Temat interpretacji

Wniesienie aportem wierzytelności oraz zbycie ogółu praw i obowiązków w spółce.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613 z późn. zm.) oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 2 listopada 2015 r. (data wpływu 9 listopada 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania wniesienia aportem wierzytelności oraz zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 9 listopada 2015 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania wniesienia aportem wierzytelności oraz zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest spółką zajmującą się pośrednictwem w sprzedaży leków - działalność agentów specjalizujących się w sprzedaży pozostałych określonych towarów (PKD 46.19.Z). W przeszłości Wnioskodawca zajmował się hurtową dystrybucją farmaceutyków do aptek. W ramach prowadzonej działalności Wnioskodawca udzielał aptekom pożyczek na finansowanie/rozwój działalności handlowej aptek. W konsekwencji prowadzonej działalności Wnioskodawca posiada w swoim majątku wymagalne wierzytelności z tytułu udzielonych i niespłaconych pożyczek. Wnioskodawca wraz z inną spółką/innymi spółkami z grupy kapitałowej Wnioskodawcy planuje utworzenie spółki osobowej (spółka komandytowa) z siedzibą w Polsce (dalej: Spółka).

Wnioskodawca wniesie do Spółki wkład niepieniężny (dalej: aport). Przedmiotem aportu wnoszonego przez Wnioskodawcę do Spółki będą wierzytelności należne na rzecz Wnioskodawcy od jego dłużników z tytułu udzielonych przez Wnioskodawcę pożyczek w kwocie niespłaconego kapitału oraz wierzytelności akcesoryjne z nimi związane, w szczególności wierzytelności odsetkowe stanowiące odrębne prawa majątkowe (dalej: Wierzytelności). Prawdopodobieństwo ściągnięcia tych wierzytelności jest niewielkie, w szczególności z uwagi na fakt, że w odniesieniu do niektórych z nich dłużnicy potencjalnie mogliby skutecznie uchylić się od zaspokojenia roszczeń Wnioskodawcy poprzez powołanie się na zarzut przedawnienia roszczeń o zwrot wierzytelności. Wierzytelności nie będą stanowiły przedsiębiorstwa ani zorganizowanej części przedsiębiorstwa Wnioskodawcy. Wierzytelności mogą obejmować zatem:

• niespłaconą kwotę główną (kapitał) udzielonych pożyczek,
• naliczone/niespłacone odsetki, które zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy o CIT nie stanowiły u Wnioskodawcy przychodów podatkowych,
• nieuiszczone opłaty za nieterminowe płatności, które z uwagi na ich odszkodowawczy charakter również nie były rozpoznane przez Wnioskodawcę jako przychody podatkowe (przychód podatkowy rozpoznawany jest w momencie uregulowania należności),
• naliczone prowizje, które jako przychody należne stanowią przychód Wnioskodawcy w momencie naliczenia lub w momencie u regulowania należności.

Wierzytelności będące przedmiotem wkładu zostały usunięte z ksiąg Wnioskodawcy przy wykorzystaniu odpisu aktualizującego. W każdym przypadku Wierzytelności przysługujące Wnioskodawcy, które będą przedmiotem aportu, nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów Wnioskodawcy, w szczególności na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT. Również ewentualne rezerwy/odpisy nie były zaliczone przez Wnioskodawcę do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 26 lub art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o CIT.

Z uwagi na rozmiar i rodzaj prowadzonej działalności Wnioskodawcy możliwe jest, że w jej ramach nastąpi wniesienie aportu do Spółki w postaci od kilku do nawet kilkuset Wierzytelności. Z tytułu wniesienia wkładu w postaci Wierzytelności przez Wnioskodawcę do Spółki, Spółka nie zaciągnie wobec Wnioskodawcy zobowiązania do ściągania Wierzytelności na rzecz Wnioskodawcy. Spółka będzie dochodzić ich na własną rzecz i we własnym imieniu lub dokona ich odpłatnego zbycia na rzecz podmiotów trzecich.

Wnioskodawca nie wyklucza również, że w przyszłości w ramach reorganizacji, zbędzie przysługujący mu ogół praw i obowiązków (dalej: udział) w Spółce, w szczególności poprzez sprzedaż udziału. Cena sprzedaży udziału będzie odpowiadała jego wartości rynkowej. Wartość Wierzytelności będących przedmiotem aportów zostanie ustalona na podstawie ich rzeczywistej wartości ekonomicznej na moment dokonania aportów.

W zależności m.in od prawdopodobieństwa ściągnięcia Wierzytelności będących przedmiotem planowanego aportu, wartość rynkowa udziału Wnioskodawcy w Spółce może w chwili jego sprzedaży być niższa od wartości podatkowej przedmiotu wkładu, w zamian za który Wnioskodawca objął udział w Spółce. Przez wartość podatkową przedmiotu wkładu Wnioskodawca rozumie wartość nominalną wierzytelności własnych (kwota główna wierzytelności, bez uwzględniania naliczonych odsetek, opłat za nieterminowe płatności, naliczonych prowizji oraz bez wartości dokonanych przez dłużników spłat).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, że wniesienie aportem Wierzytelności do Spółki tytułem wkładu niepieniężnego nie będzie stanowiło czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT...
2. Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, że zbycie ogółu praw i obowiązków w Spółce nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że wniesienie aportem Wierzytelności do Spółki tytułem wkładu niepieniężnego nie będzie stanowiło czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zgodnie z art. 509 § 1 oraz § 2 KC wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 KC urnowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Jedną z form przeniesienia wierzytelności jest ich aport do spółek prawa handlowego. Cesjonariusz (zbywca) zobowiązuje się wówczas do wniesienia do spółki wierzytelności w zamian za udział kapitałowy (w przypadku spółek osobowych) albo w zamian za udziały lub akcje (w przypadku spółek kapitałowych oraz spółek komandytowo-akcyjnych).

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Z kolei towarami w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o VAT są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Zdaniem Wnioskodawcy, prawo majątkowe w postaci wierzytelności nie spełnia ww. definicji towaru, zatem przedmiotowa transakcja zbycia Wierzytelności w formie aportu do Spółki nie może stanowić dostawy towarów.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy wniesienie Wierzytelności do Spółki nie powinno również stanowić odpłatnego świadczenia usług. Do takich konkluzji prowadzi analiza orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE), które co prawda odnosi się wprost do sprzedaży wierzytelności, niemniej jednak w ocenie Wnioskodawcy - powinno mieć również zastosowanie do innych form przenoszenia wierzytelności, w tym ich aportu.

W wyroku z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10, TSUE wskazał, iż artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

W ślad za powyższym orzeczeniem TSUE, Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku podjętym, w składzie siedmiu sędziów z dnia 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11 stwierdził, iż nabycie wierzytelności pieniężnej, co wymaga podkreślenia, na własne ryzyko, w celu windykacji w swoim imieniu i na swoją rzecz, nie jest odpłatną usługą w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, tym samym art. 8 ust. 1 u.p.t.u., jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

Z utrwalonej już linii orzeczniczej zarówno sądów administracyjnych, jak i organów podatkowych wynika, że aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę, (interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 27 września 2013 r. sygn. IPTPP2/443-505/13-4/IR). Zdaniem Wnioskodawcy z sytuacją taką nie będziemy mieli do czynienia w przedstawionym we wniosku zdarzeniu przyszłym.

Biorąc pod uwagę, że przedmiotem wkładu do Spółki będą wierzytelności wymagalne (tzw. wierzytelności trudne), a ponadto mając na względzie to, że wartość uzyskanego przez Wnioskodawcę udziału w Spółce będzie odzwierciedlać rzeczywistą ekonomiczną wartość Wierzytelności w chwili wniesienia wkładu, w ocenie Wnioskodawcy transakcja ta nie powinna stanowić odpłatnego/świadczenia usług przez Spółkę na rzecz Wnioskodawcę. Przedmiotowa transakcja nie rodzi bowiem pomiędzy jej stronami innych zobowiązań niż przelew wierzytelności z jednej strony oraz uzyskanie przez Wnioskodawcę udziału w Spółce z drugiej strony. Co więcej, Spółka nie będzie zobligowana do żadnych świadczeń/działań na rzecz wnoszącego aport (tj. Wnioskodawcy) ponad to co wynika z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa, w tym uzyskania przez Wnioskodawcę udziału w Spółce.

Powyższe stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie między innymi w następujących indywidualnych interpretacjach podatkowych:

• Wnioskodawca nie wykonuje działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT, ponieważ czynności polegających na zbyciu wierzytelności w formie wkładu niepieniężnego nie można uznać ani za dostawę towaru, ani za świadczenie usług. Powyższe wierzytelności stanowią jedynie prawo majątkowe i są jedynie przejawem wykonania prawa własności, zatem wniesienie wkładu do spółki komandytowej lub spółki jawnej ww. wierzytelności z tytułu udzielonych pożyczek nie będzie czynnością opodatkowaną podatkiem od towarów i usług. W konsekwencji w analizowanej sprawie nie znajdą zastosowania przesłanki wymienione w art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. (interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 30 września 2014 r., sygn. IPPP2/443-831/14-2/MT);
• otrzymanie w drodze aportu wierzytelności na pokrycie obejmowanych udziałów, nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług, pod pojęciem towaru. Czynność ta nie będzie również stanowiła odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, bowiem Spółka nie otrzyma żadnego wynagrodzenia z tytułu nabycia przedmiotowych wierzytelności (jakiegokolwiek przysporzenia majątkowego) i nie będzie zobligowana do żadnych świadczeń/działań na rzecz wnoszącego aport ponad wydanie udziałów. Reasumując, otrzymanie przez Spółkę jako wkładu niepieniężnego wierzytelności, których cena odzwierciedla rzeczywistą wartość ekonomiczną wartości tych wierzytelności, nie będzie stanowiło czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT. (interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 12 kwietnia 2013 r., sygn. IPPP1/443-264/13-2/AW).

Powyższe stanowisko Wnioskodawcy zostało również przedstawione między innymi w następujących interpretacjach podatkowych:

• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 29 kwietnia 2015 r. (sygn. IPPP1/443-1495/14-2/MPe);
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 23 marca 2015 r. (sygn. IPPP1/4512-192/15-4/EK);
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 5 listopada 2014 r. (sygn. ILPP2/443-883/14-3/EN);
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 28 kwietnia 2014 r. (sygn. IPPP1/443-393/14-2/IGo);
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 28 kwietnia 2014 r. (sygn. IPPP1/443-391/14-2/IGo);
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 grudnia 2013 r.(sygn. ILPP1/443-816/13-3/NS);
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 grudnia 2013 r.(sygn. ILPP1/443-817/13-3/AWa).

Ad. 2

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że zbycie ogółu praw i obowiązków w Spółce nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Z kolei towarami w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o VAT są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT.

Niezależnie, odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług może podlegać opodatkowaniu VAT jedynie jeżeli czynności są dokonywane przez podmiot o statusie podatnika działającego w takim charakterze w odniesieniu do tych czynności.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Z kolei w myśl ww. ust. 2, działalność gospodarczą stanowi wszelka działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów tub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Innymi słowy, w celu opodatkowania danej czynności kluczowe jest, aby daną czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT dokonywał podmiot, który właśnie dla tej czynności będzie działał jako podatnik.

Zdaniem Wnioskodawcy, co do zasady samo posiadanie bądź emisja udziałów i innych papierów wartościowych nie stanowi działalności gospodarczej, która umożliwiałaby automatyczne uznanie posiadacza takich udziałów za podatnika. Do takich konkluzji prowadzi analiza orzecznictwa TSUE. Przykładowo, w wyroku z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C-77/01, TSUE wskazał, iż zwykłe nabycie udziałów w innych podmiotach nie stanowi wykorzystania majątku w celu osiągnięcia dochodu w sposób ciągły, ponieważ dywidenda uzyskana z udziału jest skutkiem własności majątku i nie jest wynagrodzeniem uzyskanym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu Dyrektywy. Podobnie transakcje finansowe, polegające jedynie na sprzedaży udziałów i innych papierów wartościowych, np. jednostek w funduszach inwestycyjnych, nie stanowią w ogóle działalności gospodarczej.

Od powyższej zasady płynącej z orzecznictwa TSUE możliwe są pewne wyjątki, na przykład gdy posiadacz udziałów (akcji) partycypuje w zarządzaniu spółką, której udziały (akcje) posiada lub gdy taka sprzedaż ma miejsce w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej.

Wnioskodawca pragnie wskazać, że żadne ze wspomnianych wyjątków nie znajdzie jednak zastosowania w analizowanej sytuacji.

W świetle powyższego, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że skoro zakres jego działalności obejmuje przede wszystkim hurtową dystrybucję farmaceutyków, a nie transakcje polegające na nabywaniu i zbywaniu udziałów (akcji) w przedsiębiorstwach, oraz ponadto z uwagi na fakt, że Wnioskodawca nie będzie uczestniczył w odpłatnym zarządzaniu Spółką, to czynność zbycia ogółu praw i obowiązków w Spółce nie będzie stanowić działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. Zbycie praw i obowiązków w Spółce należy utożsamiać jedynie z wykonywaniem funkcji właścicielskiej, która to czynność nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Powyższe stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie między innymi w następujących indywidualnych interpretacjach podatkowych:

• w sytuacji, gdy w zakres prowadzonej przez podmiot działalności gospodarczej nie wchodzi obrót papierami wartościowymi to czynność samego nabycia/sprzedaży akcji czy udziałów innych spółek nie jest traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy. Są to czynności polegające na zarządzaniu własnym portfelem w celu maksymalizacji zwrotu z inwestycji. Nie można również samego nabycia czy sprzedaży udziałów finansowych w innych przedsiębiorstwach traktować jako wykorzystywanie majątku do uzyskiwania z niego dochodów w sposób częstotliwy. (interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 28 kwietnia 2014, sygn. IPPP1/443-392/14-2/AW);
• skoro w zakres prowadzonej przez Spółkę działalności gospodarczej nie wchodzą transakcje, dotyczące nabywania i zbywania udziałów (akcji) w przedsiębiorstwach, a Spółka nie będzie uczestniczyć w odpłatnym zarządzaniu spółką komandytową, to w tym przypadku, czynność samego zbycia ogółu praw i obowiązków związanych z byciem wspólnikiem spółki komandytowej nie jest traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, a jest jedynie prostym wykonywaniem funkcji właścicielskiej, która nie podlega przepisom ustawy o podatku od towarów i usług. (interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 grudnia 2013 r., sygn. ILPP1/443-816/13-4/NS). Powyższe stanowisko Wnioskodawcy zostało również przedstawione między innymi w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 grudnia 2013 r., sygn. ILPP1/443-817/13-4/AWa.

Podsumowując, zdaniem Wnioskodawcy:

1. Wniesienie aportem Wierzytelności do Spółki tytułem wkładu niepieniężnego nie będzie stanowiło czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.
2. Zbycie ogółu praw i obowiązków w Spółce nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel ().

Pojęcie towaru ustawodawca zdefiniował w art. 2 pkt 6 ustawy. Zgodnie z tym przepisem, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Natomiast przez świadczenie usług, stosownie do treści art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy, należy rozumieć każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Ad. 1

Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami art. 509-517 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 23 stycznia 2014 r., poz. 121), dalej k.c.

Zgodnie z treścią art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Na mocy art. 509 § 2 k.c., wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa (...).

Przeniesienie wierzytelności następuje w myśl art. 510 § 1 k.c. na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności.

Aport to wkład na utworzenie lub powiększenie majątku spółki, który daje prawo do udziału w jej zyskach. Przedmiotem aportu mogą być pieniądze (aporty pieniężne), rzeczy lub prawa (aporty rzeczowe) oraz umiejętności, kompetencje techniczne, czy zawodowe.

W przypadku czynności wniesienia aportu do spółki wnoszący aport otrzymuje określone prawa związane z uczestnictwem w spółce obejmującej aport. W szczególności prawo do udziału w zysku.

Z informacji zawartych we wniosku wynika, że Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności udzielał aptekom pożyczek na finansowanie/rozwój działalności handlowej aptek. W konsekwencji prowadzonej działalności Wnioskodawca posiada w swoim majątku wymagalne wierzytelności z tytułu udzielonych i niespłaconych pożyczek. Wnioskodawca wraz z inną spółką/innymi spółkami z grupy kapitałowej Wnioskodawcy planuje utworzenie spółki osobowej (spółka komandytowa) z siedzibą w Polsce. Wnioskodawca wniesie do Spółki wkład niepieniężny. Przedmiotem aportu wnoszonego przez Wnioskodawcę do Spółki będą wierzytelności należne na rzecz Wnioskodawcy od jego dłużników z tytułu udzielonych przez Wnioskodawcę pożyczek w kwocie niespłaconego kapitału oraz wierzytelności akcesoryjne z nimi związane, w szczególności wierzytelności odsetkowe stanowiące odrębne prawa majątkowe. Wierzytelności nie będą stanowiły przedsiębiorstwa ani zorganizowanej części przedsiębiorstwa Wnioskodawcy. Wierzytelności mogą obejmować zatem:

• niespłaconą kwotę główną (kapitał) udzielonych pożyczek,
• naliczone i niespłacone odsetki, które zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy o CIT nie stanowiły u Wnioskodawcy przychodów podatkowych,
• nieuiszczone opłaty za nieterminowe płatności, które z uwagi na ich odszkodowawczy charakter również nie były rozpoznane przez Wnioskodawcę jako przychody podatkowe (przychód podatkowy rozpoznawany jest w momencie uregulowania należności),
• naliczone prowizje, które jako przychody należne stanowią przychód Wnioskodawcy w momencie naliczenia tub w momencie uregulowania należności.

Z uwagi na rozmiar i rodzaj prowadzonej działalności Wnioskodawcy możliwe jest, że w jej ramach nastąpi wniesienie aportu do Spółki w postaci od kilku do nawet kilkuset Wierzytelności.

Z tytułu wniesienia wkładu w postaci Wierzytelności przez Wnioskodawcę do Spółki, Spółka nie zaciągnie wobec Wnioskodawcy zobowiązania do ściągania Wierzytelności na rzecz Wnioskodawcy. Spółka będzie dochodzić ich na własną rzecz i we własnym imieniu lub dokona ich odpłatnego zbycia na rzecz podmiotów trzecich.

Wartość Wierzytelności będących przedmiotem aportów zostanie ustalona na podstawie ich rzeczywistej wartości ekonomicznej na moment dokonania aportów.

Wątpliwości Zainteresowanego dotyczą m.in. kwestii, czy czynność wniesienia przez Wnioskodawcę do spółki komandytowej wkładu niepieniężnego w postaci wierzytelności z tytułu niespłaconych pożyczek będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Istotą przelewu wierzytelności jest umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw. Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem).

Ze wskazanych uregulowań wynika, że wierzytelność jest prawem jednego podmiotu do żądania od drugiego podmiotu pewnego zachowania się zwanego świadczeniem (wyrażalnym pieniężnie). Wobec tego wierzytelność jest prawem majątkowym, będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności.

W odniesieniu do przedstawionego zdarzenia przyszłego oraz powołanych wyżej przepisów prawa należy stwierdzić, że czynności polegającej na zbyciu wierzytelności w formie aportu nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług, pod pojęciem towaru. Aport własnych wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, zdefiniowanej w art. 8 ust. 1 ustawy, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu.

Zatem, przeniesienie wierzytelności przez Wnioskodawcę na spółkę komandytową nie stanowi dla Zainteresowanego czynności, o których mowa w art. 7 i art. 8 ustawy.

Tym samym, czynność z tytułu niespłaconych pożyczek, niestanowiąca ani dostawy towarów ani świadczenia usług, pozostanie dla Wnioskodawcy poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Tym samym u Zainteresowanego z tytułu wniesienia do spółki komandytowej wkładu niepieniężnego (aportu) w postaci wierzytelności nie powstanie obowiązek podatkowy w podatku VAT.

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1 należy uznać za prawidłowe.

Ad. 2

Odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu wtedy, gdy są dokonywane przez podmiot o statusie podatnika działającego w takim charakterze w odniesieniu do tych czynności. Zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wyznacza czynnik przedmiotowy opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług oraz czynnik podmiotowy czynności muszą być wykonywane przez podatnika działającego w takim charakterze.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza mocą ust. 2 powołanego artykułu obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik.

Tak więc, nie każda czynność dokonana przez podmiot, mający status podatnika będzie podlegać opodatkowaniu. Status bycia podatnikiem podatku od towarów i usług nie powoduje automatycznie rozciągnięcia skutków podatkowych na całą sferę aktywności danego podmiotu. Zatem, za działalność rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług, należy uznać tylko tę działalność, którą można zidentyfikować i zaliczyć do zawodowej płaszczyzny jednostki.

Kwestia, czy za działalność gospodarczą można uznać działalność polegającą na posiadaniu i sprzedaży akcji oraz udziałów była przedmiotem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE.

W wyrokach w sprawach C-60/90 i C-155/94 oraz w sprawie C-80/95, TSUE wskazał, że samo posiadanie czy też emisja udziałów i innych papierów wartościowych co do zasady nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy, która pozwalałaby na uznanie posiadacza takich udziałów za podatnika. Natomiast w wyroku z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C-77/01 Empresa de Desenvolvimento Mineiro TSUE uznał, że zwykłe nabycie udziałów w innych podmiotach nie stanowi wykorzystania majątku w celu osiągnięcia dochodu w sposób ciągły, ponieważ dywidenda uzyskana z udziału jest skutkiem własności majątku i nie jest wynagrodzeniem uzyskanym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu Dyrektywy. Podobnie transakcje finansowe polegające jedynie na sprzedaży udziałów i innych papierów wartościowych, np. jednostek w funduszach inwestycyjnych, nie stanowią w ogóle działalności gospodarczej.

Zatem należy wskazać, że co do zasady powyższe czynności nie stanowią działalności gospodarczej, a zatem podmiot dokonujący tych czynności nie ma statusu podatnika, nawet jeżeli z tytułu innej działalności jest podatnikiem. Od tej zasady orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE przewiduje pewne wyjątki, które pozwalają łączyć z faktem posiadania papierów wartościowych wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy.

Dotyczy to sytuacji gdy:

• posiadacz papierów wartościowych uczestniczy w zarządzaniu spółką, której udziały posiada,
• sprzedaż akcji, udziałów prowadzona jest w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej,
• posiadanie udziałów jest bezpośrednim, stałym i koniecznym rozszerzeniem działalności gospodarczej.

Udział w spółce posiadającej osobowość prawną jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem transakcji (prawo zbywalne), nie mieści się jednak ani w definicji towarów, ani usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

Należy zauważyć, że w sytuacji, gdy w zakres prowadzonej przez podmiot działalności gospodarczej nie wchodzi obrót papierami wartościowymi to czynność samego nabycia/sprzedaży akcji czy udziałów innych spółek nie jest traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy. Są to czynności polegające na zarządzaniu własnym portfelem w celu maksymalizacji zwrotu z inwestycji. Nie można również samego nabycia czy sprzedaży udziałów finansowych w innych przedsiębiorstwach traktować jako wykorzystywanie majątku do uzyskiwania z niego dochodów w sposób częstotliwy.

Ze złożonego wniosku wynika, że Wnioskodawca w przyszłości w ramach reorganizacji, zbędzie przysługujący mu ogół praw i obowiązków w Spółce, w szczególności poprzez sprzedaż udziału. Cena sprzedaży udziału będzie odpowiadała jego wartości rynkowej. W zależności m.in od prawdopodobieństwa ściągnięcia Wierzytelności będących przedmiotem planowanego aportu, wartość rynkowa udziału Wnioskodawcy w Spółce może w chwili jego sprzedaży być niższa od wartości podatkowej przedmiotu wkładu, w zamian za który Wnioskodawca objął udział w Spółce.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii opodatkowania podatkiem VAT zbycia ogółu praw i obowiązków (udziałów) w spółce osobowej.

Jak wskazano wyżej odpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT tylko wtedy, gdy jest dokonywane przez podmiot o statusie podatnika działającego w takim charakterze w odniesieniu do tych czynności. Zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza czynnik przedmiotowy opodatkowaniu podlega odpłatne świadczenie usług oraz czynnik podmiotowy czynności muszą być wykonywane przez podatnika działającego w takim charakterze.

Analiza wskazanych wyżej uregulowań prawnych, wnioski płynące z orzecznictwa TSUE oraz przedstawione zdarzenie przyszłe pozwalają na uznanie, że planowane przez Wnioskodawcę zbycie ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej będzie czynnością niepodlegającą przepisom ustawy o VAT. Jak wynika z wniosku zakres prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej nie obejmuje transakcji dotyczących nabywania i zbywania papierów wartościowych. Ponadto jak wskazał Wnioskodawca nie będzie uczestniczył w odpłatnym zarządzaniu spółką osobową. Zatem opisana we wniosku czynność odpłatnego zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej nie będzie traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, będzie jedynie prostym wykonywaniem funkcji właścicielskiej, która nie podlega przepisom ustawy o VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2 należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. 2012, poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

Wniosek ORD-IN (PDF)

Treść w pliku PDF 692 kB

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie