Temat interpretacji

w zakresie zastosowania zwolnienia do nabywanych przez Bank usług wsparcia obejmujących identyfikację i komunikację potencjalnych prób wyłudzenia kredytu

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 20 maja 2011r. (data wpływu 31 maja 2011r.), uzupełnionym pismem z dnia 31 sierpnia 2011r. (data wpływu 5 września 2011r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie zastosowania zwolnienia do nabywanych przez Bank usług wsparcia obejmujących identyfikację i komunikację potencjalnych prób wyłudzenia kredytu uznaje się za nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 31 maja 2011r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie zastosowania zwolnienia do nabywanych przez Bank usług wsparcia obejmujących identyfikację i komunikację potencjalnych prób wyłudzenia kredytu. Ww. wniosek został uzupełniony pismem z dnia 31 sierpnia 2011 r. (data wpływu 5 września 2011 r.) będącym odpowiedzią na wezwanie z dnia 19 sierpnia 2011 r. znak IBPP3/443-623/11/PH.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Bank (dalej: Wnioskodawca" lub Bank") w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oferuje i świadczy na rzecz klientów detalicznych oraz klientów z sektora małych i średnich przedsiębiorstw (dalej: Klienci") usługi finansowe angażujące kapitał Banku (w tym: kredyty gotówkowe, kredyty hipoteczne, kredyty konsolidacyjne, kredyty samochodowe, karty kredytowe, dalej łącznie: udzielanie kredytu").

Świadczenie usług finansowych, angażujących kapitał Banku, nierozerwalnie wiązało się i wiąże z ryzykiem w postaci potencjalnych prób wyłudzenia kredytu. Dążąc do bezpiecznego świadczenia usług finansowych oraz mając na uwadze ochronę kapitału Banku, jak również fakt, iż zarządzanie ryzykiem jest jednym z podstawowych obowiązków Banku (a realizacja tego obowiązku jest nadzorowana m.in. przez regulatorów rynków finansowych, jak i udziałowców Banku), Bank korzysta z nabywanej od wyspecjalizowanego podmiotu z siedzibą w Wielkiej Brytanii (dalej Usługodawca") usługi wsparcia w zakresie identyfikacji i komunikacji potencjalnych prób wyłudzania kredytu.

W ramach świadczenia przez Usługodawcę na rzecz Banku omawianej usługi:

• Bank przesyła drogą elektroniczną na serwery Usługodawcy wnioski Klientów związane z usługami udzielania kredytu angażującymi kapitał Banku;
• informacje zawarte we wnioskach przesłanych przez Bank są weryfikowane przez Usługodawcę pod kątem możliwości występowania w danym wniosku cech identyfikujących wniosek jako potencjalną próbę wyłudzenia kredytu. Weryfikacja jest przeprowadzana przez Usługodawcę przy wykorzystaniu zasobów sprzętowych Usługodawcy (na serwerach należących do niego), na podstawie odpowiednich modeli finansowych;
• w efekcie przeprowadzonej analizy Usługodawca generuje i przesyła do Banku komunikat elektroniczny o wystąpieniu potencjalnej próby wyłudzenia kredytu.

Bank pragnie podkreślić, iż nie posiada zasobów - w szczególności wykwalifikowanego w omawianym zakresie, posiadającego odpowiednią wiedzę personelu, a także dostępu do odpowiednich narzędzi - w stopniu umożliwiającym samodzielne realizowanie wskazanego procesu.

Biorąc pod uwagę powyższe oraz fakt, iż Bank zainteresowany jest posiadaniem w swojej ofercie produktów bankowych również kredytów, Bank postanowił skorzystać ze wsparcia zewnętrznego podmiotu w zakresie weryfikacji danych pod kątem występowania cech identyfikujących potencjalną próbę wyłudzenia kredytu, w dostępnej na rynku formie.

Dodatkowo, takie rozwiązanie znacząco zmniejsza ryzyko operacyjne po stronie Banku, m. in. poprzez ograniczenie możliwości błędu ludzkiego. Ponadto, wpływa ono znacząco na efektywność działań Banku przy konstruowaniu usług udzielania kredytu, jak również rzutuje na aktualność posiadanych przez Bank danych o próbach wyłudzeń, a tym samym podnosi dochodowość oferowanych przez Bank usług udzielania kredytu.

Z tytułu świadczenia opisanych powyżej usług Usługodawca otrzymuje wynagrodzenie.

Usługi nabywane przez Bank od Usługodawcy są usługami stanowiącymi odrębną całość, właściwymi i niezbędnymi do świadczenia przez Bank usług w zakresie oferowania i świadczenia na rzecz Klientów usług udzielania kredytów.

Ponadto, Bank pragnie zaznaczyć, iż w przedmiotowej sprawie, w stanie prawnym obowiązującym do dnia 31 grudnia 2010r., otrzymał interpretację indywidualną Ministra Finansów (sygn.: IBPP2/443-812/10/BW z dnia 8 października 2010r.) potwierdzającą zwolnienie z VAT opisanych w stanie faktycznych nabywanych usług. Z uwagi na fakt, iż charakter nabywanych usług nie uległ zmianie, Bank pragnie w niniejszym wniosku potwierdzić, iż w stanie prawnym obowiązującym po dniu 1 stycznia 2011r. usługi te nadal korzystają ze zwolnienia z VAT.

Ponadto w uzupełnieniu Wnioskodawca wyjaśnił:

Działalność bankowa, w szczególności w zakresie udzielania kredytów i pożyczek, jest specyficzną działalnością wyróżniającą się od innych branż szeregiem wymogów ustawowych w zakresie prowadzonej działalności. W szczególności Banki są zobowiązane do badania zdolności kredytowej kredytobiorców. Zgodnie z art. 70 Prawa Bankowego Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności. Kredytobiorca jest obowiązany umożliwić podejmowanie przez bank czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu. Na wniosek ubiegającego się o kredyt przedsiębiorcy, bank przekazuje, w formie pisemnej, wyjaśnienie dotyczące dokonanej przez siebie oceny zdolności kredytowej.

Zgodnie zaś z art. 74 ustawy Prawo bankowe w czasie obowiązywania umowy kredytu kredytobiorca jest obowiązany przedstawić - na żądanie banku - informacje i dokumenty niezbędne do oceny jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz umożliwiające kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu.

Badanie zdolności kredytowej kredytobiorców, w tym w szczególności identyfikacja przypadków prób wyłudzenia kredytu, jest zatem nieodłącznym i niezbędnym elementem usług świadczonych przez Bank.

Specyfika nabywanych przez Bank usług wiąże się ze szczególnym procesem świadczenia/oferowania usług kredytowych przez Bank. W odróżnieniu od zwykłych" usług świadczonych przez podmioty w innych branżach, Bank może świadczyć usługę po dokonaniu pewnych czynności wymaganych prawem. Jak wskazano wyżej, Bank może udzielić kredytu dopiero po przeprowadzeniu badania zdolności kredytowej kredytobiorców. W tym celu Bank korzysta z usług podmiotu (usługodawcy), który dysponuje odpowiednimi narzędziami dostarczającymi wsparcia do procesu weryfikacji klienta ubiegającego się o kredyt i identyfikacji przypadków, gdzie występuje ryzyko wyłudzenia kredytu (tj. przypadków, gdy kredytobiorca poświadcza nieprawdę w celu otrzymania kredytu, którego nie zamierza spłacić. Brak weryfikacji, czy nie dochodzi do próby wyłudzenia kredytu narażałby Bank na istotne ryzyko utraty płynności, a co za tym idzie - ostatecznie uniemożliwiałby dalsze prowadzenie akcji kredytowej. Stąd należy stwierdzić, że usługi w zakresie identyfikacji i komunikacji potencjalnych prób wyłudzenia kredytu są wiec również specyficzne (charakterystyczne) dla świadczenia usług kredytowych. Nie są one ani typowe ani wymagane dla innych rodzajów działalności.

Dodatkowo, powyższe działania Banku wpisują się w szerszy kontekst zarządzania ryzykiem oraz płynnością finansową Banku. Specyfika działalności Banku oraz nabywanych usług w celu świadczenia przez Bank usług zwolnionych z VAT wiąże się w szczególności z tym, iż Bank operuje funduszami powierzonymi mu przez klientów. W konsekwencji, Bank jest zobowiązany do dochowania szczególnej staranności w zakresie zarządzania ryzykiem finansowym poprzez w szczególności identyfikację prób wyłudzeń kredytu. Powyższy obowiązek wynika także z regulacji prawnych (zgodnie z art. 137 Prawa Bankowego Komisja Nadzoru Finansowego może ustalać wiążące banki normy płynności oraz inne normy dopuszczalnego ryzyka w działalności banków).

Koszty nabywanych usług opisanych we wniosku o interpretację indywidualną są wkalkulowane w wynagrodzenie Banku należne od klienta z tytułu usług świadczonych przez Bank na rzecz klienta (tj. w koszty kredytu). Odrębne obciążenie nie następuje, jak również nie ma odrębnych opłat dla klientów, którzy kredytu z różnych przyczyn nie otrzymali.

Za nieprawidłowe wykonanie umowy (np. błędne lub nieterminowe przetworzenie danych klienta dostarczonych przez Bank) odpowiedzialność usługodawcy wobec Banku jest następująca:

(i) za roszczenia powstałe w pierwszym roku zawarcia kontraktu odpowiedzialność jest ograniczona do łącznej początkowej wartości kontraktu zdefiniowanej w umowie,

(ii) za roszczenia powstałe w kolejnym roku kontraktu odpowiedzialność jest ograniczona do łącznej wartości wynagrodzenia (netto) płaconej przez Bank na rzecz usługodawcy w ramach umowy na świadczenie usług w poprzednim roku kontraktu.

Umowa przewiduje też pewne wyłączenia odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich powstałe w związku z roszczeniem podniesionym przeciwko usługodawcy przez osobę trzecią twierdzącą, że jej prawa do własności intelektualnej są naruszone przez wykorzystywanie przez usługodawcę materiałów (danych) dostarczonych przez Bank.

Usługodawca nie ponosi odpowiedzialności za niektóre rodzaje straty finansowej enumeratywnie określone w umowie, m.in.: stratę zysków, dochodów, utratę biznesu, wartości firmy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

W świetle przedstawionego stanu faktycznego Bank wnosi o potwierdzenie, iż przedstawiona powyżej usługa, nabywana przez Bank, objęta jest zakresem zwolnienia z opodatkowania VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, usługa nabywana przez Bank, jako usługa stanowiąca odrębną całość, właściwa oraz niezbędna do świadczenia przez Bank usług w zakresie oferowania i świadczenia na rzecz Klientów usług finansowych, na podstawie art. 43 ust. 13 ustawy o VAT w związku z art. 43 ust. 1 pkt 36, podlega zwolnieniu z VAT.

Na poprawność wskazanego stanowiska wskazuje szereg przedstawionych poniżej argumentów:

1.Brzmienie znowelizowanych przepisów ustawy o VAT

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę. W świetle powyższej regulacji, przedstawione w stanie faktycznym świadczenie usług finansowych oferowanych przez Bank w postaci udzielania kredytów i pożyczek korzysta ze zwolnienia z podatku VAT.

Zgodnie z art. 43 ust. 13 ustawy o VAT zwolnienie z VAT stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w art. 43 ust. 1 pkt 38, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej. Biorąc pod uwagę charakter nabywanej usługi, zdaniem Wnioskodawcy powyższa regulacja ma zastosowanie do nabywanych od Usługodawcy usług wsparcia do oferowanych przez Bank usług udzielania kredytów. Nabywana usługa polega, bowiem, na wsparciu działalności Banku w procesie oferowania i świadczenia usługi kredytowej. Jednocześnie przedmiotowa usługa:

• stanowi odrębną całość, o czym świadczy m.in. możliwość zlecenia jej odrębnemu podmiotowi;
• jest właściwa dla transakcji zwolnionych, o czym świadczy jej ścisłe dopasowanie do wykonywanych przez Bank usług finansowych oraz fakt, że wykonywanie przedmiotowej usługi przez Usługodawcę pozbawione byłoby sensu ekonomicznego w oderwaniu od operacji wykonywanych przez Bank (innymi słowy, świadczenie przez Bank usług finansowych w postaci udzielania kredytów warunkuje wykreowanie popytu na przedmiotową usługę);
• jest niezbędna dla realizacji przez Bank usług finansowych na rzecz Klientów Banku - bez tej usługi Bank nie mógłby oferować i świadczyć usług finansowych w sposób efektywny oraz bezpieczny, a w rezultacie nie mógłby świadczyć usług finansowych, których przedmiotem (w szczególności) jest udzielanie kredytów.

O niezbędności przedmiotowej usługi w stosunku do usług finansowych świadczy w szczególności fakt, że wszystkie podejmowane w jej ramach działania realizowane są w ścisłym związku z działalnością wykonywaną przez Bank (tj. działalnością z zakresu udzielania kredytów). Mają one na celu wsparcie tej działalności w obszarze udzielania kredytów. Jak wskazano powyżej w stanie faktycznym, brak zasobów kadrowych posiadających niezbędną specjalistyczną wiedzę wymusza na Banku korzystanie z zewnętrznego wsparcia w zakresie weryfikacji danych pod kątem występowania cech identyfikujących potencjalną próbę wyłudzenia kredytu, w dostępnej na rynku formie.

Z punktu widzenia Banku, czynności Usługodawcy umożliwiają świadczenie usług finansowych, tj. bez wsparcia Usługodawcy w zakresie identyfikacji występowania cech identyfikujących potencjalną próbę wyłudzenia kredytu, Bank nie mógłby oferować i świadczyć usług udzielania kredytu w obecnym zakresie i według określonych wymogów bezpieczeństwa.

Ponadto, czynności wykonywane przez Usługodawcę mają bezpośredni wpływ na efektywność Banku oraz ograniczenie ryzyka Banku, związanego ze świadczonymi usługami udzielania kredytów. Dzięki czynnościom wykonywanym przez Usługodawcę ryzyko operacyjne po stronie Banku jest znacząco zmniejszone, m.in. poprzez ograniczenie możliwości błędu ludzkiego.

W świetle powyższego, zdaniem Wnioskodawcy, należy stwierdzić, że bez czynności podejmowanych przez Usługodawcę nie byłoby możliwe wykonywanie w sposób skuteczny, efektywny oraz bezpieczny usług udzielania kredytu przez Bank.

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Wnioskodawcy usługa nabywana przez Bank, sprowadzająca się do wsparcia Banku w zakresie wykonywanej przez niego działalności finansowej (poprzez wykonywanie szeregu czynności usprawniających proces oferowania i Świadczenia usług finansowych) stanowi usługę, która sama stanowi odrębną całość i jest właściwa oraz niezbędna do świadczenia usługi zwolnionej z VAT, tj. usługi, której przedmiotem jest udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych.

2.Zwolnienie usług finansowych z VAT na gruncie przepisów prawa wspólnotowego i orzecznictwa TSUE

Zdaniem Wnioskodawcy, zwolnienie nabywanej przez Bank usługi znajduje potwierdzenie także na gruncie prawa wspólnotowego, w szczególności Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2008r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: Dyrektywa 112"), co zostało wykazane w dalszej części uzasadnienia. Uznanie, że usługa nabywana przez Bank nie jest objęta zakresem zwolnienia przewidzianym regulacją art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, podczas gdy możliwość zastosowania zwolnienia dla takich usług przewiduje Dyrektywa 112, prowadziłoby do sytuacji, w której wykładnia przepisów krajowych byłaby sprzeczna z prawem wspólnotowym. Zgodnie z treścią szeregu orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE") taka sprzeczność jest niedopuszczalna (m.in. w sprawach: Haaga 32/74, Mazzalai v. Ferrovia del Renon 11/75, Felicitas v Finanzamt fur Verkehrsteuem 270/81, Wendelboe v LJ. Musie 19/83, Habermann-Beltermann v. Arbeiterwohlfarth C-421/92).

Od dnia 1 maja 2004r. Polska stała się członkiem Unii Europejskiej, a tym samym przyjęła cały dorobek prawny Wspólnoty, w tym wspólnotowe uregulowania dotyczące prawa podatkowego. W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy, także w przypadku dokonywania oceny możliwości zastosowania zwolnienia z VAT uregulowania wspólnotowe nie mogą zostać pominięte. Wynika to przede wszystkim z nadrzędności prawa wspólnotowego (potwierdzonej przez TSUE w sprawie C-6/64 Flaminio Costa vs. ENEL) wobec prawa krajowego oraz harmonizacji w zakresie podatku VAT w ramach Unii Europejskiej, która skutkuje koniecznością wykładni krajowych przepisów z zakresu VAT w sposób zapewniający zbieżność z treścią i celem regulacji wspólnotowych. Wnioskodawca pragnie zauważyć, że konieczność uwzględniania przepisów prawa wspólnotowego w interpretacji uregulowań krajowych została potwierdzona zarówno w doktrynie (J. Zubrzycki, Leksykon VAT, Warszawa 2010, s. 3), jak i w orzecznictwie polskich sądów administracyjnych (np. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 maja 2008r., Sygn. akt IFSK 600/07).

Przykładowo, w uzasadnieniu wyroku z dnia 4 kwietnia 2007r. (sygn.: I SA/Wr 1852/06) Wojewódzki Sąd Administracyjny (dalej: WSA") we Wrocławiu zaznaczył, że przepisy dyrektywy zawierają upoważnienie i zobowiązanie państwa członkowskiego do wykonania dyrektywy poprzez ustanowienie stosownych przepisów powszechnie obowiązujących. Obowiązek odpowiedniego stosowania i wykładni prawa wewnętrznego stanowionego w wykonaniu dyrektywy wynika, bowiem, z doktryny effet utile (zasada efektywności) i przepisu art. 10 TWE (zasada solidarności-lojalności). Ustalenie celu i rezultatu, który musi być osiągnięty, odbywa się w drodze wykładni nie tylko wszystkich przepisów dyrektywy, lecz także jej preambuły. Wykładnia prowspólnotowa, tj. interpretacja prawa krajowego w świetle tekstu oraz celu dyrektywy, po to by osiągnąć rezultat, o którym mowa w art. 249 TWE, stanowi obowiązek nie tylko sądów krajowych, ale również organów administracji. Wykładnia prowspólnotowa powinna iść tak daleko, jak to jest możliwe, aby osiągnąć rezultat założony w dyrektywie." Podobnie wypowiedział się WSA w Warszawie w uzasadnieniu do wyroku z 31 sierpnia 2007r. (sygn.: III SA/Wa 4330/08).

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Wnioskodawcy, nie ulega wątpliwości, iż dokonując wykładni przepisów dotyczących prawa podatnika do zastosowania zwolnienia z VAT, należy oprzeć się również na przepisach prawa wspólnotowego.

Jak wykazano powyżej, zwolnienie nabywanej przez Bank usługi znajduje, zdaniem Wnioskodawcy, potwierdzenie także na gruncie prawa wspólnotowego, w szczególności Dyrektywy 112. Uregulowany treścią art. 135 Dyrektywy 112 zakres zwolnienia, został doprecyzowany w orzeczeniach TSUE. TSUE wielokrotnie podkreślił, że aby dane usługi (element usługi finansowej) mogły zostać uznane na gruncie Dyrektywy VAT za zwolnione usługi finansowe, muszą one stanowić:

• odrębną całość,
• być właściwe dla transakcji zwolnionych oraz
• mieć podstawowe znaczenie dla ich realizacji (m.in. sprawy C-2/95 Sparekassemes Datacenter przeciwko Skatteministeriet oraz 0235/00 Commisioners of Customa Excise przeciwko CSC Financial Services Ltd.).

Zdaniem Banku, usługą spełniającą kryteria sformułowane przez TSUE jest niewątpliwie wsparcie w świadczeniu przez Bank usług udzielania kredytów poprzez pomoc w zakresie identyfikacji i komunikacji potencjalnych prób wyłudzania kredytu. Jak wskazano bowiem powyżej, usługa ta świadczona przez Usługodawcę na rzecz Banku stanowi odrębną całość, jest właściwa dla transakcji zwolnionych oraz jest niezbędna dla realizacji przez Bank usług finansowych na rzecz Klientów Banku. W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy, również biorąc pod uwagą przepisy europejskie z zakresu podatku VAT, nie ulega wątpliwości, że nabywana usługa objęta jest zakresem zwolnienia z VAT.

3.Zakres zwolnienia usług finansowych w kontekście doprecyzowanych przepisów Wspólnotowych.

Dodatkowo, zwolnienie nabywanej przez Bank usługi znajduje potwierdzenie także na gruncie planowanych zmian treści Dyrektywy 112.

Z uwagi na fakt, że definicje usług podlegających zwolnieniu z VAT zostały sformułowane w 1977r. a na przestrzeni ostatnich 30 lat rynek usług finansowych uległ znacznemu rozwojowi, tj. pojawiły się nowe rodzaje usług oraz istotnie zmieniły się okoliczności ich świadczenia, definicje zawarte w art. 135 Dyrektywy 112 nie odzwierciedlają adekwatnie zakresu zwolnienia z VAT będącego intencją ustawodawcy wspólnotowego. W efekcie, w przypadku wielu rodzajów usług świadczonych obecnie w ramach tzw. rynków finansowych, ich prawidłowe traktowanie dla celów VAT w świetle literalnego brzmienia przepisów art. 135 Dyrektywy 112 może budzić wątpliwości.

W tym miejscu Wnioskodawca pragnie zwrócić uwagę na projekt Rozporządzenia Rady Unii Europejskiej (Rozporządzenie Rady ustanawiające przepisy wykonawcze do Dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w odniesieniu do opodatkowania usług ubezpieczeniowych i finansowych, dalej: Rozporządzenie), którego celem jest zapewnienie jednolitego traktowania na gruncie VAT usług finansowych świadczonych przez podmioty działające na rynku wspólnotowym. Co prawda Rozporządzenie nie posiada jeszcze mocy prawnej, jednakże przedstawia koncepcje ustawodawcy, stanowiąc również wskazówkę, jak w chwili obecnej powinien być interpretowany katalog usług finansowych zwolnionych z VAT. Wynika to z faktu, iż zamiarem Komisji Europejskiej nie jest zmiana zakresu zwolnienia, a jedynie usankcjonowanie obecnego zakresu zwolnienia określonego na bazie regulacji Dyrektywy 112 VAT w drodze szeregu orzeczeń TSUE. Planowane Rozporządzenie ma na celu doprecyzowanie przepisów regulujących zwolnienie z VAT w usługach ubezpieczeniowych i finansowych, w celu zwiększenia pewności prawnej i zmniejszenia kosztów administracyjnych podmiotów oraz administracji podatkowej Państw Członkowskich UE. Dodatkowo, na konieczność uznania zapisów powyższego dokumentu za wskazówkę przy determinowaniu traktowania usług jako usług odrębnych, właściwych oraz niezbędnych do usług finansowych wskazuje takie właśnie wykorzystanie omawianego projektu Rozporządzenia przez WSA w Warszawie w toku jednego z postępowań (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 10 czerwca 2008r.; sygn.: III SA/Wa 319/08, gdzie sąd powołuje się na planowaną zmianę prawa wspólnotowego).

Zdaniem Wnioskodawcy, treść Rozporządzenia potwierdza i sankcjonuje jednocześnie stanowisko TSUE dotyczące kryteriów, których spełnienie pozwala uznać określone usługi za usługi zrównane dla celów podatku VAT ze zwolnionymi usługami finansowymi. Zgodnie z uzasadnieniem projektu Rozporządzenia, sekcja Podstawa i cele wniosku", zwolnienie obejmuje świadczenie każdej części składowej usługi finansowej, stanowiącej odrębną całość posiadającej specyficzne oraz istotne cechy dla danej usługi zwolnionej z opodatkowania.

W kontekście nabywanej usługi, zdaniem Wnioskodawcy, warto zwrócić uwagę, że dodatkowo, jako podlegające zwolnieniu z VAT usługi odrębne, właściwe oraz niezbędne do usług finansowych, tj. usługi specyficzne i istotne dla świadczenia usług ubezpieczeniowych i finansowych. Rozporządzenie wskazuje underwriting kredytowy, a także ocenę, prognozowanie i kontrolę ryzyka kredytowego oraz strat z nim związanych, w tym strategię kredytową.

Zakres usługi będącej przedmiotem niniejszego wniosku, nabywanej przez Bank od Usługodawcy, jest w swych kluczowych (nadających charakter całości) elementach zbieżny z treścią powyższego punktu, przedstawiającego bez wątpienia czynności zwolnione z opodatkowania VAT.

Tym samym usługa wsparcia nabywana przez Bank od Usługodawcy powinna podlegać zwolnieniu z VAT.

4.Charakter nabywanej usługi w świetle przepisów o VAT sprzed 1 stycznia 2011r.

Bank dodatkowo pragnie zwrócić uwagę, iż w stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2010r. otrzymał indywidualną interpretację Ministra Finansów w odniesieniu do przedstawionego powyżej stanu faktycznego. Minister Finansów potwierdził stanowisko Banku, iż nabywane usługi (w stanie prawnym obowiązującym do końca 2010r.) były zwolnione z VAT. Co prawda, przedmiotowa interpretacja indywidualna odwoływała się także do klasyfikacji statystycznych (Minister Finansów potwierdził w szczególności, że usługa opisana w przedstawionym stanie faktycznym sklasyfikowana na gruncie PKWiU z 1997r. w sekcji J w grupowaniu 67.13.10-00.90, tj. jako usługa pomocnicza związana z pośrednictwem finansowym, pozostała gdzie indziej niesklasyfikowana, jest zwolniona z VAT). Nie zmienia to jednak faktu, iż charakter nabywanej usługi, jako usługi odrębnej, właściwej oraz niezbędnej, pozostał ten sam, a więc również traktowanie VAT nie powinno ulec zmianie.

Mając na uwadze wszystkie powyższe argumenty, Bank stoi na stanowisku, że usługa nabywana przez Bank, jako usługa stanowiąca odrębną całość, właściwa oraz niezbędna do świadczenia przez Bank usług w zakresie oferowania i świadczenia na rzecz Klientów usług finansowych polegających (w szczególności) na udzielaniu kredytów i pożyczek pieniężnych na podstawie art. 43 ust. 13 ustawy o VAT podlega zwolnieniu z VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Z treści art. 7 ust. 1 powołanej ustawy wynika, że dostawą towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel ().

W myśl art. 8 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Dla uznania nabywanych usług za import usług, niezbędne jest ustalenie miejsca ich świadczenia.

Stosownie do art. 28b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1, art. 28g ust. 1, art. 28i, 28j i 28n.

Dla celów określenia miejsca świadczenia usług, ustawodawca odrębnie zdefiniował pojęcie podatnika. Z art. 28a pkt 1 ustawy wynika, iż przez podatnika należy rozumieć:

1. podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,
2. osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana do celów podatku lub podatku od wartości dodanej.

Przez import usług w myśl art. 2 pkt 9 powołanej ustawy rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące usługobiorcami usług świadczonych przez podatników nieposiadających siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju.

Stosownie do postanowień zawartych w ust. 2 i 3 powyższego artykułu w stanie prawnym obowiązującym od 1 kwietnia 2011r., w przypadkach wymienionych w ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 8, usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego.

Przepis ust. 1 pkt 4 stosuje się, jeżeli usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b, również osoba prawna niebędąca takim podatnikiem, zarejestrowana jako podatnik VAT UE, zgodnie z art. 97.

Przepisu ust. 1 pkt 4 nie stosuje się do świadczenia przez podmiot zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4 usług, do których ma zastosowanie art. 28e (art. 17 ust. 3a)

Biorąc pod uwagę treść regulacji zawartej w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług należy stwierdzić, że nabycie usług wsparcia obejmujących identyfikację i komunikację potencjalnych prób wyłudzenia kredytu procesie zarządzania ryzykiem w szczególności ryzykiem kredytowym - w świetle ww. przepisu stanowi świadczenie usług. Ponieważ powyższe usługi będą świadczone na rzecz Spółki (podatnika), miejscem ich świadczenia i opodatkowania - zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy - będzie terytorium Polski tj. miejsce, w którym Spółka posiada siedzibę, a Bank będzie zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od towarów i usług - podatnikiem z tytułu tego importu.

Stosownie do art. 5a ww. ustawy towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

Konsekwencją powyższego zapisu jest fakt, iż w sytuacji gdy prawodawca nie dokonał przywołania stosownego symbolu PKWiU dla danego towaru lub usługi w przepisach w zakresie podatku VAT klasyfikacji należy dokonać na podstawie cech charakterystycznych dla danego świadczenia i takim właśnie świadczeniem są nabywane przez Wnioskodawcę usługi wsparcia, będące przedmiotem niniejszej interpretacji, dla których prawodawca nie dokonał odwołania do statystyk publicznych.

Co do zasady stosownie do art. 41 ust. 1 w związku z art. 146a ww. ustawy stawka podatku w okresie od 1 stycznia 2011r. do dnia 31 grudnia 2013r. wynosi 23% z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1 oraz art. 146f.

Przy czym ustawodawca od powyższej zasady ustanowił szereg wyjątków, a jednymi z nich jest zwolnienie od podatku usługi:

• usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę (art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT)
• w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług (art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT).

Stosownie zaś do art. 43 ust. 13 ustawy o VAT Zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek od towarów i usług pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Uwzględniając powyższe, wskazać należy, że dla zastosowania zwolnienia od podatku w przypadku usług pomocniczych do usług finansowych istotne jest to, aby określona usługa stanowiła element usługi finansowej oraz stanowiąc odrębną całość, zmierzała (była niezbędna) do realizacji zasadniczych funkcji usługi finansowej objętej zwolnieniem oraz była właściwa dla usługi głównej.

Jak słusznie zauważa Wnioskodawca warunkiem objęcia danej usługi zwolnieniem z VAT na podstawie art. 43 ust. 13 ustawy jest łączne spełnienie następujących kryteriów, tj. dana usługa musi:

1. stanowić element usługi wymienionej w art. 43 ust. 1 pkt 7 i pkt 37-40 ustawy (tzw. usługi ubezpieczeniowe/finansowe);
2. stanowić odrębną całość;
3. być właściwą i niezbędną do świadczenia usługi ubezpieczeniowej/finansowej (wymienionej w art. 43 ust. 1 pkt 7 i pkt 37-40 ustawy).

W wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-2/95 pomiędzy Sparekassernes Datacenter (SDC) a Skatteministeriet (Dania), Trybunał stwierdził, iż zwolnienie dotyczące usług finansowych nie jest uzależnione od tego, czy usługa jest wykonywana przez instytucję, która wstępuje w prawny związek z końcowym odbiorcą. Fakt, że dana transakcja jest wykonywana przez osobę trzecią ale z punktu widzenia końcowego odbiorcy wydaje się być usługą wykonywana przez Bank, nie wyklucza objęcia jej zwolnieniem. Konkludując można stwierdzić, że wg ETS usługa finansowa świadczona przez podmiot trzeci nie traci w przedmiotowej sytuacji przymiotu takiej usługi.

W powyższym wyroku TSUE uznał także, że usługi pomocnicze dla usług finansowych mogą korzystać ze zwolnienia z VAT tylko jeśli same w znacznym stopniu stają się usługą finansową.

Zdaniem Trybunału to, że dana czynność jest niezbędna dla wykonania usługi zwolnionej, nie przesądza jeszcze, ze ta czynność sama w sobie jest również zwolniona. Dla zastosowania zwolnienia czynność ta powinna wypełniać specyficzne, istotne funkcje usługi finansowej.

W przedmiotowym przypadku mamy do czynienia z sytuacją, w której Wnioskodawca nabywa usługę wsparcia, na którą składa się identyfikacja i komunikacja potencjalnych prób wyłudzenia kredytu. Bank nabywa przedmiotowe usługi od kontrahenta, ponieważ nie posiada zasobów - w szczególności wykwalifikowanego w omawianym zakresie, posiadającego odpowiednią wiedzę personelu, a także dostępu do odpowiednich narzędzi - w stopniu umożliwiającym samodzielne realizowanie wskazanego procesu. Koszty nabywanych usług opisanych we wniosku są wkalkulowane w wynagrodzenie Banku należne od klienta z tytułu usług świadczonych przez Bank na rzecz klienta (tj. w koszty kredytu). Odrębne obciążenie nie następuje, jak również nie ma odrębnych opłat dla klientów, którzy kredytu z różnych przyczyn nie otrzymali. Za nieprawidłowe wykonanie umowy (np. błędne lub nieterminowe przetworzenie danych klienta dostarczonych przez Bank) usługodawca ponosi odpowiedzialność wobec Banku w sposób określony we wniosku.

W odniesieniu do powyższego w opinii tut. organu nabywana usługa wsparcia opisana we wniosku owszem stanowi odrębną usługę od usługi udzielania kredytów, lecz równocześnie elementy składowe nabywanej usługi stanowią narzędzia i metodologię pracy wspomagającą proces zarządzania ryzykiem kredytowym w banku Wnioskodawcy. Wnioskodawca nie nabywa usługi finansowej, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7 i pkt 37-41 ani też usługi, która byłaby właściwa dla usługi głównej udzielania kredytów w rozumieniu cyt. wyżej orzeczenia TSUE, co za tym idzie nie można stwierdzić, iż nabywane przez Wnioskodawcę narzędzia i metodologia pracy jest usługą pomocniczą do usługi finansowej bądź też elementem usługi korzystającej ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7 i pkt 37-41.

W ocenie tut. Organu, brak jest podstaw do uznania, iż nabywana przez Wnioskodawcę usługa wsparcia stanowi element usługi wymienionej w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy, który jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT. Czynności nabywane przez Spółkę nie obejmują charakterystycznych funkcji usługi finansowej związanej z udzielaniem kredytów. W omawianym przypadku udzielania kredytów oznacza to, że dana czynność powinna prowadzić do przeniesienia środków w związku z udziwnieniem kredytu i wywoływać związaną z tym zmianę w sytuacji prawnej i finansowej podmiotów, których kredyt dotyczy. Przyczyną nabycia przedmiotowych usług jest przede wszystkim brak u Wnioskodawcy wykwalifikowanego, posiadającego specjalistyczna, odpowiednią wiedzę personelu, a także dostępu do odpowiednich narzędzi, które w związku z prowadzoną działalnością banku mają przełożenie na proces zarządzania ryzykiem po stronie Banku, który to proces ma bezpośredni związek z efektywnością prowadzenia akcji kredytowej.

Z powyższego wynika, że nabywana usługa przez Wnioskodawcę stanowi element usługi finansowej, którą Bank może nabyć od innych podmiotów. Z kolei zwolnienie od podatku zgodnie z art. 43 ust. 13 ustawy, stosuje się do usługi stanowiącej element usługi finansowej wymienionej m.in. w ust. 1 pkt 38, jednak pod warunkiem, iż ten element sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej. Usługa nabywana przez Wnioskodawcę zdaniem tut. Organu, jest niezbędna do wykonania usługi finansowej świadczonej przez bank tj. udzielania kredytów. Jednakże przepis art. 43 ust. 13 ustawy dotyczący zwolnienia wyraźnie wskazuje, że usługi te muszą być właściwe, specyficzne dla usługi podstawowej tj. usługi finansowej świadczonej przez Bank. Aby uznać usługę za właściwą musi ona z ogólnego punktu widzenia stanowić osobną całość, w rezultacie obejmując funkcje charakterystyczne dla usługi zwolnionej. Tym samym w przedmiotowej sprawie usługi nabywanej przez Wnioskodawcę nie można uznać za usługę właściwą, gdyż owszem stanowią one osobną całość, jednakże nie obejmują one funkcji charakterystycznych dla usługi finansowej zwolnionej od podatku VAT, świadczonej przez Bank w zakresie m.in. w zakresie udzielania kredytów.

W istocie w opinii tut. Organu nabywana usługa wsparcia przez Bank, składająca się z identyfikacji i komunikacji potencjalnych prób wyłudzenia kredytu stanowi pewnego rodzaju know-how wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej w tym przypadku Banku tj. wspomagające proces zarządzania ryzykiem przez Wnioskodawcę lecz nie stanowi elementu usługi wymienionej w art. 43 ust. 1 pkt 7 i pkt 37-40 ustawy.

W konsekwencji importowana usługa nie może skorzystać ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 13 ustawy o VAT.

Tym samym przedmiotowa usługa nabywana przez Wnioskodawcę nie będzie korzystała ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 13 ustawy o VAT i ze względu, na to, iż prawodawca nie przewidział dla niej preferencyjnej stawki będzie opodatkowana stawką podstawową VAT 23%.

W odniesieniu do powołanego we własnym stanowisku projektu Rozporządzenia Rady ustanawiającego przepisy wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w odniesieniu do opodatkowania usług ubezpieczeniowych i finansowych (Bruksela dnia 28 listopada 2007r.) uwzględniającego w szczególności art. 397 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006r. w sprawie wspólnego systemu od wartości dodanej tut. organ pragnie zauważyć, iż powołany projekt nie ma obowiązującej mocy prawnej, bowiem wytyczne z niego wynikające nie zostały uwzględnione w Rozporządzeniu Wykonawczym Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011r. ustanawiającym środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej opublikowanym w Dz. Urz. UE z dnia 23 marca 2011r. L Nr 77, s. 1. Tym samym nie mogą one zostać uwzględnione w przedmiotowej interpretacji.

W konsekwencji stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Ocena prawna stanowiska Wnioskodawcy w zakresie zastosowania zwolnienia w zakresie zdarzenia przyszłego została zawarta w odrębnym rozstrzygnięciu.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016), skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach