Temat interpretacji

Uznanie kwoty zasądzonej przez sąd za odszkodowanie z tytułu czynu nieuczciwej konkurencji, pozostające poza systemem VAT oraz brak obowiązku skorygowania podatku naliczonego dotyczącego usług, których dotyczy zasądzona kwota.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 6 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 31 października 2016 r. (data wpływu 9 listopada 2016 r.), uzupełnionym w dniu 30 listopada 2016 r. (data wpływu), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania kwoty zasądzonej przez sąd za odszkodowanie pozostające poza systemem VAT oraz braku obowiązku skorygowania podatku naliczonego dotyczącego usług, których dotyczy zasądzona kwota - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 31 października 2016 r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony w dniu 30 listopada 2016 r., o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania kwoty zasądzonej przez sąd za odszkodowanie pozostające poza systemem VAT oraz braku obowiązku skorygowania podatku naliczonego dotyczącego usług, których dotyczy zasądzona kwota.

We wniosku oraz jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

Spółka (Wnioskodawca) w dniu 23 stycznia 2015 r. wystąpiła do sądu z pozwem o zapłatę w postępowaniu upominawczym. Wniosła o zasądzenie od pozwanego (R. Spółka z o.o., następnie A. Sp. z o. o. Spółka Komandytowa) kwot z odsetkami, które pozwany bezpodstawnie uzyskał od Spółki (powoda). Podstawą zasądzenia było popełnienie przez pozwanego czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na pobraniu od powoda, przez potrącenie, opłat innych niż marża handlowa, za przyjęcie towaru do sprzedaży w latach 2011 do 2013.

Spółka sprzedawała towary, zgodnie z wystawianymi fakturami, na rzecz pozwanego zgodnie z zawartą umową o współpracy handlowej z 4 listopada 2008 r. Umowa pomiędzy Spółką a odbiorcą (pozwanym) ustalała reguły dostawy towarów pomiędzy stronami umowy, jednak również inkorporowała w sobie zobowiązania dotyczące świadczenia usług przez odbiorcę towarów (pozwanego). Były to usługi: M., C. i zarządzanie budżetem marketingowym. Na powyższe usługi odbiorca towarów (pozwany) wystawiał na rzecz Spółki faktury VAT. Faktury związane z ww. usługami były przyjmowane przez Spółkę, wartości netto były zaliczane do kosztów uzyskania przychodów Spółki, a podatek VAT był w całości odliczany. Zobowiązania wynikające z otrzymanych faktur za ww. usługi marketingowe były potrącane przez odbiorcę (pozwanego) na bieżąco z należności Spółki związanych ze sprzedażą towarów. Sąd orzekający w sprawie, zgodnie z wydanym wyrokiem z dnia 14 czerwca 2016 r. sygnatura akt ., uwzględnił powództwo i zasądził zwrot określonej kwoty tytułem wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści. W sentencji wyroku sąd wskazał jednoznacznie, że uiszczane przez powoda płatności z tytułu budżetu marketingowych usług M. oraz usługi C. były uiszczane za usługi, które nie miały żadnego uzasadnienia gospodarczego i charakteryzowały się brakiem zachowania odpowiedniej rzeczowej i finansowej relacji porozumień. Opłaty, które poniósł powód z ww. tytułów, nie miały świadczenia drugiej strony i miały charakter niedozwolonych opłat innych niż marża handlowa. Wobec powyższych ustaleń należało działanie pozwanego (odbiorcy towarów), polegające na pobieraniu wymienionych opłat marketingowych, uznać za czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Sąd w swym uzasadnieniu uznał, że przedmiotowe usługi marketingowe były narzucone przymusowo, ponieważ ich odrzucenie skutkowałoby brakiem zawarcia umowy, a nadto pozbawiono Spółkę możliwości negocjowania ich wysokości. Dodatkowo w ocenie sądu, opłaty ze te usługi skutkowały po stronie Spółki zubożeniem polegającym na uzyskaniu wynagrodzenia niższego niż należne oraz brakiem korzyści, bowiem dotyczyły towarów będących własnością kontrahenta. Skutkiem uznania, że działania pozwanego stanowiły czyny nieuczciwej konkurencji, sąd uznał zasadność roszczenia i zsądził zwrot uiszczonych opłat na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy, zgodnie z którymi w razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych.

Po uprawomocnieniu się wspomnianego orzeczenia kontrahent wpłacił na konto Spółki zasądzoną kwotę odszkodowania wraz z odsetkami oraz zwrotem kosztów postępowania.

