Temat interpretacji

Powstanie obowiązku podatkowego dla przejścia z mocy prawa niezabudowanej nieruchomości gruntowej na rzecz Skarbu Państwa w zamian za odszkodowanie. Nie wystawienie przez Wnioskodawcę faktury VAT.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.) oraz § 2 i § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 13 czerwca 2016 r. (data wpływu 17 czerwca 2016 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie powstania obowiązku podatkowego dla przejścia z mocy prawa niezabudowanej nieruchomości gruntowej na rzecz Skarbu Państwa w zamian za odszkodowanie oraz słuszności nie wystawienia przez Wnioskodawcę faktury VAT jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 17 czerwca 2016 r. do tut. organu wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie powstania obowiązku podatkowego dla przejścia z mocy prawa niezabudowanej nieruchomości gruntowej na rzecz Skarbu Państwa w zamian za odszkodowanie oraz słuszności nie wystawienia przez Wnioskodawcę faktury VAT.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Powiat jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Powiat w 2004 roku utracił na rzecz Skarbu Państwa własność niezabudowanej nieruchomości gruntowej. Utrata własności nieruchomości nastąpiła na podstawie art. 14 ust. 1, 3 i 4 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz.U. Nr 80, poz. 721 z późn. zm.) w związku z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 220, poz. 1601 i Dz.U. z 2007 r. Nr 112, poz. 767), w związku z art. 6 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2008 r. Nr 154, poz. 958) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. z 2000 r. Dz.U. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) po rozpatrzeniu wniosku Dyrektora Oddziału w Katowicach Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.

Decyzja stwierdzająca nabycie z mocy prawa z dniem 16 stycznia 2004 r. przez Skarb Państwa własności niezabudowanej nieruchomości gruntowej została sporządzona przez Wojewodę w dniu 4 kwietnia 2013 r.

Z dniem 16 stycznia 2004 r. działki stanowiące własność Powiatu z mocy prawa przeszły na własność Skarbu Państwa.

W dniu 18 września 2013 r. Wojewoda wydał decyzję ustalającą odszkodowanie dla Powiatu za prawo własności nieruchomości przejętych z mocy prawa 16 stycznia 2004 r. na własność Skarbu Państwa. Odszkodowanie Powiat otrzymał w październiku 2013 r. od Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.

Powiat nie wystawił faktury VAT za otrzymane odszkodowanie ponieważ przejście prawa własności nastąpiło przed dniem 1 maja 2004 r., w którym to dniu weszła w życie obecnie obowiązująca ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r.

W styczniu 2004 r., kiedy Powiat utracił prawo własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa obowiązywała bowiem ustawa z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym.

W myśl przepisów tejże ustawy przejście praw własności Powiatu na rzecz Skarbu Państwa nie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług: opodatkowanie takich czynności wprowadziła dopiero ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, która weszła w życie w dniu 1 maja 2004 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy przejście z mocy prawa przysługujących Powiatowi praw własności nieruchomości gruntowej niezabudowanej na rzecz Skarbu Państwa, które nastąpiło w styczniu 2004 r. na podstawie wymienionych powyżej regulacji, skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług, jeśli odszkodowanie za utracone nieruchomości gruntowe Powiat otrzymał w 2013 r., tj. w czasie obowiązywania ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, uzyskanie przez Powiat odszkodowanie za utratę prawa własności gruntów, które nastąpiło w czasie obowiązywania ustawy o podatku od towarów i usług z 11 marca 2004 r., nie będzie skutkowało powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług. Samo otrzymanie odszkodowania nie jest bowiem w myśl tej ustawy czynnością opodatkowaną. Opodatkowaniu podlega jedynie dostawa gruntów, a ta nastąpiła jeszcze przed wejściem w życie ustawy z 11 marca 2004 r. i stosować powinno się przepisy ówcześnie obowiązujące. Data wydania decyzji i wypłata odszkodowania nie będą miały w tym przypadku znaczenia, bo zdarzeniem z którym ustawa o podatku od towarów i usług wiąże obowiązek zapłaty tego podatku, jest momentem przeniesienia z mocy prawa własności gruntu na rzecz Skarbu Państwa, w tym przypadku dokonany w dniu 16 stycznia 2004 r. w zamian za odszkodowanie.

A zatem czynność ta nie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i słusznie nie została wystawiona faktura VAT za otrzymane odszkodowanie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 710 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary w świetle art. 2 pkt 6 ww. ustawy (w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2011 r.) rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Stosownie do art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Powołany wyżej przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, obowiązujący od 1 maja 2004 r., określa szczególny przypadek dostawy towarów, który ma na celu wskazanie, że dostawą towarów jest nawet tak nietypowa sytuacja, jak władcze działanie organu lub samego przepisu prawa, w którym towar (także wbrew woli) zmienia właściciela za odszkodowaniem. Zgodnie bowiem z ww. przepisem, przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług (a więc także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa).

Zatem, jeśli przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel następuje za odszkodowaniem, to wówczas stanowi ono odpłatną dostawę towarów i ze względu na przedmiot, czynność taka jest objęta opodatkowaniem. W tym przypadku odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną.

W przedmiotowej sprawie wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii uznania, czy przejście z mocy prawa przysługujących Powiatowi praw własności nieruchomości gruntowej niezabudowanej na rzecz Skarbu Państwa, które nastąpiło w styczniu 2004 r., skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług, jeśli odszkodowanie za utracone nieruchomości gruntowe Powiat otrzymał w 2013 r., tj. w czasie obowiązywania ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług oraz czy słusznie nie została wystawiona przez Powiat faktura.

Odnosząc się do powyższego należy przytoczyć art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz.U. Nr 80, poz. 721 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do dnia 15 grudnia 2006 r., zgodnie z którym nieruchomości przeznaczone na pasy drogowe, stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego, stają się własnością Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi dotycząca tych nieruchomości stała się ostateczna.

W myśl art. 14 ust. 3 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym do dnia 15 grudnia 2006 r., za nieruchomości, o których mowa w ust. 1, jednostkom samorządu terytorialnego przysługuje odszkodowanie ustalone według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.

Stosownie do art. 14 ust. 4 ustawy, w brzmieniu obowiązującym do dnia 15 grudnia 2006 r., wojewoda, w drodze decyzji, stwierdza nabycie przez Skarb Państwa własności nieruchomości, o której mowa w ust. 1, oraz ustala odszkodowanie.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 220, poz. 1601 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym od dnia 12 lipca 2007 r., do nieruchomości objętych decyzjami o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej, wydanymi na podstawie dotychczasowych przepisów, stosuje się przepisy rozdziału 3 ustawy, o której mowa w art. 1, w jego dotychczasowym brzmieniu.

W art. 1 ww. ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, ustawodawca odwołał się do ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych (Dz.U. Nr 80, poz. 721 ze zm.). W rozdziale 3 ww. ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych zatytułowanym Nabywanie nieruchomości pod drogi umiejscowiony został m.in. art. 14 tej ustawy.

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 25 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 154, poz. 958), dla przedsięwzięć drogowych, dla których przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy została wydana decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi, stosuje się przepisy dotychczasowe.

Jak wynika zatem z przedstawionego we wniosku opisu sprawy, zgodnie z decyzją Wojewody z 4 kwietnia 2013 r., Powiat utracił z mocy prawa na rzecz Skarbu Państwa własność niezabudowanej nieruchomości gruntowej. Nabycie z mocy prawa przez Skarb Państwa przedmiotowych nieruchomości nastąpiło z dniem 16 stycznia 2004 r.

Z powyższego wynika zatem, że przeniesienie prawa własności ww. nieruchomości zaistniało z mocy prawa przed dniem 1 maja 2004 r. tj. przed wejściem w życie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 ze zm.), opodatkowaniu podlega sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Stosownie do art. 4 pkt 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2003 r. do dnia 30 kwietnia 2004 r., ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach - rozumie się przez to rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki, budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności określonych w art. 2, które wymienione są w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej.

Grunty w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym nie były objęte pojęciem towaru, w konsekwencji ich sprzedaż nie podlegała opodatkowaniu.

Bezspornym natomiast jest, że od 1 maja 2004 r. grunt spełnia definicję towaru z art. 2 pkt 6 ustawy VAT.

W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z przeniesieniem z mocy prawa prawa własności nieruchomości w postaci niezabudowanej nieruchomości gruntowej. Jak wynika z okoliczności sprawy, do przeniesienia z mocy prawa prawa własności nieruchomości doszło pod rządami ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym obowiązującej do 30 kwietnia 2004 r., która to ustawa zakresem opodatkowania nie obejmowała czynności przeniesienia z mocy prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie.

Przedmiot opodatkowania musi wynikać z przepisów ustawowych. Art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) wyklucza bowiem nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków w innej formie, niż w drodze ustawy.

Tymczasem opisane we wniosku zdarzenie nie mieściło się w zakresie opodatkowania wyznaczonym przez ustawę z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.

W związku z tym, że art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym opodatkowaniu podlega przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie, nie miał swojego odpowiednika w ustawie o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, przejście z mocy prawa własności opisanych we wniosku nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa przed wejściem w życie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Data ustalenia i wypłaty odszkodowania w późniejszym terminie nie ma wpływu na powstanie obowiązku podatkowego z racji przeniesienia własności tych nieruchomości, ponieważ samo otrzymanie odszkodowania nie stanowi w myśl tej ustawy czynności opodatkowanej. Zdarzeniem, z którym ustawa o podatku od towarów i usług wiąże obowiązek zapłaty tego podatku jest moment przeniesienia z mocy prawa własności towarów (nieruchomości), w tym przypadku dokonany w styczniu 2004 r.

Zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym w 2013 r. podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Skoro czynność dokonana przez Wnioskodawcę w 2004 r. nie podlegała opodatkowaniu, to brak jest podstaw do wystawienia faktury VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy, że czynność przeniesienia z mocy prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa za odszkodowaniem nie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i słusznie nie została wystawiona faktura VAT za otrzymane odszkodowanie, należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Podkreślenia wymaga, iż interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku.

Niniejsza interpretacja traci swoją ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem.

Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

prawidłowe

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach