Temat interpretacji

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki Akcyjnej, przedstawione we wniosku z dnia 3 czerwca 2008 r. (data wpływu 16 czerwiec 2008 r.) uzupełnionym pismem z dnia 8 sierpnia 2008 r. (data wpływu 14 sierpień 2008 r. ) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie importu usług finansowych jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 czerwca 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie importu usług finansowych. Pismem z dnia 8 sierpnia 2008 r. (data wpływu 14 sierpień 2008 r.) uzupełniono stan faktyczny o brakujące informacje.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Głównym przedmiotem działalności Wnioskodawcy jest wydobycie i przetwarzanie rud metali oraz sprzedaż wyprodukowanej miedzi, metali szlachetnych i pozostałych metali nieżelaznych. W związku z prowadzoną działalnością Zainteresowany narażony jest na wahania rynkowych cen sprzedawanych produktów oraz zmienność kursów walut, w których rozliczana jest sprzedaż. W celu ukształtowania pożądanego profilu ekspozycji na ryzyko towarowe i walutowe Wnioskodawca zawiera transakcje na instrumentach pochodnych, które mają charakter zabezpieczający i pozwalają mu zarządzać tymi ryzykami. Transakcje te obejmują m.in. nabywanie i wystawianie opcji kupna i sprzedaży. Instrumentem bazowym opcji zawieranych przez Zainteresowanego mogą być zarówno towary (metale), jak i waluty. Rozliczenie opcji ma charakter nierzeczywisty, tj. obejmuje rozliczenie pieniężne bez dostawy instrumentu bazowego.

Specyfika obrotu instrumentami pochodnymi, jako rynku wysoko wyspecjalizowanego powoduje, że obrót ten organizują i usługi w tym zakresie świadczą wyłącznie podmioty profesjonalnie zajmujące się usługami finansowymi, tj. banki lub brokerzy (dalej łącznie: Brokerzy). Wnioskodawca w odniesieniu do transakcji na instrumentach pochodnych korzysta z usług wyżej wymienionych instytucji, mających siedzibę zarówno w Polsce, jak i za granicą.

W procesie zarządzania ryzykiem towarowym i walutowym niejednokrotnie dochodzi do sytuacji, kiedy Spółka w ramach wdrażanych transakcji na instrumentach pochodnych jest stroną wystawiającą opcję kupna/sprzedaży na rzecz Brokera.

Niemniej jednak Broker wstępując w umowę opcji kupna/sprzedaży wystawianej przez Zainteresowanego, pobiera za wykonanie na jego rzecz takiej usługi wynagrodzenie (marżę), które wpływa na pomniejszenie premii otrzymanej przez Wnioskodawcę w związku z wystawieniem tej opcji. Wynagrodzenie to (marża) nie jest jednak potwierdzane żadnym dokumentem nie jest zatem identyfikowalny przepływ marży.

W ramach realizowanych transakcji, Spółka nabywa usługi od Brokera. Schemat transakcji przewiduje, że Spółka zasadniczo występuje jako nabywca opcji wystawianych przez Brokera, niemniej jednak w niektórych transakcjach Spółka pełni rolę wystawcy opcji kupna/sprzedaży na rzecz Brokera. Zawierane równolegle transakcje, w których Spółka wystawia opcje oraz transakcje, w których Spółka nabywa opcje od Brokera stanowią łącznie i nierozerwalnie określoną strukturę złożoną, będącą strategią zabezpieczania się Spółki przed ryzykiem zmiany cen towarów lub kursów walut. Wykonanie zatem pewnych czynności przez Spółkę jest w istocie warunkiem koniecznym, aby dana struktura złożona miała sens ekonomiczny. Innymi słowy, dla uzyskania pożądanego profilu ekspozycji na ryzyko, niezbędne jest wystawienie przez Spółkę opcji kupna lub sprzedaży. Czynność wystawienia przez Spółkę opcji w ramach struktur złożonych ma charakter techniczny i warunkuje w istocie możliwość skorzystania z usług podmiotu wyspecjalizowanego oferującego instrumenty pochodne zabezpieczające przed ryzykiem.

Spółka podkreśla, że istotą transakcji, w której występuje ona jako wystawca opcji, nie jest świadczenie usług na rzecz Brokera w postaci zbycia opcji, lecz nabycie usługi zabezpieczenia ryzyka towarowego/walutowego od Brokera, która umożliwia Spółce uzyskanie odpowiedniego profilu ekspozycji na ryzyko. W praktyce bowiem, gdy zgodnie z realizowaną strategią zabezpieczania na instrumentach pochodnych, Wnioskodawca wystawia opcję na rzecz Brokera, to Broker jako usługodawca ustala (oferuje) warunki transakcji (w szczególności wysokość premii). W przypadku akceptacji warunków transakcji przez Spółkę, Broker nabywa opcję wystawioną przez Spółkę, za co pobiera wynagrodzenie w postaci marży wkalkulowanej w parametry opcji. Nabywając opcję wystawioną przez Spółkę, Broker świadczy zatem odpłatnie swoje usługi polegające na umożliwieniu Spółce uzyskania pożądanego profilu ekspozycji na ryzyko.

Spółka wskazuje, że struktury złożone z wielu instrumentów pochodnych są standardowymi strategiami spotykanymi na rynku transakcji finansowych. W ramach takich struktur złożonych z reguły nabywca usługi (tu: Spółka), jest zobowiązany do wystawienia danego instrumentu finansowego, np. opcji. Takimi strategiami zapewniającymi określony poziom zabezpieczenia przed ryzykiem wahań ceny/kursu aktywu bazowego (towaru/waluty) są np.:

• collar (korytarz), czyli strategia polegająca na połączeniu zakupu opcji sprzedaży (put) i sprzedaży opcji kupna (call),
• seagull (mewa), czyli strategia, która zakłada sprzedaż opcji sprzedaży (put), kupno opcji sprzedaży (put) oraz sprzedaż opcji zakupu (call).

Wskazane konfiguracje transakcji na instrumentach pochodnych umożliwiają zabezpieczenie przychodu ze sprzedaży Spółki w pewnych przedziałach cen, a zatem faktycznym beneficjentem usług zabezpieczających świadczonych przez Brokera w ramach zawartych transakcji jest Spółka.

W konsekwencji, biorąc pod uwagę stan faktyczny oraz specyfikę realizowanych transakcji finansowych, podmiotem świadczącym usługę w przypadku transakcji na instrumentach pochodnych, zdaniem Spółki, jest instytucja zajmująca się obrotem instrumentami pochodnymi w sposób profesjonalny, czyli Broker (niezależnie od tego czy w ramach tych transakcji Spółka nabywa, czy wystawia opcje). Spółka natomiast, jako podmiot korzystający z usług profesjonalnych instytucji finansowych w analizowanym zakresie, niezależnie od rodzaju transakcji na tych instrumentach, pełni rolę usługobiorcy.

Broker jako podmiot profesjonalny organizujący transakcje na instrumentach pochodnych wykonuje czynności z ekonomicznym zamiarem osiągnięcia zysku. Nie ulega zatem wątpliwości, że usługi oferowane przez Brokera mają charakter odpłatny jego wynagrodzeniem jest bowiem marża realizowana na zawieranych transakcjach.

Spółka wyjaśnia, że identyfikacja marży przez Spółkę nie jest możliwa z uwagi na fakt, że jest ona ukryta w cenie instrumentu pochodnego i stanowi tajemnicę handlową Brokera, co jest regułą w rzeczywistości gospodarczej. Niemniej jednak, wysokość marży zazwyczaj kalkulowana jest procentowo od wielkości kontraktu, liczonego jako iloczyn nominału transakcji oraz kursu/ceny wykonania tej transakcji. Istotny przy tym jest fakt, że marża jest należna Brokerowi zarówno w sytuacji zakupu, jak i wystawienia opcji przez Spółkę. Efektem ekonomicznym występowania marży należnej Brokerowi jest pomniejszenie kwoty premii otrzymanej przez Spółkę w przypadku, gdy Broker świadczy usługi na rzecz Spółki nabywając opcję wystawioną przez Spółkę. Jako nabywca usługi realizowanej przez Brokera ponosi ona więc efektywnie koszt wynagrodzenia Brokera w postaci marży z tytułu zawartych transakcji.

Z uwagi na fakt, że marża Brokera jest wkalkulowana w parametry opcji (jest ukryta, kalkulowana przez Brokera i wpływa jedynie na wysokość premii z tytułu zawarcia kontraktu opcyjnego), co wynika ze specyfiki transakcji na instrumentach pochodnych, Spółce nie są znane szczegółowe elementy wchodzące w jej skład (analogicznie marża jako wynagrodzenie Brokera z tytułu świadczonych usług wkalkulowana jest w cenę innych transakcji pochodnych, np.: forward. Oznacza to w konsekwencji, że pomniejsza lub powiększa ona cenę wykonania transakcji (odpowiednio cenę sprzedaży lub zakupu).

W sytuacji, gdy Spółka wystawia opcje na rzecz Brokera (w celu ukształtowania właściwego profilu ekspozycji na ryzyko) otrzymuje z tego tytułu premię opcyjną (w zawieranych przez Spółkę kontraktach wymieniona jest jedynie kwota premii należnej wystawcy i data jej płatności kontrakty zawierane z Brokerami nie zawierają innych informacji dotyczących premii). Premia ta nie stanowi jednak wynagrodzenia za usługę, bowiem Zainteresowany w przedmiotowych transakcjach nie świadczy usług na rzecz Brokera, lecz jest usługobiorcą usług świadczonych przez Brokera.

Spółka wyjaśnia, że premia opcyjna jako nieodłączny element transakcji opcyjnych umożliwia określenie poziomu ryzyka związanego z zawieraniem transakcji na instrumentach bazowych, których ta opcja dotyczy. Premia ta jest płacona/otrzymywana z góry bez względu na to, czy prawo nabywcy zostanie w określonym czasie wyegzekwowane. Premia stanowi także maksymalną możliwą wielkość straty nabywcy opcji, a tym samym jest największą możliwą wartością zysku dla wystawcy opcji. Jest ona zatem elementem równoważącym ryzyko zmian cen towarów i kursów walut, a nie wynagrodzeniem za usługę (Wnioskodawca nie świadczy bowiem na rzecz Brokera usług).

Spółka zwraca uwagę, że kierunek płatności w postaci premii w analizowanym przypadku (tj. od Brokera będącego usługodawcą, do Spółki będącej usługobiorcą) wynika wyłącznie ze specyfiki transakcji na instrumentach finansowych, w których kierunek przepływów pieniężnych nie zawsze odzwierciedla faktyczną rolę stron transakcji i jest odmienny od większości standardowych transakcji podlegających opodatkowaniu VAT (gdzie zwykle podmiot otrzymujący płatność jest usługodawcą, a podmiot płacący jest usługobiorcą). Analizowaną sytuację można porównać do usługi lokat bankowych, w której nabywca lokaty w wyniku wykonanej na jego rzecz usługi otrzymuje płatność od banku, a mimo to transakcja taka bez wątpienia traktowana jest jako świadczenie usług przez bank na rzecz nabywcy lokaty.

Konsekwentnie, premia otrzymywana od Brokera z tytułu opcji wystawionych przez Spółkę nie stanowi wynagrodzenia za usługę, lecz element instrumentu pochodnego, umożliwiającego kształtowanie pożądanego profilu zabezpieczenia przed ryzykiem rynkowym. W analizowanych transakcjach usługodawcą jest Broker i to on otrzymuje wynagrodzenie z tytułu świadczonych usług. Wynagrodzenie to ma postać marży, która efektywnie obniża wartość premii otrzymywanej przez Spółkę w sytuacji, gdy Spółka występuje jako wystawca tych opcji.

W opinii Spółki przedmiotowe usługi świadczone przez Brokera w zakresie transakcji na instrumentach pochodnych powinny zostać sklasyfikowane jako usługi pośrednictwa finansowego wskazane w sekcji J PKWiU. Spółka wskazuje przy tym, że nie posiada w tym zakresie interpretacji Głównego Urzędu Statystycznego (dalej: GUS). Jednocześnie Spółka informuje, że wystąpi z wnioskiem o wydanie interpretacji GUS w zakresie klasyfikacji statystycznej przedmiotowych transakcji na instrumentach pochodnych, a opinia GUS w tym zakresie zostanie przekazana Dyrektorowi niezwłocznie po jej otrzymaniu (co zdaniem Spółki przyczyni się do wydania prawidłowej interpretacji).

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Zdaniem Wnioskodawcy, wystawienie opcji na rzecz Brokera mającego siedzibę za granicą, stanowi dla Spółki import usług zwolnionych z podatku VAT.

Spółka zawiera transakcje zabezpieczające na instrumentach pochodnych z podmiotami zajmującymi się profesjonalnym obrotem instrumentami finansowymi. W celu zarządzania ryzykiem walutowym oraz ryzykiem zmian cen metali, Spółka w zależności od sytuacji rynkowej zawiera z Brokerem umowy, których przedmiotem jest m.in. nabycie lub wystawienie opcji.

Biorąc pod uwagę zaprezentowany stan faktyczny oraz specyfikę opisanych transakcji finansowych, Spółka stoi na stanowisku, że podmiotem świadczącym usługę w przypadku transakcji na instrumentach pochodnych, w ramach których Spółka wystawia opcje, jest Broker, czyli instytucja zajmująca się obrotem instrumentami pochodnymi w sposób profesjonalny. Spółka, jako podmiot korzystający z usług profesjonalnych instytucji finansowych, w zakresie transakcji na instrumentach pochodnych, niezależnie od rodzaju transakcji na tych instrumentach, jest usługobiorcą. Zarówno w przypadku nabycia jak i wystawienia przez Spółkę opcji kupna/sprzedaży, celem dla Spółki jest uzyskanie pożądanego profilu ekspozycji na ryzyko towarowe i walutowe. Z jej perspektywy omawiane transakcje stanowią zatem nabycie usług.

Argumentem potwierdzającym powyższą kwalifikację jest także fakt, iż Spółka jako nabywca usługi realizowanej przez Brokera, jest zobowiązana do uiszczenia wynagrodzenia w postaci marży z tytułu zawartych transakcji. Marża jest niemożliwa do identyfikacji (ukryta w cenie instrumentu pochodnego) i należna Brokerowi zarówno w sytuacji zakupu, jak i wystawienia opcji przez Spółkę. W konsekwencji pomniejsza ona kwotę premii otrzymanej przez Spółkę w przypadku, gdy Broker nabywa opcję wystawioną przez Spółkę oraz powiększa kwotę premii w sytuacji nabywania takiego instrumentu przez Spółkę.

W świetle powyższego, zważywszy na specyfikę transakcji finansowych, należy zatem uznać, że wystawienie opcji przez Spółkę ma charakter techniczny i warunkuje w istocie możliwość skorzystania z usług podmiotu wyspecjalizowanego oferującego instrumenty zabezpieczające przed ryzykiem. Wskazać można na pewną analogię do usług cash-poolingu świadczonych przez banki, gdzie podmiot nabywający od banku taką usługę, również zobowiązany jest do dokonania na jego rzecz pewnych czynności.

Jak wskazują organy podatkowe, w takich przypadkach usługę świadczy jednak wyłącznie bank, zaś czynności podmiotów nabywających tę usługę uznawane są na gruncie VAT jedynie za elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego wyświadczenia przez Bank usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową" (np.: interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, sygn. IPPP1-443-390/07-2/AB; interpretacja Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie, sygn. 1471A/UR2/443-468/06/ST).

Zdaniem Wnioskodawcy, zawarcie z Brokerem transakcji na instrumentach pochodnych, w tym transakcji dotyczących opcji, należy traktować jako nabycie przez Spółkę usług finansowych lub bankowych, o których mowa w art. 27 ust. 4 pkt 4 ustawy o VAT.

W świetle ustawy o VAT, Zainteresowany, jako nabywca usług oferowanych przez Brokera mającego siedzibę na terytorium Polski, co do zasady nie jest podatnikiem VAT z tytułu realizowanych transakcji na instrumentach pochodnych. Wszelkie obowiązki związane z rozliczeniem podatku VAT ciążą, bowiem po stronie usługodawcy, czyli Brokera także w przypadku wystawienia opcji przez Spółkę.

Natomiast w przypadku nabycia przez nią usług od Brokerów mających siedzibę za granicą powstanie po stronie Wnioskodawcy ewentualnych obowiązków rozliczenia nabycia usług dla celów VAT w Polsce, będzie uzależnione od klasyfikacji nabywanych usług.

Konsekwentnie, w przypadku, gdy Broker mający siedzibę za granicą świadczy na rzecz Spółki usługi finansowe (bankowe) w postaci umożliwienia zawierania transakcji zabezpieczających, w ramach których Spółka wystawia na rzecz Brokera opcję, usługa ta będzie podlegać opodatkowaniu VAT w miejscu, gdzie nabywca usługi (czyli Spółka) posiada siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności, dla którego dana usługa jest świadczona, czyli w Polsce.

W związku z tym, na podstawie przepisu art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, w przypadku nabywania usług od podmiotów mających siedzibę za granicą, obowiązki podatnika VAT zostają przeniesione na nabywcę usług. Oznacza to, że w przypadkach wystawiania opcji przez Spółkę na rzecz Brokera zagranicznego w ramach transakcji zabezpieczających, Spółka będzie zasadniczo podmiotem obowiązanym do rozliczenia podatku VAT w Polsce na zasadzie importu usług.

Import usług finansowych dotyczących opcji należy generalnie wykazywać w ewidencjach prowadzonych dla celów podatku VAT oraz w deklaracji VAT-7 jako import usług zwolnionych, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 1 oraz poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy o VAT.

Spółka wskazuje, iż powyższą konkluzję potwierdza również postanowienie Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 24 marca 2005 r. (sygn. 1472/RPP1/443-173/2005/MK). Przedmiotem postanowienia była sytuacja, w której podatnik dla celów zabezpieczenia cen metali zaangażowanych w procesie produkcji dokonywał z kontrahentem niemieckim transakcji na instrumentach pochodnych typu forward. Organ podatkowy stwierdził, iż transakcje na instrumentach pochodnych typu forward stanowią usługi finansowe świadczone przez kontrahenta niemieckiego. Podatnik został uznany za nabywcę tych usług, który ma obowiązek rozliczyć w związku z tymi transakcjami VAT w Polsce na zasadzie importu usług zwolnionych z VAT, gdyż miejscem ich świadczenia jest Polska.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

W zakresie podstawy opodatkowania w imporcie usług zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie z dnia 26 września 2008 r. nr ILPP2/443-545/08-5/GZ.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Nadmienia się, iż zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016), rozpoznawanie spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych dotyczących wydawania w indywidualnych sprawach pisemnych interpretacji przepisów prawa podatkowego (interpretacje indywidualne), o których mowa w art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.), przekazuje się wojewódzkim sądom administracyjnym, na których obszarze właściwości strona skarżąca zamieszkuje lub ma siedzibę. Powyższe rozporządzenie, zgodnie z brzmieniem § 3, wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, tj. z dniem 11 października 2008 r.

W związku z powyższym tut. Organ informuje, że jeżeli skarga na niniejszą interpretację będzie składana po dniu 10 października 2008 r., właściwym do jej rozpoznania będzie Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.