Spółka otrzymaną kwotę roszczenia wraz z odsetkami oraz poniesionymi kosztami sądowymi uznała jako przychody operacyjne, opodatkowując je w całości podatkiem dochodowym od osób prawnych. Zwrócone roszczenie nie zostało opodatkowane podatkiem VAT.

W związku z powyższym opisem zadano pytania sprowadzające się do kwestii:

1. Czy kwota zasądzona przez sąd na rzecz Wnioskodawcy stanowi odszkodowanie będące poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług?
2. Czy Wnioskodawca ma obowiązek rozliczenia VAT, a tym samym skorygowania na minus podatku naliczonego z faktur związanych z zakupem usług marketingowych, w związku z otrzymaniem od kontrahenta odszkodowania za bezpodstawne wzbogacenie się na skutek pobierania opłat uznanych za czyn nieuczciwej konkurencji?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1)

Odszkodowanie wypłacone przez kontrahenta, zasądzone przez sąd z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia się wskutek pobierania opłat, uznanego za czyn nieuczciwej konkurencji, znajduje się poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Katalog czynności objętych zakresem opodatkowania zawiera art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym przedmiotem opodatkowania jest m.in. odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron może być uznana za bezpośredniego beneficjenta czynności. Związek pomiędzy otrzymaną odpłatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Takie stanowisko znajduje również potwierdzenie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy nr ITPP3/4512-117/15/MD z dnia 18 czerwca 2015 r.: ...odszkodowanie za bezpodstawne wzbogacenie się wskutek pobierania opłat uznanych za czyn nieuczciwej konkurencji wypłacone jemu przez kontrahenta pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Wnioskodawca nie dochodził bowiem przed sądem od kontrahenta zwrotu wartości faktur dokumentujących usługi marketingowe, lecz wartość odszkodowania z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia na skutek popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji wyliczonego na ich podstawie.

Ad. 2)

Wnioskodawca uznaje, że nie ma obowiązku wystawiania faktur korygujących VAT (podatek naliczony), związanych z zakupem usług marketingowych, które w ocenie sądu były narzucone Wnioskodawcy przymusowo. Ich zanegowanie oznaczałoby ograniczenie rynku dla towarów Spółki oraz stanowiły jedynie pretekst (pozór) dla pobrania opłaty, gdyż poniesione wydatki miały związek ze sprzedażą opodatkowaną Wnioskodawcy (dostawą towarów) natomiast otrzymanie rekompensaty (odszkodowanie) zasądzone przez sąd pozostaje bez wpływu na wcześniej dokonane odliczenie podatku naliczonego.

Zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Na mocy art. 106j ust. 1 ustawy, w przypadku gdy po wystawieniu faktury:

• udzielono obniżki ceny w formie rabatu, o której mowa w art. 29a ust. 7 pkt 1,
• udzielono opustów i obniżek cen, o których mowa w art. 29a ust. 10 pkt 1,
• dokonano zwrotu podatnikowi towarów i opakowań,
• dokonano zwrotu nabywcy całości lub części zapłaty, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4,
• podwyższono cenę lub stwierdzono pomyłkę w cenie, stawce, kwocie podatku lub w jakiejkolwiek innej pozycji faktury

-podatnik wystawia fakturę korygującą.

Zgodnie w wyrokiem sądu Wnioskodawca uznał, że pobieranie przez kontrahenta opłat za usługi marketingowe, które zostały Wnioskodawcy w rzeczywistości narzucone przez kontrahenta, wyczerpuje znamiona czynu nieuczciwej konkurencji, określonego w art. 15 i nast. ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Wobec zaistniałego stanu faktycznego nie zachodzą przesłanki wskazane w treści powyższego przepisu do wystawienia faktury korygującej. Prawomocny wyrok sądu nie stwierdził pomyłki w cenie, stawce lub kwocie podatku bądź w jakiejkolwiek innej pozycji faktury. Fakt jaki został ustalony przez sąd sprowadzał się do konstatacji, że kontrahent pobierając opłaty inne niż marża handlowa z tytułu dopuszczenia towarów do sprzedaży popełnił czyn nieuczciwej konkurencji. Konieczność wypłaty przez kontrahenta odszkodowania w związku z czynem nieuczciwej konkurencji nie stanowi natomiast podstawy do zmniejszenia podstawy opodatkowania i wystawienia faktury korygującej.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r. poz. 710 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z art. 7 ust. 1 cyt. ustawy wynika, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z treści cytowanego wyżej przepisu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że ustawodawca przyjął generalną zasadę, że usługami są wszelkie odpłatne świadczenia niebędące dostawą towarów. Stąd też stwierdzić należy, że definicja świadczenia usług ma charakter dopełniający definicję dostawy towarów. Jest ona wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania, stanowi co do zasady usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby określona czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatne świadczenie usług.

Jak już wcześniej wskazano, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, za usługę może być uznane każde niebędące dostawą towarów świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, to jednak z cywilistycznej istoty pojęcia świadczenia wynika, że musi ono polegać na działaniu albo na zaniechaniu podmiotu zobowiązanego do spełnienia świadczenia.

Ponadto, aby możliwe było uznanie jakiegoś zdarzenia za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu ww. przepisu, musi występować stosunek zobowiązaniowy pomiędzy podmiotami biorącymi udział w tym zdarzeniu, czyli obie strony muszą się zobowiązać do określonego działania bądź powstrzymania się od dokonania określonej czynności. Zdarzenie nie może być również uznane za świadczenie usług dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług, w przypadku niemożliwości ustalenia konsumenta usługi, czyli podmiotu będącego jej beneficjentem.

Zatem pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Na mocy art. 106j ust. 1 ustawy w przypadku gdy po wystawieniu faktury:

1. udzielono obniżki ceny w formie rabatu, o której mowa w art. 29a ust. 7 pkt 1,
2. udzielono opustów i obniżek cen, o których mowa w art. 29a ust. 10 pkt 1,
3. dokonano zwrotu podatnikowi towarów i opakowań,
4. dokonano zwrotu nabywcy całości lub części zapłaty, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4,
5. podwyższono cenę lub stwierdzono pomyłkę w cenie, stawce, kwocie podatku lub w jakiejkolwiek innej pozycji faktury

• podatnik wystawia fakturę korygującą.

Analiza przedstawionego stanu faktycznego na tle przywołanych regulacji prawnych prowadzi do wniosku, że otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowanie nie stanowi opłaty za usługę świadczoną przez niego i nie mieści się tym samym w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wskazanym w art. 5 ust. 1 ustawy.

Zasądzona przez sąd od pozwanego (kontrahenta) na rzecz Wnioskodawcy kwota, stanowi bowiem rekompensatę (odszkodowanie) z tytułu czynu nieuczciwej konkurencji. W trakcie łączącej strony umowy, Wnioskodawca nie odniósł w związku z działaniami kontrahenta korzyści, gdyż usługi marketingowe, za które były pobierane opłaty, dotyczyły towarów stanowiących de facto własność kontrahenta. Zatem kwota zasądzona wyrokiem sądowym na rzecz Wnioskodawcy pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Wnioskodawca nie ma obowiązku korekty VAT naliczonego związanego z zakupem usług marketingowych, gdyż poniesione wydatki miały związek ze sprzedażą opodatkowaną (dostawą towarów), natomiast otrzymanie rekompensaty (odszkodowania) zasądzonej przez sąd pozostaje bez wpływu na wcześniej dokonane odliczenie podatku naliczonego.

Należy bowiem zauważyć, że przedmiotem sporu sądowego nie była kwestia udowodnienia wykonania bądź niewykonania usług na rzecz Wnioskodawcy, a zatem wyrok nie stwierdza, że faktury dokumentują czynności, które nie zostały wykonane. Skoro pomiędzy stronami istniała umowa, czynności były przez kontrahenta podejmowane a jednocześnie opłaty stanowiły zapłatę za określone zachowanie kontrahenta, to nawet jeśli w świetle prawa pozapodatkowego nosiły znamiona czynu nieuczciwej konkurencji, otrzymanie odszkodowania na podstawie odrębnego roszczenia o odszkodowanie za bezpodstawne wzbogacenie się, nie stanowi podstawy do skorygowania odliczonego podatku naliczonego.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia.

Ponadto tut. organ informuje, że zgodnie z art. 14na pkt 2 ustawy Ordynacja podatkowa, przepisów art. 14k-14n dotyczących ochrony prawnej wynikającej z zastosowania się Wnioskodawcy do otrzymanej interpretacji nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku stanowią element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, tj. czynności dokonanych w ramach transakcji, które pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w przepisach ustawy, miały zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2016 r., poz. 718 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Administracji Skarbowej w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

Stanowisko

prawidłowe

Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy