przyszłych jest prawidłowe.
Mając powyższe na uwadze, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.
Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:
- z zastosowaniem art. 119a;
- w związku z
wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z
dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego. Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego. Podkreślenia wymaga, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z tym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.
Interpretacja dotyczy zdarzeń przyszłych przedstawionych przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania niniejszej interpretacji.
Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2018 r., poz. 1302) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).
Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.
Stanowisko
prawidłowe
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej