Temat interpretacji

D E C Y Z J A

Na podstawie art. 233 § 1 pkt 1 w związku z art. 239, art. 14a § 4, art. 14b § 5 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (tj. Dz. U. z 2005r., Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 217, poz. 1590), art. 5 ust.1 pkt 1, art. 8 ust.1, art. 19 ust.4, art. 29 ust.1, art. 41 ust.1, art. 106 ust.1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz.535 ze zm.), po rozpatrzeniu zażalenia z dnia 22.05.2007r., nr KFR4-3111-69-1/2007 wniesionego przez X na postanowienie Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 10.05.2007r., znak: 1471/VUR1/443-16/07/RB, w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego - Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie

p o s t a n a w i a

odmówić zmiany postanowienia Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie.

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 14.02.2007r., nr KFR4-3111-69/2007 Strona wystąpiła o udzielenie pisemnej interpretacji dotyczącej kwestii:

- czy ustanowienie przez Sąd Rejonowy w Gliwicach służebności gruntowej na rzecz Gminy Gliwice podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czy też nie powinno podlegać opodatkowaniu VAT, ponieważ zasądzona kwota stanowi de facto odszkodowanie;

- w przypadku gdy ustanowienie powyższej służebności gruntowej będzie podlegać opodatkowaniu VAT to:

a) w jakiej dacie powstanie obowiązek podatkowy;

b) czy przedmiotową transakcję należy udokumentować fakturą;

c) jaka jest podstawa opodatkowania-czy kwota zasądzona przez Sąd jest kwotą netto, czy brutto;

d) jaka jest stawka należnego VAT?

Strona podkreśliła, że w przedstawionym stanie faktycznym i prawnym ustanowienie przez Sąd służebności gruntowej nie spełnia kryteriów art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, a ponieważ nie mieści się w definicji towaru, to także nie spełnione zostają warunki uznania powyższej czynności za dostawę towarów, o której mowa w art. 7 w/w ustawy.

Ponadto Strona wskazała, iż nie wyraziła zgody na wnioskowane przez Gminę Gliwice zadysponowanie przez Sąd jej majątkiem. Strona zauważyła również, że służebność gruntowa została ustanowiona nie na rzecz konkretnego podmiotu (mogącego być stroną transakcji), lecz na rzecz każdorazowego właściciela lub użytkownika tej działki, natomiast ewentualne wystawienie faktury VAT może nastąpić tylko na rzecz jednego podmiotu. Zdaniem Strony nie jest dopuszczalne wystawienie faktury/faktur VAT na rzecz ogółu podmiotów.

Jednocześnie w opinii Strony ustanowienie służebności przez Sąd w przedmiotowej sprawie nie rodzi stosunku zobowiązaniowego, którego istnienie jest warunkiem każdego świadczenia, tj. brak jest umowy zobowiązaniowej w ramach, której można określić bezpośredniego beneficjenta usługi oraz przysporzenia majątkowego w majątku określonego podmiotu.

Biorąc powyższe pod uwagę, Strona stała na stanowisku, że ustanowienie przez Sąd Rejonowy służebności gruntowej nie jest objęte opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług, a zasądzona przez Sąd na Jej rzecz kwota stanowi odszkodowanie, którego wypłata winna nastąpić na podstawie postanowienia Sądu.

Postanowieniem z dnia 10.05.2007r., nr 1471/VUR1/443-16/07/RB, Naczelnik Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie uznał stanowisko Strony za nieprawidłowe.

Na powyższe postanowienie Strona złożyła zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie.

W zażaleniu Strona zarzuca zaskarżonemu postanowieniu błędną interpretację art. 5 ust.1 pkt 1 w związku z art. 8 ust.1 pkt 2 ustawy o VAT poprzez przyjęcie, iż:

1. Strona wskutek ustanowienia przez Sąd Rejonowy w Gliwicach, za wynagrodzeniem, służebności gruntowej obciążającej Jej majątek jest podatnikiem VAT z tytułu odpłatnego świadczenia usługi.
2. Kwota zasądzona przez Sąd Rejonowy w Gliwicach na Jej rzecz stanowi wynagrodzenie za świadczoną usługę (ustanowienie służebności gruntowej).

Strona w zażaleniu wskazuje, że podtrzymuje argumentację przedstawioną we wniosku z dnia 14.02.2007r. oraz ponownie podkreśla, iż nie wyraziła zgody na zadysponowanie przez Sąd Jej majątkiem, a także nie zobowiązywała się do żadnego działania lub zaniechania, jak też do tolerowania określonej sytuacji.

Strona podnosi, że dyspozycja art. 8 ust.1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług wyraźnie stanowi, iż świadczenie będące usługą musi być skutkiem dobrowolnego umownego zobowiązania się podatnika do określonego działania lub zaniechania, i złożenia związanego z tym oświadczenia woli.

Ponadto Strona zauważa, iż kwota zasądzona przez Sąd Rejonowy w Gliwicach stanowi odszkodowanie za ograniczenie Jej uprawnień przysługujących w stosunku do danej nieruchomości oraz zmniejszenie jej wartości.

W związku z powyższym Strona nadal stoi na stanowisku, że przedmiotowe ustanowienie służebności gruntowej przez Sąd Rejonowy nie jest objęte opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług, ponieważ nie spełnia wymogów art. 5 ust.1 pkt 1 w związku z art. 8 ust.1 pkt 2 ustawy o VAT.

Mając powyższe na uwadze, Strona wnosi o zmianę postanowienia Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 10.05.2007r., nr 1471/VUR1/443-16/07/RB poprzez uznanie stanowiska zawartego we wniosku z dnia 14.02.2007r. za prawidłowe.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie po zapoznaniu się z całością zgromadzonego w sprawie materiału oraz po rozpatrzeniu zażalenia zważył, co następuje:

Z przedstawionego w przedmiotowej sprawie stanu faktycznego wynika, że Strona jest użytkownikiem wieczystym działki gruntu w Gliwicach. W związku z powyższym do Spółki zwrócił się Urząd Miejski w Gliwicach z prośbą o wyrażenie zgody na obciążenie w/w działki służebnością dojścia i dojazdu do działki sąsiedniej na rzecz każdorazowego właściciela lub użytkownika tej działki. Strona nie wyraziła zgody na ustanowienie służebności. W dniu 05.06.2006r. Gmina Gliwice wystąpiła do Sądu z wnioskiem o ustanowienie drogi koniecznej. Postanowieniem z dnia 28.09.2006r. Sąd Rejonowy w Gliwicach ustanowił wnioskowaną przez Gminę Gliwice służebność za jednorazowym wynagrodzeniem na rzecz Strony w kwocie 123.476 zł.

Na wstępie należy wskazać, że zgodnie z art. 5 ust.1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust.1 w/w ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust.1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z treści art. 8 ust.1 ustawy o VAT wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu. Przez świadczenie rozumieć należy każde zachowanie się na rzecz innego podmiotu, na które składa się zarówno działanie, jak i zaniechanie. Istotną cechą usługi jest, by świadczono ją na rzecz bezpośredniego konsumenta odnoszącego z tego świadczenia korzyść.

Jednakże opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust.1 pkt 1 w/w ustawy podlega jedynie odpłatne świadczenie usług, dlatego sam fakt, że dana czynność w myśl art. 8 ust.1 ustawy o VAT zostanie uznana za usługę nie oznacza automatycznie, iż będzie ona podlegała opodatkowaniu.

Jednocześnie organ drugiej instancji wskazuje, iż czynność prawna jest odpłatna, jeżeli strona, która dokonała przysporzenia, otrzymuje lub ma otrzymać w zamian korzyść majątkową, stanowiącą ekwiwalent tego przysporzenia.

W tym miejscu organ odwoławczy zauważa, że służebności stanowią grupę ograniczonych praw rzeczowych obciążających nieruchomość. Służebność jest obciążeniem cudzej nieruchomości, mającym na celu zwiększenie użyteczności innej nieruchomości albo zaspokojenie określonych potrzeb oznaczonej osoby fizycznej.

Z perspektywy podmiotowej można wyróżnić służebności gruntowe i osobiste. Pojęcie służebności gruntowej zostało zdefiniowane w art. 285 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz.93 z późn. zm.), zgodnie z którym nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności.

Ponadto pod względem treści można wyróżnić służebności czynne i bierne. Podstawową wersję stanowią służebności czynne. Czynna służebność gruntowa polega na korzystaniu, jednakże w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej. Mamy tu więc do czynienia z ogólnie określonym uprawnieniem właściciela nieruchomości władnącej do czynnego korzystania z cudzej (obciążonej) nieruchomości. Równocześnie zaś właściciel (każdoczesny) nieruchomości obciążonej jest zobowiązany do znoszenia stanu uprawnionego korzystania z jego nieruchomości przez właściciela nieruchomości władnącej. Natomiast służebność bierna polega na obowiązku powstrzymania się przez właściciela nieruchomości obciążonej od określonych działań względem cudzej nieruchomości, zaś właściciel nieruchomości władnącej uzyskuje korzyść w postaci niezakłóconego korzystania ze swej nieruchomości.

Jednocześnie Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie podkreśla, iż podobnie jak wszelkie ograniczone prawa rzeczowe, służebności gruntowe (i osobiste) powstają przede wszystkim w trybie umownym. Ustawodawca dopuszcza jednak szereg zdarzeń prawnych, powodujących powstanie (nabycie) służebności. W pierwszym rzędzie można wspomnieć o zasiedzeniu służebności gruntowej polegającej na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Służebności mogą powstawać także z mocy konstytutywnego orzeczenia sądu. Jest również możliwe powstanie (nabycie) służebności w trybie decyzji administracyjnej.

Ponadto organ odwoławczy zwraca uwagę na fakt, że podmioty, na rzecz których ustanowiono przedmiotową służebność gruntową odniosą korzyść w postaci dojścia i dojazdu do działki. Natomiast Strona w zamian za ustanowioną przez Sąd służebność gruntową otrzymuje jednorazowe wynagrodzenie w kwocie 123.476 zł, będące dla Niej korzyścią majątkową.

Zasadnym jest więc twierdzenie Naczelnika Urzędu Skarbowego zawarte w żalonym postanowieniu, że Sąd Rejonowy ustanawiając w/w służebność gruntową za jednorazowym wynagrodzeniem, niejako wymusił na Stronie określone zachowanie (świadczenie) oraz zadecydował o jej odpłatnym charakterze.

Biorąc powyższe pod uwagę, organ drugiej instancji, podzielając stanowisko Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie zaprezentowane w postanowieniu z dnia 10.05.2007r., nr 1471/VUR1/443-16/07/RB stoi na stanowisku, iż przy zaistnieniu warunków wynikających z art. 5 ust.1 pkt 1 i art. 8 ust.1 ustawy o VAT (odpłatność, istnienie odbiorcy świadczenia, korzyść z nabycia), przedmiotowe ustanowienie służebności gruntowej podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jako odpłatne świadczenie usług stawką VAT w wysokości 22% na podstawie art. 41 ust.1 w/w ustawy, zgodnie z którym stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust.2-12, art. 83, art. 119 ust.7, art. 120 ust.2 i 3, art. 122 i art. 129 ust.1.

Jednocześnie Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wskazuje, że w myśl art. 106 ust.1 w/w ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust.2, 4 i 5 oraz art. 119 ust.10 i art. 120 ust.16, a zatem ustanowienie w/w służebności gruntowej za wynagrodzeniem obliguje Stronę do wystawienia faktury VAT. Natomiast stosownie do art. 19 ust.4 ustawy o VAT, jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Ponadto organ drugiej instancji zauważa, że zgodnie z art. 29 ust.1 ustawy o podatku od towarów i usług, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust.2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust.4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Zdaniem organu odwoławczego w/w jednorazowe wynagrodzenie jest kwotą brutto, uiszczoną z tytułu świadczenia przedmiotowej służebności gruntowej, która pomniejszona o kwotę należnego podatku, jest obrotem, będącym podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając powyższe na uwadze, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie postanawia jak w sentencji decyzji.